Ekologiczna rola pasożytów – wykład 13.02.2013

Miejsce parazytologii w ekologii i ochronie środowiska

Ekologia – nauka o środowisku, mówi o funkcjonowaniu elementów środowiska; dziedzina nauk przyrodniczych badająca wzajemne stosunki pomiędzy organizmami żywymi (lub ich grupami), a otaczającym je światem zewnętrznym (środowisko)

Ochrona środowiska – nauka o przywracaniu naturalnego stanu środowiska, działania lub zaniechanie zmierzające do ochrony elementów przyrodniczych: wód, powietrza i gleby, a także krajobrazu, znajdujących się zarówno w stanie naturalnym, jak i zmienionym przez człowieka

Parazytologia – nauka o pasożytach

• Pasożyt – z greckiego parasitos to określenie ludzi, którzy pomagali kapłanom w obrzędach religijnych i w związku z tym otrzymywali część ofiar i jedli w świątyni

• Ma charakter interdyscyplinarny – bada:

• Pasożyty, które stanowią 20% znacznych gatunków zwierząt podobnych do zwierząt protestów

• Pasożytnictwo, które wywiera istotny wpływ na procesy zachodzące w biocenozach, ekosystemach i całej biosferze

• Badacze zajmujący się parazytologią:

• Systematycy, fauniści, ekolodzy, medycy, weterynarze

• Dzieli się zależnie od kryterium

• Pasożyty

• Protoparazytologia

• Trematodologia

• Helmintologia

• Żywiciel

• Parazytologia ogólna

• Parazytologia medyczna

• Parazytologia weterynaryjna

• Parazytologia rolnicza

Związki parazytologii z innymi dyscyplinami nauk biologicznych

1. Przedmiot badań

• Organizmy pasożytnicze

• Choroby wywołane przez pasożyty

• Sposób życia pasożytów

1. Metodologia wspólna z metodami różnych dziedzin

• Biologia molekularna

• Genetyka (genetyka parazytologiczna)

• Fizjologia (immunologia pasożytów)

• Morfologia

• Biochemia

• Ekologia (ekologia pasożytów)

• Ewolucjonizm (parazytologia pasożytów)

1. Badania w dziedzinie

• Statystyka

• Chemia

• Weterynaria

• Medycyna

• Rolnictwo

Praktyczne znaczenie ekologicznych badań w parazytologii:

• Skuteczne zwalczanie chorób zakaźnych, dzięki poznaniu ekologii wektorowych stawonogów

• Walka z malarią

• Choroba z Lyme (borelioza) – obecne badanie z wektorem

• Poznanie strategii pasożytów produkujących propagule żyjące poza ustrojem żywicieli i wektorów

• Pasożyty związane z glebą

• Pasożyty związane z wodą

• Konieczność dostosowania terminologii w ekologii i do potrzeb parazytologii

• Konferencja Amerykańskiego Towarzystwa Parazytologicznego Margolis (1982r.)

• Polskie źródła: Kisielweski, Pojmański

Terminy ekologiczne:

1. Populacja – grupa osobników jednego gatunku zasiedlającego jeden Obsza

• Infrapopulacja – osobniki jednego gatunku pasożyta (niezależnie od stadium) zasiedlającego jednego osobnika żywiciela

• Metapopulacja – wszystkie infrapopulacje występujące u jednego gatunku żywiciela

• Suprapopulacja – wszystkie infrapopulacje w ekosystemie

EKOSYSTEM = BIOCENOZA + BIOTOP

1. Układ żywiciel-pasożyt - jest zjawiskiem pośrednim między biocenozą i populacją

Pasożytnictwo – miejsce pomiędzy innymi interakcjami

1. Typy oddziaływań międzygatunkowych

• Mikropasożytnictwo – drapieżnik jest mniejszy od ofiary

• Parazytoidyzm – interakcje o znamionach pasożytnictwa zakończona śmiercią żywiciela

• Konkurencja

• Drapieżnictwo

• Pasożytnictwo

• Mutualizm

1. Skutki interakcji międzygatunkowych

• Oduum: obojętne, dodatnie, ujemne

• Wg Kadłubowskiego: antagonistyczne, nieantagonistyczne

1. Pasożytnictwo versus drapieżnictwo

• Zmniejszenie liczebności żywiciela/ofiary, nawet eliminując populację

• Widoczność partnerów

• Czas trwania interakcji na … osobniczym

• Potencjał rozrodczy partnerów w interakcji