Wykład IV – Odpowiedź swoista (nabyta) komórkowa – limfocyty T

Zagadnienia:

• Charakterystyka populacji limfocytów T

• Charakterystyka populacji limfocytów B

• Charakterystyka komórek dendrytycznych (DC)

• Prezentacja antygenu

Limfocyty T i B pod mikroskopem elektronowym i świetlnym (zdjęcia)

BCR (receptor dla Ag) TCR(Receptor dla Ag)

CD19 CD2
CD20 CD3
CD21 (CR2) LIMFOCYT CD4
CD22 B T CD5
CD32 (FcgRII) CD7
CD35 (CR1) CD8
CD40 CD11a/18
CD72 CD28
CD80 (B7.1) CD40L
CD86 (B7.2) MHC kl. I i II
MHC kl. I i II

Odpowiedź humoralna i odpowiedź komórkowa (schemat)
Dojrzewanie limfocytów T (schemat)

Limfocyty T (65-75% limfocytów)

- powstają w szpiku kostnym i dojrzewają w grasicy
- żyją od kilku miesięcy do kilku lat

• Limfocyty T αβ (90%) – receptor TCR αβ:

- Th (helperowe) (CD4⁺) – 41-49%

- Tc (cytotoksyczne) (CD8⁺) – 30-37%

- Treg (regulatorowe) (CD4⁺CD25⁺, CD8⁺)

- NKT (natural killer T cells) (CD^-CD8^-)

- LGL (duże ziarniste limfocyty) – NK (natural killer) (CD4^-CD8^-CD56⁺) – 13-21%

• Limfocyty T γδ (10%) – receptor TCR γδ:

Limfocyty Th

- Rozpoznają antygeny w połączeniu z cząsteczkami MHC kl. II
- Subpopulacje Th – produkują różne cytokiny wpływające na inne komórki:

• Th0 – IL2, IL4

• Th1 – IFN-γ, IL-2

• Th2 – IL-10, IL-4, IL-5

• Th3 – IL-10, TGF-β

Działanie wytwarzanych przez limfocyty Th cytokin na inne komórki (schemat)
Relacje między Th1 i Th2 (schemat)

Limfocyty T cytotoksyczne:

Tc1: IL-2, IFN-γ
Tc2: IL-4, IL-5

- Rozpoznają antygeny w połączeniu z cząsteczkami MHC klasy I
- Niszczą głównie komórki zakażone przez wirusy oraz komórki nowotworowe
- Mechanizm zabijana to indukcja apoptozy:
*zależnej od perforyn i granzymów
*zależnej od cząsteczek z nadrodziny TNF

Limfocyty NKT (natural killer T cells)

- Cechy komórek T i NK
- Wydzielają IL-4, IL-13, IFN-γ, GM-CSF
- Zabijają komórki nowotworowe
*z udziałem perforyn i granzymów
*z udziałem cząsteczek z nadrodziny TNF

Limfocyty LGL – NK (70% LGL)

- NK
*NK1 – wydzielają INF-γ
*NK2 – wydzielają IL-13
- Zabijają komórki nowotworowe, komórki zakażone przez wirusy i bakterie

Limfocyty Treg

• Tr
  - wydzielają IL-10, TGF-β
  - hamują odpowiedź Th1 i Th2

• Tr1
  - uczestniczą w tolerancji na antygeny podane drogą doustną, głównie zawarte w diecie

• Th3
  - wydzielają TGF-β
  - hamują odpowiedź na antygeny zawarte w diecie

Limfocyty T γδ

- Receptor TCR γδ
- Powstają wcześniej nić Tαβ
- 5-10% limfocytów krwi obwodowej
- Uczestniczą w odpowiedzi przeciw wirusom, bakteriom, pierwotniakom i komórkom nowotworowym

Limfocyty B

- Powstają i dojrzewają w szpiku kostnym
- Receptor BCR (receptory immunoglobulinowe IgM, IgD)
- Żyją 5-7 dni
- 10-16% limfocytów
- Produkują immunoglobuliny: IgA, IgM, IgG, IgD, IgE
- B: B1, B2
- B1:
*20% limfocytów B krwi obwodowej
*uczestniczą w odpowiedzi pierwotnej
- B2:
*80% limfocytów B krwi obwodowej
*uczestniczą w odpowiedzi wtórnej

PREZENTACJA ANTYGENU (schemat)

Komórki prezentując antygen (antygen presenting cells – APC):

• Komórki dendrytyczne (DC)

• Makrofagi

• Limfocyty B

Komórki dendrytyczne

- powstają w szpiku
- występują w tkankach (skóra, węzły chłonne, śledziona)
- łączą odporność wrodzoną z nabytą (pochłaniają, przekształcają i prezentują antygen limfocytom T)

Struktury powierzchniowe DC (schemat)
Udział cytokin w prezentacji Ag (schemat)
Prezentacja antygenu (schemat)