„Stereotyp duszy grupowej a postawy wobec obcych: wyniki badań sondażowych” M. Kofta, G. Sędek

• STEREOTYP DUSZY GRUPOWEJ - animizacja grupy obcej, transformowanie jej w pojedynczy byt intencjonalny [przypisanie określonych zamiarów, zdolności do przemyślanej realizacji „woli grupy” przez jej członków], pod wieloma względami analogiczny do wrogiej nam osoby jest obronną organizacją poznawczą, której celem jest wykrywanie wrogich zakusów grupy obcej i przeciwstawianie się im skrytość jest ważnym składnikiem + fakt, że działają „na naszym terenie” + w przebraniu

• grupie przypisuje się:

• obsesyjne dążenie do władzy [kontrola nad różnymi dziedzinami życia, zdominowanie innych grup]

• aktywność spiskową

• wysoki stopień egoizmu grupowego i solidarności grupowej

• członków subordynowanie wykonujących wolę grupy

• u podłoża SDG leży stosowanie wobec grupy obcej schematu poznawczego PRZYCZYNOWOŚCI DIABOLICZNEJ [traktowanie tej grupy jako „sił zła”], przyczyną - cechy sposoby konstruowania obrazu grupy obcej

• grupie przypisuje się niezwykle trwałą właściwość dyspozycyjną - nastawienie na „produkowanie zła”, a nie obronę własnych interesów

• działania grupy są zadziwiająco zintegrowane i jednolite - „jak jeden mąż”

• „zdalne sterowanie” - jakieś centrum spisku

• grupa działa w sposób niewidzialny, tajny - widać dopiero skutki.

• przyczynowość diaboliczna [schemat jest częścią manichejskiego obrazu świata - walka między „siłami dobra” a „siłami zła”]:

• źródło gotowych wyjaśnień negatywnych zjawisk społecznych [np. bezrobocie, klęska polityczna naszej partii]

• uzasadnienie dyskryminacji czy wręcz aktów przemocy wobec przedstawicieli grup obcych

• pozwala rekonstruować scenariusze zdarzeń z przeszłości [spiskowa interpretacja dziejów] i rozwijać przyszłe scenariusze

• ważne zdarzenia społeczno-polityczne mogą wpływać aktywizująco na SDG

• stereotypy duszy grupowej a umiejscowienie społeczne respondentów [duży związek z wiekiem, etnocentryzmem, dumą narodową, uczestniczeniem w życiu religijnym i zainteresowaniem polityką - dla człowieka przejawiającego SDG]

• stereotypy duszy grupowej a uprzedzenia etniczne:

• SDG są - obok etnocentryzmu - najważniejszymi predyktorami uprzedzeń wobec osób obcego pochodzenia.

• SDG jako predyktor antypatii

• teoria jawnego czy też ukrytego wroga

• SDG a waga informacji o osobach obcego pochodzenia - aktywizacja powinna uwrażliwiać ludzi na kwestię, czy osoba bodźcowa jest, czy też nie jest pochodzenia obcego [czy ważne jest dla ludzi dowiedzenie się, czy dana osoba jest pochodzenia obcego - w przypadku Niemców i Żydów tak]

• czy dążenia innych narodów do władzy są jawne [amerykanie] czy też skryte [żydzi]?

• dążenie do władzy a egoizm grupowy:

• czy przeświadczenie, że dana grupa dąży do władzy [centralny komponent SDG] związane jest z przypisywaniem grupie egoizmu grupowego [koncentracji na interesie grupy własnej, silnej solidarności grupowej]

• SDG nie jest jedynie spekulatywną konstrukcją teoretyczną, ale istniejącą w umysłach respondentów, uchwytną pomiarowo organizacją poznawczą pozwalającą przewidywać ich sądy wobec różnorodnych obiektów [lub kwestii] społecznych

• SDG [różnice między nim a stereotypem grupowym]:

1. dotyczy nie typowego członka grupy, ale grupy jako całości

2. ma treść uniwersalną, podczas gdy treść stereotypu klasyczne zmienia się z grupy na grupę

3. jest zawsze negatywny [stereotyp członka grupy może być +, - lub mieszany]

4. jest teorią przyczynową [ujmuje grupę jako „byt sprawczy” - źródło wpływu na świat społeczny]

5. różne funkcje:

1. stereotyp klasyczny - reguluje sferę kontaktów interpersonalnych z członkami grup obcych [wpływając na procesy zbierania informacji, formułowania sądów i ocen oraz podejmowane wobec nich zachowania]

2. SDG - może zdeterminować działania polityczne, czyli stosunki miedzy reprezentowanymi symbolicznie grupami, tworzącymi domenę polityczną; w szczególności będzie mobilizował członków grupy własnej do obrony szeroko pojętego interesu grupowego [własnego terytorium, władzy, pozycji, przywilejów, własności, tożsamości kulturowej]

- 1 -