Ekologiczna rola pasożytów – wykład 3.04.2013

Wpływ na zachowanie i sprawność żywiciela:

1. Micropallus pygmaeus – prowokuje przemieszczanie żywicielskiego ślimaka do stref dostępnej dla drapieżnika – górne partie brunatnic

2. Gymnophallus fossarum – przeszkoda w zamykaniu muszli żywiciela, który staje się przez to bardziej dostępny dla ostrygojada

3. Dicricielium dendriticum – prowokuje przemieszanie żywiciela na szczyt traw

4. Microphallus papillorobustus:

• Zaburzona taksja żywiciela

• Przebywanie żywiciela w pobliżu powierzchni wody

• Nadruchliwość żywiciela w obliczu niebezpieczeństwa

Nicienie – pasożyty bezkręgowców:

1. Nicienie entomopatogenne

• Po zarażeniu owada odżywiają się bakteriami namnażającymi się w jego tkankach, wcześniej stymulując ich wzrost

• Cykl rozwojowy pasożytów trwa od 7-10 dni do 15 dni

• Larwy inwazyjne opuszczają ciało uśmierconego (zwykle przez bakterie) owada-żywiciela

• Migracja larw zostaje zahamowana podczas niekorzystnych warunków środowiskowych. Okres wstrzymania wędrówki może wynosić nawet 50 dni

• Istnieje szereg czynników pomagających pasożytom odnaleźć owada – np. wzrastające stężenie CO₂, temperatura, obecność odchodów

• Drogi wnikania do wnętrza ciała ofiary: przetchlinki, otwór gębowy

1. Nicienie mięczaków

• Blisko 61 gatunków nicieni wykorzystuje mięczaki jako żywicieli pośrednich: 49 należy do Strongylida

• Blisko 47 gatunków wykorzystuje mięczaki jako żywicieli ostatecznych – 33 należy do Rhabditida

• Większość Rhabditida nie zabija żywiciela przed reprodukcją

• Inwazyjne postacie Phasmarhabditis hermaphrodita są wektorami letalnych dla ślimaka bakterii – podobieństwo dla nicieni entomopatogennych

Parazytoidy owadów:

Rząd: Muchówki

• Rączycowate

• Pryszczarkowate

Rząd: Błonkówki

• Gąsienicznikowate

• Oścowate

• Mszycarzowate

• Męczelkowate

Choroby ryb:

• Naturalna selekcja wśród dziko żyjących osobników

• Równowaga biologiczna między czynnikami etiologicznymi i żywicielem

• Zagęszczenie osobników w monokulturach oraz zarybianych zbiornikach

• Wiedza o etiologii chorób pasożytniczych istotna dla:

• Weterynarzy

• Hodowców

• Konsumentów

Pasożytnicze Protista:

1. Wiciowce

2. Sporowce

Ichtyhobodo nectar

• Wiciowiec wielkości krwinki

• Dwuwiciowa komórka pływająca i zakotwiczona w skrzelach i skórze – forma osiadła

• Może tworzyć cysty wypełnione glikogenem

• Występowanie: eurytermiczny (2-30⁰C), euryhaliczny, słodkowodny i morski

• Patogeneza – złuszczanie nabłonka skrzeli, zaburzenie osmoregulacji, obrzęk

• Objawy kliniczne – obrzęk skrzeli, gwałtowne ruchy, brak żerowania, szare plamki na ciele zlewające się w nalot

• Diagnostyka – badanie zeskrobiny

Hexamita sp. (Spironucleus sp.)

• Pasożyty przewodu pokarmowego

• Szeroko rozprzestrzenione

• Patogeneza – zwykle nosicielstwo, przy dużej inwazji stan zapalny jelita

• Objawy kliniczne – wzdęcie jamy ciała, wychudzenie, wysadzenie gałek ocznych, zmiany na skórze

• Diagnostyka – badanie zeskrobiny śluzówki oraz treści jelita, przewodów żółciowych, wątroby, nerek

Myxosoma cerebralis

• Wywołuje kołowaciznę, przewlekłą chorobę tkanki chrzęstnej i OUN narybku łososiowatych

• Objawy:

1. Ściemnienie ogonowej części ciała

2. Pływanie w kółko

3. Zniekształcenia

4. Ekstensywność 100%

• Diagnostyka – spory w chrzęści

Chilodonella cyprini

• Pasożyt skóry i skrzeli ryb o osłabionym układzie obronnym (stres środowiskowy, zanieczyszczenie)

• Nadprodukcja śluzu – pokrycie warstwą całych skrzeli

Trichodina sp.

• Pasożyty skóry i skrzeli ryb

• W wodzie żyją do 2 dni

• Ciało ryby pokryte szarym nalotem

• Śmiertelność narybku do 50%

Ichthyophthirius multifiliis

• Kulorzęsek wywołuje chorobę skóry, skrzeli, czasem jamy gębowej różnych gatunków ryb

• Ginie w temperaturze większej niż 32-33⁰C

• Objawy:

1. Brak żerowania

2. Grupowanie na płyciznach

3. Białe grudki

4. Śmierć

• Diagnostyka – badanie zeskrobin

Pasożytnicze Trematoda:

1. Monogenea

• Dactylogyrus sp.

• Gyrodactylus sp.

1. Digenea

• Sanguinicola sp.

• Diplostomum sp.

Dactylogyrus sp.

• Budowa: 0,5-1mm

• Karp, karaś (skrzela, skóra)

• Daktylogyroza (narybek, śluz, martwica, krwawienie, odpadanie listków skrzelowych)

• Wzrost temperatury – stymulacja rozwoju

• Źródło: materiał zarybieniowy, larwy z woda dopływową

• Objawy:

1. Słabe żerowanie

2. Grupowanie przy brzegu

3. Ciemnienie powłok

4. Wychudzenie

Gyrodactylus sp.

• Budowa: 0,3-1mm

• Występuje u ryb karpiowatych i łososiowatych

• Poliembrionia – jedno jajo z czterema zarodkami

• Gyrodaktyloza (u ryb osłabionych, matowienie skóry, mleczny nalot, martwica, owrzodzenie)

Sanguinicola sp.

• Sangwinikoloza jest chorobą układu krążenia i skrzeli

• Występuje u karpi i karasi

• Pasożyty gromadzą się w opuszce sercowej, aorcie brzusznej i naczyniach mózgowych

• Miracydia wylęgają się w skrzelach

• Patogeneza ma związek z gromadzeniem jaj pasożyta w skrzelach

• Sangwinikoloza objawy:

1. „marmurkowe” ukrwienie skrzeli

2. Zwiększone wydzielanie śluzu i obrzęk

3. Wysadzenie gałek ocznych

4. Nastroszenie łusek

5. Wychodzenie

6. Ściemnienie powłok

• Diagnostyka – jaja w skrzelach

Diplostomum sp.

• Początkowo uogólniona, a następnie parazytoza oczu

• Żywiciel ostateczny: ptactwo (mewy, rybitwy, czajki – 3 dni)

• Żywiciel pośredni: ślimak (6 tygodni – cerkarie)

• Diplostomule występują z krwią