socjologia

  1. Jaka jest różnica miedzy wiedzą socjologiczną, a wiedzą potoczną?

-nieusystematyzowana

- tendencja do przedstawiania świata w kolorach czarno-białych

- skłonność do traktowania następstwa w czasie jako związku przyczynowego

- skłonność do upatrywania przyczyn w celowych działaniach ludzkich

- generalizacje i stereotypy

- fakt społeczny - wszelkie treści pojawiające sie w zbiorowościach ludzkich dotyczące norm i reguł zachowania, zasad działania i sposobów myślenia, które obiektywizują sie i wywierają wpływ na członków zbiorowości

- potoczny język, przysłowia

- związana z wartościowaniem

- dąży do usystematyzowania

- poszukuje ogólnych praw rządzących wszystkimi zjawiskami i procesami społecznymi

- tworzy teorie, tezy i założenia, które stara sie sprawdzić poprzez systematyczne badania – twierdzenie historyczne i teoretyczne

- posługuje sie ustalonym aparatem badawczym i pojęciowym

- bada wiedze potoczną – np. procesy upowszechniania sie twierdzeń sprawiających wrażenie złudnych (wiara w horoskopy) oraz fakty społeczne

2. Do czego socjologia może przydać się w życiu? (różnice kulturowe, skutki działań, samopoznanie)

  1. Świadomość różnic kulturowych – patrzenie na świat społeczny z innego punktu widzenia

  2. Ocena skutków działania – badania socjologiczne pomagają w ocenie efektów praktycznych inicjatyw społecznych.

  3. Samopoznanie – lepsze rozumienie siebie.

3. Podział wymiarów kultury wg. A Kłoskowskiej.

- kultura bytu: to co jest nam niezbędne, dystrybucje, usługi, kultura materialna, to co zaspokaja
potrzeby
- kultura społeczna: integracja, relacje, więzi, wartości
- kultura symboliczna: kultura w najwęższym pojęciu, sztuka, wartości antoteniczne: wartości same w
sobie, nauka, zabawa, religia, sztuka

4. Co to jest fakt społeczny i jakie są jego cechy?
Fakt społeczny - Faktem społecznym są wszelkie treści pojawiające się w zbiorowościach ludzkich dotyczące norm i reguł zachowania, zasad działania i sposobów myślenia, które obiektywizują się i wywierają wpływ na członków zbiorowości. Przykładem faktu społecznego może być religia, prawo, moralność, obyczaje. W powyższym rozumieniu termin ten wprowadził francuski socjolog Emile Durkheim. Klasyczna definicja Durkheima: " Jest faktem społecznym wszelki sposób postępowania, utrwalony lub nie, zdolny do wywierania na jednostkę zewnętrznego przymusu; (...) taki, który jest w danym społeczeństwie powszechny, mający jednak własną egzystencję, niezależną od jego jednostkowych manifestacji."

W ujęciu durkheimowskim fakty społeczne mają trzy podstawowe cechy:
- powszechność - przekonania i reguły są podzielane przez członków pewnej zbiorowości,
- zewnętrzność - wobec każdego członka tej zbiorowości fakty te są zewnętrzne, nie są wymyślone
przez niego, lecz istniały już wcześniej i zostały mu przekazane w procesie socjalizacji,
- przymusowość - każdy członek danej zbiorowości musi zachowywać się zgodnie z jej zasadami,
każde przeciwstawienie się tym zasadom spotyka się z uruchomieniem wobec jednostki pewnych
sankcji społecznych.

Durkheim uznał fakt społeczny za podstawowy przedmiot badań socjologicznych. Powinno się badać je "jak rzeczy", tzn. badać je w sposób obiektywny, unikając wszelkich uprzedzeń wynikających z wiedzy potocznej. Takie podejście było krytykowane, gdyż sugeruje ono, że fakty te są zewnętrzne wobec jednostek i że można je studiować bez odniesienia do subiektywnych znaczeń jakie przypisują im ludzie

5. Jaki charakter ma rzeczywistość sui Genesis?
Rzeczywistość „sui generis”(samo przez się)- Rzeczywistość samoistna, odrębna, zewnętrzna w stosunku do jednostki, zawsze przez jednostkę zastana. Człowiek przyswaja ja w procesie socjalizacji. Rzeczywistość „sui generis” jest nieredukowalna przez człowieka. Społeczeństwo rozwija się według swych własnych praw, w obliczu których jednostki są bezsilne. Wszystko to miało przemawiać za tym, aby nie ujmować społeczeństwa jako „sumy” jednostek.

6. Jakie były czynniki warunkujące rozwój człowieka w procesie filogenetycznym?
Różne koncepcje tłumaczące powstanie i nabywanie kultury w procesie filogenetycznym:
Ø Kultura była i jest środkiem przystosowania się człowieka do środowiska, jego walki o byt o przetrwanie
Ø Kultura była i jest środkiem do zaspokajania potrzeb – Bronisław Malinowski
Ø Kultura była i jest sposobem do opanowania popędów człowieka – Zygmunt Freud/ eros i tanatos
Ø Kultura powstała z zabawy – Johann Huizinga Zabawa jako źródło kultury
Ø Kultura powstała wskutek wad i ułomności człowieka - Jan Jakub Rousseau przeciwstawienie człowieka natury człowiekowi kultury

7. Jak przebiega rozwój człowieka w procesie ontogenicznym?

  1. Nabywanie kultury poprzez:

  1. Wychowanie – działanie zamierzone;

  2. Socjalizacja – istota biologiczna istota ludzka, przejawiająca zachowania społeczne determinowane kulturą społeczną

  1. ENKULTURACJA – „wrastanie” danej kultury (aspekt społeczny) w osobowość jednostki;

  2. Środowiska nabywania kultury:

  1. Rodzina:

  1. Grupy rówieśnicze:

  1. Otoczenie sąsiedzkie:

  1. Typowe instytucje wychowawcze:

  1. Sama kultura:

8. Czym jest zabawa?
Zabawa wg. J.Huizinga- zabawa jest starsza od kultury, ponieważ wyrasta z fizjologicznego podłoża zachowań. To działanie wynikające ze swoistego ”pędu do życia”, u którego podstawy leży współzawodnictwo -tzw. agon. Zabawa to działanie sensowne, znaczące i cechujące się regułami, zasadami, normami i wzorami zachowań-czyli właśnie kulturą. Koncepcja ta jest słuszna tylko przy takim, a nie innym rozumieniu zabawy.

Zabawa i jej oddziaływanie.

Zabawa ma wiele form, wiele imion, wiele wcieleń. Zabawą nie są wyłącznie jakieś specyficzne, oddzielne zachowania( choć są nią i takie); zabawa to pewien aspekt (cecha , składnik) różnych zachowań ( choć oczywiście nie wszystkich); to także aspekt znaczącej części życia społeczno-kulturowego. Przyjmujemy, że zabawa:
-jest rodzajem kontaktów między ludźmi i przejawem ich wspólnego przeżywania i działania.
-wyraża wiele dylematów i przeciwieństw, które ujawnia, ale też godzi.
-jest działaniem wolnym i dobrowolnym, a przy tym działaniem ludzi równych, choć zależnych od innych w zainicjowaniu i przebiegu zabawy.
-posiada własne reguły, bądź stwarza je, przy czym mogą być jednak elementy improwizacji, a nawet twórczości.
-często bywa działaniem opartym na współzawodnictwie, to ten element nie wyczerpuje definicji zabawy.
-jest działaniem autotelicznym-skierowane na samo działanie
-zamyka się w określonym momencie czasu i danej sytuacji przestrzennej
-jest działaniem umownym i w pewnym sensie sztucznym.
-jest działaniem zazwyczaj( choć nie zawsze) wyodrębniającym się ze sfery codzienności danego podmiotu-w tym działaniem nie łatwym do wyodrębnienia z innych sfer (np. pracy), przez obserwatora zewnętrznego, bowiem to co dla jednych ludzi jest zabawą, dla drugich już nią nie będzie.
-zwykle jest działaniem realizowanym w „czasie wolnym”, nie zamyka się w tym czasie
-często towarzyszy jej śmiech i komizm, jednak ich obecność nie jest bezwzględnym warunkiem zabawy, jak też obecność zabawy nie jest wyłącznym czynnikiem stwarzającym sytuacje komiczne.
-choć często zawiera w sobie rozrywkę, nie można jednak całkowicie utożsamiać zabawy z rozrywką, jako że tak, jak zdarza się zabawa bez rozrywki, tak istnieje rozrywka bez zabawy.
-zazwyczaj daje przyjemność uczestnikom, choć nie można w pełni utożsamiać zabawy i przyjemności.
-jest działaniem w zasadzie bezinteresownym(choć swoiście użytecznym)
-sprzyja szeroko rozumianej socjalizacji, a nawet swoistej rekreacji, czyli odnowie sił psychicznych i fizycznych, podtrzymywaniu i ożywianiu integracji społecznej czy wartości społecznych.
-jest działaniem w dużym stopniu wyznaczonym szerszym systemem kulturowym danej zbiorowości, a w tym działaniem nawiązującym do pewnych wartości i wzorów kulturowych zbiorowości- co za tym idzie, ulega przeobrażeniom wraz z tym systemem.
-choć często jest działaniem realizowanym w czasie „święta”(podobnie jak nieraz łączy się z rytuałami), nie ogranicza się jednakowoż do tego tylko czasu czy sytuacji rytualnych.

9. Zabawa jako istotny aspekt rozwoju człowieka wg. F. Znanieckiego
Zabawa – aktywność służąca rozrywce, z antropologicznego punktu widzenia nie istnieje społeczność (kultura, cywilizacja), której członkowie nie znaliby zabawy, zabawa odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu się charakteru każdego z nas .To w jakim gronie przyjaciół się znajdujemy ma duży wpływ na nasze decyzje i postępowanie .Ma na to wpływ otoczenie. Zabawa zarówno w gronie przyjaciół jak i obcych pozwala nam na poznawanie swoich umiejętności, uczy nas samodzielności uczenia się i myślenia, kształtuje naszą osobowość. Uczymy się współzawodnictwa, przestrzegania reguł, odgrywanie ról i wyobraźni. Również już w życiu dorosłego człowieka zabawa ma istotny wpływ na życie,
dzięki niej człowiek może odreagować stres w jakim się znalazł.
F. Znaniecki - zabawa jako czynność, która nie jest działaniem nastawionym na to, by jego wytwory miały czemuś służyć w przyszłości, ale ona sama jest czynnością, która jest wartościowana przez uczestników. Zespoły zabawowe są powszechne w społeczeństwach pierwotnych, a w społeczeństwach nowoczesnych tworzone są one jedynie w czasie wolnym od pracy, do którego zaprzęgane są osoby młode przez rodziców.
człowiek zabawy – kształtuje się pod wpływem kręgu ludzi, którzy mają dużo czasu. Praca dla nich to zabawa. Najważniejsze jest przestrzeganie zasad gry.
ludzie zabawy – jedna z kategorii typologicznych osobowości społecznej Floriana Znanieckiego określająca osoby, które w dzieciństwie i młodości podlegały głównie grupom rówieśniczym, w kręgach zabawy z małą kontrolą osób starszych. (Wojna i polityka są zracjonalizowanymi formami zabaw dziecięcych.) Dwie postawy podczas zabawy:

  1. popsuj zabawa – nonkonformista, nie współpracuje, łamie reguły

  2. fałszywy gracz- nie asertywny, nie pasują mu reguły gry, ale o tym nie mówi, takich jest więcej w życiu

Cechy ludzi zabawy: dzieciństwo bez kontroli starszych, przechodzili proces socjalizacji na podstawie zabawy, łatwo się adaptują, umieją się podporządkować, ale też dominować, są otwarci na krytykę

10. Typologia kultur ze względu na charakter przekazu międzypokoleniowego w. M. Mead

Margaret Mead wyodrębniła 3 typy procesu nabywania kultury:

  1. Typ postfiguratywny- dotyczy takich zbiorowości i kultur, gdzie w przekazie wzorów kulturowych dominują ludzie najstarsi. Są oni swoistymi przewodnikami, a także łącznikami pomiędzy czasami dawnymi a obecnymi, oczywiście też pomiędzy pokoleniami. Stąd w typ typie wszystkie pokolenia żyją obok siebie w jednej wspólnocie. W typie postfiguratywnym bardzo widoczne jest nastawienie na przeszłość, na utrwalanie tradycji. Ma to służyć podtrzymywaniu niezmienionej tożsamości i odrębności grupy. Zbiorowości funkcjonujące w tym typie przekazu cechują się brakiem dystansu do innych, brakiem tolerancji. Uważają oni, że „normalne” jest to, co własne, a poczucie tożsamości grupowej jest podtrzymywane poprzez nieustanną groźbę wykluczenia w przypadku nie respektowania wszystkich wzorów kultury własnej grupy. Zapewnia to trwałość grupy oraz poczucie jej niezmienności. Wszystkie formy zachowań i sytuacje są przewidziane i uregulowane kulturowo. Proces przekazywania i nabywania kultury dokonuje się bezwarunkowo, kompleksowo, bez wyjątków, luk i zmian. Przekaz kultury jest w zasadzie niekwestionowany i bezdyskusyjny, jednostki przejmują cały arsenał wiedzy, umiejętności i wzorów zachowań niezbędnych do życia w danych warunkach. W innych warunkach i sytuacjach owo wyposażenie kulturowe zawodzi.

  2. Typ kofiguratywny- powstał w wyniku migracji, silnych procesów dyfuzyjnych, kataklizmów, nowych technologii itp. Czyli, w wyniku takich sytuacji, w których dawne doświadczenia i wypracowane w nich wzory zachowań przestały się sprawdzać bądź też okazały się wręcz zgubne. Prawdopodobnie wiele dawnych zbiorowości doznało takiego losu. Jedne z nich nie zmieniały swego typu przekazu kulturowego, inne próbował się ratować szukając nowych rozwiązań poprzez zmianę charakteru owego przekazu. W tworzeniu i przekazie wzorów zachowań dużą rolę zaczynają odgrywać rówieśnicy. Członkowie wszystkich pokoleń są tu aktywni, choć dominują ludzie w średnim wieku. Pojawiają się wyraźne różnice, konflikty międzypokoleniowe, w których zdaje się zwyciężać racja tych ostatnich. W typie kofiguratywnym pojawia się wyraźne nastawienie na teraźniejszość ze znacznie mniejszą rolą przeszłości. To, co funkcjonowało dawniej nie jest oczywiście całkowicie zaprzepaszczone, jednak nie ma już takiego znaczenia, a wyraźna ciągłość kulturowego dziedzictwa została nieco naruszona. Dawność wzorów kulturowych nie jest też już sposobem ich obrony i powodem do chwały, a przede wszystkim nie jest ich legitymizacją. Najstarsze pokolenie nie cieszy się już takim prestiżem jak wcześniej. Wiele sytuacji i zachowań nie jest przewidzianych kulturowo, dlatego na bieżąco wypracowuje się sposoby radzenia sobie z nimi i kształtuje się odpowiadające im wzory zachowań. Powstają typowe instytucje wychowawcze np. szkoły, internaty, kluby. Tworzą się także instytucje kultury. W cywilizacji zachodnioeuropejskiej w ten sposób przejawiały się procesy nazywane ogólnie nowoczesnością.

  3. Typ prefiguratywny- powstaje w wyniku szybkiego tempa zmian, tak szybkiego, że starsze pokolenia mają trudności z zaadaptowaniem się do zmian. Powstaje on także w wyniku „wymieszania kultur”. Generalnie chodzi o takie stany rzeczy, w których niemal każda sytuacja jest nietypowa. Czy będzie to dotyczyło nowych technologii, środków komunikowania, form transportu, rozwiązań politycznych- ich cechą jest brak analogii, nie tylko z przeszłością ale z teraźniejszością. Nie wiadomo, co robić, jak się zachować, jak reagować . Stąd konieczność szukania całkowicie nowych rozwiązań, a tym samym wyraźnie nastawienie na przyszłość, która jest nieznana. Do wejścia w przyszłość, także do jej poznania brak przewodników. Tę rolę zaczęło odgrywać najmłodsze pokolenie, które po części zostało do niej przeznaczone przez dorosłych, a po części samą ją sobie zaczęło używać w sytuacji detronizacji dorosłych, gdy kulturowa władza ”leżała na ulicy”. Łatwo zauważyć, że rodzice bardzo często stają się swoistymi sługami swych dzieci, jednoznacznie utwierdzają je w roli generacji dominującej. Jest to kierunek nabywania kultury od młodych generacji ku starszym. Współcześnie mimo zauważalnego następstwa w czasie, wszystkie typy przekazu kulturowego jako typy idealne są możliwe do odtworzenia. Nawet w społeczeństwie o bardzo zaawansowanym procesie odchodzenia od nowoczesności obserwujemy w poszczególnych rodzinach, grupach etnicznych, terytorialnych występowanie obok siebie w różnym nasileniu wszystkich tych typów. Współczesność polega na uzasadnionym skądinąd wymieszaniu w przekazie kulturowym nastawienia na przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Przykład społeczeństwa nowoczesne.

11. Pojęcie i funkcje enkulturacji
Enkulturacja – jest to niezwykle bogaty proces nabywania kultury przez jednostkę. Oto kilka jego zasadniczych cech:

Funkcje:

12. Charakterystyka pojęć: habitus, konses doksyczny, przemoc symboliczna

Habitus wg P. Bourdieu to system schematów myśli, percepcji, oceniania i działania. Teoria habitusu kwestionuje założenia koncepcji wolnej woli, z racji tego, że zakłada ograniczoną możliwość wyboru.
Jerzy Szacki tak rekonstruuje znaczenie pojęcia habitus: ‘rezultat oddziaływań socjalizacyjnych, jakim podlega w ciągu życia jednostka, rezultat interioryzowania przez nią społecznych norm i wartości, tj. całokształt nabytych przez nią i utrwalonych dyspozycji do postrzegania, oceniania i reagowania na świat zgodnie z ustalonymi w danym środowisku schematami (…) jest zjawiskiem wielowymiarowym, obejmującym to wszystko, co cokolwiek jednostka przyswoiła sobie żyjąc w określonym miejscu przestrzeni społecznej, mając taką, a nie inną rodzinę, chodząc do takich, a nie innych szkół, obracając się w takim, a nie innym towarzystwie itd.’
Warto zaznaczyć, że habitus kształtuje się przez całe życie jednostki, choć najistotniejsze są doświadczenia wyniesione z socjalizacji pierwotnej (pierwsze lata życia człowieka). Habitus nie jest raz na zawsze ustaloną strukturą, ale podlega nieustannej konstrukcji i rekonstrukcji. Nie jest przeznaczeniem, które determinuje losy jednostki, choć jego zasób zdecydowanie wyznacza zakres działań przez jednostkę podejmowanych.

przemoc symboliczna- jest to miękka forma przemocy, która nie daje po sobie poznać, że jest przemocą, Duży kapitał symboliczny pozwala oddziaływać przemocą symboliczną , polega ona na narzuceniu przez jedną grupę innym własnych norm, wartości, wzorów zachowań. Przemoc ta może mieć także swoje ‘materialne’ oblicze, jako przyzwolenie dla pewnych aktów agresji fizycznej, minimalizowanie ich znaczenia i rozgrzeszanie sprawców. Przemoc symboliczna jest narzucaniem pewnej optyki widzenia świata przez pewną grupę społeczną dla jej własnych korzyści. Habitus jednostek grupy uprzywilejowanej nie dopuszcza możliwości, by coś działo się wbrew ich woli. Habitus jednostek grupy zdominowanej sprawia, że myślą i postępują tak, jak chcą tego uprzywilejowani. I też nie widzą innej możliwości. Co więcej, sądzą, że tak trzeba, że tak powinno się postępować, że to jest dla nich korzystne.

Jednak zmiany na szeroką skalę – taki powszechny bunt kobiet – według Bourdieu nie może polegać tylko na tym, że kobiety zrozumieją zasady przemocy symbolicznej, pojmą sposób, w jaki kształtowany jest ich habitus. Sama świadomość nie wystarcza, by zmienić własne życie. Są przecież stale obecne owe obiektywne czynniki, jest kontrola społeczna. One także powinny ulec przekształceniom, jeśli mechanizm przemocy symbolicznej, męskiej dominacji miałby zostać unicestwiony.

Konsenans doksyczny- (to co miałam w zeszycie) – porządek doksyczny, istniejący w społeczeństwie całościowy system przekonań, sposób myślenia, działania.

13. Przyczyny funkcjonowania i umacniania męskiej dominacji w kulturze zachodniej wg P. Bourdieu (język, percepcja, naturalizowanie – (Amor fati), cielesność)
P. Bourdieu

Androcentryczny schemat jako struktura uniwersalna, narzucona społeczeństwu jako transcendentna.

Kategorie skonstruowane przez grupy dominujące są stosowane przez zdominowanych nawet do postrzegania i opisu samej relacji dominacji, co sprawia, że ową dominację postrzegają jako naturalną.

Przemoc symboliczna istnieje dzięki szczególnemu typowi posłuszeństwa, którego zdominowany nie może wypowiedzieć dominującemu, gdyż myśląc o nim i o sobie oraz o łączących ich relacjach dysponuje narzędziem poznania które jest dla nich wspólne, a które – pośrednicząc w procesie wcielania dominacji – zarazem wprowadza tę relację jako naturalną.

M Bozon komentuje fakt, iż przepytywane kobiety stwierdzały, że nie mogłyby związać się z niższym lub młodzym od siebie mężczyzną.:

"Akceptacja odwrócenia porządku pozorów oznaczałaby społeczną dopuszczalność wizerunku dominującej kobiety. Jednak paradoksalnie obraz ten prowadzi do społecznej degradacji kobiety pozostającej w związku z niższym (i społecznie umniejszonym) mężczyzną."

Amor fati – miłość społecznego przeznaczenia.

Paradoksalna logika męskiej dominacji i kobiecej uległości polega na tym, że należałoby ją ujmować w ich jednoczesności jako niesprzeczną, zachodzącą spontanicznie i w sposób wymuszony. Daje się ona zrozumieć jedynie w postaci trwałych skutków wywołanych przez struktury porządku społecznego, tzn kobiece lub męskie dyspozycje, które wobec owych narzucających je struktur pozostają w stosunku "spontanicznej" odpowiedniości.

Praktyczne akty poznania między dominującym a zdominowanym przybierają bardzo często postać wyrażanych przez ciało emocji (wstyd, upokorzenie, nieśmiałość, strach, wina) lub namiętności i uczuć (miłości, uwielbienia, szacunku). Owe emocje i uczucia zdradzają mimowolną podległość ciała próbującego sie bronić przed osądem ze strony grup dominujących.

Władza symboliczna może być sprawowana jedynie przy współudziale tych, którzy jej podlegają, konstytuuje bowiem ową władzę ich podległość.

Język "wyobrażonego" – stanowisko to zdaje się zapominać, że dominująca wizja rzeczywistości nie jest prostym wyobrażeniem umysłu, ale systemem struktur trwale wpisanych w porządek rzeczy i ciał.

Illusio określające męskość jest podstawą libido dominandi i wszystkich specyficznych form, które owo libido przybiera w różnych polach.

Illusio sprawia, że mężczyźni w przeciwieństwie do kobiet są społecznie przysposobieni do tego, by dać sie porwać przypisywanym im społecznym grom.

Kobiety są uprzywilejowane negatywnie, gdyż nie dają sie ani bezpośrednio wciągnąć, ani nawet zwieść grom o władzę.

14. Pojęcie twarzy oraz jej utrata w ujęciu Goffmana
Twarz – obraz własnego „ja” naszkicowany w ramach kategorii uznanych przez społeczeństwo; tożsama z rolą, jaką odgrywamy w życiu - w tym znaczeniu twarz jest konstruktem społecznym, poprzez nią uczestniczymy w życiu zbiorowości; twarz reprezentuje człowieka w relacjach z ludźmi; twarz można zachowywać – postępować zgodnie z przyjętym schematem (uznawanym społecznie), ale można też utracić – wyjść, wypaść z roli, zawstydzić się;
forma przymusu społecznego – dążenie do utrzymania twarzy; ludzie zobowiązani są do szacunku i dbania o zachowanie twarzy innych (np. stanięcie w obronie kogoś, kto publicznie został ośmieszony) – jest to przejaw ogłady towarzyskiej próby przewidzenia własnego zachowania, aby nie stracić twarzy; poziomy odpowiedzialności za utratę twarzy przez innych:
- faux pas
- działanie złośliwe, z premedytacją
- nie przewidzenie sutków przez winowajcę, ale bez zamierzonej złośliwości
Twarz jest warunkiem interakcji społecznych. Ma również związek z porządkiem rytualnym (model zachowania). Jeżeli porządek ten zostanie zachwiany (np. A nie powie „cześć” do B), może dojść do utraty twarzy. W takiej sytuacji ma miejsce wymiana interakcyjna – ciąg działań, wywołany uświadomionym zagrożeniem dla twarzy i kończący się ustanowieniem nowej równowagi rytualnej

15. Techniki twarzy – unik, naprawa, agresja
*unik- działania obronne: unikanie sytuacji, w których może dojść do utraty twarzy; unikanie kontaktów oraz przekazywanie sprawy w ręce pośredników; wycofanie się w porę z sytuacji stwarzających możliwość utraty twarzy; zmiana tematu rozmowy, celu działania.
-działania ochronne: okazywanie szacunku, uprzejmość, dyskrecja, nieporuszanie niewygodnych tematów, niejednoznaczne odpowiedzi, kurtuazja, żartobliwy ton.
W sytuacji, kiedy dojdzie już do niechcianego incydentu-udawanie, że nic się nie stało, ignorowanie.
*naprawa-składa się z czterech ruchów:
1. Zwrócenie uwagi na niewłaściwe zachowanie. Potrzeba dojścia do ładu z zaistniałym incydentem
2. Złożenie propozycji, dzięki której sprawca incydentu ma szansę go naprawić. . (można np.: obrócić zajście w żart albo uznać, że sprawca był pod wpływem czegoś-nie był sobą) Sprawca może zaproponować rekompensatę, jeśli to nie jest twarz ucierpiała, bądź sam sobie wyznaczy karę.
3. Osoby urażone mogą uznać postawę sprawcy za środek ponownego ustanowienia porządku ekspresji twarzy.
4. Osoba, której wybaczona, okazuje swoją wdzięczność.
*agresja - konieczna jest obecność publiczności; przedstawienie jak największej liczby korzystnych argumentów przemawiających za osobą mówiącą oraz niekorzystnych faktów na temat innych osób, tak żeby nie mogły zakończyć interakcji inaczej niż śmiechem lub narzekaniem. Zwycięscy udaje się zademonstrować, że radzi sobie lepiej od pozostałych w roli uczestnika interakcji.

16. Co to jest uprzejma nieuwaga wg.Goffmana?

- zachodzi gdy osoby przebywają w swoim towarzystwie i nie są zajęte rozmową lub formą zogniskowanej interakcji,
- uprzejma nieuwaga polega po prostu na tym, że jednostka skupia na towarzyszu wzrok na tyle długo by obserwowana osoba wiedziała, że jest obserwowana, po czym następuje odwrócenie od niej wzroku symbolizujące że w obserwowanej osobie nic nie wzbudziło naszego zainteresowania.

- przykładem uprzejmej nieuwagi mogą być:
*uporczywe i otwarte przyglądanie się drugiej osobie i gromadzenie informacji o niej, reagując wyrazem twarzy na to, co widzi (Biały, patrzący na murzyna - czyli albo natarczywe spojrzenia, albo spojrzenia "niewidzące" kiedy traktujemy innych jakby ich nie było)
*przelotne spojrzenie w oczy drugiej osobie bez wzajemnego "rozpoznania" (czyli idziemy ulicą, przyglądamy się sobie nawzajem do chwili kiedy zbliżamy się do siebie na 8 stóp, ustalamy gestami kto kogo przepuszcza, następnie przy mijaniu się, spuszczamy wzrok)
- przestrzegając zasad uprzejmej nieuwagi jednostka sugeruje, że nie można traktować od razu podejrzliwie intencji pozostałych osób, obawiać się ich, okazywać im wrogość. Osoba taka nie martwi się iż ktoś ją zauważy, nie wstydzi się siebie ani miejsca i towarzystwa w którym się znajduje.
Jeśli spojrzenie jest ostrożne, odwrócone, nieobecne czy defensywnie dramatyczne, można uznać tego typu anomalie w wyrazie oczu za objawy zaburzeń psychicznych
- uprzejma nieuwaga jest zjawiskiem bardzo subtelnym przez co ludzie starają się wymigać od rządzących nią reguł (np. okulary przeciwsłoneczne kiedy obserwujemy kogoś, kto nie jest tego świadomy; przyglądanie się komuś kątem oka; skrywanie spojrzeń za pomocą wachlarza i parasola gdzie odwrót od stosowania tych rekwizytów w ciągu 50 lat zmniejszył elastyczność układów komunikacyjnych)
- im bliżej obiektu zainteresowania jest obserwator, tym bardziej niezręczna jest sytuacja każdego z nich. Im dalej od obiektu zainteresowania tym swobodniej można się mu przyglądać.
- reguły uprzejmej nieuwagi są omijane i naruszane
- postawa grupy wobec okazywania minimalnej grzeczności w formie uprzejmej nieuwagi zostaje poddana próbie gdy w grupie obecna jest osoba o bardzo odmiennym statusie społecznym (lub odbiegająca od normy wyglądu) np. inwalidzi, takie inwazyjne spojrzenia naruszają ich prywatność eksponując to co woleliby ukryć.

- dobrym przykładem uprzejmej nieuwagi i naruszenia jej reguł jest sytuacja gdy wykorzystujemy to że druga osoba na nas nie patrzy na to, by się jej przyjrzeć, a gdy ją obserwujemy, ona raptem odwraca do nas wzrok (przyłapanie na gorącym uczynku, gdzie przyłapany odwraca wzrok czuje zakłopotanie i wstyd, lub udaje że obserwacja była chwilowa i zupełnie dopuszczalna)
- zachowanie i prawo do uprzejmej nieuwagi są związane ze sobą. Gdy jednostka przestrzega zasad dobrego wychowania może się spodziewać uprzejmej nieuwagi ze strony innych, a osoba która ich nie przestrzega sprawi że inni będą się jej przyglądać lub udawać że jej nie widzą.

17. Wyjaśnij pojęcia i podaj przykłady: pozycja eksponowana, pozycja otwierająca, przestrzenie i sytuacje wzajemnej otwartości


18. Koncepcja władzy we krwii i aerozolu
Władza jako formalna zasada asymetrii stosunków społecznych, konkretyzowana w trakcie uspołecznienia w myśl konkurencyjnych strategii i bez względu na to, jaki poziom materialno- praktyczny i w jakiej kolejności jest dla utrwalenia owej asymetrii stosowany.
Władza w aerozolu- władza nie jest zjawiskiem zlokalizowanym lecz rozproszonym, przenikającym wszystkie wiązadła i spoiwa bytu społecznego i wciskającym się, niczym kropelki aerozolu lub pyłki kurzu, w najdrobniejsze szczeliny uspołecznienia, by w pewnej chwili i w pewnej konfiguracji nabrać złowieszczych cech pasożytniczego(z punktu widzenia jednostek i grup władzy pozbawionych) nowotworu.
We krwi- ponieważ w myśl koncepcji Foucault dominacja i władza w epoce współczesnej to przede wszystkim dominacja i władza nad życiem, nad całkiem zwyczajną reprodukcją życia-biologiczną, społeczną, kulturalną, nad najdrobniejszymi odruchami jednostki, ćwiczonej nieustannie w sposobach reakcji i zachowań, w ostatecznym rozrachunku prowadząca do biologicznej dominacji(podporządkowania jednostki i populacji grupie dominującej).

19. Co to jest dystans władzy?
- jeden z „wymiarów” różnic kulturowych
- termin wprowadzony przez holenderskiego psychologa społecznego, Mauka Muldera (określił w ten sposób emocjonalną przestrzeń oddzielającą podwładnych od przełożonych)
- samo pojęcie dystansu władzy możemy zdefiniować jako „zakres oczekiwań i akceptacji dla nierównego rozkładu władzy, wyrażany przez mniej wpływowych (podwładnych) członków instytucji lub organizacji” miejsca pracy, podstawowe struktury społeczne (rodzina, szkoła, społeczność lokalna)

- określa relacje między przełożonymi i podwładnymi oraz między władzą a obywatelem. Określa również stopień akceptacji dla nierówności społecznych, skłonność przełożonych do konsultacji z podwładnymi, czyli stopień autorytarności władzy, oraz oczekiwany stopień posłuszeństwa wobec rodziców, przełożonych i władzy.
- zazwyczaj rozkład władzy jest wyjaśniany zachowaniem rządzących, a nie rządzonych;
- Dystans władzy ściśle powiązany jest z występowaniem nierówności społecznych. Zazwyczaj dotyczy takich aspektów życia jak rodzina, szkoła, miejsce pracy oraz państwo.
- jednym z przejawów nierówności społecznych jest istnienie klas, które różnią się dostępem do przywilejów i możliwościami korzystania z nich.

20. Charakterystyka rodziny, szkoły, miejsca pracy, państwa – ze względu na dystans społeczny
Charakterystyka rodziny, szkoły, miejsca pracy, państwa ze względu na dystans władzy.

- RODZINA

Niski dystans władzy
- dzieci szybko się usamodzielniają
- Dzieci dostają przyzwolenie na samodzielne podejmowanie decyzji, prób oraz uczenia się na własnych błędach

- równy podział obowiązków

- relacje partnerskie- rodzice traktują dzieci jako równych sobie i odwrotnie
-dzieci powinny się bawić
-niepłodność to nie powód do rozwodu
Wysoki dystans
- dzieci wolno się usamodzielniają
- rodzice wymagają od dzieci posłuszeństwa
-szacunek okazywany rodzicom i starszym krewnym jest cnotą
-dzieci nie mogą podejmować samodzielnych decyzji
-mężczyzna głową rodziny
- niepłodność powodem rozwodu

SZKOŁA
Niski dystans władzy
- obopólna korzyść(kontakt między nauczycielem a uczniem)
-nauczyciel może się mylić
- rodzice biorą stronę dzieci w konflikcie z nauczycielem
-nauczyciele i uczniowie są równi sobie
- uczniowie często zabierają głos w klasie
-system edukacyjny skoncentrowany na uczniach średnio zdolnych
Wysoki dystans władzy
- dozwolone kary cielesne
- nauczyciel nie może się mylić
- rodzice biorą stronę nauczyciela w konflikcie z dziećmi
-uczniowie zależni od nauczycieli
-uczniowie traktują nauczycieli z szacunkiem nawet poza szkołą
- nauczyciele inicjują wszelką konwersację w kolasie
-elitarny system edukacyjny

MIEJSCE PRACY
Niski dystans władzy
-zdecentralizowane struktury decyzyjne: mała rola autorytetów, niska pozycja szefa
- u podwładnych zasięga się konsultacji
- mała różnica wynagrodzeń pracowników z dołu i góry drabiny organizacyjnej
- praca fizyczna ma ten sam status co praca urzędnika
-hierarchia płaska
Wysoki dystans władzy
-scentralizowane struktury decyzyjne: duża rola autorytetów, wysoka pozycja szefa
-podwładnym się rozkazuje
-posłuszeństwo wobec przełożonego
-duża rozpiętość wynagrodzeń pracowników z dołu i góry drabiny organizacyjnej
-praca urzędnika bardziej ceniona niż praca fizyczna
PAŃSTWO
Niski dystans władzy
-pluralistyczny(zróżnicowany) rząd wybrany głosami większości
-władza, status, dochody nie muszą ze sobą współwystępować
- małe różnice dochodów w społeczeństwie, pomniejszane dodatkowo przez system podatkowy
-niska korupcja, skandal kończy karierę polityczną
-stopniowe zmiany formy rządów (ewolucja i stabilność)
-silne centrum, względnie słabe skrzydła prawicowe i lewicowe
- na ogół rządy socjaldemokratów
-obywatele czytają gazety

Wysoki dystans władzy
- rządy wojskowe, autokratyczne lub oligarchiczne
-spójność czynników statusu: władza pociąga za sobą status i bogactwo
- duże zróżnicowanie dochodów w społeczeństwie, powiększane dodatkowo przez system podatkowy
- duża korupcja: skandale są tuszowane
-nagłe zmiany rządów (rewolucja i/lub niestabilność)
-polaryzacja lewej i prawej strony politycznej ze słabym centrum
- na ogół rządy prawicowe
-obywatele oglądają telewizję

21. Co to jest reprodukcja kulturowa?
Jest to transmisja istniejących wartości kulturowych oraz norm z pokolenia na pokolenie. Wiąże się z mechanizmami, poprzez które kontynuacja kulturowego doświadczenia jest podtrzymywana w czasie. Ma wpływ na reprodukcję społeczną czy też proces przekazywania pewnych aspektów społeczeństwa (np. klasa). Reprodukcja jest procesem, w którym pewne aspekty kultury przechodzą z jednej osoby na drugą, ze społeczeństwa na drugie. Przez wieki kulturowa reprodukcja występowała jako ukryty porządek. Przykładem kulturowej reprodukcji jest enkulturacja czy dyfuzja. Koncepcja kulturowej reprodukcji to dzieło Pierra Bourdieu. Początkowo interesowało go zjawisko edukacji w nowoczesnym społeczeństwie. Wierzył, że system edukacji jest używany w celu reprodukcji kultury klasy dominującej w porządku, w jakim klasa  podtrzymuje i uwalnia władzę. Idea Bourdieu jest podobna do koncepcji ideologicznego aparatu państwa Louisa Althussera. Według Bourdieu nierówność społeczna jest przetwarzana, reprodukowana przez system edukacji i inne instytucje społeczne.

22. Rola języka w reprodukowaniu kultury – koncepcja kodu ograniczonego i rozwiniętego wg BERNSTEINA
Nasz sposób widzenia i myślenia zależy od języka jakim się posługujemy. Język uznawany jest za najważniejszy fakt w obrębie kultury, za zasadniczy jej składnik i warunek jej istnienia. Odgrywa ważną rolę w budowie doświadczenia społecznego i różnic społecznych, podtrzymuje w czasie istniejące wartości kulturowe oraz normy.
styl poznawczy=>(oddziałuje)=>styl wykonawczy
Teoria Bernsteina
KOD JĘZYKOWY - to zestaw symboli i znaków ,uwikłanych w kontekst i znaczenie ,do których się odnosi. KOD = znaczenie , forma , kontekst.
Bernstein wyróżniał dwa kody
a ) OGRANICZONY - najprostsza forma komunikacji , osoby używają krótkich zdań , mało rozbudowanych – brak przymiotników ,przysłówków , brak zdań wielokrotnie złożonych itp. Liczy się gestykulacja , mowa ciała . Wiele zdań wyraża sądy niepodważalne, zdania proste rozkazujące .
b) ROZWINIĘTY - charakteryzuje się zindywidualizowanym podejściem do wyrażania własnych sądów i opinii i nie jest przewidywalny, przez co może być niezrozumiały dla jednostek posługujących się kodem ograniczonym. Jest abstrakcyjny i znacznie bardziej złożony .

23. Na czym polega performatywność rytuałów?

Performatywność rytuału –oznacza sposób konstrukcji rytuału społeczno-kulturowego, poprzez jego nieustanne powtarzanie i odgrywanie.

Rytuał - zespół specyficznych dla danej kultury symbolicznych sekwencji sformalizowanych czynów i wypowiedzi, wykonywanych w celu osiągnięcia pożądanego skutku, który może być oderwany od oczywistego celu funkcjonalnego, rytuały często wiążą się z takimi zjawiskami jak sacrum a niekiedy też tabu. Bywają automatyzowane, przekształcając się w nawyk, rodzaje:rytuały świeckie, polityczne, rozrywkowe, koncerty, sport-piłka nożna, codzienne, cielesne.

W obrębie kultury magicznej wyróżniamy dwa rodzaje performatywności (można to odnieść zarówno do poziomu języka, jak i zachowań):
1. performatywność rytualno-czarowniczą (zmienia się rzeczywistość „materialna”),
2. performatywność obrzędów rytualno-społecznych (zmieniają się relacje społeczne grupy).

O zmianie rzeczywistości „materialnej” mówimy np. w sytuacjach obrzędów sprowadzających deszcz czy święcenia domu (bądź podpisywania kredą drzwi). O zmianie relacji społecznych grupy mówimy głównie w sytuacji rytuałów inicjacyjnych – np. przysięga wojskowa, „fala” w szkołach średnich, ślub, chrzest, bierzmowanie.


24. Teoria per formatywności języka wg Austina (Buchowski)
Językoznawca Austin w 1985 wyróżnił typ wypowiedzi performatywnych (ustanawiających).

Samo wypowiedzenie określonej formuły to za mało, potrzeba jeszcze odpowiednich okoliczności, które tworzą:
-odpowiednia procedura konwencjonalna (posiadająca zarazem skutek konwencjonalny),
-stosowne osoby włączone w procedurę i jej towarzyszące,
-wykonanie procedury – w sposób znany, przewidziany, zupełnie poprawny.

Przykładami niech będą: ślub, chrzest, wyrok sędziowski, zapis testamentowy, przysięga wojskowa, kolokwium habilitacyjne itp.

Teoria aktów mowy wg Austina:
a) akt lokucyjny – sam w sobie akt językowy – wypowiedzenie słów,
b) akt illokucyjny – decyzja podjęta przez mówiącego podczas wypowiadania się, intencja, z jaką mówi,
c) akt perlokucyjny – dokonujący się na osobie adresata wypowiedzi – wywołanie reakcji emocjonalnej, ruchowej czy innej.

Np. podczas ceremonii zaślubin aktem lokucyjnym jest powiedzenie „tak”, illokucyjnym – intencja związania się z drugą osobą, perlokucyjnym – to, że od tej chwili osoby ślubujące są rzeczywiście uważane za małżonków, ponieważ wypowiedziały tę konkretną formułę.
By lepiej to zrozumieć, zacytuję jeszcze omawianą przez Buchowskiego teorię Jerzego Kmity: czynność symboliczno-kulturowa to działanie, którego efekt zależy od powszechnej (w danej grupie) w i a r y w jego występowanie w rezultacie określonego działania.

To znaczy: powiedzenie „tak” podczas zaślubin łączy ludzi w parę małżeńską dlatego i tylko dlatego, że społeczeństwo wierzy w to, że słowa przysięgi naprawdę ustanawiają nową rzeczywistość.
Skorupski w 1976 wyróżnił spośród zachowań tzw. ceremonie operatywne (ustanawiające), takie jak otwarcie olimpiady, nadanie tytułu szlacheckiego itp.
W obrębie kultury magicznej wyróżniamy dwa rodzaje performatywności (można to odnieść zarówno do poziomu języka, jak i zachowań):
*performatywność rytualno-czarowniczą (zmienia się rzeczywistość „materialna”),
*performatywność obrzędów rytualno-społecznych (zmieniają się relacje społeczne grupy).

O zmianie rzeczywistości „materialnej” mówimy np. w sytuacjach obrzędów sprowadzających deszcz czy święcenia domu (bądź podpisywania kredą drzwi). O zmianie relacji społecznych grupy mówimy głównie w sytuacji rytuałów inicjacyjnych – np. przysięga wojskowa, „fala” w szkołach średnich, ślub, chrzest, bierzmowanie.

25. Jaka jest różnica między socjalizacją a uspołecznieniem? (M.Maffesoli

Uspołecznienie- "osoba (persona) odgrywa role, tak w ramach swojej działalności zawodowej, jak i w rozmaitych plemionach, w których uczestniczy. Zmieniając kostium sceniczny, rusza on codziennie, by wedle swoich upodobań (seksualnych, kulturalnych, religijnych, przyjacielskich) zająć swoje miejsce w rozmaitych spektaklach teatrum mundi."

Socjalizacja- normy, wartości przekazywane przez społeczeństwo; oddziaływanie środowiska na jednostkę; pełnienie funkcji społecznych; przystosowanie do społeczeństwa.

Co mówiła mgr. Korzińska:
socjalizacja- pełnienie funkcji społecznych; uspołecznienie- odgrywanie ról

26. Etapy migracji wg Z. Baumana

I Fala (odkrycia geograficzne a potem pionierzy)

I migracja ok. 60mln ludzi Europy(modernizującego się wówczas obszaru planety-czyli jednego” przeludnionego „terenu )do „pustych ziem ”(którą zajmowała rdzenna ludność, przeznaczona do „akulturacji”- „misja białego człowieka”).

II Fala (kolonizatorzy wycofują się)

Wraz z rozpadem kolonialnych imperiów pewna grupa ludzi o różnym stopniu oświecenia podążała razem za wracającymi do ojczyzny kolonistami do metropolii. Tam nowo przybyłych asymilowano do narodu i czyniono z nich „mniejszości”.

 

III Fala (tworzenie się enklaw-dzielnic)

 Diaspory- ogromne archipelagi etnicznych/religijnych/językowych osiedleń, są rozrzucone i rozproszone po wielu formalnie suwerennych terytoriach, lekceważą tubylcze roszczenia  do supremacji (panowania) lokalnych potrzeb, wymogów i powinności i miotają się w sieciach podwójnego (lub wielokulturowego )obywatelstwa i lojalności.


27. Typy osobowości charakterystyczne dla określonych stadiów kultury (ogrodnik, gajowy, łowca)


28. Typy tożsamości ponowoczesnych wg. Leszniewskiego

Aktywność Bierność Moment krytyczny
Liryczność Wytrwały romantyk Zawiedziony idealista Rozczarowanie
Epickość Niezłomny kolekcjoner wrażeń (otwarty na nowości) Znudzony cynik Nuda


29. Typologia singli ze względu na czas i możliwości wyboru tego stylu życia wg Steina

Czasowi z wyboru
- nie będący nigdy w związkach małżeńskich oraz kiedyś już żonaci/zamężni;
- odkładają małżeństwo, nie szukają partnera, chociaż nie są przeciwni idei małżeństwa;
-zdecydowali się pozostać singlami (nie będąc nigdy w związku jak i będąc już kiedyś w związku)

Czasowi z konieczności
- aktywnie szukają partnera, ale ich poszukiwanie jeszcze nie zakończyło się sukcesem;
-nie byli zainteresowani małżeństwem lub ponownym małżeństwem przez jakiś czas, ale aktualnie aktywnie poszukują partnera;

Trwali z wyboru
- przeciwnicy idei małżeństwa
-osoby związane z zasadami religijnymi

Trwali z konieczności
-nigdy nie będący w związku małżeńskim i tacy, którzy uprzednio byli w takim związku, chcieli wejść w związek po raz pierwszy lub ponownie, ale nie znaleźli partnera i akceptują bycie singlem mniej lub bardziej, nawet jako stan na całe życie
-cierpią z powodu nadwątlonej kondycji fizycznej lub słabości psychicznej


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
socjologia prezentacja
Socjologia wyklad 12 Organizacja i zarzadzanie
Socjologia prezentacja komunikacja niewerbalna
Socjologia Dewiacji
socjologia org
socjologia pacjant lekarz
socjologia jako nauka
Systemy teoretyczne socjologii naturalistycznej – pozytywizm, ewolucjonizm, marksizm, socjologizm pp
Socjologia wyklad 03 Jednostka
Relacja lekarz pacjent w perspektywie socjologii medycyny popr
Czytelnictwo3 Ujęcie socjologiczne
socjologia choroba
socjologia cz II
Socjologia ogolna ppt
Socjologia osobowości
socjologia humanistyczna
Socjologia1a

więcej podobnych podstron