Edukacja techniczna w XXI wieku

Bibliografia:

„Technologia informacyjna w Polskiej edukacji”

praca zbiorowa pod red. B. Siemieniecki (Toruń 2002)

W. Strykowski

„Media w edukacji”

Internet

I. Reforma systemu edukacji szkolnej

Podstawowym ogniwem edukacji młodych Polaków jest szkoła. Powinnością jej jest wprowadzenie młodzieży w świat wartości, tradycję i kulturę narodową oraz wyposażenie jej w umiejętności i wiedzę. Pretenduje ona także do roli gwaranta rozwoju umysłowego, społecznego i ekonomicznego kraju¹ .

Czy system edukacji w Polsce spełnia te zadania? Analiza licznych raportów o stanie edukacji w Polsce² nie daje podstaw do pozytywnej odpowiedzi na to pytanie. System ten nie nadążał w ostatnim ćwierćwieczu za reformami, jakie miały miejsce w Unii Europejskiej, Japonii i USA. W rezultacie znalazł się on

w stanie zapaści.

1. Jaka powinna być edukacja XXI wieku?

Jakie należy podjąć przedsięwzięcia, aby zbliżyć wychowanie i kształcenie młodego Polaka do wyzwań XXI wieku i zadań Rzeczpospolitej Polskiej jako członka UE na miarę naszych ambicji i możliwości? Chodzi tu o głębokie³ przeobrażenia jakościowe w wychowaniu i kształceniu o stworzenie takiego systemu edukacji, który pozwoli nie tylko uczestniczyć w kształtowaniu warunków społeczeństwa demokratycznego, ale je wyprzedzać. ⁴

Poszukuje się edukacji, która stanie się katalizatorem demokratyzacji kraju i przyspieszy jego uczestnictwo w jednoczącej się Europie.

Ponadto zapewni ona absolwentom szkół takie cechy osobowości, jak:

• Aktywność

• Współpraca

• Współdziałanie

• Samorządność

• Przedsiębiorczość

• Zdolność do sprostania wymogom konkurencji w gospodarce rynkowej

• Wrażliwość humanistyczną

• Szacunek do wartości wyższych i motywacja do bezinteresownych działań społecznych

• Duża kultura moralna i uczuć

• Empatię

• Nawiązywanie kontaktów

• Prowadzenie negocjacji, dialogu

• Uspołecznienie

• Budowanie więzi między ludzkich

• Odrzucenie modelu konsumpcyjnego „mieć” na egzystencjalny „być”

• Poczucie godności i kreatywności w działaniu

Jest to równoznaczne z dewizą edukacji XXI wieku: „Rozumieć świat - kierować sobą”, która określa kształtowanie się stosunku poznawczego do rzeczywistości przyrodniczej, społecznej, technicznej i naukowej oraz

zdolności egzystencjalną do sterowania własnym życiem.

2. Kwalifikacje zawodowe nauczycieli w reformowanej szkole.

Aktywność zawodowa kształconych współcześnie nauczycieli przypadnie na pierwsze ćwierćwiecze XXI wieku.

W reformowany systemie edukacji zmianie i modyfikacji ulegną funkcje, czynności i zadania nauczycieli. Najważniejsze z nich to:

• Organizowanie procesu nauczania

• Organizowanie procesu wychowania w całym życiu szkolnym

i środowiskowym

• Wpływanie na postawy społeczne młodzieży

• Współkształtowanie jej charakterów

• Realizacja praw dziecka i rozwój samorządności

• Opieka nad młodzieżą

• Diagnozowanie sytuacji i potrzeb

• Socjalizacja i resocjalizacja

• Przeciwdziałanie patologiom społecznym

• Współpraca z rodziną i środowiskiem lokalnym

• Orientacja i wspomaganie młodzieży w kształtowaniu jej planów edukacyjnych życiowych

• Działalność nowatorska

• Wskazanie na potrzebę wiązania teorii z praktyką

Również nauczyciel akademiccy wobec reformy edukacji powinni zmienić swoje postawy. Nie mogą oni ograniczać się do roli jej krytyków lub kibiców. Interes dobrze pojętej edukacji wyznacza im rolę rozważnych promotorów realizatorów reformy.

II. Mass media i hipermedia - zagrożenie czy szansa w edukacji?

1. Funkcje mediów elektronicznych

Preferowanie kultury uznanej, wysokiej i przeciwstawny mu nurt, traktujący kulturę w kategoriach rynku. W obu tych krańcowych przypadkach można mówić o kulturotwórczych funkcjach masmediów i hipermedów; funkcjach rozpatrywanych w aspekcie oddziaływań wartościowych, jak i negatywnych. Jest, więc pięć takich funkcji:

• F. upowszechniania różnorodnych treści

- błyskawiczne dostarczanie i udostępnianie pożądanych informacji

i wiadomości z różnych dziedzin życia.

- może działać ogłupiająco przez przyswajanie banalnych treści, stwarzać pozory doinformowania i uczenia, zabijać aktywność, rozleniwiać

• F. ludyczna

- kształtowanie wrażliwości na wartości tkwiące w sztuce, kształtowanie postaw moralnych, uczą

- tendencja do próżnowania, bezmyślnego spędzania wolnego czasu, jałowa rozrywka

• F. stymulująca

- kształtuje różnorodne zainteresowania i upodobania, do zaspokajania indywidualnych potrzeb, kształtowanie postaw

- postawy bierne, może dochodzić do fascynacji złem, podsycania niezdrowych emocji

• F. wzorcotwórcza

- propagowanie stylów godziwego życia, upowszechnienie wzorów postępowania i zachowania

- bezkrytyczne przejmowanie różnych wzorów postępowania, ślepe podążanie za ideałem

• F. interpersonalna

- ukulturowienie się człowieka, większe zrozumienie dla innych ludzi

- postawy aspołeczne, rozbudzenie nierealnych pragnień, obniżać kulturę człowieka

2. Szanse edukacyjne stwarzane przez Mass media

Wraz z dynamicznym rozwojem Mass mediów i hipermedów, niezależnie od ich zagrożeń, wzrastają szanse edukacyjne. Jeśli nikt nie kwestionuje siły i zasięgu oddziaływań tych mediów, to również nie można nie doceniać ich roli edukacyjnej:

• Olbrzymi wzrost oferty programowej skierowanej do indywidualnego odbiorcy

• Możliwość realizacji szeroko pojętej edukacji

• Wzrost poziomu kształcenia ogółu społeczeństwa

III. Edukacja techniczna jako klucz do wiedzy w XXI wieku.

1. Kształtowanie się tendencji edukacyjnych wobec zmian na przełomie wieku.

Koniec lat dziewięćdziesiątych i początek nowego stulecia był swoistym „bumem” na nowości z dziedziny Mass mediów i elektroniki. Zostaliśmy zalani dekoderami telewizji cyfrowej, X-boxami, konsolami do gier nie wspominając już o telefonach komórkowych, które przestały wyznaczać status majątkowy

a stały się nieodzowną rzeczą codziennego użytku.

Również w dziedzinie zarządzania informacjami i finansami nastąpiły duże zmiany. Internet stał się oknem na świat, dzięki któremu bez wychodzenia z domu możemy: zapłacić rachunki, porozmawiać on-line z przedstawicielem towarzystwa ubezpieczeniowego czy zrobić zakupy.

Jest wiele innych niewymienionych przeze mnie nowinek i tzw. udogodnień w życiu codziennym. Wymagają one od nas przede wszystkim znajomości ich obsługi gdyż w dzisiejszych czasach nie możemy pozwolić sobie na „techniczny analfabetyzm”.

W systemie edukacji końca ubiegłego wieku wprowadzono do szkół lekcje informatyki, rozpowszechniły się kafejki internetowe i ogólna wiedza na ten temat zaczęła docierać do szerszego grona odbiorców.

Również instytucje wychodziły naprzeciw petentom, ułatwiając w ten sposób załatwianie spraw, umieszczając w budynkach bannery informacyjne.

Niestety nasze społeczeństwo starzeje się i edukacja techniczna dociera do ludzi w wieku do około 27 lat. Po tym okresie są to próby tzw. samouctwa czy metody prób i błędów.

____________________

⁷ Sonda przeprowadzona na 100 osobach w wieku od 18 do 75 roku życia źródło Internet

System edukacyjny powinien wychodzić naprzeciw potrzebom społecznym. Oczywiście najważniejszy nacisk na edukację powinien być położony na młode pokolenie, ale jak pokazują statystki⁷ istnieje ogromna liczba społeczeństwa nieposiadająca wiedzy technicznej.

2. Osobiste konkluzje

Moim zdaniem rozwiązanie jest jedno: kształcenie i szkolenie ustawiczne.

Wobec wciąż rozwijającej się techniki powinnością jest przekazanie odpowiedniej wiedzy na temat jej rozwoju i kierunków dążenia. Odpowiedzialność za rzetelne przekazanie tej wiedzy spada na nauczycieli wykształconych pod kątem edukacji technicznej.

Działania taki to np.:

• Spotkania z rodzicami dzieci uczęszczających do szkoły i zorganizowanie pogadanki na temat: „Internet - zagrożenia i korzyści”

• Organizacja spotkań szkoleniowych w klubach osiedlowych, kołach gospodyń itp. W celu zaznajomienia z nowościami z zakresu obsługi sprzętu AGD, RTV i innych.

• Prowadzenie programów edukacyjnych w telewizji lokalnej prasie na ulotkach czy broszurach.

Jak możemy, więc zauważyć niezbędna jest edukacja techniczna zarówno kadry nauczycielskiej jak również ogółu społeczeństwa.

Spis treści:

I. Reforma systemu edukacji szkolnej

1. Jaka powinna być edukacja XXI wieku?

2. Kwalifikacje zawodowe nauczycieli w reformowanej szkole.

II. Mass media i hipermedia - zagrożenie czy szansa w edukacji?

1. Funkcje mediów elektronicznych

2. Szanse edukacyjne stwarzane przez Mass media

III. Edukacja techniczna jako klucz do wiedzy w XXI wieku.

1. Kształtowanie się tendencji edukacyjnych wobec zmian na

przełomie wieku.

2. Osobiste konkluzje

¹ I. Białecki, J. Sikorka (red) Wykształcenie i rynek, Wa-wa 1998

² A Bogaj, K. Kafel, Oświata dla wszystkich, Wa-wa 1998, M.J. Szamański przemiany edukacyjne w latach dziewięćdziesiątych, dziewięćdziesiątych-ów 2000

³ K.Denek, Dydaktyka uczestnicząca w kształtowaniu warunków społeczeństwa demokratycznego, demokratycznego, A. Wesołowska (red), Współczesne kierunki modernizacji dydaktyki Toruń 1993

⁴ K. Denek, R. Szałachowska-Towlson, The Polish Pathway Thowards Educacational Europe, „Culture and Education” 1992-1993

⁵ Cz.Banach, Edukacja nauczyciela dla reformowanej szkoły, „Nowe w szkole” 1998-1999, nr 6.

⁶ J. Gajda, Mass media a megatrendy rozwoju kultury

---