Singapur- współpraca regionalna

Jednym z podstawowych celów polityki zagranicznej Singapuru jest zapewnienie i utrzymanie stabilności politycznej i gospodarczej na obszarze Azji Południowo-Wschodniej.

Kluczowe znaczenie ma tu aktywne członkostwo w Stowarzyszeniu Państw Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN). Singapur jest jednym ze zdecydowanych orędowników dalszej integracji, m.in. utworzenia strefy wolnocłowej oraz strefy inwestycyjnej, a w październiku 2003 roku członkowie ASEAN przyjęli wysunięty przez Singapur projekt utworzenia Wspólnoty Gospodarczej ASEAN (AEC), zawierającej istotne elementy wspólnego rynku. Singapur popiera ponadto nawiązanie przez ASEAN bliższej współpracy z regionalnymi mocarstwami, takimi jak Chiny, Indie i Japonia. Bardzo ważne znaczenie w polityce zagranicznej mają stosunki z najbliższymi sąsiadami - Indonezją, a zwłaszcza Malezją.

Singapur należy także do Ruchu państw niezaangażowanych(Non-Aligned Movement)– ruch, który skupia ponad 100 państw nie wiążących się z żadnym z istniejących bloków politycznych. Inicjatywa tego typu ruchu wynika z koncepcji Mahatmy Gandhiego. W czasie zimnej wojny państwa te szukały pośredniej drogi między blokiem komunistycznym a blokiem państw związanych z NATO. Inicjatywę na przełomie lat 40. i 50. zapoczątkował premier Indii, Jawaharlal Nehru. Przekonał on do swojej koncepcji prezydenta Egiptu, Gamala Nasera, prezydenta Indonezji Sukarno i jugosłowiańskiego przywódcę, Josipa Broz Tito.

„Azjatycki tygrys” działa też na rzecz zbliżenia Azji Wschodniej z innymi regionami: Europą (z inicjatywy Singapuru utworzono w 1996 roku Spotkanie Azja-Europa ASEM), Ameryką Łacińską (Singapur był jednym z rzeczników utworzenia w 1999 roku Forum Współpracy Azji Wschodniej i Ameryki Łacińskiej FEALAC).

Jako państwo o wartości handlu międzynarodowego wyższej niż produkt krajowy brutto, Singapur jest jednym z najgorętszych zwolenników globalizacji. Singapur wspiera proces liberalizacji handlu poprzez Współpracę Gospodarczą Azji i Pacyfiku (APEC); sekretariat tej organizacji znajduje się w Singapurze. Od 2000 roku Singapur zawarł szereg porozumień wolnohandlowych z państwami i regionami na całym świecie (m.in. Australia, USA, EFTA).

Singapur należy do Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej(Association of South East Asian Nations, ASEAN), organizacji polityczno-gospodarczej państw azjatyckich, która została założona w 1967r. w Bangkoku. Powstała na gruzach Association of South-East Asia. Do celów organizacji należą m.in.: rozwój i współpraca gospodarcza, kulturalna, społeczna, naukowo-techniczna i polityczna, tworzenie strefy wolnego handlu, konsultacje w sprawach bezpieczeństwa regionalnego. Od 1989r. ASEAN należy do Forum Współpracy Ekonomicznej Azji i Pacyfiku, natomiast od 1993r. państwa członkowskie należą do strefy wolnego handlu. Najważniejszą formą sprawdzania postępów ASEAN są coroczne spotkania szefów rządu i ministrów spraw zagranicznych. Spotkania te poruszają tematy takie jak rolnictwo i leśnictwo, ekonomia, energia, środowisko, finanse, informacja, inwestycje, prawo, nauka i technologia, przestępczość międzynarodowa, turystyka.

Forum Regionalne ASEAN (ASEAN Regional Forum- ARF) zostało powołane 25 czerwca 1994r. w Bangkoku jako inicjatywa, która skupia się na budowie wzajemnego zaufania i pokojowym rozwiązywaniu sporów. ARF, jest jedyną płaszczyzną spotkań, na której spotykają się państwa Azji Południowo-Wschodniej, Południowej i Wschodniej oraz główne mocarstwa światowe w celu dyskusji dot. wrażliwych kwestii regionalnych. Działalność ARF opiera się na regularnych spotkaniach ministerialnych, wysokich przedstawicieli i dwóch między sesyjnych grupach roboczych, których tematyka dotyczy m.in. regionalnych sił pokojowych, nieproliferacji broni masowego rażenia, bezpieczeństwa morskiego i prawa morza, wymiany jawnej informacji wojskowej, zwiększenia przejrzystości działań w sferze polityki obronnej, zmniejszenia potencjału konfliktów oraz innych zagadnień związanych z dyplomacją prewencyjną.

Pierwsze projekty integracyjne wśród 5 państw założycielskich ASEAN (Tajlandia, Indonezja, Malezja, Filipiny, Singapur) koncentrowały się na zmniejszeniu różnic między ich gospodarkami dzięki zastosowaniu zasad konsensusu i pełnej wzajemności. Na pierwszym Szczycie ASEAN na Bali w 1976 roku podjęto pierwsze kroki w celu intensyfikacji współpracy gospodarczej. Przyniosły one podpisanie Preferencyjnego Porozumienia Handlowego (ASEAN PTA) w 1978 oraz zaproponowanie trzech projektów: przemysłowego (AIP), przemysłowej komplementarności (AIC) i przemysłowych joint ventures (AIJV). Pierwsze dwa zakładały stworzenie warunków, w których każde z państw członkowskich przodujące w pewnej dziedzinie, dzięki współpracy z resztą produkowałoby towary na potrzeby wszystkich członków ASEAN. W praktyce nie było to możliwe z powodu zbyt dużego zróżnicowania struktury produkcji tych państw. Trzeci projekt skierowany do sektora prywatnego zakładał tworzenie wspólnych projektów w ramach których powinny być zaangażowane przynajmniej dwa państwa regionu. Zainicjowany w 1983 roku, projekt został zrewidowany na szycie w Manili w 1987. Osiągnął on pewne sukcesy w przeciwieństwie do pierwszych dwóch projektów przemysłowych.

Na początku lat 90. kraje ASEAN postanowiły zacieśnić więzy swojej integracji gospodarczej. W 1992 r. w trakcie Szczytu ASEAN w Singapurze przyjęto Ramowe Porozumienie o Umocnieniu Współpracy Gospodarczej oraz podjęto decyzję o utworzeniu strefy wolnego handlu – AFTA (ASEAN Free Trade Area). Dokumentem, który miał prowadzić do redukcji ceł w ramach strefy była Wspólna Efektywna Taryfa Preferencyjna (CEPT- Common Effective Preferential Tariff). Mechanizm redukcji ceł został zaplanowany początkowo na 15 lat przy czym za cło zredukowane uważano cło o wysokości poniżej 5%. Utworzenie strefy wolnego handlu między członkami ASEAN było dość dużym sukcesem na polu integracji gospodarczej. Obroty handlowe między państwami członkowskimi znacznie wzrosły od utworzenia AFTA, co zaowocowało przyśpieszeniem procesu liberalizacji ceł. Do 2003r. doprowadzono do poziomu zredukowania cła o najwyższej stawce.

W podobnym czasie powstaje Współpraca Gospodarcza Azji i Pacyfiku (APEC – Asia-Pacific Economic Cooperation) jest luźnym układem integracyjnym. Została powołana do życia w 1989 roku podczas spotkania w Canberze 6 państw członkowskich ASEAN (Tajlandia, Malezja, Filipiny, Singapur, Brunei, Indonezja) oraz Australii, Nowej Zelandii, Stanów Zjednoczonych, Japonii i Korei Południowej. Od 1993 roku odbywają się Szczyty APEC. Współpraca w ramach ugrupowania opiera się na zasadach konsensusu a podmiotami są państwa obu stron Pacyfiku. Cele współpracy gospodarczej, takie jak: rozwój gospodarczy regionu poprzez ideę otwartego regionalizmu – znoszenie ceł względem wszystkich partnerów handlowych, współpraca technologiczna, dążenie do liberalizacji handlu zostały nakreślone w deklaracji ogłoszonej na drugim szczycie w 1994 roku w Bogor w Indonezji. Dzięki utworzeniu układu nastąpił wzrost wymiany handlowej oraz napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych do mniej rozwiniętych państw regionu.

W ostatnich latach trendem w dyplomacji gospodarczej ASEAN było ustanawianie bilateralnych stref wolnego handlu między organizacją i podmiotami państwowymi. W ramach takich porozumień powołano do życia w 2009 roku strefę wolnego handlu między ASEAN a Australią oraz Nową Zelandią (AANZFTA), od 1 stycznia 2010 roku z Chinami (ACFTA) a od 2011 z Indiami (AIFTA), a także podpisano porozumienia z Japonią (AJCEP) oraz Koreą (AKFTA). Do roku 2015 jednym z trzech filarów powstającej Wspólnoty ASEAN ma być Wspólnota Gospodarcza. W dokumencie „Przyszłość ASEAN – 2020” została nakreślona wizja Wspólnoty Gospodarczej ASEAN jako stabilnego i konkurencyjnego regionu dzięki ustanowieniu wspólnego rynku z wolnym przepływem towarów, kapitału i usług głęboko powiązanym ze światową gospodarką. Równolegle do umów FTA prowadzone były negocjacje w sprawie umowy TTP(Trans Pacific Partnership). Minister gospodarki Singapuru Lim Hng Kiang odniósł się do ww. umów iż jego zdaniem notują one udany postęp, także dzięki niedawnemu dołączeniu do rozmów Malezji. W jego opinii zarówno umowa FTA Singapur-UE, jak i TPP, w sposób znaczący zwiększą zakres sposobności biznesowych dla przedsiębiorców w obu regionach, odpowiadając na nowopowstałe wyzwania dla biznesu XXI w., takie jak rozdrobnienie w łańcuchu dostaw towarów. Oznajmił, że strona singapurska jest przekonana, iż podpisane umowy umocnią pozycję Singapuru jako wiodącego centrum handlu zagranicznego na terenie Azji. Mają się do tego przyczynić m.in.: proces liberalizacji światowego handlu, stabilność lokalnych uwarunkowań zorientowanych na środowiska biznesowe, i rozwój lokalnych branż „wspomagających”, takich jak sektor usług finansowych i prawniczych.

Kolejną inicjatywą wspólnoty ASEAN jest ASEANAPOL, który został założony w 1981 roku w celu wzmocnienia współpracy organizacji policyjnych państw członkowskich, wymiany informacji oraz rozwijania współpracy w dziedzinie umacniania prawa i zwalczania przestępczości. Spotkania organizowane są rotacyjnie przez kolejne państwa członkowskie W dniach od 31 maja do 2 czerwca 2011 r. odbyła się 31. Konferencja ASEANPOL. Uczestniczyło w niej 200 przedstawicieli policji z państw członkowskich ASEAN oraz obserwatorzy z organizacji policyjnych państw-partnerów dialogu z ASEAN (Chin – z wicemin. Bezpieczeństwa publicznego - Huang Mingiem, Japonii, Australii, Nowej Zelandii i Republiki Korei). Laotański wicepremier Thongban Sengaphone, podkreślił konieczność pogłębiania współpracy między policjami regionu w związku ze wzrostem przestępczości (handlem narkotykami, bronią i ludźmi, korupcją, przestępstwami cybernetycznymi, bankowymi i innymi). Premier stwierdził, że tego rodzaju przestępczość uderza w bezpieczeństwo wewnętrzne państw, podważa stabilność polityczną i ekonomiczną każdego z nich i regionu jako całości, a także może stać się poważną przeszkodą dla rozwoju społeczno-ekonomicznego społeczeństw regionu.W konferencji brał udział również sekretarz generalny Interpolu- Ronald Noble, który w swej wypowiedzi nawiązał do międzynarodowych inicjatyw wzmacniania roli prawa oraz podkreślił rolę współpracy między policjami ASEAN z udziałem Interpolu, który stale rozbudowuje kontakty operacyjne z WHO, Światową Organizacją Celną, kręgami naukowymi, krajowymi agencjami do zwalczania narkomanii, strukturami policyjnymi i celnymi. Poinformował o wprowadzaniu na szeroką skalę systemów baz danych (np. w zakresie kradzieży samochodów, utraconych dokumentów podróżnych). W ramach ASEAN powstaje zintegrowana baza danych (e-ADS), która ma być połączona z podobnymi bazami Interpolu. W 2014 roku ma powstać Interpol Global Complex IGC w Singapurze, co otworzy drogę Interpolowi do podejmowania coraz szerszych działań w regionie. Te działania, jak i konferencje w ramach ASEANAPOL mają przyczynić się do stopniowego zmniejszania problemu narko-biznesu w Laosie oraz zrealizowania koncepcji ASEAN-u wolnego od narkotyków (Drug Free ASEAN) do roku 2015.

Jak już wcześniej wspomniałem Singapur jest jednym z inicjatorów ASEM. ASEM to proces nieformalnego dialogu zapoczątkowany w 1996r. z zamiarem umocnienia współpracy pomiędzy krajami Europy i Azji, a szczególnie członkami UE oraz ASEAN. Państwa członkowskie ASEM wytwarzają 50% globalnego PKB, stanowią 60% ludności świata i odpowiedzialne są za 60% handlu. Założeniem ASEM jest rozwój współpracy w trzech płaszczyznach: politycznej, ekonomicznej oraz kulturalno-naukowej i społecznej w duchu wzajemnego poszanowania i równości.

„Tygrys” jest ponadto członkiem APEC(Asia-Pacific Economic Cooperation), Wspólnota Ekonomiczna Azji i Pacyfiku, która jest miedzynarodową organizacją integracyjną, utworzoną w 1989r. Jest to największe na świecie regionalne ugrupowanie ekonomiczne. Głównym celem organizacji jest stworzenie warunków do rozwoju i osiągnięcia dobrobytu w państwach. W kręgu państw APEC nie są zawierane żadne umowy państwowe. Działalność APEC opiera się na podejmowaniu wyłącznie konsensusu w kwestiach spornych.

W dniu 18.05.2011r. zainaugurowano powstanie Asia Pacific Leadership Network for Nuclear Non-Proliferation and Disarmament (APLN) (Grupa Wsparcia Osobistości Azji i Pacyfiku na rzecz Nieproliferacji Jądrowej i Rozbrojenia. Składa się z 30 byłych liderów politycznych i dyplomatów z 13 krajów regionu. Grupa ma mieć charakter pozarządowy i stanowić grupę nacisku autorytetów wyłącznie w regionie Azji i Pacyfiku. Celem grupy jest informowanie opinii publicznej, a szczególnie przywódców politycznych o zagrożeniach stwarzanych przez broń jądrową oraz spowodowanie ich nieproliferacji a ostatecznie ich eliminacji. Działalność APLN ma obecnie koncentrować się na trzech głównych kwestiach: odstraszanie nuklearne, przejrzystość arsenałów jądrowych, sprawy cyklu paliwa jądrowego.

Jako ciekawostkę warto nadmienić, że Singapur jest także członkiem WTO. Może to nikogo nie dziwić jednakże nie chodzi tu o Światową Organizację Handlu. Natomiast mam na myśli WTO(World Toilet Organization), Światowa Organizacja Toaletowa. Jest to międzynarodowa organizacja typu non profit, powstała w 2001r. w Singapurze podczas trwania międzynarodowej konferencji poświęconej problemom sanitaryzacji na świecie. . Do Singapuru przybyło ponad dwustu delegatów z Azji, Europy i Ameryki Północnej reprezentujących 17 narodowych organizacji toaletowych. Na konferencję wybrano nieprzypadkowo Singapur, który znany jest z bezkompromisowej troski w stosunku do czystości toalet i miejsc publicznych. 19 listopada jest obchodzony jak Światowy Dzień Toalet (World Toilet Day).

Podsumowując należy powiedzieć, iż Singapur należy do grupy krajów Azji, która udziela się i ma realny wpływ na przyszłość tzw. Unii Azjatyckiej. Ponadto państwo to posiada prężną gospodarkę i zaplecze naukowe, które gwarantuje mu wykładniczy rozwój a także czołowe miejsce pośród potęg Azji.

Bibliografia:

1."Azja Wschodnia na przełomie XX i XXI wieku; Stosunki międzynarodowe i gospodarcze", red. Krzysztof Gawlikowski, wyd. Trio, Wa-wa 2004

2. www.stosunkimiedzynarodowe.info

3. www.msz.gov.pl

4. www.azjapacyfik.pl