Psychologiczne problemy dzieci chorych, medyczne różne, pediatria


OBRAZ WŁASNEJ CHOROBY W OCZACH DZIECKA

Zainteresowanie własną chorobą zmienia się wraz z wiekiem dziecka. Wiąże się to z jego możliwościami poznawczymi. Pierwsze oznaki zainteresowania pojawiają się około drugiego roku życia. Dziecko wtedy wykazuje zaciekawienie różnymi elementami związanymi z leczeniem i pielęgnowaniem. Natomiast od czwartego roku życia czyli tak zwanego wieku pytań, dziecko kieruje swoje zainteresowanie ku samej chorobie. Zadaje wiele pytań np. dlaczego zachorowało, skąd pochodzi jego choroba. Dziecko stara się zdobyć jak najwięcej informacji na temat swojej choroby.

Podstawowe pojęcia i problemy związane ze zdrowiem i chorobą są dosyć szybko i prawidłowo rozumiane przez dzieci pod warunkiem, że systematycznie im się to wyjaśnia.

Za najważniejsze czynniki poznawcze kształtujące obraz własnej choroby u dziecka możemy uznać:

1. świadomość choroby

  1. wiedzę o chorobie

  2. ocenę strat i korzyści powodowanych chorobą

  3. ocenę roli rodziców i roli własnej

Ad. 1

Świadomość choroby

Przez świadomość choroby rozumie się tu ogólne poczucie „bycia chorym”. Świadomość choroby u dziecka pojawia się na skutek złego samopoczucia. Mamy więc do czynienia z łańcuchem zjawisk- bodźce z wnętrza ciała powodują złe samopoczucie, natomiast złe samopoczucie powoduje świadomość choroby. Kiedy nas coś boli to czujemy się źle, a kiedy czujemy się źle to chcemy się dowiedzieć co jest bezpośrednią przyczyną dolegliwości, choroby.

Złe samopoczucie dziecko sygnalizuje samo lub zauważają je opiekunowie. Szczególnie matki, które poświęcają dużo uwagi swoim dzieciom zauważają, że dziecko staje się marudne, nie chce się bawić, często płacze.

Świadomość choroby u dziecka może często zanikać w miarę polepszania się stanu jego zdrowia. To może prowadzić do sytuacji potencjalnie niebezpiecznych, ponieważ brak objawów nie musi oznaczać końca choroby. Dziecko, które czuje się zdrowo zapomina o chorobie, wtedy może samo siebie narazić na niebezpieczeństwo np. poprzez wzmożoną aktywność.

Choroby przewlekłe charakteryzują się tym, że występują okresowe polepszenia i pogorszenia stanu zdrowia. Gdy choroba przewlekła dotyczy dziecka, również jego świadomość choroby podlega zmianom. Powoduje to zmienność nastrojów, problemy w zachowaniu się dziecka, złe samopoczucie.

Ad. 2

Wiedza o chorobie- nabywanie wiedzy o chorobie należy traktować jako proces ponieważ dziecko nie zdobywa informacji jednorazowo, lecz w trakcie kontaktów z pielęgniarką, lekarzem a także od rodziców.

Dziecko nabywa również informacje o chorobie od innych dzieci, lecz takie informacje są często nieprawdziwe, przesadzone i pełne lęku. Dzieci niejednokrotnie straszą się wzajemnie co można zaliczyć do mechanizmów obronnych.

Przekazywana dzieciom wiedza o chorobie jest często niekompletna ( charakteryzują ją fragmentaryczność i luki ) co daje pole do popisu dziecięcej wyobraźni. Dzieci często wyobrażają sobie własny pogrzeb, widzą całą ceremonię, płaczących bliskich. Takie pogrążenie w fantazjach może prowadzić do utraty kontaktu z rzeczywistością, a nawet do negacji życia i podejmowania prób samobójczych. Niepełna informacja powoduje snucie domysłów co może być źródłem lęku.

Bardzo ważnym elementem wiedzy dziecka o chorobie jest nadzieja. Nadzieja to pozytywne myśli i pozytywne uczucia. Zachowanie lub utrata nadziei ma ogromny wpływ na stan dziecka i przebieg jego choroby. Pozytywny wpływ nadziei na zdrowie dziecka jest podkreślany przez wielu badaczy.

Ad. 3

Ocena strat i korzyści spowodowanych chorobą

Dziecko może dostrzegać straty i korzyści powodowane chorobą jako skutki bezpośrednie w czasie, a także jako skutki odległe.

Generalne straty powodowane przez chorobę postrzegane przez dziecko, polegają na ograniczeniach w zakresie:

Dziecko może spostrzegać korzyści wynikające z choroby:

Korzyści wynikające z choroby występują czasami wtedy, gdy klimat i metody wychowawcze w danej placówce leczniczej stoją na bardzo wysokim poziomie, a dziecku stwarza się ciepły, przyjazny klimat. Może się wtedy zdarzyć, że dziecko będzie wspominało z przyjemnością okres choroby.

Ad. 4

Ocena roli rodziców i roli własnej

Chorujące dziecko odpowiedzialność za poradzenie sobie z chorobą przerzuca częściowo a czasem całkowicie na swoich rodziców.

Od oceny roli rodziców zależy w dużym stopniu stan psychiczny chorującego dziecka. Może ono uznać rodziców za bezradnych. Może to zachwiać poczuciem bezpieczeństwa dziecka, czyni je również mało podatnym na rady i wskazówki rodziców dotyczące zachowania się w chorobie.

Dziecko może też przeceniać możliwości rodziców w poradzeniu sobie z chorobą. Mimo zafałszowania rzeczywistości może pomagać to w procesie terapeutycznym.

Czasami może dochodzić do niekorzystnych sytuacji, gdy dziecko obwinia rodziców o własną chorobę. Przypisuje im zaniedbania i złą wolę. W przypadku chorób dziedzicznych może posądzić rodziców o ich przekazanie. Czasami dziecko otwarcie o tym mówi a czasem w ogóle ich nie zdradza ( taka sytuację należ traktować poważnie i zwrócić o pomoc do psychologa ).

Zdrowieniu dziecka sprzyja jego aktywna postawa. Należy wzmacniać w nim poczucie ważności własnej roli w pokonywaniu choroby. Najkorzystniejszą dla dziecka sytuacją jest silna motywacja do zdrowienia połączona ze stopniowym uniezależnieniem się od rodziców lub innych opiekunów. Jest to krok do tzw. samoopieki.

POTRZEBY I STAN PSYCHICZNY CHOREGO DZIECKA

Obciążenie psychiczne chorobą

Choroba powoduje u dziecka stan obciążenia psychicznego. Często takie obciążenie jest nadmierne i jest wtedy utożsamiane ze stresem. Wytrzymałość na obciążenie psychiczne jest u dzieci zróżnicowana. Uwarunkowane jest to różną odpornością układu nerwowego.

Duże znaczenie ma również poziom rozwoju dziecka i zasób jego doświadczeń indywidualnych. Zdecydowanie mniej odporne na obciążenie są dzieci chore.

Głównymi objawami nadmiernego obciążenia psychicznego u dzieci są:

Do najważniejszych i uniwersalnych czynników obciążenia psychicznego w chorobie dotyczących wszystkich dzieci według I. Obuchowskiej należą:

  1. lęk

  2. ból

  3. ograniczenie aktywności

I. LĘK

Mówiąc o lęku, mówimy również o strachu. Obie reakcje emocjonalne są sobie blisko pokrewne. W przypadku strachu źródło emocji jest rzeczywiste i bezpośrednie, natomiast w przypadku lęku źródło reakcji jest symboliczne, np. wyobrażamy sobie coś czego się boimy. W przypadku małych dzieci specyficznym źródłem lęku jest rozłąka z matką- lęk separacyjny.

Chore dziecko, tak jak dorosły pacjent, stosuje różne sposoby radzenia sobie z lękiem, są to tzw. mechanizmy obronne:

Zmiany neurologiczne u dzieci chorych e stanie lęku: pocenie się, drżenie kończyn, czerwone plamy na twarzy, szyi, załamywanie się głosu, nudności i wymioty, brak apetytu, bóle brzucha i głowy, podwyższona ciepłota ciała. Często występuje płacz i kurczowe trzymanie obiektu zapewniającego bezpieczeństwo np. lalki, misia. Występują również zachowania niepożądane np. wagarowanie, okłamywanie rodziców.

Pielęgniarka nie powinna być obojętna na zmiany neurologiczne dzieci chorych. Bardzo celowe jest wtedy słowne uspokojenie dziecka, potrzymanie jego dłoni lub opowiedzenie bajki.

Możemy również dostrzec przejawy lęku dziecka w jego reakcjach motorycznych i innych zachowaniach. Sposoby radzenia sobie z lękiem w reakcjach motorycznych:

II. BÓL

Doznania bólowe powodują u dzieci jeszcze większy lęk niż u dorosłych. Lęk i pesymistyczne wyobrażenia wywierają negatywny wpływ na wszystkie sfery psychicznego funkcjonowania dziecka. Ból wyzwalający lęk najczęściej powoduje mieszane stany uczuciowe- występuje naprzemiennie agresja i rozdrażnienie lub poczucie bezradności i krzywdy. Czasem może też występować jakby paradoksalnie nadzieja i cierpliwość.

Wskazane jest pozwolenie dzieciom na ekspresję reakcji bólowej takiej, jaka im jest właściwa i jaką preferują. Nie wolno zmuszać dzieci do dzielności, jest to brak szacunku dla doznań dziecka.

Dolegliwości bólowe powodują przygnębienie, które nasila ból. Większy ból to jeszcze większe wycofanie się i smutek dziecka, to również większe napięcie. W cierpieniu dziecka powinna być zatem obecna matka, również na oddziale szpitalnym.

III. OGRANICZENIE AKTYWNOŚCI

Ograniczenie aktywności narusza najistotniejsze potrzeby dziecka- potrzebę nieskrępowanego działania. Z badań wynika, że ograniczona aktywność powoduje złe samopoczucie, brak zainteresowania otoczeniem, brak chęci poruszania się, zanik apetytu, rozdrażnienie, wybuchy złości i zaburzenia snu.

Dziecko, które zbyt mało się porusza cierpi na psychiczne zmęczenie, staje się bierne i smutne. Poczucie psychicznego zmęczenia często maskuje objawy zespołu depresyjnego.

Długotrwałe ograniczenie aktywności ruchowej powoduje niemożność realizacji różnorodnych dążeń życiowych dziecka. W wyniku tego pojawia się frustracja i poczucie zniechęcenia. Skutki ograniczenia ruch:

Do innych czynników powodujących obciążenie psychiczne u dzieci możemy zaliczyć:

zmianę rytmu życia, dietę, przyjmowanie lekarstw, zmienioną chorobą atmosferę życiową.

REAKCJE DZIECI CHORYCH NA FRUSTRACJĘ:

  1. bezpośrednie

  2. pośrednie (długotrwałe)

I. Reakcje bezpośrednie

    1. Reakcje ekspresyjne

    1. Pokonywanie lub adaptacja do czynników powodujących frustrację

Najczęściej są to strategie adaptacyjne:

  1. Reakcje pośrednie

Do reakcji pośrednich na frustrację zaliczamy:

wieku dziecka i od rodzaju potrzeb, które uległy frustracji; od stanu rodziny (dzieci mające rodzeństwo są z reguły odporniejsze psychicznie

Frustrację potrzeb emocjonalnych dziecka powodują:

Choroba szpitalna dotyczy głównie dzieci w wieku od półtora do trzeciego roku życia, gdyż związek z matką jest wtedy szczególnie silny. Rozróżniamy trzy fazy choroby szpitalnej:

1. Protestu- w której dziecko przeżywa silny lęk i niepokój, płacze prawie przez cały czas, oczekuje na przyjście matki

2. Rozpaczy- aktywność dziecka słabnie, wycofuje się, jest apatyczne i obojętne, płacze monotonnie i z przerwami

3. Wyparcia- powraca zainteresowanie otoczeniem i akceptacja nowych osob, dziecko pozornie zapomina o matce, ma apetyt, bawi się

U dzieci w wieku szkolnym objawy hospitalizmu w zasadzie nie występują, co nie oznacza jednak, że dziecko nie tęskni za matką i domem. Rozłąka może powodować lęk separacyjny. Objawia się on np. mową z wcześniejszych okresów rozwojowych- seplenienie, zdrabnianie wyrazów.

Długotrwały pobyt w szpitalu powoduje negatywne skutki w sferze psychicznej. Polegają one na:

PROBLEMY W ZACHOWANIU SIĘ CHORYCH DZIECI

Problemy wychowawcze stwarzane przez dzieci chore mają swoje źródło w:

Dzieci chore mogą stwarzać problemy wychowawcze. Do takich problemów możemy zaliczyć:



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Urazy u dzieci, medyczne różne, pediatria
choroby zakazne u dzieci, medyczne różne, pediatria
Urazy i zatrucia u dzieci, medyczne różne, pediatria
Urazy u dzieci, medyczne różne, pediatria
choroba dziecka w.1, medyczne różne, pediatria
Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży, AM, rozne, pediatria
Medyczne działania prewencyjne w wieku rozwojowym - udział p, medyczne różne, pediatria
NOWORODEK DONOSZONY, medyczne różne, pediatria
Opieka nad dzieckiem hospitalizowanym, medyczne różne, pediatria
3a.Choroby przewlekłe okresu rozwojowego cz.1, medyczne różne, pediatria
Pediatria 1, medyczne różne, pediatria
4a.Choroby przewlekłe okresu rozwojowego cz.2, medyczne różne, pediatria
5a.Dziecko z chorobą przewlekłą w opiece paliatywnej, medyczne różne, pediatria
Czym zajmuje się auksologia, medyczne różne, pediatria
1a.choroby zakaźne-treść, medyczne różne, pediatria
Endokrynologia dziecieca test, AM, rozne, pediatria, Pediatria, Pediatria - pakiet materialow, Pedia
3a.Pediatria-treść, medyczne różne, pediatria
Psychoemocjonalne i wychowawcze problemy dzieci przewlekle chorych, studia

więcej podobnych podstron