KULTURA JĘZYKA
1. Kultura języka polskiego – Kultura języka jest to umiejętność mówienia i pisania poprawnego i sprawnego (sprawny = dobierać odpowiednie środki do sytuacji komunikacyjnej)
2. Kultura języka jest to nazwa dyscypliny naukowej oraz przedmiotu wykładanego na wyższych uczelniach zajmujących się problemem normy językowej
3. Kultura języka to działalność kulturalno- językowa ( szerzenie wiedzy na temat zagadnień)
4. Kultura języka to dbałość o język wynikająca ze świadomości jego znaczenia w życiu społecznym i prywatnym.
5. Kultura języka to świadome i celowe posługiwanie się językiem we wszystkich sytuacjach komunikacyjnych.
1. JĘZYK – Jest to słownictwo + gramatyka
2. JĘZYK – Jest to abstrakcyjny system znaków językowych i reguł, za pomocą których znaki proste można łączyć w znaki złożone.
ZNAK – Dowolna forma, która oznacza coś innego niż siebie samą. Znaki mają nadawcę, są świadome i celowe. Znaki muszą być tak samo interpretowane przez nadawcę i odbiorcę. Nadawca powinien być w stanie kontrolować znak (czy doszedł do odbiorcy i czy go zrozumiał ).Znaki są umowne i konwencjonalne, dwustronne, zwrotne.
OZNAKA – Coś co jest naturalne nie umowne
Jeżeli połączymy znaki językowe to otrzymamy znaki wyższego rzędu. Jeżeli łączymy znaki, ale nie językowe wtedy one nic nie znaczą.
Ze znaków tworzy się zdania -> tekst.
Znaki językowe są dwuklasowe : reguły gramatyczne i znaki stricte językowe
MORFEMY - Najmniejszy element języka, który ma jakieś znaczenie
Kot rob/ot/nik/ - 3 morfemy
Kotek – przyrostek robić/robota/robotnik
Kocur
Kotka
Kocica
Kociątko
Kocic się Wyraz stanie się tekstem jeśli zawiera kontekst.
TEKST :
Indywidualna, konkretna realizacja możliwości dawanych nam przez język
Jest to wypowiedź mówiona lub pisana, za pomocą której realizujemy cel komunikacyjny
Jest to jednostka przekazu informacji stanowiąca zamkniętą i skończoną całość ze względu na treść
MOWA
Jeżeli język zostanie utrwalony to może przeżyć użytkowników. Nigdy nie powtórzymy danego tekstu identycznie. Nie ma języka bez mówienia i odwrotnie.
NORMA (językowa) – te znaki językowe i reguły ich łączenia, które zostały zaaprobowane społecznie i skodyfikowane(prawnie) przez językoznawstwo.
NORMA – Zbiór reguł określających jak mówić i pisać poprawnie.
Możemy złamać normy, reguły przy tworzeniu tekstów artystycznych
NORMA WZORCOWA - Norma skodyfikowana, zbiór spisanych w podręczniku, słowniku reguł. Polszczyzna wzorcowa obowiązuje oficjalnie. Polega na odmianie reguł wszystkich odmian języka i umiejętności ich stosowania np. coś jest prawidłowe lub nie.
NORMA UŻYTKOWA – Nieskodyfikowana. Ustalona przez społeczny zwyczaj użytkowy. Forma przydatna z punku widzenia komunikacji. Norma liberalna.
Trzy
Tszy - norma wzorcowa
Czszy – norma użytkowa
Czy - błąd – bo utożsamia się z innym wyrazem
INNOWACJE JĘZYKOWE
INNOWACJA JĘZYKOWA – Jest to każdy nowy element w tekście, uzusie, normie i systemie.
nowa głoska,
nowy sposobów, wymawiania, połączenia głosek,
nowy sposób akcentowania wyrazu,
nowy wyraz,
nowe znaczenie wyrazu,
nowy związek frazeologiczny,
nowy sposób tworzenia wyrazów
nowy sposób odmiany wyrazów
nowy sposób łączenia wyrazów
RODZAJE INNOWACJI
1.INNOWACJE UZUPEŁNIAJĄCE
Polegają na :
uzupełnianiu luk w słownictwie
zaspokajanie potrzeby wyrażania stosunku mówiących do rzeczywistości (potrzebujemy na nowo wyrazić emocje)
INNOWACJE UZUPEŁNIAJĄCE
2.INNOWACJE REGULUJĄCE
Usuwają z systemu formy wyjątkowe. Forma rzadka ustępuje formie częstej.
PRZYKŁAD : Forma tę była wypierana przez formę tą. Obie formy są już poprawne.
3.INNOWACJE NAWIĄZUJĄCE
Polegają na zmianie formy wyrazu lub wyrażenia w taki sposób aby nawiązywała do innego wyrazu lub wyrażenia, z którym się kojarzy.
KOMTAMINACJE
KONTAMINACJA – Tworzy się nowa forma językowa z połączenia dwóch innych form części.
PRZYKŁAD :
cmentarz + smęt = smętarz
chudy + cherlawy = chuderlawy
RODZAJE KONTAMINACJI
1.KONTAMINACJE FLEKSYJNE
Przekonywać , przekonuje = przekonywujący (powinno być przekonujący)
Dawać , dają = dawają
2.KONTAMINACJE SKŁADNIOWE
PRZYKŁAD : Domagać się o najwyższy wymiar kary
Można prosić o…
Starać się o…
Domagać się CZEGO – najwyższego
3.KONTAMINACJE FRAZEOLOGICZNE
PRZYKŁADY:
„grać główne skrzypce” - powstało z grać główną rolę i grać pierwsze skrzypce
„naważyć bigosu” – powstało z naważyć piwa i narobić bigosu
„zawodnicy mieli nogi ciężkie jak z waty” – powstało z ciężkie jak z ołowiu i miękkie jak z waty
4.KONTAMINACJA SŁOWOTWÓRCZA
PRZYKŁAD :
przerobić + poprawić = przeprawić np. pracę
elektryczny + rycerz = elektrycerz (Trzej elektrycerze) Stanisław Lem
motor + hotel = motel
BŁĘDY JĘZYKOWE
1.BŁĄD – Nieświadome naruszenie obowiązujących w danym momencie normy językowej
2. BŁĄD JĘZYKOWY - Innowacje funkcjonalne nieuzasadnione czyli nieusprawniające procesu komunikacji. Wybór złego elementu systemowego, gramatycznego lub stylistycznego