RDZEŃ KRĘGOWY. ODRUCHY RDZENIOWE.
Układ ruchu
Narządy ruchu: kościec, stawy, mięśnie.
Ośrodki ruchowe:
- obwodowe – neurony ruchowe rdzenia kręgowego i pnia mózgu
- ośrodkowe – ośrodki ruchowe kory mózgu (okolica przedruchowa).
Funkcje rdzenia kręgowego:
- regulacja funkcji czuciowych – ośrodki czuciowe oraz drogi aferentne
- regulacja motoryki – ośrodki ruchowe oraz drogi eferentne
- czynność odruchowa – na poziomie rdzenia kręgowego powstają niezależne od woli, stereotypowe reakcje ruchowe na bodźce
- lokomocja – powtarzalne, naprzemienne, rytmiczne ruchy zginaczy i prostowników kończyn w czasie chodu są koordynowane przez ja dochodzi do rdzeniową sieć neuronalną
- czynność autonomiczna – zawiera skupiska neuronów współczulnego układu autonomicznego oraz neurony układu przywspółczulnego, których aksony przesyłają informacje do narządów wewnętrznych, mięśnia sercowego, mięśni gładkich i gruczołów.
Budowa rdzenia:
- korzeń brzuszny – wychodzą włókna ruchowe (efektorowe)
- korzeń grzbietowy – wchodzą efektory czuciowe (tędy informacja dochodzi do rdzenia).
Istota szara
(ośrodki nerwowe: czuciowe, ruchowe, somatyczne i autonomiczne)
Rogi przednie (zawierają przede wszystkim komórki ruchowe – motoneurony)
Rogi tylne (w nich rozmieszczone neurony informacyjne, odbierające sygnał z komórek czuciowych, macierzyste dla dróg wstępujących na wyższe pietra układu nerwowego)
Istota szara pośrednia (w niej zlokalizowane neurony pośredniczące, tworzące połączenia między rogami przednimi i tylnymi, obiema połówkami rdzenia, sąsiednimi segmentami)
Istota biała – utworzona przede wszystkim przez pokryte osłoną mielinową włókna nerwowe tworzące drogi:
- wstępujące (w sznurach tylnych, bocznych i przednich)
- zstępujące (w sznurach bocznych i przednich),
a także z połączeń nazywanych drogami asocjacyjnymi.
Napięcie mięśniowe:
- w spoczynku mięśnie znajdują się w stanie pewnego skurczu
- informację o napięciu mięśni przekazują neurony czuciowe narządów ścięgnistych, natomiast informacje o długości mięśnia – neurony czuciowe wrzecionek mięśniowych.
ODRUCHU – odpowiedź efektora wywołana przez bodziec działający na receptor, zachodząca z udziałem układu nerwowego na drodze łuku odruchowego.
Łuk odruchowy:
- receptor
- neuron aferentny
- ośrodek nerwowy
- neuron eferentny
- efektor
Odruchy (podział ze względu na liczbę interneuronów pośredniczących miedzy neuronem czuciowym a neuronem ruchowym):
- monosynaptyczne – w drodze od receptora do efektora występuje tylko jedna synapsa (odruch na rozciąganie, np.: odruch kolanowy)
- dwusynaptyczne – gdy informacja z receptora jest przekazywana do motoneuronu przez jeden neurom pośredniczący (odwrócony odruch na rozciąganie)
- polisynaptyczne - gdy informacja z receptora jest przekazywana do motoneuronu przez kilka interneuronów (odruch zginania, np.: gdy nadepniemy na szpilkę).
Odruchy własne rdzenia kręgowego:
- autonomiczne (nieświadoma, bezwarunkowa kontrola narządów wewnętrznych)
- mieszane
- somatyczne – motoryczne (uczestniczą w koordynacji pracy poprzecznie prążkowanych mięśni synergistycznych i antagonistycznych)
Odruchy autonomiczne:
- odruchy autonomiczne serca
- naczynioruchowe
- oskrzelowe
- jelitowe
- mięśni przywłosowych
- wydzielania potu
- oddawania moczu
- płciowe