Podłoża maściowe

Jako samodzielne podłoża maściowe stosowane są tylko:

• Wazelina

• Smalec

• Półsyntetyczne triglicerydy

Pozostałe typy podłoży są wieloskładnikowe.

Podłoża maści liofilowych

1. Podłoża węglowodorowe

1. Wazelina – jest to podłoże węglowodorowe złożone z mieszaniny węglowodorów nasyconych w dużej części o łańcuchach rozgałęzionych z niewielką domieszką węglowodorów cyklicznych. Węglowodory o krótkich łańcuchach są ciekłe, natomiast o dłuższych są stałe. Frakcja węglowodorów stałych stanowi od 10 do 30%. Ich mieszanina ma konsystencję półstałą. Wazelina wg FP VI jest przeświecającą, tłustą, miękką, ciągliwą masą. Naturalna wazelina żółta jest barwy żółtej, wazelina biała natomiast jest barwy białej lub kremowej. Oba typy wazeliny są bez zapachu lub o słabym swoistym woskowym zapachu. Wazelina nie rozpuszcza się w wodzie, rozpuszcza się natomiast w chloroformie i eterze etylowym. Wazelinę naturalną otrzymuje się z pozostałości po destylacji ropy naftowej, podczas której produkuje się benzynę, naftę i oleje mineralne, po usunięciu substancji woskowych i wymieszaniu z innymi niskimi frakcjami ropy naftowej. Oczyszczanie następuje poprzez uwodornienie pod zwiększonym ciśnieniem lub w wyniku działania kwasem siarkowym z użyciem adsorbentów. W zależności od stopnia oczyszczenia na tym etapie otrzymywana jest wazelina biała lub żółta. Oba typy wazeliny mogą być używane do sporządzania maści.

2. Parafina – jest również otrzymywana z ropy naftowej. Parafina stała zwana również cerezyną, jest to stała, biała lub bezbarwna przeświecająca masa o temperaturze topnienia 50 – 57⁰C. Jest to mieszanina węglowodorów stałych, otrzymywana nie tylko z ropy naftowej lecz także przez oczyszczanie wosku ziemnego. Jest składnikiem podłoży maściowych w celu utwardzenia zbyt płynnych podłoży.

3. Parafina ciekła – olej parafinowy – jest to bezbarwna, przezroczysta ciecz, produkt destylacji ropy naftowej. Stanowi frakcję nasyconych węglowodorów ciekłych wrząca w temperaturze Powyżej 300⁰C. Dodawana jest do podłoży maściowych w celu ich zmiękczenia.

4. Smalec wieprzowy – jest tłuszczem, a więc mieszaniną triglicerydów kwasów tłuszczowych zarówno nasyconych jak i nienasyconych. Otrzymywany jest przez wytopienie na łaźni wodnej i przecedzenie na gorąco tłuszczu z jamy brzusznej świń otaczającego jelita. Smalec po zastygnięciu jest dość twardy i dopiero rozmieszanie np. w moździerzu nadaje mu odpowiednią konsystencję. Mogą być do niego wprowadzane bardzo małe ilości roztworów wodnych. Smalec wykazuje duże powinowactwo do lipidów skóry i łatwo ulega wchłanianiu, sprzyja również penetracji substancji leczniczych. Podstawową wadą smalcu jest jego mała trwałość chemiczna, gdyż łatwo ulega procesowi jełczenia. Powinien być przechowywany w zamkniętych naczyniach w zimnym miejscu.

1. Podłoża absorpcyjne – są to zawsze podłoża jednofazowe lecz kilku składnikowe, zawierają najczęściej składnik liofilowy np. wazelinę i składniki o charakterze amfifilowym, czyli obojętnym, będące emulgatorami typu woda w oleju decydującymi o zdolności wiązania wody przez podłoże. Po dodaniu do maści absorpcyjnej wody ulega ona zemulgowaniu i tworzy się układ dwufazowy – krem typu woda w oleju. Najstarszym w grupie emulgatorów tego typu jest lanolina.

   1. Lanolina – jest żółtą, mazistą masą o swoistym zapachu nieoczyszczonej wełny owczej, stanowi wydzielinę skórną owiec, a otrzymywana jest przez wymycie substancji woskowych z wełny owczej i ich oczyszczenie. Jej konsystencja jest gęsta, odznacza się dużą lepkością i bardzo źle rozsmarowuje się na skórze. Nie jest stosowana jako samodzielne podłoże maściowe, a tylko w połączeniu z innymi składnikami, najczęściej z wazeliną. Ilość lanoliny w takim podłożu wynosi zazwyczaj 10%. Lanolina może wywoływać uczulenia. Lanolina jest nierozpuszczalna w wodzie, lecz ma dużą zdolność emulgowania wody.

   2. Euceryna – jest to jedno z głównych podłoży absorpcyjnych stosowanych w recepturze. Służy również do otrzymywania kremów woda w oleju. Liczba wodna euceryny wynosi ponad 300. Euceryna stanowi mieszaninę 6% eucerytu i 94% wazeliny. Obecnie jednak otrzymuje się ją jako mieszaninę wazeliny i dwóch podstawowych alkoholi występujących w eucerynie – cetylowego i cholesterolu.

Podłoże	Emulgator	Liczba wodna
Wazelina	-----------	~ 10
	Cholesterol 0,5 %	~ 195
	Lanolina 25 %	~240
Smalec	-----------	~15
	Lanolina 20 %	~113
Lanolina	----------	~200
Euceryna	----------	~300

Liczba wodna np. 10 – tzn., że 100g podłoża jest w stanie związać 10 g wody.