Odezwa miasta Szadek do „fabrykantów”

Królestwo Polskie, gubernia kaliska, powiat Sieradz, obwód Szadek.

Rada miejska miasta Szadku i jego mieszkańcy jako właściciele domów i gruntów

Aby zapewnić zagranicznych fabrykantów, którzy mieliby chęć osiedlić się w tym mieście, o wygodach, wolnościach i opiece, obok opisu tego miasta, zostaje niniejszym na osobistą i majątkową odpowiedzialność obwieszczone niniejsze zaręczenie, jak następuje:- Królewskie miasto Szadek, w którym znajduje się sąd okręgowy, położone jest w Królestwie Polskim, guberni kaliskiej, powiecie sieradzkim; - jest oddalone o od miasta fabrycznego Zduńska Wola, przez które przechodzi szosa; od miasta powiatowego Sieradz, od miasta handlowego Łask, od podobnego miasta Lutomiersk i od miasta gubernialnego Kalisz. Mieszka w nim 1500 chrześcijan, wśród nich kilka rodzin niemieckich; Żydów jest 200;- na tę liczbę ludności składają się przede wszystkim mieszczanie-rolnicy i rzemieślnicy, mianowicie: 10 piekarzy, 10 rzeźników, 2 mosiężników, 4 ślusarzy, 4 stolarzy, 4 kowali, 4 kołodziei i liczni inni dla gospodarskiej i domowej wygody, a także zajmujący się transportem fabrycznym, w mieście znajdują się trzy kościoły, z których jeden mógłby być przekształcony w ewangelicki; ma jeden młyn wodny z wystarczającą ilością wody, płynie przez to miasto mała rzeczka o dwóch ramionach; jest 6 wiatraków i 2 olejarnie ze wszystkimi potrzebnymi narzędziami i należną [im] czystością; wszystkie ulice są brukowane i zgoła całe miasto ma suche i czyste położenie; ma 4 karczmy i gospody, 4 sklepy korzenne i farbiarskie oraz jeden sklep z galanterią; [miasto] posiada lekarza okręgowego, chirurga, jednego poborcę [podatkowego], jednego notariusza i innych urzędników sądowych. To miasto ma grunty pierwszej klasy, ogrody i łąki; własny las i prawo wolnego wypasu; obok wszelkiego rodzaju własnych artykułów spożywczych ma ich wystarczający dowóz; w tym mieście jest w roku 14 jarmarków, a w każdą niedzielę – targ; w odległości od ¼ do ½ mili znajdują się lasy, w których jeden sążeń drewna miękkiego kosztuje 4 złp 6 gr, a twardego, opałowego – 5 złp 6 gr; za przywóz jednego sążnia płaci się 2 złp; w tych lasach znajduje się wystarczająca ilość drewna budowlanego w niskiej cenie; propinacja jest wyłączną własnością miasta i dzisiaj wydzierżawiona, wystarcza do pokrycia zapotrzebowania; materiały budowlane, jak kamienie, glina i piasek są [dostępne] nieodpłatnie na miejscu; wypalona cegła sprzedawana jest w tym mieście po 20 złp za 1000 sztuk i proporcjonalnie [drogo] dachówka i gąsiory; w mieście znajduje się 67 placów wyznaczonych przez rząd jako działki budowlane dla fabrykantów, które mają 40, 50, 60, 70 do 80 prętów kwadratowych powierzchni, takie działki będą przydzielane według wielkości przybywającym fabrykantom; budującym się przysługuje 6 lat wolnych i po ich upływie wyznacza się czynsz po 6 gr od jednego pręta kwadratowego; do tych działek budowlanych będą wyznaczone także ogrody, z których w podobny sposób, po upływie lat wolnych jest ustalony czynsz w wysokości jednego grosza od jednego pręta kwadratowego; te działki leżą w odosobnieniu od Starego Miasta i zostaną nazwane Nowe Miasto przy Starym Mieście; w tym Nowym Mieście jest już zbudowana karczma zajezdna i 2 nowe domy, natomiast w Starym Mieście Szadek znajduje się ponad 100 nowych placów do zabudowy, z ogrodami, z których poza ceną zakupu nie będzie opłacany czynsz; jest także 50 domów gotowych do sprzedaży. Osiedlający się fabrykanci, czy to w Nowym, czy w Starym Mieście, będą mieli 6 lat wolnych od wszelkich ciężarów, danin, obowiązków miejskich i kwaterunku wojskowego, przez te 6 lat zobowiązują się dzisiejsi mieszkańcy miasta Szadek te ciężary ponosić i to deklarują. Fabrykanci wyrobów bawełnianych i lnianych mają wygodne miejsca do bielenia nad wodami, natomiast inni fabrykanci znajdą odpowiednie miejsce na skład towarów i wełny. Osiedlającym się fabrykantom zapewniają podpisani wszelką pomoc i wsparcie w kontaktach z władzami.

Na dowód czego niniejsze zapewnienie z odciskiem pieczęci urzędu zostało własnoręcznie podpisane.

Szadek, dnia 25 czerwca / 7 lipca 1837.

Burmistrz Ławnicy

(podpis nieczytelny) (-) Kosiński

Mieszczanie

[brak podpisów]

Pieczęć z dwugłowym orłem i napisem: Królestwo Polskie. Woje. Kalis. Urząd Municypalny Miasta Szadku w obwodzie Sieradz.

Tłumaczenie z j. niemieckiego: Krzysztof Paweł Woźniak

W załączeniu przesyłam dwa pliki z materiałami do zajęć w dniu 26.02.br.

Pierwszy zawiera lektury. Proponuję, aby teksty wymieniony w poz. 1-6 przeczytali Państwo w grupach 2 osobowych. Każda z par stanie się w ten sposób ekspertem od jakiegoś zagadnienia. Dla dociekliwych i lubiących mieć szerszą panoramę zjawiska, przeznaczam książkę z poz. 7. Nie całą, oczywiście, ale układ jej treści pozwala szybko wyłuskać to, co najistotniejsze.

Plik drugi zawiera tekst odezwy magistratu Szadka z 1837 r. Proszę wnikliwie go przeanalizować i odpowiedzieć na pytanie (podczas zajęć), dlaczego Szadek nie stał się miastem fabrycznym? Autor monografii Szadka dokumentu tego nie znał, zatem... lektury oboczne i otchłań internetu - nie pomogą.

Dokument ma pewne uchybienie formalne, które pozwalałoby zakwestionować jego ważność. Dla osoby, która to uchybienie wytropi -  nagroda!

___________________________________________________________________________