Trening społeczno – poznawczy P. Steernrman’a oparty jest bezpośrednio na ideach teorii umysłu – „ Nauka myślenia o myśleniu i rozumieniu emocji” (97r) dla dzieci z autyzmem.
Trening nauki myślenia o myśleniu i rozumieniu emocji może być wykorzystywany do stymulacji rozwoju teorii umysłu u dzieci z rozległymi zaburzeniami w rozwoju o profilu autystycznym, w wieku rozwojowym co najmniej 4 lata. Został stworzony dla dzieci, które wykazują różny stopień zaburzeń poznawczo – społecznych, a głównie:
- wykazują trudności z wyrażaniem własnych uczuć i rozpoznawaniem uczuć innych osób
- nie potrafią rozpoznać intencji innych osób, kryjących się za ich działaniami
- mają problemy z określeniem myśli innych osób na swój temat i kontekstu, w którym dana informacja może lub nie musi zostać podana
- nie rozpoznają oszustwa, wprowadzenia w błąd, metafor, żartów i ironii
- mają problemy ze zrozumieniem nieporozumień (szczególnie pod względem własnego w nich udziału) na podstawie relacji drugiej osoby
- nie potrafią określić stopnia zainteresowania innych osób, na podstawie komunikatów niewerbalnych, słabo rozumieją gesty
- mają trudności z odróżnieniem wrażeń od rzeczywistości, nie bawią się w udawanie, nie różnicują języka symboli w czasie zabawy, stronią od zabaw społecznych z rówieśnikami.
Celem programu jest wypełnienie luk powstałych w rozwoju społeczno – poznawczym dzieci o profilu autystycznym, przejście od rozwoju spontanicznego do kierowanego. Jego realizacja stanowi szansę dla tych dzieci, u których rozwój teorii umysłu jest wyraźnie upośledzony.
Zadaniem treningu jest uzyskanie społecznego wglądu i zrozumienia, dzięki którym dzieci będą potrafiły wczuć się w myśli, uczucia, intencje innych ludzi, by na tej podstawie zrozumieć wiele społecznych zachowań, czyli umieć posługiwać się własną dziecięcą teorią umysłu.
Jest to program terapeutyczny i składa się z 22 sesji podzielonych na 8 części. Zadania stają się stopniowo trudniejsze w miarę postępu treningu. Zbudowany jest on ze scenek eksperymentalnych, dzięki którym badacz zdobywa wiele informacji o procesach mentalnych badanych dzieci, ich reprezentacji poznawczej, wiedzy o otaczającym świecie. Zadania opierają się na planszach obrazkowych, historyjkach, scenkach kukiełkowych, zabawach tematycznych, krótkich opowiadaniach. Ćwiczenia mają formę zorganizowanej zabawy, w której położony jest nacisk na robienie czegoś na zmianę. Liczba, charakter i czas trwania ćwiczeń w jednej sesji może ulec zmianie i powinien być dostosowany do indywidualnych możliwości rozwojowych dzieci. Praca może być indywidualna lub może być prowadzona w małej grupie (wśród członków rodziny lub rówieśników w placówce).
Sesje 1-2: poznawanie siebie, przedstawianie się, opowiadanie o sobie.
Sesje 3-5: Percepcja, naśladowanie, postrzeganie wizualne i słuchowe, ukierunkowane postrzeganie.
Sesje 6-8: Nauka oceny sytuacji, stymulowanie rozpoznawania różnic między fantazją a rzeczywistością, przygotowanie do teorii umysłu.
Sesje 9-12: Nauka rozpoznawania prostych emocji – złość, radość, smutek i strach.
Sesje 13-15: Nauka udawania, stymulowania wyobraźni.
Sesje 16-18: Nauka spojrzenia z perspektywy innej osoby, stymulowanie rozpoznawania myśli innych ludzi ( na poziomie przekonań pierwszego rzędu).
Sesje 19-20: nauka myślenia o myśleniu innych ludzi ( na poziomie przekonań drugiego rzędu).
Sesje 21-22: Nauka odczytywania emocji kognitywnych – zdziwienie, zażenowanie, zainteresowanie, zaskoczenie.
Temat jest szerzej opracowany w artykule Barbary Winczury „Jak uczyć dzieci z autyzmem rozumieć myśli, uczucia i intencje innych ludzi? Implikacje terapeutyczne dla teorii umysłu” . Artykuł zamieszczony jest w czasopiśmie dla nauczycieli i terapeutów „Rewalidacja” (Zeszyty problemowe) 1(27)2010