t: zużycie kwalifikowanego materiału siewnego

korzyści: wyższe plony, większa zdrowotność, wyższa jakość, dostęp do nowych odmianowych- postęp hodowlany zużycie kwal mat siewnego w Polsce: bardzo niskie, 10% zboża, 4% ziemniaki, w latach 70\80% to 40 zbóż 15% ziemniaków Przeciętnie w Polsce: co 25lat używa sie kwalifikowanego materiału siew w produkcji Zyta, 12-14 lat owies i pszenżyto, 8 lat jęczmienia i pszenica. Na 27 krajów UE, Polka pod względem zużycia kw mat siew jest na 25 miejscu. Średnie: Czechy, Francja, Austria, Anglia Sadzeniaki ziemniaka: co 25lat ziemniaki (w UE co 2 lata), w Polsce zużycie sadzeniaków z własnej reprodukcji - 93%, średnio w UE 62% a po wyłączeniu Polski 49%.

Najwięcej: Francja, Dania, Włochy, Austria, Holandia, Estonii. najmniej Polska i Litwa.

zużycie sadzeniaków kwalifikowanych (2008): największe w kujawsko-pomorskie, łódzkim, śląskim, najmniejsze: Podkarpacie, podlaskie, zachodniopomorskie, lubuskie (2% sprzedaży), 20% upraw. odstępstwo rolne: wykorzystanie materiału ze zbioru jako materiału siewnego (inaczej „odstępstwo rolne”)- zużycie „materiału ze zbioru: jakby był :materiałem siewnym” W przypadku odmian chronionych jest to legalne tylko wtedy gdy materiał zebrany przez danego rolnika został wysiany na gruntach rolnych posiadanych przez tego samego rolnika.

AGNAS- agencja nasienna w Lesznie, zbieranie nasion i kontrola od rolników, przeciwdziałanie przejawom naruszenia.......

T:organizacja światowego rynku nasiennego

1. organizacje międzyrządowe: Międzynarodowy Związek Ochrony Odmian Roślin (UPOV)- jest najstarsza i najważniejsza organizacja, zrzesza 60 państw, polska jest członkiem od 1989 Ujednolicenie przepisów krajów członkowskich co do ochrony prawa do odmiany i badan nad OWT. Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin (CPVO) jest organizacja zajmująca sie ochrona prawna odmian wewnątrz Unii Europejskiej z siedziba we Francji. Statystyki CPVO wskazują na niewielki udział polskich odmian w unijnych rejestracjach ochrony (2006) 11 miejsce Polska, pierwsze Holandia.

Standardy certyfikacji, systemy nasenne OECD- aby zarejestrowane i chronione odmiany mogły swobodnie uczestniczyć w handlu międzynarodowym niezbędne są jednolite normy kwalifikacji i certyfikowania partii nasion. Taka właśnie kontrole zapewniają systemy nasienne OECD np wyznacza standardy oceny polowej. Wprowadzone je wzyciew1958r systemy to uznane na całym świecie metody kalifikacji. Polska przeprowadza kalifikacji zgodne z systemami OECD, na poziomie państwowym(PIORIN),gwarantują tożsamość i czystość odmianową. Międzynarodowy Związek Oceny Nasion (ISTA)- jest najbardziej znanym związkiem międzynarodowym wyznaczającym standardy laboratoryjne oceny nasion z siedziba Szwajcarii powstał w1924r. STANDARTY LABORATORYJNE- zapewniają dokładne badanie i kontrole materiału w handlu według jednakowych norm i procedur laboratoryjnych FAO- angażująca sie w organizacje handlu materiałem siewnym, powstała w 1949r, skupia 189 państw. działem jest wydział Ochrony i Produkcji Roślinnej, zajmuje sie rozwojem systemów nasiennych i poprawą jakości materiału siewnego ale przede wszystkim zapewnieniem różnorodności materiału genetycznego i jego wymianą

EPPO- wyznaczają odgórnie procentowy udział chwatów w materiale siewnym oraz listę chorób i szkodników kwarantannowych, przykładem tej organizacji jest EPPO. powstało w 1988r, współpraca z PIORIN, walka ze szkodnikami i promocja środków

2) organizacja pozarządowe (NGO) : Międzynarodowe Federacje nasienne (ISF) jest naczelna światowa organizacja pozarządowa, działająca na rynku nasiennym, jest reprezentowana w Polsce przez Polska Izbę Nasienna Cele: reprezentowanie interesów swoich członków na rynku międzynarodowym, wpieranie swobodnego przepływu nasion w handlu za pomocą regulacji prawnych Ułatwiają rozwiązywanie sporów handlowych, wspieranie rozwoju krajowych i regionalnych stowarzyszeń nasiennych, wspieranie kształceń i szkolę Najważniejszymi dokumentami opublikowanymi przez ISF są zasady międzynarodowego handlu nasiennego oraz procedury Europejskie Stowarzyszenie Nasienne (ESA) reprezentuje całość europejskiego Przemyślu nasiennego w sferze badan hodowli produkcji i sprzedaży nasion. Siedziba w Brukseli, reprezentuje przemyśl nasienny w strukturach unijnych w Parlamencie Europejskim i Komisji Europejskiej 3. krajowe PIN- są najniższym szczeblem światowej organizacji sektora nasiennego, pośredniczą one pomiędzy ISF a poszczególnymi przedsiębiorstwami, PIN zrzesza przedsiębiorstwa hodowlane i nasienne działają na cena terenie polski czyli przedsiębiorstwa zarejestrowane w naszym kraju i działają wg prawa polskiego niezależnie od przynależności ... Zadaniem jest wprowadzenie polskiej hodowli roślin i nasiennictwa na struktury światowe Najważniejsza funkcja to reprezentowanie interesów polskich nasienników a forum międzynarodowym. PIN organizuje swoich członków na giełdach targach ustawach w kraju i za granica

Zasady oraz sposoby wytwarzania i kwalifikacji materiału siewnego w krajach członkowskich UE

Przepisy te dotyczą: badan urzędowych i rejestracji odmian, sprawozdania urzędowych opisów odmian, utrzymania prób nasion wzorca odmiany, obowiązku zachowania odmiany, wytwarzania materiału siewnego i jego kwalifikacji, swobodnego obrotu materiałem siewnym w UE, kontroli jakości materiału siewnego będącego w obrocie, współpraca miedzy krajami członkowskimi w zakresie działań urzędowych nasiennictwa, wspólnotowego systemu ochrony prawnej odmian

Podstawy prawne systemów nasiennych to: UPOV, CPOV, schematy nasienne OECD systemy odmianowej certyfikacji ANIA

Wytyczne lista ISTA (STANDARTY LABORATORYJNEJ OCENY NASION), WSPOLNOTOWE USTAWODAWSTWO NASIENNE

Państwa członkowskie mogą zezwolić na wprowadzenie do obrotu: wyłącznie z przeznaczaniem do testów ibn. Zezwolenie wydawane są jednorazowo naokres1roku. Państwa członkowskie mogą zabronić stosowania materiału siewnego danej odmiany do testów i doświadczenia części bądź całym swoim terytorium. Wyniki badan urzędowych przeprowadzone w Państwie Członkowskim wykazuje ze odmiana w żadnej cześć terytorium tego państwa... PANSTWA CZLONKOWSKIE INFORMUJA NAWZAJEM I KOMISJE EUROPEJSKA O: WNIOSKU, ZAKAZU PO JEGO ORZYMANU, LUB O ODRZUCENIU WNIOSKU o zezwolenie oraz przyznaniu, przedłużeniu, cofnięciu lub wycofaniu zezwolenia

PIN.ORG.PL

Modele firm hodowlano-nasiennych

1. Prowadzenie hodowli twórczej- tworzenie nowych odmian,

2. prowadzenie hodowli twórczej i zachowawczej- sprzedaż nowych odmian firmom nasiennym które produkują materiał i zajmują sie obrotem. hodowca niema kontroli nad reprodukcja i cenami materiału siewnego

3. prowadzenie hodowli twórczej, zachowawczej i reprodukcja materiału- np: w prywatnych gospodarstwach rolnych na zasadach umów kontraktacyjnych

4. prowadzenie hodowli twórczej, zachowawczej, reprodukcja materiału i obrót tym materiałem- największe zyski, dlatego trzonem hodowli powinna być reprodukcja i promocja nowych odmian a nie hodowla twórcza. hodowca powinien wytworzyć 1 odmianę najwyższej jakości, promować ja, powinna być ona wizytówka firmy i stanowić źródło zysku

OBROT ZIEMNIAKOW W UE

podmiot pakuje, magazynuje wprowadza lub przemieszcza sadzeniaki ziemniaka na teren Polski powinny być zarejestrowane w PORIN.

KOLOR zależy o stopnia kwalifikacji: elitarny przedbazowy- biały z fioletowym przekątnym paskiem, elitarny bazowy- biały, kwalifikowany- niebieski

Paszporty wydawane w innych krajach członkowskich maja te sama kolorystkę i zawierają te same informacje. Musza posiadać informacje, ze przeszły ocenę laboratoryjna i są wolne od organizmów kwarantannowe.

ORGANIZMY KWARANTANOWE- mątwik agresywny, mątwik ziemniaczany, guzak amerykański, guzak holenderski, bakterioza pierścieniowa, śluzak, rak ziemniaka, niszczyk zjadliwy, wrzecionowatość bulw ziemniaka, stołbur.

NACZESCIEJ SPOTYKANE ORG KWA- rak ziemniaka, mątwik ziemniaczany, bakterioza pierścieniowa

ZIEMNAKI PORAZONE NIMI: nie są wprowadzone do obrotu z wyjątkiem sprzedaży do przerobu w zakładach przemysłowych pod warunkiem ze technologia gwarantuje zniszczenie patogena, mogą być wykorzystane na własne potrzeby po uprzednim ugotowaniu nie mogą być użyte do sadzenia

WYZNACZA SIE STREFY PORAZENIA DLA: rak ziemniaka przez 10 lat nie można uprawiać psiankowatych oraz przeznaczone do sadzenia lub przechowywania w gruncie, bakterioza 3 lata, mątwik 5 lat

W PRZYPADKU RAKA ZIEMNIAKA- strefę porażenia wyznacza sie juz po stwierdzeniu objawów na 1 roślinie. Wyznacza sie tez strefę bezpieczeństwa (300m od linii granicznej strefy porażenia). W obszarze bezpieczeństwa można uprawiać ziemniaki, ale odmiany o wysokiej odporności na tego patogena i nie przeznaczone do sadzenia.

Sadzeniaki ziemniaka mogą być uprawiane w strefie bezpieczeństwa i porażenia dopiero po5 latach od ich zniesienia a inne płody można wywozić z tych stref dopiero po oczyszczeniu z gleby. Po 15 latach sadzeniaki

W PRZYPADKU MATWIKA- na terenach których stwierdzono obecność mogą być uprawione ziemniaki ale dopiero po odkażeniu gleby i pod warunkiem ze są to odmiany o wysokiej odporności przeznaczone jedynie do konsumpcji i przerobu.

Decyzje o braku zagrożenia tych patogenów i o zniesieniu stref podejmuje Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin, wystawiając świadectwo zdrowotności.

ORGANIZMY KWARANTANOWE ZIEMNAKA- MATWIK AGRSYWNY i ziemniaczany CZESTO BRAK OBAJAWOW, BAKTERIOZA PIRSCIENIOWA- WIEDNIĘCIE NIZEJ POLOZONYCH LISCI, GNICIE BULW, SPEKANIE SKORKI, na miąższu widać pierścienie, zwijanie lici do środka i nekrozy SLUZK- liście więdnięcie i żółknące, na łodydze brązowe pasiaste przebarwienia, w miąższu bulw nekrozy w kształcie pierścienia RAK ZIEMNIAKA- rakowate narośl na stolonach i na bulwach WRZECIONOWATOSC BULW ZIEMNIAKA- rośliny skarłowaciale, bulwy małe, wydłużone wrzecionowate STOBUR ZIEMNIAKA- żółkniecie i zwijanie liści

WYMAGANIA DLA ZIEMNIAKOW PRZEZNACZONYCH DO SADZENIA- konieczność jest potwierdzenie ze bulwy: Ziemniaka pochodzą z terenów wolnych od w/w szkodników i chorób kwarantannowych, spełniają wymagania dotyczące ich zwalczania, są odmiana zarejestrowana w co najmniej kraju członkowskim UE, Ziemniaki inne niż sadzeniaki czyli te przeznaczone na cele konsumpcyjne i na pasze nie muza posiadać paszporty ale musza być oznaczone w dowolny sposób. Do celów doświadczalnych ziemniaki być uprawiane tylko za zgoda Głównego inspektora i Komisji Europejskiej. Wniosek musi złożyć w GIORINie. ZIEMNIAKI TAKIE PO WYDANIU POZ OPINII: mogą być uprawiane w miejscu wolnych od patogenów, reprodukcja ich wymaga zgody GI, inspektorzy mogą dokonywać kontroli w dowolnym miejscu i czasie, podmiot ma wykonywać wszystkie ich zalecenia.

Kontrola fitosanitarna: podstawowa funkcjonowania unijnego systemu zdrowotności jest określenie: organów kwarantannowych, oraz roślin produktów roślinnych, będących ich żywicielem i mogących Stanowic niebezpieczeństwo rozprzestrzeniania sie tych organizmów. Tego rodzaj materiału roślinny musi spełniać określone wygania tzw specjalne aby mógł sie przemieszczać na obszarze wspólnoty potwierdzeniem jest zaopatrzeni ego w paszport. Paszport roślinny stanowi etykieta lube etykieta z towarzyszącymi jej dokumentami. Paszport musi być dołączony do materiału przemieszczonego zarówno wobec państwa i innych państw członkowskich. Fakt założenia paszportu mówi: został wyprodukowany przez podmiot zarejestrowany, jest wolny od organizmów kwarantannowych i spełnia wymagania specjalne, podczas wprowadzania go na teren UE został poddany fitosanitarnej kontroli granicznej jeśli pochodzi z państw trzecich. by etykieta z towarzyszącym dokumentami musza zawierać określone informacje: określenie paszport, nazwę organu wydającego paszport, nazwę państwa w którym paszport został wydany, numer wpisu podmiotu do rejestry przedsiębiorcy, numer partii materiału, nazwę łacińska, ilość na która został wydany paszport, w przypadku przeznaczenia do strefy chronionej numer ZP (strefa ochronna zon protekta jest to terytorium na którym pewne organizmy nie występują lub występują w bardzo malej ilości dlatego wwożenie roślin żywicielskich musi odbywać sie pod ścisłym nadzorem). Rejestr PIORIN dotyczy podmiotów prowadzonych uprawę, wywarzeniem, magazynowaniem, pakowanie, sortowanie. podmioty wpisanie do rejestru są zobowiązane- do podejmowania działań zapobiegajacyh rozprzestrzenianiu sie organizmów szkodliwych, prowadzeniu obserwacji występowania organizmów szkodliwych we właściwych terminach i czasie, przechowywanie dokumentów minimum1 rok, sporządzania planów rozmieszczenia upraw miejsc składowania i przechowywania, spełnienia wymogów określonych w przepisach o nasiennictwie. Rosiny i produkty mógł zostać wwyzione na teren UE jeżeli: są wolne od organizmów kwarantannowych, spełniają wymogi specjalne, podmiot jest wpisane do rejestru przedsiębiorców w Polsce, przed sprowadzeniem materiał został podany kontroli w kraju pochodzenia. kontrola graniczna pracownicy piorinu- czy przesyłka ma wymagane dokumenty, dokumenty kontroli tożsamości i zdrowotności. w zależności od wyników PIORIN- zezwalana Wywozu jeżeli przesyłka spełnia wymagania, zakazu wwozu jeżeli nie spełnia, nakazuje określone postępowanie np oczyszczenie przesyłki, wykonanie jednorazowego zabiegu odkażania, zniszczenia przesyłki, usunięcia porażonych roślin czy produktów. Do czasu wydania decyzji i zakończenia kontroli przesyłka znajduje sie pod nadzorem organu celnego'.