Pomogę ci w napisaniu Twojej pracy. Pomogę zebrać materiały. Dam wskazówki i pomogę napisać tekst. Pomogę ci napisać plan i zrobić bibliografię. Napisz: [e-mail] i podaj swój nr telefonu – oddzwonię.

ZJAWISKO HANDLU LUDŹMI – STARY PROBLEM I NOWE OBLICZA

1. Opis i diagnoza zjawiska kryminalnego

Obchodzony niespełna dwa miesiące temu – 18 października – Europejski dzień przeciwko handlowi ludźmi, nakazuje bliżej przyjrzeć się problemowi handlu ludźmi – tej nowoczesnej formie niewolnictwa. B. Hołyst wskazuje, że w XXI wieku jest on uznawany za zbrodnię, która stanowi najwięk­sze naruszenie praw człowieka. Można również obecnie zaobserwować wzrost świadomości społecznej na temat niebezpie­czeństw, jaki niesie ze sobą rozprzestrzenianie się procederu handlu ludźmi. Stąd nie mogą dziwić, że obywatele, organizacje pozarządowe (np. La Strada), organizacje międzynarodowe (ONZ, UE), a w ślad za nimi państwo polskie podejmują wysiłek przeciwdziałania mu.

Nasilenie zjawiska handlu ludźmi w Polsce to lata 80-te i 90-te XX w. Obecnie najczęstszą jego formą jest handel kobietami, w którym to procederze Polska początkowo funkcjonowała jako kraj, z którego pochodzą ofiary najczęściej zmuszane do uprawiania prostytucji głównie w Niemczech i Holandii. Wkrótce jednak Polska stała się także krajem tranzytowym dla kobiet z byłego ZSRR oraz innych krajów Europy Wschodniej. Funkcjonuje uzasadnione przypuszczenie, że w ostatnich latach Polska stała się także krajem docelowym, do którego importowane są kobiety z Europy Wschodniej (głównie dla gangów handlujących kobietami z Bułgarii, Rumunii oraz kobietami z b. ZSRR). Obok tego procederu dużym problemem jest niewolnictwo osób poszukujących pracy za granicami naszego kraju (Hiszpania, Włochy, Wlk. Brytania), w tym zmuszanie ich do popełniania przestępstw (głównie kradzieży sklepowych, np. w Szwecji).

Według danych ONZ handel ludźmi – dziećmi i kobietami zmuszanymi do prostytucji oraz pracownikami zmuszanymi do niewolniczej pracy - jest najbardziej dochodowym przestępstwem w Europie. Przynosi on rocznie zyski na poziomie, co najmniej 2,5 mld euro, stąd dynamika wzrostu liczby ofiar rokrocznie wzrasta o 50 proc. Jednak bardzo trudno jest określić rzeczywistą skalę tego zjawiska. Wg Policji oraz organizacji społecznych zajmujących się tym problemem, gangi handlujące ludźmi są bardzo hermetyczne z uwagi na ich często etniczne, czy rodzinne korzenie. Stąd są trudne do rozpracowania. Dodatkowo, ofiary boją się mówić o swojej tragedii bojąc się o swoich bliskich. Według polskiej Policji tylko w 2010 r. w naszym kraju zaginęło ponad 15 tys. osób, część z nich mogła stać się ofiarą handlu ludźmi.

Na mocy ustawy z 20 maja 2010 r. (Dz.U. 2010 nr 98 626) wprowadzono do obowiązującego KK (Dz.U. 1997 nr 1997 nr 88 poz. 553 ze zm.) – art. 115 § 22 – definicję handlu ludźmi. Według przepisu, handlem ludźmi jest werbowanie, transport, dostarczanie, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osoby z zastosowaniem: przemocy lub groźby bezprawnej, uprowadzenia, podstępu, wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, nadużycia stosunku zależności, wykorzystania krytycznego położenia lub stanu bezradności lub udzielenia albo przyjęcia korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie sprawującej opiekę lub nadzór nad inną osobą – w celu jej wykorzystania, nawet za jej zgodą, w szczególności w prostytucji, pornografii lub innych formach seksualnego wykorzystania, w pracy lub usługach o charakterze przymusowym, w żebractwie, w niewolnictwie lub innych formach wykorzystania poniżających godność człowieka albo w celu pozyskania komórek, tkanek lub narządów wbrew przepisom ustawy (m.in. ustawy z 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów – Dz.U. 2005 nr 169 poz. 1411 ze zm.). Jeżeli zachowanie sprawcy dotyczy małoletniego, stanowi ono handel ludźmi, nawet gdy nie zostały użyte wskazane wyżej metody lub środki.

W literaturze panuje pogląd, że słusznie ustawa nowelizująca z maja 2010 r. przesunęła do przestępstw przeciwko wolności zbrodnię handlu ludźmi (poprzednio ujętą w art. 253 w rozdz. XXXII KK), za którą grozi kara od 3 lat pozbawienia wolności, przy czym już samo przygotowanie do niej jest karalne (art. 189a § 1 i 2 KK).

Kwalifikowanym pozbawieniem wolności jest oddanie człowieka w stan niewolnictwa i handel niewolnikami (art. 8 PWKK). Jest nim także zwabienie i uprowadzenie innej osoby, wbrew jej woli, w celu uprawiania prostytucji za granicą (art. 204 § 4 KK). Przepisy te mogą pozostawać w kumulatywnym zbiegu z art. 189 KK, z uwagi na narusze­nie różnych dóbr uzasadniające kumulatywną kwalifikację (art. 11 § 2 i 3 KK). Ponadto, na tle występujących w praktyce stanów fak­tycznych często zachodzi realny zbieg przestępstwa pozbawienia wolno­ści z innymi przestępstwami, których ofiarami padają ofiary handlu ludźmi (zgwałcenie, zmuszanie, groźba karalna, pobicie).

2. Ulokowanie zjawiska w sferze idei i kultury

Zjawisko handlu ludźmi w krajach kultury europejskiej znane było już w starożytności (Egipt, Grecja od VI w p.n.e, Cesarstwo Rzymski) i kontynuowane zarówno w średniowieczu, jak i jeszcze w XIX w. Ówczesne społeczeństwa uważały niewolnictwo na ogół za rzecz normalną i bez skrupułów przyjmowały fakt handlu ludźmi oraz traktowania człowieka jako niewolnika. Zarówno kupno, jak i sprzedaż ludzi były traktowane, jak każda inna rzecz potrzebna w gospodarstwie domowym. Również kościoły chrześcijańskie, w tym katolicki, jak i świat muzułmański, godziły się z instytucją niewolnictwa i akceptowały ją. Nowe światło na rozwiązanie tego problemu rzuciło dopiero oświecenie ze swoimi ideami równości, braterstwa i wolności osobistej człowieka.

3. Analiza przestępstwa jako zjawiska medialnego

Handel ludźmi, jako zjawisko medialne jest przykładem dobrze się sprzedającego „produktu”. Raz po raz, któraś z ogólnokrajowych telewizji prezentuje widzom indywidualne lub zbiorowe przykłady osób będących ofiarami lub sprawcami handlu ludźmi. Do najgłośniejszych realizacji w ostatnich latach dokumentujących problem handlu ludźmi należy jednak film fabularny w reżyserii C. Harasimowicza „Masz na imię Justine” z 2005 r. o losach Marioli – dziewczyny z małego miasteczka bez perspektyw na dobrą pracę i lepsze życie. Zakochuje się ona w starszym chłopaku, który wywozi ją do Niemiec i sprzedaje tamtejszym handlarzom kobiet. Film, pomimo oszczędnych scen przemocy i gwałtów, pozostaje w pamięci jako jeden z najbardziej brutalny i naturalistyczny ze wszystkich podejmujących temat handlu ludźmi. Wynika to z klimatu osaczenia i paranoi, jaki udało się oddać twórcom. Ważny jest też widoczny syndrom sztokholmski, któremu ulega główna bohaterka. Zdominowana przez handlarzy, ostatecznie nie jest w stanie rozeznać, kto jest zły, a kto jest dobry.

W podobnym klimacie, i o podobnej tematyce, był także głośny swego czasu film S. Kuźnika „Moja Angelika” opowiadający prawdziwą historię o tytułowej dziewczynie, która pracowała jako prostytutka w hamburskim domu publicznym. Kiedy wróciła do Polski, "opiekunowie" przyjechali za nią. Następuje ciąg dramatycznych wydarzeń, w którego efekcie giną jej prześladowcy, a ona sama wraz z chłopakiem zostają skazani za morderstwo.

4. Analiza problemów zjawiska w ostatnich miesiącach

Według informacji podanej przez PAP w dniu 19.07.2011 r. Policja w Pradze poinformowała we wtorek o aresztowaniu sześciorga Czechów pod zarzutem wywożenia kobiet do Wielkiej Brytanii i zmuszania ich do prostytucji. Rzecznik tamtejszej policji powiedział, że dwie kobiety i mężczyznę aresztowano w Wielkiej Brytanii, a trzech pozostałych mężczyzn zatrzymano w Czechach. Podejrzani są oni o przemyt kilkudziesięciu kobiet z Czech do Wlk. Brytanii, gdzie były one zmuszane do prostytucji i zawierania fikcyjnych małżeństw. Podejrzani maja zostać przekazani do Wielkiej Brytanii, gdzie staną przed sądem.

Z kolei, również w lipcu PAP podał informację, iż wg łotewskiej policji, w handlu ludźmi, głównie kobietami wysyłanymi za granicę w celu świadczenia usług seksualnych, uczestniczą rosyjskojęzyczne gangi. Za pogłębienie tego zjawiska Policja łotewska wini kryzys ekonomiczny, który dotknął ten kraj. Przyznaje jednak, że wiele Łotyszek godzi się na wyjazd z kraju pragnąc poprawić sytuację finansową nawet przez prostytucję i mając nadzieję na pozostanie za granicą. Krajami docelowymi dla takich kobiet są Niemcy, Wielka Brytania, Holandia, Włochy, Hiszpania, Szwajcaria, Dania i Portugalia. Ponadto, zdarza się, że takie kobiety są również zmuszane do poślubiania obywateli trzecich państw, głównie z Pakistanu, Indii i Bangladeszu, którzy chcą otrzymać prawo stałego pobytu w Unii Europejskiej. W związku z tym, obecnie łotewska policja przygotowuje propozycje poprawek do kodeksu karnego dotyczące kar za organizowanie fikcyjnych ślubów.

Natomiast we wrześniu tego roku, do sądu w Szczecinie trafił akt oskarżenia przeciwko 27-letniej kobiecie, która sprzedawała młode dziewczyny do niemieckich agencji towarzyskich. W tej sprawie wystawionych było w sumie sześć Europejskich Nakazów Aresztowania. Kobietę zatrzymano terenie Niemiec wraz z dwójką innych osób, a trzy są poszukiwane. Policja dotarła także do jednej z ofiar, której udało się uciec. Z ustaleń policji wynika, że 27-latka wykorzystała fakt, iż dziewczyna pochodziła z rodziny dysfunkcyjnej. "Zaopiekowała się" nią, zdobyła zaufanie, a następnie namówiła na wspólny wyjazd za granicę. W Niemczech sprzedała ją za kilka tysięcy euro do domu publicznego. Po powrocie do kraju jeszcze przez pół roku otrzymywała od agencji towarzyskiej procent od pracy dziewczyny. W związku z tą sprawą 27-latka usłyszała zarzuty handlu ludźmi, czerpania korzyści z nierządu, dawania narkotyków i rozpijania nieletniej oraz nakłaniania jej do prostytucji. Przebywa w areszcie. Grożą jej co najmniej trzy lata więzienia. W efekcie śledztwa ustalono, że 27-latka sprzedała do dwóch agencji towarzyskich w Niemczech pięć kobiet w wieku od 16 do 26 lat. Handlem ludźmi miała się zajmować w latach 2005-2010. Wybierała na terenie Szczecina młode kobiety, zdobywała ich zaufanie, a następnie wywoziła je do Niemiec.

J. Pawlicki w jednej z gazet opisuje nowy sposób uprawiania sutenerstwa w Holandii, którym zajmują się głównie Marokańczycy. Tzw. Loverboys rozkochują w sobie dziewczyny, a potem szantażując rozbieranymi zdjęciami zmuszają je do prostytucji. Taktyka "kochasiów" jest bardzo prosta: "Trzeba zaimponować dziewczynie jako loverboy. Przede wszystkim musisz być dobrze ubrany. Musisz mieć też dobry samochód, zabierać ją na przejażdżki, pokazywać, że masz kasę i że szanują cię inni faceci". Kiedy "kochaś" uzależni od siebie dziewczynę, nierzadko za pomocą szantażu, zmusza ją do prostytuowania się, z którego później żyje. Loverboye nie mają problemu z łamaniem serc nastolatkom, bo bardzo często mężczyźni z żyjących na Zachodzie rodzin muzułmańskich uważają białe dziewczyny za potencjalne dziwki, więc w wykorzystywaniu ich nie ma nic zdrożnego. Zdaniem holenderskich organizacji pozarządowych, większość z kobiet prostytuujących się na co dzień w dzielnicy czerwonych latarń w Amsterdamie pracuje na zlecenie "kochasiów". Najmłodsza ofiara, która się do nich zgłosiła, miała 9, a najstarsza 51 lat. Ofiarami loverboyów pada też dużo kobiet z Europy Środkowej i Wschodniej, które przyjeżdżają do Amsterdamu z myślą o pracy w seksbranży.

Bibliografia

T. Bojarski (red.), Kodeks karny. Komentarz

M. Kuć, Wiktymologia

A. Marek, Prawo karne

D. Quirini-Popławska, Włoski handel czarnomorskimi niewolnikami w późnym średniowieczu

M. Kube, Przedstawienie zjawiska handlu ludźmi w filmach i serialach - http://www.prawoaplec.wpia.uw.edu.pl/

J. Pawlicki, Holenderscy alfonsi nowej generacji - http://wyborcza.pl/

Czechy. Sześć osób zatrzymano za handel żywym towarem - http://wiadomosci.gazeta.pl/

Łotwa.Policja: rosyjskojęzyczne siatki aktywne w handlu ludźmi - http://wiadomosci.gazeta.pl

RPO: Kto prowadzi śledztwo w sprawie fabryki złodziei w Szwecji - http://wyborcza.pl/

Do problematyki handlu ludźmi odnoszą się następujące regulacje:

1. dokumenty Ligi Narodów:

• Międzynarodowa konwencja o zwalczaniu handlu kobietami i dziećmi z 30.9.1921 r. (ratyfikowana 28.8.1924 r., Dz.U. z 1925 r. Nr 125, poz. 893),

• Konwencja międzynarodowa dotycząca zwalczania handlu kobietami pełno­letnimi z 11.10.1933 r. (ratyfikowana 1937r., Dz.U. z 1938 r. Nr 7, poz. 37 ze zm),

1. dokumenty ONZ:

• Konwencja w sprawie zwalczania handlu ludźmi i eksploatacji prostytucji z 21.3.1950 r. (Dz.U. z 1952 r. Nr 41, poz. 278),

• Protokół fakultatywny do Konwencji o prawach dziecka w sprawie handlu dziećmi, dziecięcej prostytucji i dziecięcej pornografii z 25.5.2000 r. (Dz.U. z 2007 r. Nr 76, poz. 494),

• Konwencja Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestęp­czości zorganizowanej z 15.11.2000 r. (Dz.U. z 2005 r. Nr 18, poz. 158),

• Protokół o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szcze­gólności kobietami i dziećmi, uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczo­nych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej z 15.11.2000 r. (Dz.U. z 2005 r. Nr 18, poz. 160),

• Protokół przeciwko przemytowi migrantów drogą lądową, morską i po­wietrzną, uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej z 15.11.2000 r. (Dz.U. z 2005 r. Nr 18, poz. 162);

1. dokumenty Rady Europy: Konwencja w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi z 16.5.2005 r.;

2. dokumenty Unii Europejskiej:

• decyzja ramowa Rady (2002/629/WSISW) z 19.7.2002 r. w sprawie zwalcza­nia handlu ludźmi, (Dz.Urz. UE L 203/2002),

• dyrektywa Rady (2004/81/WE) z 29.4.2004 r. w sprawie dokumentu pobyto­wego wydawanego obywatelom państw trzecich, którzy są ofiarami handlu ludźmi lub wcześniej byli przedmiotem działań ułatwiających nielegalną imi­grację, którzy współpracują z właściwymi organami (Dz.Urz. UE L 261/2004).

1. polskie akty prawne:

• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553 ze zm.)

• Ustawa z dnia 20 maja 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy o Policji, ustawy - Przepisy wprowadzające Kodeks karny oraz ustawy - Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 2010 nr 98 poz. 626).