Witam kolokwium dotyczy następujących działów retoryki: inwencji, metod sprawdzania hipotez, kompozycji (części kompozycji, rodzje , funkcje),elokucji (środki stylistyczne, tropy, toposy), argumentacja, chwyty erystyczne, style języka. Pozdrawiam BR
1 INWECJA czyli wynajdywanie tematu i przedmiotu myśli, pomysłowość, wynalazczość. W starożytności to wynajdywanie myśli, selekcja wiadomości, wybór tematu, wyszukiwanie sposobów rozwiązywania postawionego problemu, gromadzenie danych. To wynalezienie rzeczy prawdziwych lub prawdopodobnych, które będą godne uznania.
ETAPY INWENCJI:
Rozpoznanie sprawy – jest to zastanowienie czy dana sprawa (temat) mowy będzie ciekawy, słuszny, są to wstępne rozważania,
ustalanie sprawy(tematu) – sprawy ogólne (problem naukowy) i konkretne, w tym etapie rozważa się wiarygodność tego problemu retorycznego, formułuje się też propozycję czyli słowne sformułowanie tematu, który powinien mieć postać zdania w formule twierdzącej, przeczącej lub pytającej (propozycja musi być jasna, jednoznaczna i funkcjonalna).
dowodzenie – jest to etap w którym należy znaleźć dowody które przyniosą sukces wygłaszanej mowy.
ELOKUCJA – poprawne, jasne i ozdobne wysłowienie. Elokucja – elocutio – czyli odpowiednie użycie słów do myśli, uporządkowanie wypowiadanie myśli. Teoria elokucji obejmuje 3 grupy zagadnień:
Typologię stylów – celowe ułożenie wypowiedzi do przedmiotu i słuchaczy,
Zasady wyboru i przekształcacie słów – tropy i figury retoryczne,
Wiedza o okresie retorycznym – konstrukcji zdania.
CZYNNIKI OKREŚLAJĄCE STYL:
Skala ozdobności w zakresie słownictwa i konstrukcji zdania (okresu retorycznego), stopień nasycenia środkami uwydatniającymi perswazję emocjonalną.
Do cech wysłowienia zalicza się:
Poprawność – unikanie błędów gramatycznych, leksykalnych (składniowych), dokładne opanowanie języka mowy, niepoprawność języka wypowiedzi może mieć negatywny wpływ na recepcję przekazywanych treści,
Jasność – język ma być zrozumiały aby perswazja mogła być skuteczna,
Stosowność – czyli musi zawierać funkcjonalność, celowość,
Ozdobność – czyli dobre wysłowienie powinno zawierać siłę, blask, pomysłowość, bogactwo, dowcip, płynność, staranność, rozmaitość.
Są to tropy. Czyli sposoby łączenia poszczególnych wyrazów w większe związki semantyczne, jest to zabieg szczególnej intensyfikacji kontekstu. Funkcje: przekształcenie znaczeniowe. Do tropów zaliczamy:
Epitet – imiesłów, przymiotnik rzeczownik dodany do rzeczownika w funkcji określenia którejś z jego cech, wyróżniamy epitet: stały (starożytny np. długonogi Achilles), oksymoron (zestawienie wyrazów znaczeniowo sprzecznych np. suchy ocean), metaforyczny (ma zabarwienie ironiczne np. wesołe towarzystwo),
Porównanie – zestawienie obu przedmiotów, wyróżniamy porównanie: zaprzeczone (to nie to nie?),homeryckie (rozwinięte), tautologiczne (nie potrzebne powtórzenie wyrazu, myśli zawartych już w danej wypowiedzi),
Metafora – przenośnia, rodzaje: synekdocha (ogarnięcie, figura stylistyczna polegająca na określeniu części przez całość), metonimia (zamienna), personifikacja (uosobienie), peryfraza (omówienie, opis), eufemizm (ozdabiający, łagodzący, zastępujący wyrażenie obraźliwe, np. kochanie podaj mi to), hiperbola (przesadny opis przedmiotu), alegoria, symbol, ironia.
Argument w retoryce to fakt lub okoliczność przytaczana w komunikacie celem potwierdzenia lub obalenia tezy.
Argumenty dzielimy na:
logiczne - oparte na indukcji, dedukcji i analogiach
emocjonalne - odwołujące się do uczuć, ambicji, wiary słuchaczy
rzeczowe - będące konkretnymi faktami, danymi itp.
inne: oparte na doświadczeniu, powszechnej opinii lub wiedzy; autorytetach
Argumentem przeciwnym do danego jest kontrargument.
Do typowym erystycznych chwytów i metod (wg Schopenhauera ) zaliczamy:
Stosowanie tzw. ekspansji erystycznej – zachowanie zmierzające do wywołania chaosu, zamieszania, poprzez hałaśliwość, zbijanie z tropu,
Taktyka oszukańcza – stworzenie rozwiniętych komplikacji, wciąganie dygresji, rozwijanie drobiazgów albo zbędnych wątków aby odwrócić uwagę przeciwnika (zmiana podmiotu sporu, przesunięcie w stronę ogólników),
Argumentum ad auditorem – erystyka chce wykazać, że poglądy audytorium są inne niż jego przeciwnika,
Zwalczanie przeciwnika jego własną bronią polega na wykorzystaniu jego własnych argumentów,
Domaganie się od przeciwnika by to on uzasadniał swoją tezę,
Odwołać się do twierdzenia przeciwnika wyrażając się najbardziej ogólnie nawet gdyby on formułował swe twierdzenie szczegółowe,
Własne tezy formułować wąsko i obwarowywać je licznymi zastrzeżeniami a twierdzenie ograniczać do prawdopodobnego,
Antyteza – zaproponować tezę (do której chcemy przekonać) wraz z antytezą sformułowaną tak niedorzecznie, żeby przeciwnik myślał, że ma do wyboru antytezę i naszą tezę, antytezy nie wybierze bo będzie ją uważał za niedorzeczną i wybierze naszą tezę,
Używanie trywialnych synonimów w celu uniknięcia wydania się w błędnego koło argumentowania (które używamy jest to petitio principia),
Z Wypowiedzi przeciwnika wyprowadzać fałszywe wnioski, mylić,
Udawanie obiektywności, przyznawanie się do jakiś nieznaczących uchybień,
Doprowadzanie przeciwnika do gniewu,
Drażnienie przeciwnika uporem przy swojej teorii,
Ukrywanie celów do których się dąży,
Nie obstawać uporczywie przy twierdzeniu pomocniczym,
Szybko przechodzić od jednego do drugiego ogniwa rozumowania, aby przeciwnik nie zdążył znaleźć słabszych ogniw argumentacji,
Zmusza oponenta do wielokrotnego potwierdzenia tego samego argumentu,
Domagać się od przeciwnika udowodnienia tez oczywistych,
Gdy wiemy jakie przesłanki dla przeciwnika są ważne, to trzeba nie zgadzać się z nimi,
Jeżeli przeciwnik upiera się przy jakieś argumentacji, która może przynieść mu sukces wygraną to NALEŻY do tego nie dopuścić i stosować dywersję, zacząć mówić o czymś innym,
Gdy przeciwnik zużywa do jakiegoś punktu sporo energii warto do tego wracać co pewien czas tak jakby nie było o nim mowy,
Nigdy nie mówić, że zgadzamy na poszczególne tezy nawet te oczywiste, należy to przemilczeć,
Jeżeli nasz przeciwnik złośliwie nie zgadza się na jakieś argumenty trzeba postawić pytania negatywne które zdyskredytują jego upór,
Domagać się odpowiedzi na pytania osobiste,
Przy każdym sformułowaniu przeciwnika badać, czy nie pojawiły się nieścisłości wypowiedzi, poglądów,
Ironicznie ujawniać swą niekompetencje korzystać z potoku bezsensownych słów, zadawać pytania i odpowiadać na pytania za przeciwnika naśladując nieco opacznie jego tok myślenia.
STYL to sposób ukształtowania wypowiedzi ze względu na cel przyświecający nadawcy. Ważna jest reguła harmonii 3 stylów – możliwość zmiany stylu w czasie wygłaszania mowy.
Rodzaje STYLÓW WYPOWIEDZI (obecnie):
Artystyczny,
Informacyjno – publicystyczny (medialny),
Urzędowy,
naukowy,
sakralny,
zawodowy,
potoczny,