FARMAKOLOGIA: WYKŁAD 1, DZIAŁ 3, 30.09.2013
RODZAJE BÓLU:
Nocyceptorowy fizjologiczny
Patologiczny nocyceptorowy
Neuropatologiczny
BÓL OSTRY -> GLU, NMDA, AMPA, nocyceptory
BÓL PRZEWLEKŁY -> substancja P, histamina, kininy itd...
>3 miesiące albo trwający wciąż po wygojeniu się uszkodzonych tkanek:
Najczęstsze przyczyny:
Ch. Zwyrodnieniowa stawów
Zz. Bólowe kręgosłupa
Bóle głowy
Neuropatia cukrzycowa
Osteoporoza
Nowotwory
Histamina-> substancja P -> NGF
Bradykinina
5-HT receptory -> OUN
PGI2
ATP
H+
Leki działające na receptory -> to leki znieczulające a nie p/bólowe!!! -> p/bólowe działają ośrodkowo albo na drodze przewodzenia
| LEKI P/BÓLOWE |
|---|
| OPIOIDOWE |
Morfina, petydyna, mtadon, fentanyl
Bupremorfina, pentozacyna
!!!! dużo interakcji z innymi lekami!!! |
NLPZ – DZIAŁANIE:
p/bólowe
p/zapalne
p/gorączkowe
antyagregacyjne
NLPZ – PODZIAŁ:
WZGLĘDNIE SELEKTYWNE INHIBITORY COX-1:
ASA, indometacyna, ibuprofen, naproksem, piroksikam
NIESELEKTYWNE (COX-1=COX-2)
Diklofenak
WZGLĘDNIE SELEKTYWNE INHIBITORY COX-2:
Etodolak, meloksikam
SELEKTYWNE INHIBITORY COX-2 = KOKSYBY
Celekoksyb, rafekoksyb
KLONIDYNA -> AGONIŚCI RECEPOTRÓW ALFA-2-ADR
Nasila działanie opioidowych leków p/bólowych
Bóle przewlekłe i pooperacyjne
INHIBITORY RECEPTORÓW NMDA -> KETAMINA, DEKSTROMETORFAN (ten dodatkowe działanie przeciwkaszlowe!!!);
Skuteczne w przewlekłych zespołach bólu neuropatycznego
Stosowanie w bólu przewlekłym i pooperacyjnym
LEKI P/DEPRESYJNE -> AMITRYPTYLINA, IMIPRAMINA => 3 pierścieniowe leki p/depresyjne
Nasilają działanie opioidowych leków p/bólowych
Obniżają napięcie mm.
Działanie p/lękowe
Zastosowanie: bóle nowotworowe i neuropatyczne
EFEKT DZIAŁANIA -> PO 1-2 TYG;
SZCZYT DZIAŁANIA -> PO 4-6 TYG!
LEKI P/PADACZKOWE => KLONAZEPAM, KWAS WALPROINOWY, KARBAMZEPINA
Bóle neuropatyczne:
Neuralgia n. trójdzielnego
Neuralgia półpaścowa
Neuralgia cukrzycowa
Uszkodzenie OUN
LAMOTRYGINA
Blokuje kanały Na_ oraz hamuje uwalnianie NMDA
GABAPENTYNA, PREGABALINA:
Hamuje kanały Ca++ oraz zwiększa uwalnianie GABA (prawdopodobnie)
LEKI ANTYARYTMICZNE -> LIDOKAINA, MEKSYLETYNA
TRAMADOL
60% siły działania -> pobudzenie układu NA i 5-HT (zahamowanie wychwytu zwrotnego)
40% siły działania -> pobudzenie receptorów „mi”
Brak depresji ośrodka oddechowego ( wprzeciwieństwie do opioidów)
Mniejszy potencjał wywoływania uzależnienia niż opioidy
DZIAŁANIE N/POŻĄDANE:
Euforia, zmęczenie
Zaburzenia nastroju, zmiana aktywności
Drgawki
Ograniczenie sprawności psycho-fizycznej
Nadmierne pocenie, zaparcia
Zahamowanie rytmu oddechowego
Wzrost ciśnienia
Spadek HR
Tolerancja i uzależnienie -> po nagłym odstawieniu – objawy abstynecji
NEFOPAM
Pobudza receptory „mi”
Hamuje zwrotny wychwyt NA i 5-HT
Działanie cholinolityczne, p/histaminowe i miejscowo znieczulające
DZIAŁANIA N/POŻĄDANE:
Nudności, suchość w ustach
Zaburzenia widzenia
Trudności w oddawaniu moczu
Lęki
...?
KANABINOIDY => DRONABINOL
AKTYWNE METABOLITY
Tachykardia, objawy cholinolityczne
Zastosowanie : skurcze spastyczne (np. w stardnieniu rozsianym), ból neuropatyczny, bóle kostno stawowe, urazy mózgowo-czaszkowe
MIEJSCA DZIAŁANIA LEKÓW:
Ośrodkowe – opioidy, alfa-agoniści..
Modulacja drogi przewodzenia bólu
INDYWIDUALNY WYBÓR OPCJI TERAPEUTYCZNEJ:
Rodzaj bólu
Przyczyna
Natężenie
Czynniki osobnicze
Obecność p/wskazań
Schorzenia współistniejące
I dopiero WYBÓR ODPOWIEDNIEGO SPOSOBU LECZENIA!
EFEKTYWNA TERAPIA W BÓLU PRZEWLEKŁYM:
Zestawienie lekó o różnych mechanizmach działania
Kojarzenie leków działająych na różnych poziomach
Leczenie adjuwantowe -> wspomagające -> łagodzenie działań niepożądanych i podnoszenie skuteczności działania leków podstawowych
ADJUWANTY:
p/padaczkowe
p/depresyjne
miejscowo znieczulające
GKS
Miorelaksanty
Antyarytmiczne
Antagoniści rec. NMDA
Leki wspomagające na bóle kostne
!!! NIE MOŻNA KOJARZYĆ ZE SOBĄ NLPZ!!!!
DRABINA ANALGETYCZNA:
I STOPIEŃ : NLPZ + adjuwanty
II STOPIEŃ: NLPZ + adjuwanty + słaby opioid: tramadol, kodeina, oksykodon, hydromorfon, nepofam, flupirtyna
III STOPIEŃ: NLPZ+ adjuwanty+ mocny opioid: morfina + ewentualnie PCA (dokanałowo)