Bioetyka

06.10

Etyka – nauka o moralności, nauka filozoficzna, która określa zasady dobra i zła. Zasady moralne, prawidłowość kodeks, odpowiednie zachowanie, normy prawne i moralne. Normy prawne z normami moralnymi krzyżują się. Normy prawne ustala sejm bądź inna władza.

„Przybornik etyka” Julian Baggini, Peter S. Fosl

Etyka opisowa

Nauka o moralności która faktycznie funkcjonuje w społeczeństwie, nie określa dobra i zła. To np., psychologia, socjologia, politologia, historia. Opis a nie ocena.

Moralność – zespół norm ocen i wzorców postępowania, które regulują wzajemne stosunki między ludźmi czy grupami ludzi apeluje do człowieka jako do człowieka. Oceniają.

Sankcje – kara jak i nagroda w znaczeniu socjologii.

Pozytywne – pochwala, szacunek, prestiż

Negatywne – odrzucenie przez społeczeństwo

Wartości moralne ( materialne, nie materialne)

Relatywizm – człowiek ustala co jest dobre a co złe. Mierzy wszystko taka sama miarą. Nie ma lepszych i gorszych czynów. Relatywista cokolwiek zrobi jest dobre np:, zabije kogoś. Jest wielość ale wszystko jest równorzędne.

Absolut to byt, istota wieczna nadprzyrodzona bóg.

Koncepcja umowy społecznej – chodzi o dobro społeczne, czyli relatywizm społeczny (podniesiony na wyższy lvl)

Relatywiści odrzucają absolutyzm.

Subiektywizm (jednostka sama siebie określa)

Obiektywizm (obca osoba określa jednostkę)

Relatywizm przyjmuje, ze istnieje wiele hierarchii moralności różnorodność systemów moralności, które są równoważne. (nie potępi ludobójstwa)

Mocna teza??

Pluralizm (potępia ludobójstwo) – różnorodność wielość. Pojawił się razem z Lutrem 1517, wraz z reformacją. Różnorodność światopoglądów. Ustala Absolut.

Dylemat moralny – cokolwiek zrobię to nie do końca jest to dobre.

13.10.

Pluralizm w europie od XVI wieku.

Autorytaryzm- władza narzuca sposób myślenia, ideologię. Zwalcza różnorodność słowa, myślenia. Pluralizm się zwalcza w Autorytaryzmie.

Przed XVI monolityczność w Europie.

Kościół nie popiera Relatywizmu, ponieważ kościół ma określone zasady (Dekalog) przez Boga – Absolut, a w relatywizmie człowiek sam sobie ustala co jest dobre a co złe.

Hierarchia wartości:

Wg. Relatywizmu (ustala człowiek) – subiektywizm

Wg. Absolutyzm (ustala Bóg – absolut) – obiektywizm

Hedonizm – co przyjemne dla nas nie koniecznie jest przyjemne dla innych.

Legitymizacja – określa przez Boga

Prawomocność władzy bierze się od ludzi, którzy ją wybrali – Demokracja

Współczesne liberalne społeczeństwa w ustalaniu kryteriów dobra i zła odwołują się do tgz. Umowy społecznej tj. zasady i normy moralne nie wynikają z nadprzyrodzonych źródeł tylko są efektem koalicji. Umowy, w ten sposób uzyskują obiektywność.

Wiedza naukowa jest intersubiektywnie komunikowalna ( może być przekazywana) oraz intersubiektywnie sprawdzalna (doświadczenie).

Kontekst odkrycia – przebłysk

Kontekst uzasadnienia – rozumienie

Podejście chrześcijańskie przyjmuje, że oprócz bytów materialnych tzn., przedmiotów, organizmów, które SA częścią przyrody i są dane empiryczne. Istnieją byty niematerialne, nadprzyrodzone, duchowe, które nie są dostępne empiryczne i nie podlegają prawą przyrody.

Spirytualizm – duchowy element jest wyższym bytem

Materializm (naturalizm), który przyjmuje, że istnieją jedynie byty materialne tj. przedmioty oraz organizmy podlegają prawa przyrody i dane empiryczne.

Na gruncie chrześcijańskiego spirytualizmu tworzy się etyka świętości życia, które przyjmuje, że ludzkie życie na każdym etapie rozwoju jest święte. Człowiek jest zawsze bytem osobowym. Niezależnie od tego czy ma świadomość czy jest przytomny lub ma poważne urazy.

Na gruncie naturalizmu mamy do czynienia z tgz., etyką jakości życia. Nawiązuje ona do tak zwanego rachunku utylitarystycznego. Chodzi o to aby suma przyjemności i szczęścia była wyższa od bólu i cierpienia.

Bioetyka – jest to dziedzina etyki stosowanej, która podejmuje zagadnienia moralne związane z współczesną medycyna i opieką medyczną oraz problemy które rodzą się w wyniku zaawansowania nauk biologicznych i biotechnologii. Odnosi się do takich kwestii jak: definicja świętości, inżynieria genetyczna, klonowanie, aborcja, eutanazja, transplantologia. Bioetyka jest dziedziną, która rozwinęła się w XX wieku.

Bioetyka obejmuje sfery: etyka medyczna, etyka badań naukowych, etyka środowiskowa, która to określa obowiązki człowieka wobec świata przyrody, środowiska naturalnego.

Dziedzina interdyscyplinarna łączy kilka dziedzin innych filozofia, socjologia, historia, politologia, psychologia.

Bioetyka dotyczy dylematów (konflikt) moralnych, które zrodził postęp medycyny i nauki.

20.10.

Status moralny istot

Etyka istot dotyczy istot, które mają znaczenie moralne tgz., podmiotów moralności (nie jest to krzesło np.) nie są przedmioty martwe i ich to nie dotyczy. Chyba że uszkodzimy, kogoś przedmiot dotyka to kogoś pośrednio. Pośredni status moralny, pośrednie znaczenie moralne.

Bezpośredni status moralny jest to znaczenie moralne, które posiada dana istota, znaczenie to prowadzi do tego, iż znaczenie to wymaga od nas, aby nie wymagać od nas w sposób dowolny tej istoty uwzględniać jej potrzeby czy interesy. Jeśli coś ma status moralny to mamy względem tej istoty zobowiązania moralne, wobec tego niezależnie od przydatności tej istoty dla nas.

Życie jest to cecha znacząca moralnie.

Status moralny przypisujemy istotom na podstawie posiadanych przez nie cech znaczących moralnie.

Cechy znaczące moralnie:

- życie – jest warunkiem koniecznym do posiadania przez istotę statutu moralnego ale nie koniecznym

- biocentryczna – Albert Szwajcer „Każde życie jest tak samo ważne i tak samo należy je szanować”

- bodźce – odczuwanie zoo centryczna

Etyka zoo centryczna przyjmuje, że znaczącą moralnie cechą jest zdolność odczuwania przyjemności lub bólu (doświadczenie stanów hedonicznych – stany związane z przyjemnością). Na gruncie etyki zoo centrycznej z określeniem zakresu istot, które doświadczają tych stanów i ze sposobem stwierdzenia występowania tych stanów u danych istot. Napotykamy na tgz., problem innych umysłów tzn., że nie jesteśmy w stanie doświadczyć tego co przeżywa inny człowiek, inna istota.

Im bardziej jest do człowieka podobny tym bardziej WSP. – empatia

Zdolność odczuwania u istot możemy rozpoznawać na podstawie rozwiniętego układu nerwowego oraz receptorów (zmysłów). Na podstawie wskaźników behawioralnych (zachowanie).

Utylitaryzm – Peter Singer. Tylko takie istoty posiadają interesy, które są zdolne do odczuwania. Singer wprowadził zasadę porównywania interesów.

Utylitaryści twierdzą, że działanie jest dobre, moralnie właściwe, gdy przyczynia się zwiększenia szczęścia i przyjemności.

Singer wprowadził zasade równoważenia interesów, która polega na…??

Etyka wymaga bezpośredniości

- kto jest najbardziej potrzebny

Zasada równoważenia interesów wymaga, aby z pozycji neutralnego obserwatora tak samo traktować podobne interesy dotkniętych przez dane działanie osób czy istot bez względu na to kim, czy czym dane istoty są.

Etyka persolizująca

Wśród osób czujących możemy wyróżnić zbiór osób…??

Personalizm – chrześcijański i utylitarny

Cechy znaczące moralnie – mogą być empiryczne, czyli stwierdzalne oprócz poza empiryczne (meta fizyczne) takie, których nie da się doświadczalnie uchwycić np.: dusza.

27.10.

Aparthaid – prawnie zagwarantowana separacja rasowa.

Dyskryminacja – umniejszenie praw na podstawie przynależności narodowościowej np.: kolor skóry.

Eksterminacja – wybijanie całych ludów na nowej ziemi.

Skrajna forma rasizmu to odebranie statusu moralnego.

Dehumanizacja – pozbawienie człowieczeństwa, praw..

Akcje afirmatywne – chcąc zrekompensować lata dyskryminacji dawano ludziom większe fory.

Osobowość moralną ma każdy człowiek np.: Rowlsa. Dąży do jakiegoś dobra, respektuje prawa innych, dążenia innych.

Pytać o równość ludzi, pytamy o podstawy tej równości, co każe nam uznać, że ludzie są równi. Jakie cechy ludzi uzasadniają traktowanie wszystkich przedstawicieli naszego gatunku jako równych.

Wg. Tradycji umowy społecznej, której przedstawicielem społecznym jest J. Rowls, podstawa różnorodności jest posiadanie osobowości moralnej zdolności do bycia, stroną umowy społecznej i respektowania praw innych ludzi osób.

Wg. Stingera podstawą równości ludzi jest to iż wszyscy posiadają ważne interesy: unikanie bólu, zaspokajanie podstawowych potrzeb fizjologicznych, posiadanie schronienia, cieszenie się przyjemnością i miłością, swobodne realizowanie planów, rozwijanie zdolności.

Zasada gatunkowizmu

Singer jako utylitarysta odrzuca tzw., gatunkowizm albo szowinizm gatunkowy, czyli postawę która przyznaje prawa moralne ze względu na przynależność do określonego gatunku tzn., człowiek jest chroniony i przysługuje mu szacunek ze względu na to, że należy do gatunku homo sapiens, zaś inne istoty są pozbawione prawa. Nie dlatego, że mają jakieś pragnienia, potrzeby i ważne moralnie interesy, lecz dlatego, że należą do innego gatunku niż ludzie.

Etyka chrześcijańska, czyli centryczne /homocentryczne/ przez utylitaryzm jest traktowana jako szowinizm gatunkowy.

Antropologia – nauka o człowieku

03.11.

Cechy znaczące moralnie

Bycie osobą znaczy to posiadanie pewnej substancji z natury, który znaczy że ma się dusze.

Dignitas Persone – godność osobowa

Eugenika – taka polityka prokreacji i narodzin dzieci, aby rodziły się najzdrowsze i najsilniejsze – chodzi o selekcje ludzi. Proces alienacji, wyobcowania. Doktor Frankenstine przypadek alienacji.

Co to znaczy być osobą??

To znaczy mieć świadomość swojego istnienia

Osoba

Wg. Utylitarystów, osoba jest istotą, która ma samoświadomość ujmuje siebie w czasie jako tę samą jednostkę ( nie wszyscy ludzie są osobami). Aby uniknąć problemu z osobami chwilowo pozbawionymi samoświadomości. Że osoba jest ktoś kto kiedykolwiek miał świadomość.

Intuicje moralne to są rzeczy głęboko zakorzenione przekonania dotyczące kwestii dobra i zła. Kształtują się one pod wpływem wychowania oraz innych wpływów społeczeństwa. Naruszenie intuicji moralnych rodzi się w człowieku oburzenie, opór a nawet i wstręt (np.: gdy ktoś powie ze zabicie niemowlęcia jest czymś normalnym.

Koncepcje osoby zaproponowane przez utylitarystów prowadzi do niezgodnych z naszymi intuicjami moralnymi konsekwencji (zabijanie niemowląt).

Zgodnie z podejściem utylitarystów nie wszyscy ludzie są osobami, tz., pozbawieni są świadomości istnienia w czasie, a zatem ich życie nie podlega ochronie. W odniesieniu do ludzi mówimy o tz., przypadkach marginalnych to znaczy o ludziach, którzy są należą do naszego gatunku ale są pozbawieni typowo ludzkich cech, przypisywanych dorosłym, zdrowym osobą: samoświadomość, zdolność do rozpoznawania dobra i zła, poczucie w czasie.

17.11.

W przypadku osób możemy wyróżnić aktywne podmioty moralne i bierne podmioty moralne.

- antywne podmioty moralne – np.: człowiek (zdolny do wzajemności) dorosły. Ma rozum – racjonalność, realizuje cele, ma pragnienia odczuwa przyjemność i ból, posiada autonomię moralną. Zdolność do rozumienia między dobrem i złem do dokonywania wyborów rozróżnia zasady moralne oraz stosowania ich z wzajemnością wobec innych.

- II kategoria osoby niższego szczebla, rzędu. Posiadają wszystkie cechy aktywnego podmiotu moralnego za wyjątkiem autonomii moralnej. Tj. nie są w stanie rozróżniać dobra i zła , rozumieć i stosować z wzajemnością zasady moralne.

- bierne przedmioty moralne – w przypadku dyskusji o pojęciu człowieka, człowieczeństwo możemy używać pojęcia w/w gdyż mówimy o biologicznych możliwościach oraz opisujemy studia rozwojowe człowieka. Tak pojmowane pojęcie człowiek czy człowieczeństwo jest neutralnie moralne i nie rodzi żadnych zobowiązań moralnych. Oprócz pojęcia opisywanego możemy używać pojęcia normatywnego inaczej (wartościującego). Gdy mówiąc o człowieczeństwie lub człowieku wskazujemy na normy i zasady moralne wynikające z tych pojęć.

Np.: w dyskusji o aborcji używa się zamiennie czy miesza się normatywnego i opisowego pojęcia człowieka. Zarówno przeciwnicy jak i zwolennicy przywołują argumenty naukowe, które mają uzasadnić wcześniej przyjęte stanowisko filozoficzne i moralne.

Argumenty dotyczące przeciw aborcji: argument ciągłości i tożsamości genetycznej; potencjalność mówi że zygota, zarodek ludzki jest potencjalną osobą za tym należy mu umożliwić pełny rozwój; zasada świadomości życia, która mówi że życie ludzkie jest dane od Boga i człowiek od poczęcia ma pierwiastek boski jest niepowtarzalną jednostką. Argument zastępowalności istot.

24.11.

Argument zastępowalności istot

Istoty które nie są osobami są jedynie organizmami biologicznymi, które nieposiadaną swojej niepowtarzalnej biologicznej biografii, osobowości itp. Zatem według utylitarystów (Singera) mogą zostać zastąpione takimi samymi istotami. Czyli np.: mamy Bieska zabijemy go w sposób bezbolesny a na jego miejsce postawimy jednego albo dwa nowe pieski.

Osoby są istotami niezastępowanymi, gdyż są nie tylko organizmami biologicznymi, ale mają niepowtarzalną biografie i osobowość.

Eutanazja – to spowodowanie śmierci nieuleczalnie chorego człowieka w celu oszczędzenia mu cierpienia. Czyn jest wykonywany na żądanie chorego, który jest w stanie podejmować decyzje (taki chory) lub motywowany współczuciem do pac jęta nie zdolnego podjęcia decyzji.

Dobrowolna to człowiek jest świadom swojej decyzji.

Dobrowolna to gdy człowiek nie jest w stanie sam podjąć taką decyzje.

Eutanazja kierowana jest dobrem samego pacjeta. Chrześcijańskie organizacje są przeciwne eutanazji. „życie daje Bóg i tylko on może je odebrać a nie inny człowiek”.

Autonomia pełna człowieka: niezależność, nie jest absolutna musi się liczyć z Bogiem.

Liberalne podejście akcentuje przede wszystkim autonomia człowieka, który ma pełne prawo decydować o swoim losie, decydować co dla niego jest dobre i kiedy może zakończyć życie.

Etyka świętości życia uznaje że autonomia człowieka nie jest absolutna. Człowiek musi się liczyć z zasadami ustalonymi przez Boga, który określa co dla człowieka jest dobre.

Etyka świętości życia podkreśla wyższość zasady dobroczynności nad autonomię jednostki.

Paternalizm – zadmierne eksponowanie zasad dobroczynności ponad autonomię może prowadzić do paternalizmu. Czyli postawy, która mówi że autorytet, specjalista czy duchowny wie lepiej co jest dobre dla pacjęta.

Aby zmniejszyc nacisk w kierunku dokonywania eutanazji zaleca się uśmierzanie bólu i cierpienia u chorych terminalnie aby zapewnić im znośne warunki w końcu życia. Tego typu opieka medyczna nazywa się opieka paliatywną jaj celem nie jest wyleczenie lecz zapewnienie komfortu i wsparcia psychicznego. Dobra opieka paliatywna ma zapobiegać eutanazji. Podawanie środków przeciwbólowych, które przyspieszają śmierć.

Zasada podwójnego skutku – mówi ze jeżeli podejmujemy działanie ma dwa skutki dobre i złe. Dobre to zamierzony w przypadku uśmierzenia bólu; zły uzależnienie i szybka śmierć jest przewidywalna lecz nie zamierzona.

Czyn jest usprawiedliwiony gdy jego naturalny skutek będzie dobry ale nie jest usprawiedliwiony gdy skutek zły przewyższałby zamierzony skutek dobry ponadto usprawiedliwione jest gdy skutku złego nie możemy iniknnąć.

Zaprzestanie terapii uciążliwej lub daremnej tez nie jest eutanazją, gdyż przede wszystkim wynika ze wskazań medycznych.

Terapia daremna to jest taka, która nie daje szans na wyleczenie na przedłużenie pacjentowi życia o jakiś sensowny okres jest to terapia której uciążliwość i negatywne skutki dla pacjenta przewyższają spodziewane efekty terapeutyczne.

Proporcjonalność środków - to SA takie które dają pożądany efekt terapeutyczny a ich negatywne skutki są zdecydowanie przezwyciężone przez efekt terapeutyczny. Postęp w leczeniu poprawia w życiu człowieka przedłużenie życia. Środki nie proporcjonalne to takie które uciążliwością i obciążeniem przewyższają efekty terapeutyczne.

15.12.

Dla ludzi dawnych kultur śmierć była zjawiskiem naturanym i elementem dnia codziennego. Stykał się człowiek z nią często zatem były rozwinięte rytuały oraz metody głównie religijne oraz metody radzenia sobie ze śmiercią.

Sztuka umierania – średniowieczna śmierć jest oswojona przez kulturę.

Wraz z rozwojem cywilizacji i medycyny śmierć traci charakter zjawiska naturalnego i jawi się jako klęska człowieka, z którą on musi walczyć.

Zjawisko medykalizacji śmierci tj., śmierć traci zjawisko metafizyczne i religijne a staje się głównie problemem medycznym.

Mentalizacja śmierci odbiera ludzią kulturowe i religijne, czy fizjologiczne środki radzenia sobie ze śmiercią. Ostatecznie proces ten prowadzi do zdziczenia śmierci.

Definicja śmierci:

- filozoficzno – religijna – stanowisko idealistyczne przyjmuje że śmierć polega na oddzieleniu ciała od duszy. Filozoficzno materialistyczne nie uważa … zaprzestanie czynności życiowych to śmierć dla materialisty a ciało gnije.

- biologiczno – medyczna – (śmierć jest procesem) biologiczna definicja śmierci. Śmierć jest to trwale i nieodwracalne ustanie funkcji życiowych organizmu. Śmierć jest procesem rozłożonym w czasie.

Kryterium krążeniowo – oddechowe – polega na stwierdzeniu stężenia pośmiertnego, plam opadowych, brak oddechu i krążenia

Kryterium mózgowe - śmierć rdzenia (pnia) mózgowego.

Kryterium:

-serce, oddech

- mózg:

*cały mózg

* część mózgu (pień)

Jako pierwsza Finlandia 1972 – kryterium mózgowe

Polska 1984 – kryterium mózgowe

I etap – wysunięcie podejrzenia śmierci mózgu.

II etap – podjęcia badań mających na celu podtrzymanie ruchu pniowy (odruchy bezwarunkowe – źrenice, rogówka)

2x w odstępie 2 godzin.

O stanie trwale degradywnym mówimy wtedy, gdy mamy do czynienia z nieodwracalnym uszkodzeniem wyższych ośrodków mózgu – komory mózgowej – odpowiedzialnych za swiadomość.