FINANSE – WYKŁADY

19.04.2013

1. Bankowość – to ogół zasad, które decydują o wielkości generowanych strumieni pieniężnych i finansowych zgodnie z oczekiwaniami podmiotów nie bankowych. Odmienność zasad działania doprowadziła do wykształcenia się dwustopniowego systemu bankowego a mianowicie: banku centralnego i banków komercyjnych.

2. System bankowy – to sieć powiązanych ze sobą banków z czego większość powiązań ma charakter sformalizowany i wymaga pośrednictwa rynku finansowego. Oznacza to, że wszelkie transakcje jakie dokonują się między bankami w wyniku których powstają strumienie pieniężne dokonują się za pośrednictwem rynku finansowego. Systemy bankowe stosują zasadę uniwersalizmu jako dominującą, bądź zasadę specjalizacji banków.

3. W praktyce wykształciły się dwa modele sektora bankowego:

- Model anglosaski – opiera się na rynkach finansowych, podstawowy strumień finansowy zasilający gospodarkę w kapitał dopływa przez emisję papierów wartościowych i giełdę. W tym modelu dominują banki inwestycyjne,

- Model niemiecko-japoński – dominują banki uniwersalne.

4. Funkcje systemu bankowego:

- Monetarna – polega na kreowaniu pieniądza i siły nabywczej podmiotów nie bankowych,

- Kapitałowa – umożliwia przepływ środków pieniężnych i finansowych od podmiotów nadwyżkowych posiadających nadmiar wolnych środków do podmiotów deficytowych poszukujących dodatkowych źródeł finansowania,

- Transformacji ryzyka – polega na przejmowaniu przez bank części ryzyka i kreowaniu instrumentów ochraniających przed ryzykiem,

- Kontrolna – umożliwia wpływ na decyzje podejmowane przez podmioty, którym zostały środki udostępnione.

5. System bankowy – składa się z banku centralnego i systemu banków komercyjnych. Zadaniem banku centralnego jest zapewnienie dostępności pieniądza, pełni on dwie podstawowe funkcje:

- Banku państwa gdyż w imieniu państwa emituje skarbowe papiery wartościowe jak i deponuje wolne środki państwa,

- Banku banków gdyż reguluje płynność całego systemu bankowego, wielkość tworzonego przez banki komercyjne pieniądza bankowego.

6. Pieniądz bankowy występuje w postaci pieniądza gotówkowego i żyrowego:

Pieniądz żyrowy to przyjęte przez bank wkłady, z punktu widzenia ich pochodzenia możemy wyróżnić:

- Żyrowy pieniądz banku centralnego, na który składają się depozyty banków komercyjnych,

- Żyrowy pieniądz banków komercyjnych, który powstaje z depozytów podmiotów nie bankowych.

7. Pieniądz żyrowy – występuje w postaci depozytów płatnych na każde żądanie, które można podzielić na depozyty na rachunku czekowym oraz rachunkach oszczędnościowych. Decydują one o agregatach pieniądza posiadanego przez podmioty nie bankowe.

8. Agregaty pieniądza przyjmują postać M0, M1, M2, M3, M4:

- M0 – baza monetarna, na którą składa się:

* Pieniądz gotówkowy będący w posiadaniu przedsiębiorstw, gospodarstw domowych, instytucji publicznych i innych instytucji nie bankowych,

* Rezerw obowiązkowych banków komercyjnych na rachunkach w banku centralnym,

* Rezerw nadobowiązkowych składających się z dobrowolnych wkładów banków komercyjnych w banku centralnym.

- M1 – pieniądz gotówkowy oraz na rachunkach bankowych płatnych na żądanie, który umożliwia realizowanie operacji płatniczych,

- M2 – to M1+ krótkoterminowe depozyty w bankach, depozyty na każde żądanie w postaci np. depozytów na książeczkach oszczędnościowych,

- M3 – zawiera M2+ wszelkiego rodzaju depozyty długoterminowe,

- M4 – składa się z M3 oraz ze wszelkich zasobów finansowych w postaci papierów wartościowych podlegających transferom kupna-sprzedaży.

9. Podaż i popyt pieniądza:

- Podaż pieniądza – tworzą środki pieniężne znajdujące się w posiadaniu banków a będące własnością podmiotów nie bankowych. Reprezentowana jest przez zasób pieniądza jaki został wykreowany przez podmioty bankowe i skierowany do pomiotów nie bankowych jest on równy bazie M2,

- Popyt na pieniądz – jest związany ze skłonnością podmiotów nie bankowych do otrzymania stale odnawialnego zapasu środków pieniężnych. Jeśli podaż pieniądza to pewien zasób pieniądza będący w posiadaniu podmiotów nie bankowych to przez popyt na pieniądz rozumieć należy skłonność podmiotów nie bankowych do otrzymania stale odnawialnego zasobów środków pieniężnych.

10. Popyt na pieniądz zależy od preferencji płynności – czyli potrzeby posiadania płynnych rezerw głównie przez gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa. Miarą preferencji płynności są utrzymywane przez te podmioty aktywne i pasywne rezerwy gotówkowe.

- Rezerwy aktywne – zależą od potrzeb transakcyjnych oraz dyktowane są przezornością,

- Rezerwy pasywne – tworzone są pod wpływem spekulacji i skłonności do tworzenia majątku w postaci lokat.

11. O podaży pieniądza decydują podmioty niebankowe, które zgłaszają zapotrzebowanie na pieniądz. Podstawowym źródłem podaży pieniądza jest baza monetarna, czyli pieniądz gotówkowy znajdujący się w obiegu i na rachunkach w banku centralnym.

12. Za pośrednictwem polityki pieniężnej bank centralny tworzy porządek monetarny w ten sposób, że

- Reguluje stosunki między walutą krajową a innymi walutami,

- Tworzy zasady zaopatrzenia gospodarki w pieniądz,

- Sprawuje kontrolę nad systemem bankowym i za pomocą systemu instrumentów wpływa na zachowania banków komercyjnych.

13. Do podstawowych instrumentów ilościowych zaliczamy :

- Politykę rezerw obowiązkowych – polega na takim ustaleniu ich wysokości, aby kreacja pieniądza kredytowego nie zagroziła stabilizacji wartości pieniądza,

- Politykę stopy redyskontowej i lombardowej – polega na kształtowaniu ich wysokości. Ich wysokość wpływa na stopy procentowe rynku kredytowego i depozytowego. Stopa redyskontowa jest to stopa wykorzystywana przez bank centralny przy redyskoncie ‘backstri’ będących w dyspozycji banków komercyjnych. Natomiast stopa lombardowa jest związana z udzielaniem przez bank centralny kredytów bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych,

- Politykę otwartego rynku – jest instrumentem bezpośredniego kształtowania podaży pieniądza. Bank centralny występując z operacjami zakupu lub sprzedaży papierów wartościowych, kształtuje płynność systemu bankowego przez co wpływa na podaż pieniądza.

14. Ogół instrumentów polityki otwartego rynku możemy podzielić na transakcję bezwarunkowe i warunkowe. W przypadku operacji bezwarunkowych zakup papierów wartościowych od banku centralnego przez banki komercyjne zwiększa płynność systemu bankowego. Z kolei sprzedaż papierów wartościowych przez bank centralny zmniejsza płynność systemu bankowego. Z kolei warunkowe operacje otwartego rynku polegają na sprzedaży papierów wartościowych bankom komercyjnym lub ich kupnie z góry określonym terminie i ceny ich wykupu lub sprzedaży.