Cele jakie osiągnąć ma wymierzanie kary pozbawienia wolności
Zgodnie z art. 67 kodeksu karnego wykonawczego, wykonywanie kary pozbawienia wolności ma na celu wzbudzanie w skazanym woli współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego i tym samym powstrzymania się od powrotu do przestępstwa. Z powyższego wynika, że wykonywanie kary ma oddziaływać przede wszystkim na osobę samego skazanego. Głównym celem jest resocjalizacja skazanego mająca zapobiec jego powrotowi do przestępstwa. Pożądanym jest także, by po odbyciu kary w skazanym powstało przeświadczenie, że każde naruszenie prawa spowoduje szybką reakcję państwa, którego instytucje stoją na straży porządku prawnego.
Należy pamiętać, że obowiązkiem państwa jest jedynie stworzenie warunków, w których skazany będzie miał szansę na resocjalizację.
Choć zgodnie z art. 67 kodeksu karnego wykonawczego wśród celów jakie ma osiągnąć wykonywanie kary pozbawienia wolności zdecydowane pierwszeństwo należy do celów indywidualno-prewencyjnych, nie można zapomnieć o ogólnoprewencyjnych celach omawianej sankcji karnej. Sąd Najwyższy w wyroku z 9 lutego 1995 r. stwierdził, że Ustalenie poprawności zachowania skazanego w okresie odbywania kary pozbawienia wolności nie może być uznane za wystarczające dla podjęcia decyzji o warunkowym przedterminowym zwolnieniu, gdyż dodatkowo sąd penitencjarny musi ustalić, czy dotychczas wykonana kara zaspokaja społeczne poczucie sprawiedliwości i spełnia cel ogólnoprewencyjny.
Do osiągnięcia omawianych celów kary prowadzić ma zindywidualizowane oddziaływanie na skazanych w ramach określonych w ustawie systemów wykonywania kary, w różnych rodzajach i typach zakładów karnych. W oddziaływaniu na skazanych, przy poszanowaniu ich praw i wymaganiu wypełniania przez nich obowiązków, uwzględnia się przede wszystkim pracę, zwłaszcza sprzyjającą zdobywaniu odpowiednich kwalifikacji zawodowych, nauczanie, zajęcia kulturalno-oświatowe i sportowe, podtrzymywanie kontaktów z rodziną i światem zewnętrznym.
Cele kary – pożądane zjawiska społeczne, co do których nauka prawa karnego przyjmuje, że mogą zostać osiągnięte przez poddanie sprawcy przestępstwa karze kryminalnej. Cele kary tworzą, razem z funkcjami kary, przesłanki racjonalizacji kary.
Wśród celów kary tradycyjnie wymienia się:
uczynienie zadość sprawiedliwości;
naprawienie szkody spowodowanej przestępstwem;
satysfakcja pokrzywdzonego;
prewencję szczególną (doświadczenie kary kształtuje przyszłe zachowanie sprawcy w ten sposób, że sprawca raczej będzie starał się nie wrócić do przestępstwa);
prewencję ogólną (świadomość karania sprawców określonych czynów kształtuje zachowanie społeczeństwa w ten sposób, że jednostki:
raczej nie są skłonne dopuszczać się tych czynów prewencja negatywna,
czują się obowiązane współdziałać z organami ścigania i sądami przy ściganiu sprawców tych czynów prewencja pozytywna).
To, czy kara określonego rodzaju i w określonym wymiarze będzie spełniała wszystkie cele kary, zależy m.in. od tego, czy jest współmierna do czynu, za który się ją wymierza; od jej społecznej akceptacji; a w przypadku prewencji indywidualnej - także od warunków osobistych sprawcy.