PATOGENY – czynniki chorobotwórcze

- biologiczne np. pasożyty, wirusy, bakterie, grzyby

- fizykochemiczne np. hałas, promieniowanie, farby, lakiery, ciśnienie atmosferyczne

- społeczne np. stres brakiem akceptacji

CHOROBY:

- cywilizacyjne np. psychiczne, nadciśnienie, alergie

- społeczne np. gruźlica, kiła, alkoholizm, otyłość, choroby układu krążenia – miażdżyca

- genetyczne np. daltonizm, hemofilia

- zakaźne np. grypa, ospa, świnka

- pasożytnicze np. tasiemczyca, owsica, włośnica, glistnica

- zawodowe choroby np. gardło u nauczyciela

MUTACJA – nagła skokowa zmiana w materiale genet.

KANCEROGENY – zewnętrzne czynniki środowiskowe stymulujące powstawanie nowotworów. Dzielimy je na:

- chemiczne np. dym tytoniowy, estrogeny, węglowodory aromatyczne, pył drzewny, sadza, smoła, nikiel, chrom, azbest

- fizyczne np. promieniowanie jonizujące i nadfioletowe

- biologiczne np. wirusy: HIV, przewlekłego zapalenia wątroby typu B, opryszczki narządów rodnych

NOWOTWORY – niezłośliwe i złośliwe:

rak – rozwija się z tkanki nabłonkowej np. rak skóry, płuc

mięsak – rozwija się z tkanki nie nabłonkowej np. rak kości

chłoniak – nowotwór tkanki limfatycznej

białaczka – rozwija się w układzie krwionośnym, nie ma postaci guza