Karol Marks - zajmował się ruchem robotniczym i ideami socjalistycznymi oraz kwestiami ekonomicznymi. Także kwestkie socjologiczne. Łączył rozważania ekonomiczne z analizą instytucji społecznych.
Uważał, że najważniejsze zmiany przyniósł system kapitalizmu. Twierdził, że są 2 podstawowe elementy przedsiębiorstwa kapitalistycznego.
kapitał - to czym dysponują kapitaliści - mienie, pieniądze, maszyny, etc. (klasa rządząca)
praca zarobkowa - dotyczy grupy ludzi, którzy ie mają własnych środków i muszą szukać zatrudnienia u posiadaczy kapitału. (klasa robotnicza - proletariat)
=> System klasowy: klasa rządząca i robotnicza /aspekt socjologiczny/
Konflikty społeczne są skutkiem istnienia klas społecznych.
Swoje poglądy opierał na materialistycznej koncepcji dziejów => jego zdaniem zmiana społeczna wynika przede wszystkim z warunków ekonomicznych, a konflikty klasowe motywują rozwój historyczny.
Max Weber - oprócz socjologii zajmował się: ekonomią, prawem, filozofią i historią porównawczą.
Był pod wpływem Marksa, ale odrzucał jego materialistyczną wizję dziejów i mniejsze znaczenie przypisywał konfliktowi klas. Chciał poznać naturę i przyczyny zmiany społecznej.
Uważał jednak, że socjologia powinna zajmować się badaniem działania społecznego, a nie badaniem struktur.
Twierdził, że to ludzkie motywy powodują zmiany i jednostki ludzkie są wolne, więc mogą kształtować własną przyszłość.
typ idealny - to pewien model pojęciowy przebiegu jakiegoś zjawiska bez wpływów ubocznych i zakłóceń. Jego badanie pojegało na konfrontowaniu rzeczywistości z typem idealnym, ustalaniu zbieżności i różnic oraz wyjaśnieniu przyczyn.
Uważał, że rozwój nauki, techniki, oraz biurokracji można nawracać nacjonalizacją.
Zajmował się też religią, socjologią wiedzy i nauki, socjologią przemysłu i socjologią moralności i wychowania.
Wilhelm Dilthey - przedstawiciel antypozytywizmu. Był niemieckim filozofem, metodologiem nauk społecznych. Uważał, że zjawiska społeczne mają głównie naturę społoczeną i muszą być badane przy pomocy metody określonej jako hermeneutykac, czyli metoda odkrywania sensu zawartego w ludzkich działaniach, która zaleca wcielenie się w postać badanych osób dla zrozumienia ich intencji. Zwolennik historyzmu, który wymagał aby przy badaniu zjawisk społecznych brać pod uwagę ich uwarunkowania historyczne. Swoimi poglądami zapoczątkować kierunek nazywany socjologią humanistyczną.
Florian Znaniecki (Polak): Reprezentował tak zwaną humanistyczną socjologię indukcyjną, która badania nad wartościami społecznymi łąvxyła z wnioskowaniem indukcyjnym.
Polscy socjologii: Ludwik Krzywicki, Jan Szczepański, Józef Chałasiński, Stanisław Ossowski, Leon Petrażycki, Edward Abramowski, Bolesław Limanowski, Franciszek Bujak, Stanisław Rychliński, Stefan Czarnowski.
PODSUMOWANIE:
Wśród prekursorów socjologii na szczególną uwagę zasługują 4 naziska: August Conte, Karol Marks, Emil Durkheim, Max Weber.
Conte i Marks, których dzuałalność przypada na połowę XIX wieku, ustanowili podstawowy zakres zagadnień socjologicznych, którymi później zajmowali się Durkheim i Weber. Zagadnienia te dotyczą natury socjologii i wpływu zmian związanych z modernizacją na rzeczywistość społeczną.
Początkowo amerykańska socjologia przejęła koncepcje europejskie w podejściu do problemów związanych z urbanizacją i industrializacją, ale wkrótce mogła pochwalić się własnymi osiągnięciami. Jednym z nich było wykorzystanie technik ilościowych, statystycznych. Drugim zaś wypracowanie nowego podejścia badawczego zwanego interakcjonizmem, który polega na zainteresowaniu procesami, dzięki którym społeczeństwo trwa i zmienia się, które zachodzą w bezpośrednich kontaktach ludzi ze sobą.
Socjologia stanowi obecnie ogromną i zróżnicowaną dziedzinę analiz wszystkich przejawów kultury, struktury społecznej, zachowań i interakcji oraz przemian społecznych.
TEORIE SOCJOLOGII:
funkcjonalizm - twórca: H. Spencer, teorie funkcjonalne traktują rzeczywistość społeczną jako system wzajemnie ze sobą powiązanych części, które są analizowane pod kątem ich konsekwencji oraz funkcji, które spełniają w szerszym systemie. Teorie funkcjonalne, przyjmują istnienie potrzeb lub pewnych wymagań występujących w danym systemie. Następnie bada się poszczególne części, czy spełniają owe wymagania. Teoria funkcjonalne wprowadzają pojęcie konsensmoralne, co oznacza, że większa część społeeczeństwa podziela te same wartości.
teoria konfliktu - twórca: K. Marks i Max Weber; teorie konfliktu widzą systemy społeczne jako pełne napięć i konfliktów pomiędzy poszczególnymi częściami. Siłą napędową konfliktu jest nierówność. Konflikty dominują także w stosunkach pomiędzy ludźmi są podstawącechą życia społecznego. Konflikty są naturalną cechą w każdym społeczeństwie.
Teorie interakcji - zajmują się konkretnymi ludźmi, którzy wchodzą ze sobą w bezpośrednie kontakty. A ludzie kontaktują się ze sobą za pomocą symboli (słow, gestów, wyrazu twarzy) oraz innych znaków, które coś znaczą i dla nas i dla innych. Za pomocą symbolicznych gestów wyrażamy nasze nastroje, zamiary oraz sposoby postępowania i odczytujemy jak inni będą sie zachowywać. Rzeczywistośc więc odbieramy głównie przez pryzmat symboli i gestów i sami posługujemy się gestami, aby dostosować się do innych; tworząc wyobrażenia o sobie i sytuacjach.
Teroria utylitarna - człowiek jest istotą racjonalną, gdyż wyznacza sobie cele i działania /zadania/, kalkuluje koszty różnych sposobów osiągania owych celów i wybiera te które maksymalizuje zyski, a minimalizują koszty. Jesteśmy więc istotami, które starają się w każdej sytuacji wyciągać jakąś korzyść jak najmniejszym kosztem. Stosunki społeczne są ....................... pomiędzy ich uczestnikami, którzy ponoszą określone koszty, po to by uzyskać nawzajem od siebie różne korzyści i którzy cały czas prowadzą rachunek kosztów i zysków automatycznie i bezwiednie.