Socjologia a nauki społeczne

August Comte – twórca filozofii pozytywizmu, w 1837 w dziele pod tytułem „Kurs filozofii pozytywnej” stwierdził, że nauka powinna zacząć się interesować społeczeństwem w podobny sposób jak przyroda interesuje się człowiekiem, organicyzm społeczny wedle którego socjologia jest to nauka o organizmach zbiorowych czym się różni od biologii która jest nauką o organizmach rosłych. Rozwój socjologii nastąpił w XIX wieku.

Socjologia jest nauką która zajmuje się i badaniem różnych grup społecznych. Występuje kilka obszarów którymi interesuje się socjologia (5 kierunków badań):

1. Bada zjawiska w rzeczywistości społecznej, nawiązuje do stwierdzeń filozoficznych

2. Wszelkie przejawy i formy życia społecznego

3. Struktury społeczne

4. Zbiorowości

5. Analiza układów interakcji społecznych, wzajemne relacje pomiędzy co najmniej 2 osobami, są czynnikiem który podtrzymuje istnienie ludu

Ogólne zadania socjologii:

1. Prowadzenie teoretycznych analiz dotyczących ontologicznych (każdego bytu) podstaw tej nauki, poszukuje się odpowiedzi na pytania:

   1. Jak istnieje społeczeństwo

   2. Czy w ogóle istnieje społeczeństwo

   3. Co to jest społeczeństwo

2. Formułowanie oraz odkrywanie podstawowych prawidłowości rządzących zmianą i rozwojem społecznym

Socjologia jest częścią nauk humanistycznych a dalej częścią nauk społecznych.

Socjologia jest interdyscyplinarna.

Miejsce socjologii w nauce społecznej

Podział nauk na:

1. Humanistyczne

2. Przyrodnicze

3. Techniczne

Socjologia zalicza się do nauk humanistycznych, ale nawiązuje do pozostałych i czerpie z nich pewne elementy.

Nauki podstawowe, w których występują elementy socjologii:

Denoskopia (socjologia empiryczna) – posługuje się analizą statystyczną, należącą do matematyki

Socjobiologia – powstała w latach 50-60 XX w., nawiązuje do biologii, jest połączeniem nauk przyrodniczych i socjologii, bada zależności między zbiorowościami zwierzęcymi a ludzkimi.

Socjologia prawa i Socjologia moralności nawiązują do prawa i etyki.

Socjologia konwencjonalna (ogólna)

Etnologia

Psychologia społeczna (występuje w psychologii)

Socjologia medycyny (w medycynie)

Socjologia fenomenologiczna, kultury, religii (w filozofii)

Socjologia literatury (w filologii)

Socjolingwistyka – społeczne funkcje języka

Socjologia historii

Socjologia polityki

Występują także socjologie szczegółowe.

Socjologia dzieli się na empiryczną i teoretyczną. Początkowo istniała tylko socjologia teoretyczna. Natomiast empiryczna wyłoniła się z konieczności rozwiązywania zadań praktycznych. Teoretyczna to np. socjologia marksistowska. Do empirycznej zalicza się: denoskopię, socjografię, socjotechnikę i socjometrię.

Empirycznie:

• Socjotechnika – np. manipulacja ludźmi, inżynieria społeczna albo socjologia stosowana, występuje w dwóch odsłonach:

  • bada i analizuje racjonalna oraz celowe działania społeczne skupione nade wszystko na ich skuteczności i w ramach tego posługuje się technikami manipulacji, propaganda, reklama czy indoktrynacja;

  • wykorzystuje wszelkie świadome jednostkowe oraz grupowe zastosowania wiedzy naukowej dla przekształcenia jakiejś rzeczywistości albo uzyskania pożądanego zachowania jednostki albo grupy i w tym ostatnim względzie socjotechnika jest kojarzona z cybernetyką społeczną czyli planowaniem zachowań ludzkich, to jest zarządzanie osobami dla określonych celów mogą to być cele własne. Makiawelizm czyli typem zachowań wedle których cel uświęca przedsiębrane środki, ma zastosowanie w polityce, wchodzi na teren moralności .

• Socjografia – nauka pomocniczna filozofi zajmuje się opisem procesów społecznych, jej zadaniem jest dostarczanie materiałów do budowania teorii, jej przejawem jest dobór kadr

• Demoskopia – wyłoniła się ze statystki. Zajmuje się analizą statystyczną panujących przekonań w grupach. Przyjmuje matematyczne metody do oceny przekonań.

• Socjometria – badania struktur społecznych małych grup (duże to naród, warstwa, studenci polscy) a także niektórych postaw ich członków, badania więzi społecznych pomiędzy osobami które pozostają w jakimś układzie emocjonalnym czyli wszędzie gdzie występują możliwości wzajemnej atrakcyjności albo awersji. Pytania: kogo cenisz najbardziej, z kim chciałbyś pracować.

Socjologia może korzystać z 7 stanowisk:

1. Politologia – ma zastosowanie w badaniach organizacji oraz badaniach struktur przywództwa, polityka jak świadoma działalność określonej grupy społecznej zwróconej w stronę zdobycia władzy i jej utrzymania, polityka jako jest to jedna z form działalności państwowej skupiającej się na gospodarczych, kulturalnych, socjalnych i militarnych problemach narodu; polityka mikroskali to zachowanie i utrzymanie dominacji w grupach jakiegoś układu zależności personalnych w tym sensie polityka to również utrwalanie albo zmiana relacji kadrowych

2. Etologia – zakorzenia się w etologii która pojmowana jest jako nauka należąca do filozofii i moralności albo do nauki behawioralnej czyli zajmującej się zachowaniami; pierwsze znaczenie że jest to warunki kształtowania się charakteru obyczajów i zwyczajów jednostek i to się zazębia z psychologią oraz grup społecznych czyli socjologią

3. Ontologiczne – ontologia zajmuje się najogólniejszą kwestią bytu i współczesna ontologia leży na pograniczu nauk filozoficznych i przyrodniczych owa ontologia bada: zasady wszystkiego co istnieje czyli w tym zasadę istnienia społeczeństwa; organicyzm społeczny, stwierdzono że są dwie kategorie: homeostaza (zdolność zbiorowości do zachowania względnie stałego stanu równowagi w drodze odpowiedniej koordynacji i regulacji procesów społecznych) i equlibrium (równowaga funkcji społecznych, równowaga wzorów kulturowych, sytuacja względnej stabilności i równowagi wzorów społecznych istniejących w danej zbiorowości czy całym systemie społecznym, występuje gdy stabilność obecnego porządku społecznego i istniejącej organizacji społecznej nie jest zakłócana przez jakiekolwiek wewnętrzne (np. nielojalna opozycja) lub zewnętrzne siły ),

4. Etnologia – zajmuje się wpływem etnologii na grupy społeczne (grupy etniczne), w Wielkiej Brytanii mówią na to antropologia społeczna a w Ameryce antropologia kulturowa; dział nauki który zajmuje się człowiekiem jako istotą społeczną wytwarzającą kulturę a więc pomnażającą artefakty (wytwór człowieka który nie występuje w przyrodzie), dąży do:

   1. Skonstruowania uniwersalnej teorii funkcjonowania kultury -> teoria kultury

   2. Kwestia odrębności żyjących w tym samym czasie społeczności -> kulturowe odrębności

   3. Badanie kontaktów kulturowych cywilizacji opartych na tradycji lokalnych (wewnętrznych) z cywilizacją przemysłową (globalną) -> konteksty kulturowe

   4. Bada relacje typu my-oni, czyli analizuje źródła ksenofobii albo otwarcia na nowości -> relacje grupowe

5. Ekonomia polityczna – twórca: Adam Smith (niewidzialna ręka rynku). Rozwinął idee Karola Marksa. Stanowisko to zajmuje się badaniem relacji między produkcją, dystrybucją,, wymianą, konsumpcją dóbr, a porządkiem społecznym w ramach którego występują te procesy. Zajmuje się także badaniem stosunków społecznych o charakterze gospodarczym.

6. Demografia - stanowi podstawę pytań metryczkowych (wiek, wykształcenie, pochodzenie społeczne, miejsce zamieszkania, wynagrodzenie, zatrudnienie, status społeczny)

   • bada rozmiary jakiejś populacji

   • bada strukturę populacji (wieś, miasto)

   • różnicuje ze względu na np. płeć, wiek

   • trendy rozwojowe ludzi i zwierząt

   • migracje (urodzenia, zgony, przemieszczenia się)

7. Psychologia społeczna - połączenie kwestii socjologicznych i psychologicznych (nauka graniczna). Analizuje psychikę jednostki w sytuacji poddania się w grupie bądź jej wpływu na grupę. Zajmuje się ona badaniem 5 przestrzeni relacji międzyludzkich:

   1. interakcji społecznych

   2. relacji środowiska społ. (występuje więcej niż dwie jednostki)

   3. zjawisko konformizmu społecznego (podporządkowanie się grupie)

   4. relacji tłumu (psychologia tłumu – zajmuje się społeczną bezkarnością)

   5. internalizacji ( zjawisko, które kształtuje społeczny konformizm)

1. tłumaczenie tego, co człowiekowi wolno, a czego nie wolno (narzucanie niechcianych norm i wartości)

2. adaptacja i intensywna indoktrynacja (zaakceptowanie i stosowanie się do tego, co mu mówią)

3. budowa konformizmu (mówienie innym, np. dzieciom, co im wolno, a czego nie wolno)

Działy Socjologii:

1) Socjologia ogólna (konwencjonalna)

2) Socjologia szczegółowa

AD.1. SOCJOLOGIA OGÓLNA

Rzeczywistość społeczna – segment dostępnej człowiekowi wiedzy i doświadczeń nabytych przez obserwację własnego otoczenia kulturowego (styl życia, obyczaje), ale także kwestii politycznych, ekonomicznych i przeobrażeń moralnych i mentalnych (psychicznych)

Wyróżniamy teorie:

• t. struktur

• t. zmian

• t. metodologii badań socjologicznych (metasocjologia)

Metasocjologia – Uzasadnia ogólne koncepcje struktur i zmian. Posługuje się metodami socjologii wiedzy:

• egzegeza (analiza źródeł)

• komparatystyka (porównywanie źródeł)

• analiza statystyczna

• dedukcja (wnioskowanie)

• indukcja (praktyczne potwierdzenia)

Socjologa ogólna dzieli się na 2 rodzaje teorii:

• - struktur (statyka społeczna)

• - zmian (dynamika społeczna)

Elementy teorii:

- opis ogólny przedmiotu zainteresowań

- charakterystyka poszczególnych części składowych

- weryfikowanie hipotez, projektowanie

Statyka społeczna - część struktur społecznych	Dynamika społeczna - teoria zmian
Analiza i opis form przejawów życia społecznego Zajmuje się rodzajami zbiorowości społecznych Zajmuje się rodzajami więzi społecznych Zajmuje się rodzajami więzi społecznych, które zespalają zbiorowości społeczne	Zajmuje się społecznymi zachowaniami jednostki Analizuje zachowania się grup pojmowanych jako integralna całość

Występuje rozróżnienie 3 pojęć dynamiki społecznej:

1) ZMIANY ewolucyjne lub rewolucyjne

2) ROZWÓJ zmiana w określony ukierunkowany sposób

3) POSTĘP rozwój oceniany zawsze dodatnio

AD.2. SOCJOLOGIA SZCZEGÓŁOWA

Właściwością jest to, że ich zakres się krzyżuje. 5 podstawowych grup socjologii szczegółowej:

• socjologia zbiorowości (miasta, wsi, wojska)

• socjologia grup społecznych (szkoły, zakładu przemysłowego)

• socjologia procesów społecznych (migracji, wychowania, wiedzy, śmierci)

• socjologia aktywności społecznej (pracy, rozrywki, zarządzania)

• socjologia wzorów i zachowań kulturowych (prawa, religii, obyczaju, mody)

3 rodzaje teorii („Przez teorię w sensie socjologicznym rozumie się ogólną koncepcję opartą na poznaniu i zrozumieniu wyników kształtujących pewną sferę rzeczywistości społecznych”):

Rodzaj teorii (wyk. przy rzeczywistości)	Charakterystyka
Szerokiego zasięgu (wielkie teorie)	* Szerokie spectrum badawcze przy wykorzystaniu ogólnych metod (np. filozofia) * Postulują przyszły kierunek badań lub porządkują stan badań * zajmują się: klasą społeczną, Państwem, Narodem, kulturą * Wielka Teoria – koncentruje się na wyjaśnieniu jak największej ilości faktów badania empiryczne / demoskopowe * posługują się pojęciami abstrakcyjnymi, ogólnymi * dotyczą generalizacji 1. czynniki przejawiania się przemian społecznych 2. analizują przebieg przemian i ich naturę oraz skutki 3. interesują się rodzajem zmian społecznych (ewolucja, rewolucja)
Średniego zasięgu	* zajmują się wybranym i konkretnym aspektem rzeczywistości społecznej * uogólniają konkretną wiedzę
Szczegółowe	Zajmują się małym wycinkiem rzeczywistości

• Stosujemy ogólne stwierdzenia, ale ich charakter jest różny.

• W Socjologii NIE występują AKSJOMATY ( - twierdzenia nie wymagające dowodu)

• Wykładnią rzeczywistości społecznej jest człowiek.

5 warunków autentyczności teorii :

1. Każda z teorii jest przydatna o tyle o ile wyjaśnia rzeczywistość społeczną we fragmencie lub w całości w sposób logiczny, potwierdzony w przykładach empirycznych,

2. Żadnej teorii nie wolno odrzucać apriori (z założenia),ale nie należy się do niej zbytnio przywiązywać by nie ograniczać perspektywy poznawczej,

3. Rzeczywistość społeczna jest złożona i wieloznaczna w czasie i przestrzeni – nie można jej wyjaśnić za pomocą jednej teorii;

4. Rzeczywistość społeczną należy badać i pojmować w całej złożoności – nie można jej określać w ramach ograniczonego zestawu twierdzeń;

5. Nie można przenosić twierdzeń dotyczącego jednego określonego rodzaju na drugi, gdyż jest to nieuprawnione metodologicznie i logicznie.

Struktura Społeczeństwa

Społeczeństwo - Zbiór ludzi o wspólnym terytorium i wspólnej tożsamości, osoby w takim zbirze oddziaływają na siebie w sieci wzajemnych stosunków tworzących dla nich zrozumiałą strukturę relacji.

Społeczeństwo

Wspólna kultura wspólne terytorium wspólna tożsamość

Wzór życia przestrzeń realizacji zespolenie kultury i terytorium

- tradycja wzoru życia - język, symbole

- religia - moda

- idee kraj, państwo - obyczaje

------------ - prawo

NARÓD poczucie wspólnoty -----------------------

--------------------------- INTGRACJA

CYWILIZACJA

Wspólna kultura, tzw wzór życia opiera się na tradycji, której elementami są religia i idee (to co wydaje się być piękne i potrzebne, często nieosiągalne). Jest to odpowiedź na identyfikację spośród innych ludzi. Objawia się w tradycji (wymiar historyczny) występuje także przestrzeń współczesna związana ze zrozumiałymi dla wszystkich idei (są zrozumiałe przez najbardziej prymitywnych członków danego społeczeństwa). Tradycja i idee są także zjawiskiem religii.

Wspólne terytorium – ta przestrzeń na której realizowany jest wspólny wzór życia, jest szczególnie istotne z punktu widzenia dóbr. To także określona geograficznie i historycznie miejsce związane z daną społecznością. Szczególnie poszkodowani są Kurdowie, naród 40 mln bez swojego kraju.

– zespolenie kultury oraz terytorium, manifestują się te elementy które wyodrębniają każdą społeczność np. język; obyczaje czyli sposoby zachowania ukształtowane przez naszą etniczność; symbole to identyfikacja danego narodu np. barwy narodowe, godło; moralność – normy i wartości zdefiniowane na podstawie dobra drugiego człowieka, może być pojmowane w skali nikłej lub społecznej, jest jednym z najistotniejszej; prawo – minimum moralności, ma do dyspozycji przemoc w celu utrzymania homeostazy w społeczeństwie, jest potrzebna ponieważ człowiek jest egoistą i przedkłada własne interesy przed dobro innych

Wspólnota tożsamość – to poczucie wspólnoty społecznej która obok kultury i terytorium stwarza interakcje między ludźmi, owe interakcje są przekazywane przez tzw społeczne kanały oddziaływania.

• Język

• Obyczaje – sposób reakcji na zjawiska, które występują (np. w Bułgarii kręcenie głową w lewo i prawo oznacza TAK)

• Symbole – wartości (hymn, godło, język, dla kibiców – szaliki)

• Moralność – postawy, które zorientowane są na dobro naszego bliźniego.

  • Normy (nakazy, zakazy) moralne (skierowane na dobro)

  • Wartości (zasady postępowania)

  • Cnoty (zalety)

• Prawo – występują sankcje, które rozumiane są tu jako kara

Struktura społeczna to terytorialna sieć wzajemnie powiązanych grup społecznych, wzorów zachowań społecznych występujących w danej zbiorowości oraz układ współzależnych trwałych i uporządkowanych elementów rzeczywistości społecznej takich jaki role, statusy, organizacje i instytucje społeczne. Elementy struktury przejawiają się w (6 relacji struktury społecznej):

1. Relacjach politycznych

2. Pozycjach społecznych jednostek

3. Ich rolach społecznych

4. W funkcjach autorytetów społecznych (osób, instytucji)

5. W funkcjach układu społecznego

6. Rozwarstwienie, czyli stratyfikacja społeczna

Dodatkowe 4 inne:

1. Formy rodziny

2. Relacje pokrewieństwa

3. Wzory praktyk kulturowych

4. Zachowania grupowe

Struktury społeczne:

• Bliskiego dystansu (zasięgu) – mikrostruktura – forma podstawowa i bezpośrednio doświadczana przez jednostki i determinowana określonymi właściwościami grupy i na cechy osobowe jej członków.

  • Mikrostruktury (np. układy kadrowe) – typ układu obejmujący wszystkie małe grupy określone przez relacje: przywództwa, komunikowania się, przez wskaźnik spcjometryczny (dot. analizy atrakcyjności awersji / przyciągania): determinują zachowania i kształtują cechy jakie określają dane osoby,

  • Gr. Mała - zespół ludzi bezpośrednio utrzymujących kontakty i siebie wspierających, kontakty twarzą w twarz, jest to struktura prosta, wchodzą także: – analiza atrakcyjności poszczególnych grup; preferencje najwyższych wyborów, aprobata/ dezaprobata; analiza dotycząca możliwie wysokiej popularności – marketing)

• Dalekiego dystansu (zasięgu) – makrostruktura – forma nie jest doświadczalna bezpośrednio przez poszczególne osoby makrosystemu, ale stanowiące system powiązanych ze sobą elementów.

  • Makrostruktura to typ struktury społecznej obejmującej swym zasięgiem szerokie systemowe obszary rzeczywistości społecznej np. warstwy, klasy, wspólnoty, nacja, naród.

  • Gr. Duża – to elementy struktury obejmujące setki tys. osób konieczne jest występowanie podgrup. Kategoria liczebności występuje w grupie dużej (wtedy jednostki nie znają się w porównaniu do podgrup – gdzie się znają). Grupa duże to struktura złożona. Relacje w gr. dużej utrzymywane są za pomocą instytucji podgrupowych:

    • Zespół osób pełniących czynności przy użyciu przydzielonych im instrumentów działania i odpowiednich środków rzeczowych

    • Zespoły ról czynności określanych publicznie

• Grupy społeczne – system współzależnych i wzajemnie powiązanych ze sobą wzorców aktywności społecznej członków danych grup a także system wszystkich relacji pomiędzy różnymi elementami rzeczywistości społecznej (tych 10 wyżej wymienionych)

• Quasi grupy – (quasi – niby), są to formy istniejące na przecięciu się co najmniej 2 lub więcej grup społecznych. To zbiorowość która nie mając podstawowych cech grupy społecznej posiada tymczasową strukturę społeczną, czyli taką która się nie wykrystalizowała. To zespoły jednostek powiązanych ze sobą, ale nie mających pełni świadomości wspólnoty własnych interesów. 4 formy kontroli społecznej (na których opiera się społeczeństwo i równowaga wzorów kulturowych) stanowiące podstawę zrównoważenia: Moralność, Prawo, Religia, Obyczaje.

Jest to możliwe dzięki interakcją:

– (gesty) to relacje jakie zachodzą pomiędzy osobami i grupami w różnych konfiguracjach, między ludźmi nie przypadkowo, determinuje je kultura której przejawem jest struktura społeczna, nie są starowane.

– Występuje wzór zachowań i to determinuje kultura, której przejawem jest struktura społeczna. Interakcje kształtują 6 fundamentalnych elementów struktury społecznej:

• Status społeczny

• Role społeczne

• Grupy społeczne

• Organizacje

• Instytucje społeczne

• Wspólnoty terytorialne

Status społeczny

– jako pozycja społeczna i dotyczy ona czym jest człowiek i jaką zajmuje pozycje; w przypadku drugim to pewna społeczna wartość która jest przypisana do jakiejś pozycji lub do konkretnej osoby i wartość ta oznacza skalę prestiżu i szacunku jaką mamy w społeczności, związek z autorytetem, który jest jednym z ważniejszych który dotyczy wykonywanych czynności w społeczeństwie.

– prestiż, bogactwo, władza, położenie jakiejś osoby w strukturze społecznej stosunków np. ojciec w strukturze rodziny czy też szef w firmie; zestawy statusów społecznych np. ojciec, nauczyciel, katolik, polak; statusy przypisane (nadawane jednostce przez społeczeństwo lub grupę bez jej woli, albowiem ludzie nie mają wpływu na rasę, płeć narodowość czy warstwę społeczną, są funkcją rodziny w której się urodziliśmy) oraz osiągane (zależą od wyborów, status małżeński - mąż-zona, status zawodowy – żołnierz, lekarz; status nieformalny – przyjaciel, przewodniczący grupy, funkcja indywidualnego wyboru jednak ograniczenia społeczne mogą skutecznie zmniejszać liczbę opcji dostępnych osobie) tłem statusów społecznych są warunki kulturowe określonej populacji; szczególnie istotne dla pozycji osoby w strukturze posiada status dominujący to główny wyróżnik pozycji społecznej osoby ustalone na podstawie poczucia siebie oraz związku z innymi, idzie tu zatem o samoocenę oraz prestiż w grupie.

– położenie danej osoby w strukturze stosunków społecznych (socjologia) ojciec – członek wspólnoty (rodziny) – niektóre statusy mają charakter zwrotny (ojciec wiąże się z tym, że jest dziecko; student <-> wykładowca); osoby, które zajmują pozycję w strukturze zawodowej nie mają charakteru zwrotnego, np. taksówkarz, cieśla. Mogą występować statusy sprzeczne (metroseksualista i ojciec). Tłem statusów społecznych są warunki kulturowe określonej populacji, w których jednostki osiągają statusy.

Status społeczny to podstawowy czynnik umiejscawiania osób w hierarchicznych strukturach, przyjmuje postać trojaką:

• Formalną – określa całościowy zbiór wszelkich praw, obowiązków i przywilejów, określonych przez szczególną pozycję społeczną zdefiniowaną wedle zrozumiałych i niekwestionowanych zasad

• Osiągany – określa społeczną wartość i cechy zdefiniowane przez określone środowisko społeczne które są nadane osobie ze względu na jej własne zasługi i osiągnięcia. Zleży od nas samych, naszych wyborów; np. status małżeński, zawodowy [ nieformalny – przyjaciel]

• Przypisany – określa społeczną wartość i cechy przyporządkowane danej osobie przez społeczeństwo lub grupę, niezależnie od jej wysiłków (woli) i osiągnięć; np. płeć, klasa, narodowość. Zależy od charakteru cywilizacji, w której się rodzi.

Status pozycja społeczna rola społeczna

Wartość nadana miejsce funkcja

Status nieformalny – status dominujący

Tożsamość – polega na samoidentyfikacji: kulturowej (symbole) i rodzinnej (wychowanie). Tożsamość to kulturowo i społecznie zdeterminowane wyobrażenie własnej osoby, jako przedstawienie płci, narodowości, warstwy, grupy itp., na podstawie uświadomienia sobie własnego znaczenia, odróżnienia, miejsca zajmowanego w strukturze społecznej. Wpływa na zdolność umiejscowienia w obszarze społecznym (może być dokonane przez zewnętrznego człowieka i wtedy będzie to klasyfikacja – stratyfikacyjna; przyporządkowanie os do konkretnej struktury.

Samoidentyfikacja = religia + poczucie własnego znaczenia + przynależność kulturowa + poczucie własnej wartości + pochodzenie rodzinne.

Pozycja społeczna – miejsce w strukturze albo pewna płaszczyzna wyznaczona przez układ norm i wartości której towarzyszą społecznie formułowane: oczekiwania, wymagania, funkcje i przywileje. Do każdej pozycji społecznej przypisana jakaś rola a ta pozostaje w związku ze statusem społecznym. Rola jest pojęciem dynamicznym określa ona dwa różne aspekty działań podejmowanych ze względu na status

Rola to 1) wszystko czego oczekujemy od jednostki mającej określony status

2) rola to zachowania osoby o konkretnym znaczeniu; te oczekiwana noszą nazwy przepisów roli, natomiast zachowania są definiowane jako wykonywanie roli

Same statusy i bez związanych z nimi przepisów roli byłyby bez sensu bowiem to przepisy decydują o wartości czyli znaczeniu statutu w strukturze społecznej np. oto bycie ojcem oznacza wyznawanie określonych wartości, opiera się na działaniu specyficznych norm, nakazów oraz zakazów

Konflikt roli – zachodzi pomiędzy statusem a rolą kiedy jest zakłócony albo rozbieżny, gdy przepisy związane z dwoma lub więcej statusami są sprzeczne np. wykładowca który jest przyjacielem doświadcza konfliktu w trakcie egzaminu

Napięcie roli społecznej – gdy wysiłek polegający na wypełnianiu przepisów powoduje stres lub napięcie. Przepisy wywołując te napięcia nie musza być sprzeczne.

Autorytet to osoba idea lub instytucja obdarzona szczególnym uznaniem i ciesząca się powszechnym szacunkiem; cecha która określa ogólne uznanie i powszechną estymę, w tym znaczeniu to władza i panowanie, której ludzie podporządkowują się nie dlatego że muszą ale dlatego że chcą; Max Weber zdefiniował 3 rodzaje autorytetów:

• Charyzmatyczny – charyzmatycznym przywódcą jest osoba która wyróżnia się wyjątkowymi i unikalnymi cechami

• Tradycyjny - opiera się na przekonaniu że przywódca ma naturalne prawo do panowania

• Legalny – opiera się na przekonaniu że przywódcy sprawują swoją władzę na mocy formalnym, spisanych i obowiązujących wszystkich praw, wzorów, norm, czy procedur

Legitymizacja – uprawomocnienie, w sensie socjologicznym to układ społeczny w którym rządzeni są przeświadczeni że przywódcy mają prawo do sprawowania nad nimi władzy i że wszyscy członkowie danej struktury społecznej powinni przestrzegać ustanowionych przez instytucje praw oraz podporządkowywać się wydawanych na ich mocy poleceniom; proces jest zdobycia nie kwestionowanego przez nikogo poparcia.

Przywództwo to forma autorytetu i tez ma 3 rodzaje charyzmatyczny, tradycyjny, legalny)

Grupa – relacje pomiędzy dwiema lub więcej osobami, które maja pojęcie wspólnej tożsamości i między którymi zachodzą uporządkowane interakcje które oparte są na wspólnych oczekiwaniach dotyczących partnerskich stosunków. Grupy tworzą w najbardziej ogólnym kontekście:

• Różnorakie zespoły ludzkie

• Kręgi rówieśnicze

• Populacje pracownicze

• Rodzina – specjalna grupa

Nie Kady zespół ludzki jest grupą np. ludzie jadący w pociągu, często zdarza się że podróżują w tym samym składzie osobowym, ale nie identyfikują się ze sobą.

Grupa jest zbudowana wtedy kiedy pojawi się poczucie wspólnej tożsamości i wspólny zestaw oczekiwań nadający strukturę ich wzajemnym interakcją . Z pojęciem grupy związane są:

• Kategorie społeczne – zbiór ludzi nie połączonych żadną więzią, ale wyróżnionych ze względu na jakąś cechę wspólną – istotną punktu widzenia społecznego (wiek, płeć, wykształcenie, zawód, pochodzenie społeczne)połączona żadną .., ale wyróżniane ze względu na wspólne cechy istotne z punktu widzenia

• Zbiory (agregaty) społeczne – to są zbiory ludzi, których łączy jakaś pewna, łatwa do rozpoznania wspólna cecha, podobny status albo taka sama sytuacja społeczna; wspólna cecha – np. łysy, otyli, szatyni; status – urzędnicy, urzędnicy, robotnicy; sytuacja – uczestnictwo w konferencji, balu ;

Kategoria społeczna – potencjalność zawiązywania grupy

Cechy grupy (tego nie ma w kategorii):

• Tożsamość członków

• Wspólne cele

• Oczekiwania na konkretne działania członków grupy

Grupa stanowi podstawowy element który stanowi określanie struktury społecznej.

Organizacja to specjalny typ grupy stworzony aby wykonać specjalne zadanie. Ma strukturę za pośrednictwem której stara się wypełnić ważne dla grupy zadanie. Organizacje różnią się wielkością, muszą się różnić regułami formalnymi oraz oczekiwaniami.

Właściwości organizacji:

1. Pośrednictwo

2. Współdziałanie elementów wewnętrznych

3. Celowość aktywności członków

4. Dyscyplina wykonywania zadań

5. Swoisty (własny) system normatywny

6. Przesłanie, idea, myśl przewodnia

7. Oferta skuteczności

8. Odbiorca usług organizacji

Organizacje różnią się wielkością dlatego różnią się co do wymagań stawianych przed członkami i umożliwiają organizacji osiągnięcia celów. Elementy struktury są powiązane w rodzaje, role, statusy i grupy są izolowane od siebie ale kojarzone są w wzajemnych oddziaływaniach. Wzajemne oddziaływanie elementów struktury społecznej: role, statusy i grupy wymusza budowanie nowej struktury tej grupy, która poprzez organizację sprzyja:

1. Samej trwałości roli, statusów i grup

2. Służy budowaniu konstrukcji dbających o potrzeby zbiorowości

Instytucje społeczne są tymi konstrukcjami w których wyposażone są organizacje. Instytucje:

1. Społeczne: gospodarka, religia, edukacja

2. Grupowe: zakład pracy, szkoły

W każdym społeczeństwie występują priorytety:

• Społeczeństwo aby mogło przetrwać musi zadbać o :

  • Fizyczne i emocjonalne potrzeby swoich członków

  • Przekazywanie wspólnego dziedzictwa pokoleniom

  • Dbanie o rozwój najmłodszych

  • Rozmnażanie

• Bezpieczeństwo

Te potrzeby są potrzebami ogólnymi społeczeństwa w skali:

• Mikro – zajmuje się tym rodzina

• Makro – naród

Zabezpieczanie potrzeb, dbałość o tradycji, rozmnażanie.

Instytucje społeczne – określa stabilny zestaw 6 elementów: wartości, norm, statusów, przepisów roli, organizacji, grup społecznych (wspólnoty i interakcje), które są związane łącznie ze specyficznym obszarem ludzkiej aktywności

Celem instytucji jest rozwiązanie problemów związanych z …??????…

Wartość – cecha szczególnie ceniona przez człowieka i cenna

Normy – nakazy i zakazy

5 głównych typów instytucji społecznych w obszarze ludzkiej działalności - GIS:

• Gospodarka – produkcja dóbr która zapewnia funkcjonowanie innych instytucji, system wytwarzania oraz wytwarzania dóbr, zaspokajanie fizycznych potrzeb członków każdej społeczności, musi posiadać instrumenty dzięki którym jest definiowalna i zrozumiała

• Edukacja

• Rodzina – opieka nad dziećmi i przekazywanie dziedzictwa kulturowego, socjalizacja i internalizacja (kontente rodziny: muzułmańskie, bogata)

• Polityka – organizacja i rozdział władzy pośród społeczeństwo, sturkurą mniejszą jest rząd i parlament ale nie partia bo ta jest organizacją

• Religia – kwestie ostateczne, problemy egzystencjalne, struktury podporządkowane klasztor, kościół

Pozostałe instytucje:

• Przemysł – fabryka, kopalnia huta

Funkcje gospodarcze pełnione poprzez: – [ ten model dot. pozostałych instytucji]

• Normy (oszczędzaj, nie trwoń bogactw)

• Wartości (pieniądze, środki nabywcze)

• Statusy (przedsiębiorca, nabywca)

• Grupy (pracowników handlowców)

• Organizacje (koncerny, banki)

• Przepisy roli

Główne cechy wszystkich instytucji:

• Odporność na zmiany – niechęć dominujących starszych pokoleń do zmian

• Współzależność – wspierają wzajemnie normy i wartości, decyduje popieranie podobnych norm, wartości i celów. Gdy w jednej instytucji dochodzi do zmian to dotyka to także pozostałych instytucji.

Wspólnoty – grupy społeczne która ma taką samą rozdzielczość, terytorium geograficzne, jądrem wspólnoty są wspólnym zbiorem norm i wartości gdzie terytorium to sprawa drugorzędna.

Interakcje społeczne – wzajemne oddziaływanie na siebie dwóch lub więcej osób albo oddziaływanie grup na osoby bądź osoby na grupy, właściwością interakcji jest to że te działania są zawsze obustronne. Jednostronnie nazywane jest tyranią

5 ogólnych typów interakcji:

• Niezogniskowane – polegają one na wzajemnym wpływie nie znanych sobie osób które oddziaływają na siebie w sytuacji nie zaplanowanej w której przyświecają im wspólne cele np. w kolejce ludzie jednoczą siły przeciwko intruzowi – w której ludzie poczuwają się do wspólnego działania

• Zogniskowane – polegają na tym że jakieś znane sobie osoby spotykają się w sytuacji oczekiwanej i zaplanowanej, poczuwają się wspólnoty z racji na cele jakie im przyświecają

• Symboliczne – opierają się na zawiązywaniu pomiędzy ludźmi relacji ze względu na ich przywiązanie do symboli które objaśniają ważne dla nich wartości (flaga, emblematy

• Transakcyjne – zespoły ludzkie albo jednostki identyfikują się z sobą albo siebie zwalczają na gruncie praw i obowiązków im znanych które implikują nagrody albo krzywdy

• Wspólnotowe - jednostki albo grupy ograniczone wspólnym celem oraz braterstwem, wspierają siebie oraz identyfikują się z sobą, podłożem więzi jest tzw. wspólny los

Niezogniskowane oraz zogniskowane są indywidualnymi rodzajami interakcji, symboliczne, transakcyjne i wspólnotowe – ogólnospołecznymi.

Grupy społeczne, które w dążeniu do wspólnych wartości splątani są więziami wytworzonymi wewnątrz organizacji. 4 elementy konstytutywne grupy społecznej:

1. Zbiór osób

2. Wartości wspólnotowe

3. Więzi społeczne (połączenia miedzy ludzkie)

4. Wewnętrzna organizacja (spoistość)

Ad I Zbiór osób – różnią się składem ilościowym, przykład gr. 2 osobowej – grupa partnerska; grupa rodzicielska; grupa dubeltowa (kierowca + pilot) w tego typu grupie występuje 1 stosunek interpersonalny. $G_{i} = \frac{n\ (n - 1)}{2}$ gdzie G_i – gęstość integracji; n- ilość członków

W grupie 54 os. Zawiązuje się 1431 stosunków interpersonalnych wzrost liczby relacji może wpływać pozytywnie lub negatywnie na te relacje.

4 reguły zależności stosunków interpersonalnych w zależności od liczby członków w grupie:

1. Wzrost liczby członków zwiększa możliwości celów w grupie zadaniowej (organizacja)

2. Zwiększenie liczby członków zmniejsza jednolitość grupy, ogranicza zgodność ujmowania celów grupy (wpływanie na ograniczenie liczby członków w grupie np.: w grupie konspiracyjnej, służbach specjalnych)

3. Im większa jest liczebność grupy tym słabsza jest zdolność do aktywnego uczestnictwa, wg tej reguły liczebność grupy wpływa na jej pasywność. Zwiększanie liczby członków obniża możliwość osiągnięcia celu, chyba że dokonamy podziału na grupy zadaniowe Sprzyja powstawaniu w organizacji masowych struktur które zainteresowane są osiąganiem własnych celów. Zwiększanie liczby członków zmniejsza jednolitość grupy, w dużych grupach obniża się częstość i jakość komunikacji To Z powyższym prawem Olsona koresponduje spiżowe prawo oligarchii dot. organizacji opartych na delegacji władzy, którego autorem jest Robert Michels. W każdej masowej organizacji musi pojawić się tendencja z dominowania jej przez kilka jednostek chętnych do przejęcia władzy. Przekazanie uprawnień odbywa się i w górę i w dół hierarchii, ale musza pojawić się osoby lub grupy dążące do demokracji, które zawłaszczają sobie przywilej do werdyktów i arbitraży i roszczą sobie uprawnienia do wypowiadania się w imieniu innych ludzi. Z tym zjawiskiem oligarchii spotykamy się w Rosji, przekształcenie masowych związków społecznych w związki zawodowe: bierne masy członków i aktywny lider. Efektem oligarchii jest: profesjonalizacja funkcji z wyboru, biurokracja, centralizacja władzy.

4. Wzrost liczebności wpływa na częstotliwość i poziom komunikacji w grupie. W grupach większych poziom i częstotliwość komunikacji jest mniejszy niż w grupie małej. Większa częstotliwość przyczynia się do: wzrostu lojalności i zaangażowania w działalność grupy. Tylko w grupach małych występuje bezpośrednia komunikacja członków, a w grupach dużych trzeba tworzyć instytucje grupowe i wtedy grupy wielkie funkcjonują. W grupach wielkich jedność i funkcjonowanie jest możliwe tylko w drodze oderwania się konkretnych spraw na rzecz abstrakcyjnych idei, dlatego dla ważnych celów formułuje się wspólne cele i wtedy masy podchodzą do działania (ludzie są groźni gdy uwierzą w prostą idee). Proste idee – to stwierdzenia zrozumiałe dla prymitywnych członków grup. Proste idee wyrażamy za pomocą stereotypów.

Prawo Parkinsona - prawo, mówiące że praca rozszerza się tak, aby wypełnić czas dostępny na jej ukończenie. Przyrost podgrup wpływa na powstanie zwielokratniających się struktur mniejszych w strukturach większych. Wynika z tego, że każdy wzrost wielkości jakiejkolwiek części organizacji powoduje inny wzrost w strukturze organizacji grupy. Zawsze przyrost o 15 % (w koncepcji fraktalnej)

Etos w ujęciu socjologicznym:

• Style życia

• Wartości

• Ideały / idee

• Hierarchia społeczna

Inne ujęcie etosu zawiera trzy powyższe ujęcia tylko zamiast hierarchii są wzory podporządkowania.

Alexis Ch. Do Tocqveuille miał twierdzenia dotyczące populacji i liczebności.

Stan arystokracji zachowywał priorytet liczebności by ograniczyć liczbę osób które chcą dostać się do ograniczonych dóbr.

Stan demokracji …????

Obiektywna i stała niemożność do prowadzenia równowagi absolutnej, jest zakorzeniona, oparta na regule, że w każdym społeczeństwie ludzie będą się różnić. Dlatego jest stała niechęć ludzi uprzywilejowanych do poszerzania grupy. Wrogość do ludzi aspirujących jest zrozumiała, ktoś może przejąć ich dobra.

Uniwersalna koncepcja wędrujących elit – tezy– Vilfed Domaso Pareto

1. W każdym społeczeństwie istnieje obiektywna dążność aktywnych grup społecznych do wymiany pozycji społecznej i przywilejów. Dzięki temu tworzy się przestrzeń do tworzenia nowych elit.

2. Koncepcja elit to ludzie wyróżniający się swoją techniczną sprawnością do konkurowania z innymi nie zaś bycia lepszymi w jakimkolwiek znaczeniu (zdolności, majątek, urodzenie)

3. Wymiana elit występuje w skutek nabrzmiałego poczucia wyższości w klasach niższych i poczucia niższości w grupach wyższych.

Struktura społeczna oparta na nierówności podlega ogólnemu prawu społecznej oscylacji (falowaniu) i osmozy (wymiany oraz przenikaniu), które ukazuje, że w społeczeństwie występuje skłonność do wahnięć tam gdzie równowaga społeczna jest nieustannie zagrożona.

Koncepcja Pareto „Historia jest cmentarzyskiem arystokracji. Gnuśnieniem i stagnacją starych elit, sprzyja pojawieniu się konkurencji.”

Prawo oscylacji społecznej przywołuje ruch wahadła

Rozwój Regres

Arystokracja Demokracja

Elita

Każda epoka wyłania różną arystokrację. Ale zawsze mają status grup dominujących. Proces polega na tym, że arystokracja jest zwyciężana przez groźną pretendującą do elity demokrację i powstaje nowa elita (arystokracja) itd.

Ta metoda ma charakter stały i jest nieprzerwalna i wiedzie do ewolucji społecznej. Występuje możliwość regresu, ale zawsze prowadzi do procesu wyższej demokratyzacji.

Wspólne wartości i funkcje grupy

W grupach licznych sposób działania, organizacja wyznacza liczba członków (gr. nieformalne – liczba osobowa jest ograniczona). Istnieją grupy o specjalistycznych cechach, których organizacja determinuje ich liczebność np.: grupy formalne takie jak: gr. wojskowe, sportowe, szkolne). Istotną wartością grup opartych na liczebności jest kształtowanie wzoru fizycznego i wzoru osobowościowego.

Istotą grup – do jakiego celu są: wzór fizyczny i osobowościowy. Te dwa wzory określają charakter całej grupy. Wzór fizyczny – jego wyposażenie biologiczne np. wiek, wzrost, płeć, zdolności organizmu, ale także wszystko to co jest identyfikowalne przez wzrok i słuch a wiec przez zmysły. Wzór fizyczny i osobowościowy stanowi wartość dla zbioru osób. Wartość ta orzeka jak postrzegany jest (pozytywnie / negatywnie) członek grupy a poza tym oceniana jest cała grupa przez pryzmat jednostki. Wzór osobowościowy określa cechy psychiczne i moralne które człowiek powinien przejawiać w swoim postępowaniu.

Znaczenie wzoru fizycznego – pełni on rolę środka identyfikacji członka określonej grupy, tymczasem wzór osobowościowy - pełni rolę wskaźnika kontaktów jakie można wchodzić z konkretną osobą.

Wzorzec osobowy jest postrzegany jako drugi, najpierw postrzegany jest fizyczny. Te wzory rzutują na zasady identyfikacji związane cechami charakterystycznymi zbiorowości. Wspólne wartości pojawiają się jako cele. Cele są szczególnie cenione przez członków grupy.

Dwa stanowiska identyfikacji grup ze względu na wspólne wartości:

1. Koncentryczne (proste)

2. Funkcjonalne (złożone)

Ad. 1. Jan Szczepański twórca. Grupę tworzą ludzie skupieni na wspólnych wartościach. Wartości wspólnotowe – dwie wersje identyfikacji: grupa społeczna polega na skupianiu się ludzi wokół wspólnych wartości; druga wersja: grupa jest rozpoznawana poprzez wkład i jej znaczenie dla innych społecznych systemów; strukturalizm – grupy które są pojmowane jako wartości.

Ad. 2. Wartości wspólne dla grup. W wersji funkcjonalnej coś znaczą objaśniają i budują, wartości są krytycznym działaniem w około społecznie istotnego celu albo rezultatem działania który staje się oto podstawą do określenia innych wartości które służą osiąganiu jakiegoś zbiorowego celu, funkcja grupy która stanowi podstawę do oceny jej skuteczności jednakże nie może być kojarzona z motywami.

Funkcja grup jest wartością wyznaczaną z punktu widzenia o tyle kontekście grupy wkłady mogą się różnić, zważywszy na to zróżnicowanie wyróżniamy:

jawne i ukryte,

przypisane i rzeczywiste,

świadome i niezamierzone

Ad III Więź społeczna. Reguluje i tworzy spoisty i skuteczny zbiór ludzi. Ma 4 znaczenia:

1. Więzi społeczne to forma organizacji grupy, która opisuje właściwości albo funkcje scalające jej wewnętrzną strukturę

2. Stosunek społeczny który wiąże członków grupy

3. Świadomość grupy

4. Dwoisty mechanizm który scala jednostki w jakimś zbiorze

Zorganizowany system stosunków między ludzkich, instytucji, środków kontroli społecznej, skupiający wszystkie elementy składowe zbiorowości w całość zdolną do trwania i rozwoju. Owe elementy składowe : organizacje społeczne, wzory zachowań, role społeczne a także podgrupy które łącznie zapewniają współżycie członków grupy w procesie zaspokajania potrzeb

Więź społeczna – wewnętrznie zorganizowany i uporządkowany system scalający jednostki i grupy który przyjmuje lojalność członków grup za podstawę współpracy lub przeciwstawiania się obcym zbiorom; więź jako zespolenie grupowe która łączy i skupia osoby w jakąś społeczną całość zwaną grupą

2 stanowiska ogólne na więzi społeczne, które są respektowane w Polsce:

• Więź to wewnętrzna zorganizowany i uporządkowany system scalający jednostki, grupy, który przyjmuje wzajemną lojalność członków zbioru za podstawowa działalność lub przeciwstawiają się obcym zbiorom ludzi – Jan Szczepański.

• Więź to zawsze zespolenie grup, które łączy jednostki w jakąś społeczną całość, w tym znaczeniu więź społeczna nie może istnieć poza grupą (twierdzenie amerykańskiego naukowca)

Drugie pojęcie więzi społecznej koresponduje z pojęciem integracji, które oznacza 1. spójność, 2. Skoordynowanie, 3. zwartość jednostek oraz grup to sprzyja korzystnemu funkcjonowaniu i organizowaniu jednostek w grupie, a sprzyjanie niekorzystnemu funkcjonowaniu i organizowaniu nazywamy dezintegracją. Owa populacja musi posiadać wspólne wzory zrozumiałe normy i prawa a także wspólne wartości. Grupy społeczne aby istnieć musza być zintegrowane normatywnie czyli musza posiadać wspólne wzory życia dla jednostek norm i praw oraz wspólne wartości.

Więź grupowa jest rozpatrywana w ujęciu:

1. Psychospołecznym – świadomość grupowa która jest interpretowana jako poczucie łączności między ludźmi albo poczucie solidarność; więź tego typu jest określana jako identyfikacja czyli utożsamianie się jednostki z grupą np. rodziną albo z terytorium na którym żyją osoby z którymi się łączymy, owa identyfikacja oznacza z jednej strony podporządkowanie się normom, prawom a z drugiej zaś oznacza świadomą łączność z członkami grupy; jej efektem jest wolicjonalizm czyli zdolność do wyboru więzi

2. Strukturalnym

3. Synkretycznym (mieszane: psychospołeczne i strukturalne)

Ad.1.

A.Comte i E Durkheim

Więź grupowa – zespół wierzeń, uczuć, idei, które trwają w grupie pomimo wymiany pokoleń. Silnie oparte na solidarności mechanicznej, a słabiej na solidarności organicznej.

Solidarność mechaniczna – wspólnota ideowa, moralna, dysponująca wspólnym światopoglądem (spojrzeniem na świat).

Solidarność organiczna – wspólnota zrodzona ze społecznego podziału pracy. [Wg Marksa podział pracy może zmienić więź i strukturę społeczną]

Teodor Newcombe (XXw)

Więź społeczna – podobieństwo orientacji dwóch lub większej liczby osób na coś istotnego np. naród, zadanie do wykonania.

Wg Ossowskiego więź to:

1. Aprobująca świadomość przynależności do grupy np. w więzieniach nie ma aprobaty

2. Tendencja do zachowania najważniejszych konformizmów grupowych

3. Kult wspólnej wartości

4. Świadomość wspólnych interesów

5. Gotowość do przedkładania interesów grupy ponad interesy własne

Florian Zdaniecki

Więź społeczna– intencjonalne (zamierzone) działanie stanowiące o istnieniu grupy. Zbiór ludzi stanie się grupą, kiedy pojawia się poczucie świadomej łączności i zakorzenione w woli zachowania podobnej lub jednakowej tradycji, obyczajowości, moralności czy też innych wartości uchodzących za wspólne.

Ad.2.

Więź społeczna w ujęcie strukturalnym - zespół stosunków społecznych, czyli określonych wzorów interakcji wiążących wszystkich członków grupy.

H. Spencer (socjologia, filozofia, ewolucjonizm)

Więź społ – funkcja organizmu społecznego, służąca podziałowi pracy, która reguluje i ustala stosunki panujące pomiędzy jednostkami, które są zespolone wokół ważnego społecznie celu.

A.W. Small: jakikolwiek stosunek tworzący z nieuporządkowanego zbioru jednostek grupę społeczną.

K.Levin: kolekcja (zestaw) społecznych relacji jednostki z inną osobą, która jest gotowa do identycznych albo co najmniej podobnych relacji zwrotnych. Stanowią one podstawę funkcji grupy.

W. Ogburn, M.Ninkoff: tworzą interakcje podejmowane wedle przyjętego przez ogół wzoru działania i postępowania, które jednoczą jednostki w grupie. Rolę wzoru interakcji tworzą wspólne: wierzenia, wartości, świadomość odrębności grupowej.

J. Szczepański: ogół stosunków zachodzących pomiędzy członkami grupy podporządkowującej jednemu stosunkowi dominującemu.

Stosunek społeczny – system unormowanych czynności świadczeń wykonywanych na podstawie ich wzajemnych uprawnień oraz obowiązków.

Stosunek dominujący – stanowi dla podmiotów (partnerów) najbardziej czytelne i oczywiste źródło zależności lub więzi, np. w rodzinie – pokrewieństwo, w klasie – zdobywanie wiedzy.

Stosunek społeczny wg podejścia strukturalnego zawiera 3 elementy:

1. Dwóch partnerów (jednostki lub grupy)

2. Łączniki pomiędzy partnerami (platforma stosunków społecznych – przedmiot, postawa, sytuacja, interes)

3. Układ powinności i obowiązków (czyli unormowanie czynności, których partnerzy powinni wobec siebie wykonywać)

2 rodzaje zależności w więziach społecznych:

1. Funkcjonalne (wynikają ze struktury społecznej – obiektywne, instytucjonalne, unormowane i przedmiotowe).

   1. Obiektywne (język)

   2. Instytucjonalne (państwo)

   3. Unormowane (prawo, moralność)

   4. Przedmiotowe (pieniądze)

2. Intencjonalne (wynikają z bezpośrednich, indywidualnych zamierzeń ludzi, stanowiących podstawę do stosunków osobowych).

   1. Nieformalne (koleżeńskie, poza zasadą)

   2. Podmiotowe (odnoszące się do człowieka)

   3. Subiektywne

Ad III Ogólna struktura społeczna członków danej grupy łączna suma postaw członków , łączny stosunek społeczny – więź to rzeczowe określenie związku międzyludzkiego, więź tworzą więzi krwi, więzi pochodzenia, spójność kultury, wspólna organizacja życia społecznego.

Więzi to swoiste stany i akty świadomości tworzące poczucie zależności z drugimi ludźmi.

3 typy:

1. Naturalne - w grupach społecznych wszystko zależy od pochodzenia i pokrewieństwa. Ważna rola w plamiona cha i grupach etnicznych

2. Zrzeszeniowe - powstałe na zasadach dobrowolnych związków kierowanych przez ludzi którzy przestępują do jakiejś asocjacji uzależniają się wzajemnie od siebie i zobowiązują się do odpowiednich działań stowarzyszenia

3. Stanowione – występują gdzie podział członków został narzucony lub włączony siłą lub szersze grupy społeczne (internat, wiezienia, gr. zuniformizowane). Więzi stanowione ustalają struktury społeczne na gruncie ściśle egzekwowanym sankcji karnych oraz orbitralnie (odgórnie) sformułowanych przepisów.