Teoria systemów von Bertalanffy (1984)

• system jest zespołem elementów powiązanych ze sobą,

• systemy mogą być otwarte i zamknięte,

• systemy otwarte cechuje: całościowość, wzajemne powiązania, ekwifinalność.

• systemy zamknięte – stan końcowy zdeterminowany stanem początkowym,

• systemy nie składają się z niezależnych od siebie części, lecz poszczególne elementy pozostają w interakcji z innymi

• badanie pojedynczych elementów systemu nic nie daje, należy badać powiązań między częściami i sprawdzać, jak one wzajemnie na siebie oddziałują.

• poszczególne części systemu są wzajemnie powiązane przez proces sprzężenia zwrotnego, który utrzymuje system w homeostatycznej równowadze. nie ma więc czystych związków przyczynowo – skutkowych.

Implikacje dla terapeutów rodzinnych:

• rodzina to system kontaktujący się z innymi systemami,

• rodzina nie jest tylko sumą niezależnych od siebie jednostek, lecz zespołem ludzi pozostających ze sobą w interakcjach,

• patologia jednego członka rodziny jest patologią całego systemu,

• pracować należy z całym zaburzonym systemem – nie tylko z pacjentem noszącym dany objaw,

• podejmując terapię indywidualną, ingeruje się w system rodzinny,

Teoria systemów rodzinnych wg Bowena

Bowen uważał, że rodzinę należy uznać za system; zmiana jednego elementu pociąga za sobą zmiany w innych elementach. Funkcjonowanie systemu zależne jest od jego podsystemów i szerszych systemów. Rodzina to system emocjonalno-relacyjny; emocjonalny, bo odnosi się do siły, które motywują system, a relacyjny oznacza komunikację, interakcje w systemie. Objawy są wyrazem dysfunkcji całego systemu. Pojęcia teorii systemów (8):

Pojęcia teorii systemów wg Bowena

1. Zróżnicowanie JA; czyli zdolność człowieka do różnicowania pomiędzy procesami intelektualnymi a emocjonalnymi

2. Trójkąty – w miarę wzrostu napięcia w rodzinie, matka lub ojciec wciągają w relację trzecią osobę – najczęściej dziecko. Taki trójkąt ma właściwości neutralizowania lęku, dzięki niemu rodzina jest w stanie lepiej radzić sobie ze stresem.

3. Proces projekcji rodzinnej – w jaki sposób niezróżnicowane JA rodziców zostaje przeniesione na ich dzieci.

4. System emocjonalny rodziny nuklearnej wynika ze zróżnicowania JA. Osoby o przeciętnym stopniu zróżnicowania JA będą marzyli o bliskości, ale utrzymywali emocjonalny dystans. W rodzinie nuklearnej istnieją 4 mechanizmy pozwalające utrzymać jej stabilność:

• konflikt małżeński,

• dystans emocjonalny,

• dysfunkcja jednego z małżonków;

• pojawienie się choroby jednego z członków rodziny sygnalizuje lęk, jednak jej trwanie może redukować niepokój w rodzinie), przeniesienie problemów na dzieci.

5. Emocjonalne odcięcie się – pomaga szczególnie dzieciom – które uległy triangulacji.

6. Proces transmisji wielopokoleniowej – przepływ procesów emocjonalnych z pokolenia na pokolenie.

7.Pozycja rodzeństwa – funkcjonalne oczekiwania wobec najstarszych i najmłodszych dzieci są wbudowane w strukturę rodziny i przenoszone z pokolenia na pokolenie.

8. Społeczne procesy emocjonalne – wpływ szerszych systemów społecznych na rodzinę.