SOCJOLOGIA WYKŁAD NR 1

By Dominik Nguyen

• Wiedza potoczna zdobywana jest w procesie poznania społecznego opartego na poznanych, postrzeganych normach

• Oszczędność poznawcza – ludzie uczą się stosować zdroworozsądkowe reguły, dobywają tylko te informacje które są potrzebne

• Ograniczona ilość informacji ma swe wady i zalety – może być za mało, ale może oszczędzimy czas

• Uwarunkowanie wiedzy potocznej

• Kultura

• Miejsce w strukturze społecznej (zakres wiedzy)

• Interes własny (wiedza zależna od oceny

• Wpływ grupy

• Schematy poznawcze

• Struktury poznawcze, za pomocą których porządkujemy wiedzę według tematu

• Funkcje schematów

1. Pozwalają kategoryzować nowe informacje

2. Umożliwiają odpowiednie dostosowanie reakcji do sytuacji

3. Wpływają na zachowanie

• Jak człowiek wybiera schemat, który zastosuje?

1. Zależy od dostępności (co nam pierwsze przyjdzie do głowy)

2. Ale dostępność zależy od tego, co się wydarzyło wcześniej

3. Czasem też zależy to od cech osoby, wobec której wybieramy schemat

4. Pierwsze wrażenie ze spotkania z daną osobą też wpływa na schemat – efekt pierwszeństwa

5. Racjonalizacja – wybór schematu na podstawie własnych doświadczeń / ich braku

• Dystans poznawczy

• Uczucie przykrego napięcia, wywołane informacją, która jest sprzeczna z naszym postrzeganiem siebie jako ideału

• Jak go zredukować?

• Motywując, tłumacząc sobie swoje zachowanie

• Prowadzi do zachowań irracjonalnych

• Zjawisko wrogich mediów

• Nawet gdy są przedstawione suche, naturalne fakty, dla osoby zaangażowanej w daną kwestię uważane są z stronnicze

• Opinia autorytetu

• Pod napływem informacji (za dużo), osoby instynktownie zwracają się do osoby, którą darzą szacunkiem (nawet jak ta osoba nie ma odpowiednich kwalifikacji)

• Efekt fałszywej powszechności

• Każdy uważa, że jego poglądy są powszechne (bo są kontrowersyjne, dotyczą ważnych spraw)

• Wnioskowanie z prób niereprezentatywnych

• Próba reprezentatywna (ludzie są losowi = duża próba) – oparta na dużej grupie ludzi, reprezentującej mniej więcej strukturę danej (badanej populacji) – mniej więcej opisuje opinie itp. populacji

• Ludzie opierają swe poglądy na własnych „próbach”, głównie na własnych doświadczeniach

• Błędne rozpoznanie współzmienności

• Człowiek nie zawsze potrafi określić czy 2 rzeczy od siebie zależą

• Często pomijamy zjawiska negatywne

• Rozumowanie przyczynowo-skutkowe

• Choć powszechne, nie zawsze jest prawdziwe

• Czasem przeskakujemy czynnik łączący

• Czasem też wstawiamy złą zależność

• Przyczyny błędów

• Wierzenia religijno-magiczne

• Wpojone/uznawane wartości i emocje

• Schematy poznawcze

1. Czasem wpojone schematy są przestarzałe

2. Wiara w zależność może pozwolić jej… *tu nie rozczytałem

• Wiedza potoczna

• Warunkowana społecznie

• Nieobiektywna

• Zła metoda

• Metoda naukowa

• Zbieranie danych do stworzenia hipotezy

• Budowanie hipotezy

• Potwierdzenie/falsyfikacja

• Powtórzenie

• Weryfikacja/falsyfikacja

• Zwykle koncentrujemy się na faktach mogących obalić daną hipotezę (łatwej)

• „Dobra teoria”

• Musi wyjaśniać wyniki, które by ją obalały albo przewidywać zjawiska, które mogą ją obalić, a mimo to musi pozostać nieobalona

• Przyczynowo-skutkowość w nauce

• Pomaga postawić hipotezę

• Korelacja musi jednak zostać wyjaśniona

• Obiektywizm nauki

• Stosuje metody naukowe

• Nie zależy od osoby formułującej daną tezę (jej ograniczeń, wartości)

• Wolność badań

• Udoskonalanie poznania

• Pozbycie się nadmiernej ufności we własne poglądy

• Nie uogólniaj

• Nie podejmuj decyzji pochopnie, przy zbyt małej ilości prób

• Unikaj emocji

• Szukaj dowodów przeciw twojemu zdaniu

• Pamięć jest zbyt subiektywna

• Część prawdziwa nie decyduje o całości

• Unikaj „pierwszych” myśli

SOCJOLOGIA WYKŁAD NR 2

„SOCJOLOGIA MEDYCYNY NA TLE SOCJOLOGII OGÓLNEJ”

By Dominik Nguyen

• Przykład kawy

• Zaproszenie na kawę to rytuał społeczny (nie dla faktu picia)

• Sposób wskazania różnic społecznych (norm, zwyczajów – kawa to dozwolona używka, dzieci nie piją)

• Nieodłączny element ekonomiczno-społeczny

• Rozważania natury socjologiczno-psychologiczne DLACZEGO?

• Związek między paleniem opium a Igrzyskami Olimpijskimi 2008 w Chinach?

• Wojny opiumowe z kampanią Wschodnioindyjską

• Socjologiczna … * tu nie rozczytałem – zdolność wiązania wszystkiego w społeczeństwie ze strukturą, kulturą, historią i działaniami ludzkimi. Pozwala wyjść poza standardowe myślenie, pozwala zrozumieć społeczeństwo, wpływ działań na nie i społeczeństwa na ludzi

• Umiejętność dostrzegania barier strukturalnych/instytucjonalnych/kulturowych, że elementy społeczeństwa to wynik działań ludzkich, że życie społeczne jest zmienne

• Przeszczep nerek (przykład?) – każdy z niewydolnością potencjalnym biorcą. Pierwszy przeszczep od denata – 1996. Najlepiej przed dializoterapią. Polska ma dobre wyniki (niżej niż średnia). Tendencja jest głównie spadkowa (ostatnio niewielki wzrost).

• I tak nie są zaspokajane potrzeby

• Dlaczego

1. Bariera finansowa: nie – przeszczep tańszy od dializ

2. Co więcej, zmniejsza się o 68% ryzyko zgonu

3. Problem z finansowanie – już nie państwo

4. Bardzo mało przeszczepów od żywych dawców (tylko spokrewniony – prawnie ustalone)

5. Mało narządów od martwych (jest „domniemana zgoda”, ale często rodzina protestuje [bo lekarz pyta, trzymając się zasad społecznych] choć nie ma prawa)

6. Pogarszający się stosunek do przeszczepów (wpływ afer)

7. Łatwiej o warunki do dializy

• Socjologia (societus – społeczeństwo) – termina Auguste Comte’a z 1838 roku. Sposób oglądania świata naukowo.

• Najważniejsze są sieci zależności i wzajemnego uwarunkowania (ale jakie są konsekwencje)

• W centrum zainteresowania są ludzie i ich działania

• Sieć zależności jest niezwykle zawiła -> zwykle 2 ludzi można połączyć ścieżką… *tu nie rozczytałem

• Cele:

1. Poznawczy

2. Praktyczny (w celu dostarczenia przesłanek)

3. Obywatelski/edukacyjny – przekazanie wiedzy i wpływanie na świadomość

• Funkcje

1. Opisowa

2. Wyjaśniająca

3. Terapeutyczna

4. Prognostyczna

• Orientacje teoretyczno-metodologiczne (OTM)

1. Ontologiczne (założenia na temat rzeczywistości, społeczeństwa)

2. Metodologiczne (sposoby naukowego poznawania społeczeństwa i założenia)

• Tabu kazirodztwa

• Zwiększa się P(A) ujawnienia się defektów genetycznych

1. Teoria socjologiczna (zakłada że sukces rozrodczy to główny cel)

• Zakaz zmusza do tworzenia i zacieśniania nowych więzi społecznych

1. Teoria strukturalistyczna (rozpatruje społeczeństwo jako sieć)

• Naturalizm – OTM, zasadnicza identyczność przyrody i społeczeństwa

• Pozytywizm – potrzeba naśladowania w socjologii wypracowanych wzorców przyrodniczych

• Antynaturalizm – OTM zaprzecza łączeniu przyrody i społeczeństwa, bo w naturze nie ma symboli, sensu, ukrytych znaczeń

• Przykład

• Ludzie z wyższym wykształceniem są zwykle w lepszym stanie zdrowotnym, ale wcześniej korzystają z usług medycznych

1. Ludzkich działań nie da się określić tylko obserwując (ważny jest kontekst)

• „Zjawiska społeczne muszą być rozumiane” – Max Weber

• Funkcjonalizm – OTM, teoretyczny, rozpatruje warunki, jakie muszą być aby grupa itp. mogła działać, funkcjonować.

• Teorie konfliktu – szuka i analizuje konflikty społeczne

• Nie jesteśmy w stanie określić nawet skutków najprostszej sytuacji społecznej – mnogość czynników losowych i zwykłych to uniemożliwia.

• Trudności z prognozowaniem w naukach społecznych:

• Działamy w oparciu o wiedzę, ale wiedza jest zmienna (zmiany nie do przewidzenia)

• Ważne terminy: prognozy autodestrukcyjne/autospełniające!

• Przykład (Rosenthal, Jacobson, 1968)

• Uczniowie podzieleni na „talenty” i innych. Talenty były motywowane, ale pracowały same. Miały lepsze wyniki -> wpływ motywacji i warunków środowiska

• Inny: test matematyczny dla kobiet + testy opiniotwórcze

• Samospełniające się proroctwa – błędne oczekiwanie wpływa na wyniki obserwacji, przez co rezultat jest taki, jak oczekiwany

• Prognozy samorealizujące się – informacje o przyszłych tendencjach wywołuje reakcje masowe, przechodzące do spełnienia (np. panika na giełdzie)

• Prognozy samo destrukcyjne – wywołują reakcję hamującą prognozę

• Socjologia medycyny – od lat 50. najważniejszy dział socjologii

• Koncepcje etiologii choroby

• 1-czynnikowa – po tym jak w 1882 Koch odkrywa prątka gruźlicy, 1887-1900 22 org. Wywołują 22 choroby

• Każda choroba – 1 przyczyna

• Cel medycyny – eliminacja czynnika chorobotwórczego

• Nie każdy narażony na kontakt z patogenem choruje -> musi być więcej przyczyn

• Triada etiologiczna – czynnik chorobotwórczy, cechy gospodarza, środowisko

1. Nowy cel: zapobiegać + leczyć

• Interakcyjny łańcuch przyczynowy – gdy nie da się określić 1 przyczyny (np. choroby przewlekłe), choroba efektem wielu złozonych czynników, nie każdy charakterystyczny

• Wpływ modernizacji na umieralność

• Są pośrednie

• Zmniejszenie chorobotwórczych czynników środowiskowych/behawioralnych

• Rozwój czynników promujących zdrowie: oświata zdrowotna, normy prawno-administracyjne, instrumenty ekonomiczne

• Koncepcja społeczno-środowiskowa

• Złożona, oczywista

• Zdrowie

• Dynamiczny stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego/psychicznego/społecznego (definicja WHO)

• Moralne, umysłowe, fizyczne samopoczucie – pomaga iść przez życie (Perykles, 500r. p.n.e.)

• Zmiany w ideologii medycyny

• Choroba -> zdrowie, leczenie -> zapobieganie, choroby -> podłoże, prawo do leczenia -> obowiązek bycia zdrowym

• Ekonomia polityczna choroby – czy warto leczyć wszystkich, w końcu brak środków, może lepiej poszukać „wyższej przyczyny”

• Efektywność medycyny na poziomie jednostkowym:

• 2 aspekty: efektywność procedur medycznych (koszty), komunikacji

• Zależy od „posłuszeństwa” pacjenta

• Potrzebne są sposoby wpływania na pacjenta by ten był posłuszny

• Analizy wyjaśniające społeczne tło biologii

SOCJOLOGIA WYKŁAD NR 3

„SPOŁECZNE ASPEKTY KOMUNIKACJI MIĘDZY LEKARZEM I PACJENTEM”

• Pacjent i lekarz: współpraca czy konflikt?

• Pacjent:

• Musi chcieć wyzdrowieć

• Musi starać się o fachową pomoc i współpracować

• Wolno mu zawiesić swoje normalne czynności

• Traktuje się go jak potrzebującego opieki

• Lekarz:

• Zastosuje wysoki stopień wiedzy i umiejętności

• Będzie działał dla dobra pacjenta i społeczeństwa

• Będzie obiektywny i emocjonalnie obojętny

• Będzie przestrzegał zasad praktyki zawodowej

• Ma prawo fizykalnego badania pacjenta

• Ma znaczną autonomię w praktyce zawodowej

• Zajmuje pozycje autoratywną w stosunku do pacjenta

• Możliwe powody konfliktów:

• Konflikt celów:

1. Pacjenta – polepszenie samopoczucia

2. Lekarza – prawidłowa diagnoza i terapia

• Konflikt środków:

1. Pacjent – dostosowanie środków do sytuacji społeczno-psychologicznej pacjenta

2. Lekarz – dostosowanie środków do choroby

• Relacja i status:

1. Pacjent – zachowanie poczucia podmiotowości

2. Lekarz – utrzymanie prestiżu przez lekarza

• Kontekst instytucjonalny:

1. Pacjent – reprezentuje cele indywidualne

2. Lekarz – reprezentuje interes instytucji – wszystkich pacjentów i ekonomii zakładu

Model	Rola lekarza	Rola pacjenta	Kliniczne zastosowania
Aktywność - bierność	Robi coś dla pacjenta	Przyjmuje	Narkoza, śpiączka itd.
Kierowanie - współpraca	Mówi co robić	Współpracuje	Zakażenie, choroby ostre itd.
Współuczestnictwo	Pomaga pacjentowi, żeby sam mógł sobie pomóc	Uczestniczy w partnerstwie	Większość chorób przewlekłych

• Skłonność do podporządkowania się lekarzowi

• Model paternalistyczny – zaufanie oparte na autorytecie

• Model partnerski – uznanie racjonalności lekarza

• Warunki wstępne zaufania:

• Kompetentność

• Bezinteresowność

• Komunikacja a model relacji Lekarz-Pacjent:

• Może być efektywna lub nie

• Podejście lekarza:

• Humanistyczne (miękkie):

1. Nacisk na empatię, otwartość, życzliwość

2. Najważniejszy dobry nastrój i wzajemna satysfakcja

3. W imię dobrych relacji, zrezygnowanie z celu

• Pragmatyczny (twardy):

1. Realizacja celów

2. Umiejętność kierowania interakcją

3. Dobra atmosfera tylko narzędziem do osiągnięcia celów

• Komunikacja interpersonalna:

KOMUNIKAT

Nadawca – Odbiorca -

Odbiorca Nadawca

KOD

• Sposób przekazu:

• Werbalny

• Niewerbalny

• Funkcje komunikatu:

• Informacyjna

• Ekspresyjna (emocje)

• Fatyczna (podtrzymywanie kontaktu)

• Perswazyjna

• Efektywna komunikacja:

• Odebrana z intencjami i zrozumiana (wiedza o bycie zrozumianym)

• Efektywność działań lekarza, a efektywność komunikacji z pacjentem:

• Dwa aspekty oceny:

1. Efektywność procedur medycznych

2. Efektywność komunikacji warunkująca zastosowanie tych procedur

• Miarą efektywnej komunikacji jest gotowość pacjenta do podjęcia procedur.

• Podstawowy cel konsultacji:

• Pacjent - rozwiązanie problemu przez lekarza jest środkiem do tego celu (rozwiązania problemu)

• Lekarz - rozwiązanie problemu pacjenta

• Identyfikacja problemu:

• Przekonanie, że problem jest oczywisty i cel ogranicza się do znalezienia rozwiązania (powszechny błąd)

• Osoby nie mogące się porozumieć, często nie są świadome, że poszukują różnego rozwiązania

• Różnice w definiowaniu problemu:

• Różne diagnozy w kategoriach medycznych:

1. Problem diagnozy pacjenta

• Problem zdefiniowany w kategoriach medycznych w sytuacjach psychospołecznych

1. Czy zawsze lekarz używa kategorii medycznych, a pacjent psychospołecznych?

• Integracja perspektywy pacjenta i lekarza:

• Warunek konieczny, ale niewystarczający efektywności komunikacji

• Dwa typy:

1. Lekarz zorientowany na pacjenta

2. Lekarz „zorientowany na lekarza”

• Umiejętności związane z komunikowaniem się:

• Słuchanie

• Przekazywanie informacji

• Słuchanie:

• Słuchać nie znaczy usłyszeć:

1. Informacja udzielane lecz nie usłyszane

• Nieuzyskane informacje, które powinny być usłyszane:

1. Informacje nie zostały udzielone

• Bariery wewnętrzne utrudniające słuchanie:

• Domyślanie się

1. Uruchamianie schematów poznawczych

2. Stawianie hipotezy przy małej ilości danych

• Filtrowanie informacji (np. potwierdzanie własnego punktu widzenia)

• Przygotowanie własnej wypowiedzi

• Zachowanie zakłócające słuchanie:

• Przerywanie

• Dopowiadanie

• Pouczanie

• Zmiana tematu

• Okazywanie dezaprobaty, sarkazm

• Okazywanie milczenia

• Okazywanie zniecierpliwienia

• Aktywne słuchanie

• Umiejętność wychwytywania opinii rozmówcy, rozumienia znaczenia tych opinii dla rozmówcy i okazywanie tego zrozumienia (lub niezrozumienia)

• Nieoceniające wypowiedzi:

1. Podsumowanie wypowiedzi

2. Prośba o wyjaśnienie

• Przekazywanie informacji

• Sformułowanie wypowiedzi, tak by została zrozumiana z poprawnymi intencjami

• Dopasowanie do umiejętności percepcyjnych odbiorcy (intelektualnych i emocjonalnych)

• Przyczyny zakłócające przekazywanie informacji

• Redundancja (zbyt duża ilość informacji)

1. Zapamiętuje: pierwsze argument; zaakcentowane przez nadawcę; ważne dla nas

2. Nadmiar informacji = rodzaj dezinformacji

• Różnice zasobów wiedzy

1. Rzeczy niezrozumiałe uznawane za mniej ważne

2. Zastępowanie nieznanych słów, słowami o innym znaczeniu, lecz podobnym brzmieniu

3. Ludzie nierozumiejący wywodu, często udają że je rozumieją

• Hiperinterpretacja

1. Doszukiwanie się między wierszami

2. Słyszymy to co chcemy usłyszeć lub to co jest zgodne z naszą wiedzą lub jest możliwe

3. Wnioskowanie o intencjach innych osób na podstawie własnych obaw

• Przesadna pewność siebie

1. Statyczna ocena – trzymanie się ocen zdezaktualizowanych: Pacjent nauczył się chorować; Lekarz trzyma się diagnozy

• Niespójność przekazu:

1. Przekaz werbalny zakłócony przez wewnętrzną sprzeczność albo przez niezgodny przekaz niewerbalny

• Zachowania zakłócające przekaz informacji:

• Posługiwanie się żargonem

• Posługiwanie się zbyt prostym językiem

• Pouczanie zamiast dialogu, uzgadniania wyjaśnień

• Dekodowanie niespójnych przekazów

• Któremu kanałowi nadać pryzmat?

• Zazwyczaj kanał niewerbalny

• W komunikowaniu emocji wiedzie komunikowanie niewerbalne

• Mimika

• Zinternalizowane i stosowane podświadomie

• Część ekspresji mimicznej jest poza kontrolą jednostki

• Kontakt wzrokowy

• Mniej niż 30% rozmowy = brak zainteresowania

• Między 30% a 60% rozmowy = interesuje ich temat

• Powyżej 60% rozmowy = interesują się bardziej sobą

• Ograniczanie powoduje formalność

• Zachowania wzrokowe

• Sygnalizuje sympatię, szczerość

• Z bliskiej odległości wzbudza niepokój – badania fizykalne

• Przestrzeń indywidualna

• Dystans intymny – 0-45cm

• Dystans indywidualny – 45-120cm

• Dystans społeczny – 120-360cm

• Dystans publiczny – 360cm +

• Nie jest okrągła (mniejsza u stóp, większa w okolicach głowy)

• Powiększa się przy zagrożeniu

• Postawa i ruchy ciała

• Dominacja – jeśli odbiorca siedzi/leży, a nadawca stoi

• Ujawnia napięcie psychiczne

• Oznaki bezpośredniości – życzliwość

• Oznaki rozluźnienia – podkreśla wyższy status

• Partnerstwo, życzliwość oznaczone przez kopiowanie postawy

• Komunikacje i emocje

• Identyfikowanie emocji

• Wpływ lęku na percepcje emocji

• Wstyd

• Przestrzeganie zaleceń

• Jakość relacji Lekarz-Pacjent

• Rodzaj zaleceń

1. Złożoność

2. Trudność w zastosowaniu (styl życia itd.)

• Wpływ lęku na przestrzeganie zaleceń

1. Czy warto straszyć pacjenta?

2. Skuteczne tylko gdy dostarcza się wskazówek zapobiegających zagrożeniu

SOCJOLOGIA WYKŁAD NR 4

„RODZINA A ZDROWIE I CHOROBA”

*wykład w większość był wypełniony wykresami i danymi obrazowymi, których nie trzeba pamiętać, dla tego tak mało mam o nim zapisane (może jednak ktoś inny ma więcej informacji, które były ważne na tym wykładzie?)

• Małżonkowie mają lepsze zdrowie

• Małżeństwo chroni zdrowie, przynosząc korzyści ekonomiczne i społeczne

• Małżeńska selekcja 0 osoby bardziej chorowite albo nie biorą ślubu albo nie interesują się trwałymi związkami

• Znaczna poprawa zdrowia singli, głównie mężczyzn

1. Niezależnie od rasy

2. Większy dostęp do wsparcia i zasobów, których źródłem wcześniej była żona

• Funkcje rodziny

• Zaspokajanie potrzeb seksualnych

• Zaspokajanie potrzeb emocjonalnych

• Rodzenie/wychowywanie dzieci

• Kooperacja finansowa

• Utrzymywanie granic między generacjami i strategia relacji

• Przekaz kulturowy

• Rozpoznanie dorosłości

• Opieka nad starzejącymi się rodzicami

• Jak służba zdrowia powinna wspomagać chorego

• Wiedzą

• Umiejętnościami

• Doradztwem

• Pośrednictwem

• Wyręczaniem w opiece

SOCJOLOGIA WYKŁAD NR 5

„SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ZDROWIA I CHOROBY”

• Nierówność społeczna

• Różnorodność =/= nierówność

• Wymiary nierówności społecznych

• Dobra pożądane, zasób ograniczony:

1. Bogactwo

2. Prestiż

3. Władza

• Inne cenione wartości nierówno rodzielone

• Wykształcenie

• Zdrowie

• Trzy typy kapitału

• Ekonomiczny

• Kulturowy

• Społeczny

• Stratyfikacja społeczna

• Stopniowalne (gradacyjna) – uwarstwienie

• Dychotomiczna

• Uwarstwienie

• Warstwa (klasa) wyższa

• Warstwa (klasa) średnia

• Warstwa (klasa) niższa

• Dychotomiczne nierówności społeczne

• Przeciwstawienia

1. Właściciel – nieposiadający

2. Grupy mniejszościowe – większości

3. Mężczyźni – kobiety

• Nierówności a ruchliwość społeczna (awans – degradacja)

• Jednostkowa lub grupowa

• Zdrowie a położenie społeczne

• Wyższa pozycja społeczna jest związana z lepszym stanem zdrowia

• Nierówności w korzystaniu ze służby zdrowia

• Zróżnicowanie dostępu (obiektywno-moralne lub subiektywno-społeczne)

• Zróżnicowanie potrzeb (definiowanie zależne od pozycji społecznej)

• Hipotezy wyjaśniające związek między pozycją społeczną a zdrowiem

• Naturalna selekcja

1. Ludzie z lepszym zdrowiem awansują, a ci z gorszym degradują z pozycji społecznej

2. Zdrowie jako stała cecha (genetyczna) jednostek w dużej mierze niezależna

• Deprywacja materialna

1. Niedostatek środków materialnych, relatywnych do norm społecznych i ekonomicznych

• Deprywacja kulturowa

1. Niepowodzenie nowych wzorów kulturowych w oddziaływaniu na zachowania ludzi

2. Uzależnione od położenia społecznego

• Czy istnieją tylko dwie płcie?

• Płeć biologiczna

• Tożsamość płciowa

• Płeć kulturowa (gender) – wiek

• Orientacja psychoseksualna

• Cisgenderyzm – zgodność wszystkich powyższych wymiarów

• Płeć – różnica czy nierówność?

• Różnice w zarobkach

1. Nierówności materialne – mężczyźni zarabiają więcej

2. Efekt lepkiej podłogi w pracach kobiet

• Różnice w dostępie do władzy

1. Kobiety w parlamentach, rządach

2. Na wyższych stanowiskach kierowniczych – szklany sufit/szklane ruchome schody

• Prestiż kobiet

1. Gorszość do XX w.

2. Emancypacja i zmiana wartości deklarowanych

3. Rozbieżności między deklaracjami a praktyką

4. Stereotypy – role społeczne powielane poprzez masową kulturę

5. Cechy męskie u kobiet nobilitują, odwrotnie poniżają

6. Język – brak odpowiedników żeńskich nazw

• Wykształcenie

1. Średnie i wyższe jest większe u kobiet – więcej kobiet studiuje

• Stan zdrowia

1. Kobiety dłużej żyją, częściej chorują, zgłaszają więcej objawów, biorą więcej leków

2. Posiadają względnie większą ochronę hormonalną, a także łatwiej im przychodzi skarżenie się i częściej korzystają z opieki zdrowia

• Uwarunkowanie z płcią i uwarunkowanie związane z procesem społecznym

• Oczekiwane jest, że kobiety będą żyły dłużej

SOCJOLOGIA WYKŁAD NR 6

„SYSTEM OPIEKI ZDROWOTNEJ – LUDZIE I INSTYTUCJE MAJĄCE CEL ZASPOKAJANIA POTRZEB SPOŁECZEŃSTWA”

• Lekarz a system

• Indywidualna praktyka lekarska dzisiaj

• Abstrakcyjny, oparty na zaufaniu społecznym

• Kto odpowiada za opiekę zdrowotną

• Jednostka

• Społeczeństwo

• Modele systemów

• Rynkowy

1. Wolny wybór konsumenta

2. Automatyczne osiągnie równowagi rynkowej

3. Problem dostępu

4. Problem monopolu

5. Problem zdrowia publicznego

6. Problem wiedzy konsumenta

• Państwowy

1. Oddzielenie potrzeb medycznych od popytu i zdolności płacenia z nie

2. Racjonowanie zgodne z potrzebami uznanymi za racjonalne

3. Wydatki zdrowotne kontrolowane

4. Łatwość prowadzenia działań na rzecz zdrowia publicznego

5. Konieczność zdefiniowania potrzeby zdrowotnej

6. Priorytety (konkurencja z innymi wartościami społecznymi) – ustalanie na drodze publicznej

7. Racjonowanie usług -> kolejki

8. Koszty biurokracji i zagrożenia patologią instytucjonalną

• Opieka zdrowotna a społeczna sprawiedliwość

• Zasady:

1. Każdemu według zasług

2. Każdemu po równo

3. Każdemu według potrzeb

4. Takie same dla różnych dziedzin życia?

• Dlaczego społeczna odpowiedzialność za opiekę zdrowotną?

• Społeczeństwu się opłaca (utylitarystyczne)

1. Lepsze funkcjonowanie społeczeństwa

2. Efektywniejsza zbiorowa odpowiedzialność niż indywidualna

• Bo tak jest dobrze, ludzie powinni mieć do niej prawo (etyczne)

• Prawo do ochrony zdrowia

• Obywatela

• Człowieka

• Solidaryzm

• Redystrybucja środków finansowych – kto potrzebuje, dostaje (płacimy wszyscy)

• Wyraża się w tworzeniu uniwersalnych systemów opieki zdrowotnej

• Opieka zdrowotna a pieniądze

• Ile pieniędzy przeznacza się na opiekę zdrowotną?

• Kto za to płaci?

• Komu się płaci?

• Źródła finansowe usług zdrowotnych

• Niepubliczne

1. Jednostka

2. Prywatne fundusze ubezpieczeniowe

• Publiczne

1. Budżet

2. Społeczne fundusze ubezpieczeniowe

• Od kogo kupujemy usługi?

• Właściciele placówek (państwo, samorząd, prywatny właściciel – dla zysku lub non-profit)

• Sposoby organizowania usług

• Opieka podstawowa

• Opieka szpitalna/specjalistyczna

• Sposoby opłacania lekarzy, a potrzeby

• Od usługi

• Od pacjentów pod opieką

• Pensja

• Etyka zawodowa (!)

• Polski system ochrony zdrowia

• Uniwersalny

• Ubezpieczeniowy (NFOZ)

• Źródła finansowania

1. Składka zdrowotna – podatek celowy 9%

2. Budżet państwa

3. Budżet samorządów (badania profilaktyczne)

• Finansowanie prywatne

• Koszty prywatne 32% ( leki i środki medyczne, prywatne leczenie, abonamenty)

• Projekt reformy

• Przekształcenie własnościowe szpitali

1. Z możliwością bankructwa, odsprzedania prywatnym właścicielom ma spowodować oszczędność = zrzeczenie się przez państwo odpowiedzialności za zorganizowanie dostarczania usług

• Jakie potrzeby świadczeniobiorców ma zaspokajać system?

• Definiowane przez pacjenta

• Definiowane medycznie

• Możliwe do zrealizowania w danych warunkach finansowych

• Co decyduje o potrzebach medycznych pacjenta

• Stan zdrowia

• Czynniki psychologiczne i społeczne

• Mechanizmy rynkowe

• Kreowanie potrzeb zdrowotnych prze mechanizmy rynkowe

• Sposób opłacania lekarzy

• Działania koncernów farmaceutycznych

• Kultura konsumpcyjna

1. Rosnące standardy

2. Moda na style życia

• Konsekwencje społeczne maksymalizacji zysku przez producentów leków

• Kreowanie potrzeb zdrowotnych

• Niezaspokajane potrzeby

• Szkody zdrowotne – fałszowane leki, skutki uboczne leków

• Mechanizmy korupcyjne

• Definiowanie potrzeb przez medycynę

• Racjonalizowanie potrzeb pacjenta do standardów wiedzy medycznej

• System opieki medycznej ma zaspokajać potrzeby uznane za racjonalne

• Potrzeby a możliwości ich zaspokajania

• Ograniczenie przez możliwości finansowe systemu

• Racjonalność medyczna i racjonalność ekonomiczna

• Hierarchia ważności potrzeb uznanych przez system

• Sposoby określania gwarantowanego standardu minimum

• Tworzenie standardów medycznych

• Tworzenie standardów dostępności

• Koszyk usług gwarantowanych

• Prawa pacjenta