HIGIENA I STRÓJ
Starożytni Egipcjanie bardzo dbali o czystość, zarówno o ciało jak o odzież. Myli się parę razy dziennie, przed i po każdym posiłku. Wykorzystywali w tym celu miskę, dzbanek z dziobkiem i pieniącą się, gęstą pastę na przykład z popiołu lub gliny folarskiej.
Po porannym myciu się niezamożni mężczyźni szli do cyrulika, by zadbać o dnie i paznokcie. Musieli czekać w kolejce, ale było to tańsze niż zabiegi dokonywane w domu prywatnym. Ich żony samej układały sobie fryzury. Natomiast bogatszym kobietom służba zaplatała licznie warkoczyki nawet na dość krótkich włosach.
Dużo ciekawiej wyglądały poranne zabiegi w komnatach króla, wezyrów, gubernatorów i wyższych urzędników. Specjalni skrybowie zapisywali spisywali rozkazy króla, specjaliści robili mu pedicure i manicure, fryzjer strzygł mu brodę w kwadrat oraz włosy - tuż przy głowie. Następnie drogiści przynosili pachnące olejki oraz czarny i zielony proszek do podmalowania oczu. Kolory były związane z modę oraz ochroną spojówek przed ostrym słońcem. Kobiety poza oczami malowały na czerwono usta.
Do usuwania przykrych zapachów podczas upałów służyły zapachowe maści zrobione na terpentynie z żywicą i nasion lub pachnideł. Były także środki upiększające, odmładzające skórę, wzmacniające mięśnie, a także służące do usuwania palm i wyprysków na twarzy. Stosowano z powodzeniem maści na odchudzanie, leczenie piegów i łysiny robione z kozieradki, jednak nie każdy mógł sobie na niego pozwolić, ponieważ były drogie i długo się je przygotowywało. Pozbywano się zbędnego owłosienie, na przykład na nogach lub siwych włosów, a by one nie odrastały używano olejku rycynowego.
Fryzura mężczyzn w okresie Starego Państwa wyglądała jak tzw. „grzybek”. W późniejszych okresach uczesanie było bardziej skomplikowane: warkoczyki, loczki, związane grube pasmo z boku głowa, a reszta wygolona. Także broda - sztuczna - była specjalnie zaczesana w jeden lub kilka warkoczy. Kobiety nosiły głowy wiązane w kokardkę. Na początku były ścinane podobnie do mężczyzn, czasem tylko pozostawiały z tyłu głowy długi warkocz zakończony ozdobą. W Średnim Państwie kobiety zaczęły nosić długie włosy i grzywkę, a Nowym Państwie zaczesywały włosy na bok i wiązały w kucyka, a także ozdabiały ich końcówki. Na głowie umieszczano małą jajowatą czapeczkę, spod której wystawiał kwiat lotosu.
Buty były zakładane tylko na specjalnie okazji, nieco częściej używano ich w Nowym Państwie. Wykonywano je z papirusu, ze skóry lub ze złota. Te ostatnie, naturalnie, były najdroższe oraz ranił nogi podczas nasienia, ale z drugiej strony były najbardziej ekskluzywne. W różnych okresach obuwie wyglądało różnie; generalnie były to sandały, ale z różnymi paskami.
Lud przeważnie ubierał się praktycznie, bez haftów i ornamentów, ale nosili tanią biżuterię z ceramiki i brązu. Zawodowe muzykantki, podobnie jak wielkie damy, nosiły szerokie przezroczyste suknie. Służące zazwyczaj chodziły nago, zwłaszcza gdy ich państwo przyjmowali gości. Pracujący mężczyźni odziani byli w białe przepaski na biodrach i białe opaski na głowach.
Do stroju „wizytowego” niezbędna była ufryzowana peruka, dobrze obciskająca głowę, sandały oraz liczna biżuteria: naszyjniki, bransolety na przegubach dłoni lub ramionach.
Faraon nigdy nie występował publicznie z gołą głową, w życiu prywatnym też zazwyczaj nosił perukę. Jego uroczysty strój stanowiły biała i czerwona korona, którą nakładał wprost na głowę oraz sztuczna gnieciona broda. Przepaskę na biodrach podtrzymywał mu pas ozdobiony metalową klamrą z hieroglificznym napisem, a z tyłu przywiązany był ogon. Władca, jak inni ludzi, zazwyczaj chodził boso. Nosił liczne klejnoty wykonane z grudek złota, paciorków i pereł zwieszonych na sznurku.
Najważniejszą częścią męskiego ubrania był pas okalający biodra. Na nim zawieszana była większa partia materiału, tworząca faktyczne odzienie. W okresie Starego Państwa pas urzędników był zdobiony: z przodu czarno-czerwonymi lub zielonymi koralikami w czterech rzędach, zakończone ozdobami w kształcie głów byka (Hator); z tyłu przywiązane były długie sznurki. W Średnim Państwie materiał, który tworzył właściwą część ubrania był w kształcie półokręgu, tak że zasłaniał biodra i pośladki, a członek zakrywany był osobną częścią materiału, która po podwinięciu do tyłu tworzyła coś, co przypominało spodenki. Ubrania mogły być kolorowe w całości lub we wzorki. U wojowników pojawiały się nieco inne stroje - dłuższe, z elementami ze skór dzikich zwierząt.
Nowe Państwo było chyba najciekawszym okresem, jeśli chodzi o różnorodność strojów. Wykonywane były z jednego dużego kawałka materiału w kształcie prostokąta. Stroje były znacznie dłuższe. Materiał mógł być tak przekładany, że tworzył dwa rzędy falbanek. Na ramionach i części torsu był półkolisty „kołnierz”. U skrybów falbanki tworzyły się w okolicach rąk i nóg. Sznury przewiązujące szaty były grube, kolorowe - głównie niebieskie lub czerwone, z węzełkami lub pomponami na końcu. Niektóre elementy przy pasie mogły być metalowe lub zdobione. Na ramionach i nadgarstkach noszone były niebieskie przepaski. W tym okresie faraon ubierał się w strój podobny do kimono z węzłem na wysokości serca. Czasem dodawał kołnierz we wzorki. Na czerwonej koronie na środku czoła była złota kobra. Podobne zdobienia znajdowały się też na pasach.
Kobiety nosiły wokół głowy wstążkę wiązaną na kokardkę. W Średnim Państwie dominował biały strój, przylegający do ciała, zazwyczaj prawie do ziemi. Czasem sukienka miała jedno ramiączko prowadzone w poprzek klatki piersiowej. Materiał mógł mieć misterne, regularnie się powtarzające wzory (łuskowate, kwadratowe, bardzo kolorowe). Noszone były przepaski poniżej ramion i wokół nadgarstków. Ważne kobiety ubierały się w czerwone lub granatowe stroje i nosiły drobne kolorowe wstążki we włosach. Ich sukienki miały dwa ramiączka z przepaską pod biustem. Od XIII do XX dynastii coraz częstsze były elementy stroju zrobione z kolorowych koralików. Pojawiły się nowe przepaski: na łokciach i kostkach. Strój często był gładki, ozdobiony tylko na samej górze i u samego dołu.
W okresie Nowego Państwa, podobnie jak strój męski, ubiór żeński znacznie się zmienił. Okrycie ciała wykonane było z dużych kwadratowych kawałów materiału. Zakryte były albo oba ramiona albo jedno. Była dodatkowa przepaska pod biustem i kolorowe kołnierze. Stroje miały liczne drobne wzorki.
Bibliografia:
Montet Pierre, Życie codzienne w Egipcie
Zoffili Ermanno, Costume e cultura dell'antico Egitto
1