Laseroterapia

Laser :

• „Light aplification by stimulated emission of radiation”

• “wzmocnienie światła przez stymulowaną emisję promieniowania”

Historia:

• 1960 r.- pierwszy laser skonstruował w USA

Budowa lasera:

• Część zasilająca i kontrolna (sterownik) uruchomienie aparatu i ustawienie parametrów

• Część laserowa:

• aplikator,

• światłowód,

• skaner

Budowa lasera:

• ośrodek laserowy (gaz, ciecz, ciało stałe, półprzewodnik)

• układ pompujący (źródło energii wzbudzenia – termiczne, elektryczne, radioaktywne, chemiczne)

• komora rezonatora optycznego (zawiera dwa równoległe zwierciadła odpowiadające za kierunkowość emisji promieniowania)

Właściwości fizyczne światła laserowego:

• Monochromatyczność (jednobarwność) – promieniowanie emitowane przez lasery ma prawie jednakową długość fali. Lasery emitujące promieniowanie widzialne wysyłają światło jednobarwne, o małej szerokości linii widmowej, wyznaczającej zakres jego długości fali.

• Spójność (koherencja) – fale światła laserowego mają taką samą fazę zarówno przestrzenną (zależność fazowa występująca między różnymi punktami źródła promieniowania) jak i czasową (dotyczy jednego punktu w różnych momentach czasu)

• Równoległość (kolimacja) – laser emituje wiązkę równoległa. Kąt rozbieżności wiązki laserowej jest bardzo mały. Wiązka promieni wysyłana na dużą odległość minimalnie zmienia rozmiar.

• Intensywność – moc promieniowania zawarta jest w wąskiej wiązce promieni światła laserowego

Podział laserów:

1. Ze względu na moc promieniowania:

• Lasery dużej mocy, powyżej 500 mW

• Lasery średniej mocy, od 7 do 500 mW

• Lasery małej mocy, od 1 do 6 mW

1. Ze względu na długość fali:

• Pracujące w nadfiolecie (poniżej 400 nm)

• Pracujące w paśmie widzialnym (400-780 nm)

• Pracujące w podczerwieni (powyżej 780 nm)

1. Ze względu na rodzaj ośrodka laserowego:

• Gazowe (ośrodek czynny – atomy gazu np. He, Ne, molekuły np. CO2, jony gazów szlachetnych np. Ar, Kr, Xe, pary metali w gazie szlachetnym np. kadmu (Cd) w helu (He – Cd). Pompowanie zachodzi przez energię wyładowań elektrycznych.

• Półprzewodnikowe (ośrodek czynny dioda, najczęściej z arsenku galu GaAs). Pompowanie zachodzi przez przepływ prądu elektrycznego

• Cieczowe (lasery chelatowe i barwnikowe). Ośrodkiem czynnym są ciekłe związki organiczne lub nieorganiczne. Pompowanie na drodze reakcji chemicznej lub optycznie.

• Stałe jonowe (ośrodek czynny ciało stałe, kryształ lub szkło. Z zastosowaniem minerału granatu itrowo – aluminiowego YAG (yttrium – aluminium garnet). Pompowanie światłem o dużym natężeniu.

Najczęściej stosowane lasery używają światła w zakresie podczerwieni.

• Stopień absorpcji i głębokość wnikania promieniowania zależy z jednej strony od struktury naświetlanej tkanki tzn. jej ukrwienia, pH, zawartości wody, pigmentów, melaniny i hemoglobiny, z drugiej zaś, od długości fali promieniowania, czyli barwy światła, mocy i czasu trwania zabiegu.

• Przykładowo promieniowanie czerwone (630-670 nm) działa do głębokości około 10-20 mm, zaś podczerwone (810-910 nm) nawet do 50 mm. dla tkanki słabo uwodnionej i znacznej spoistości oraz dużej zawartości pierwiastków ciężkich głębokość penetracji znacznie się zmniejsza

Podział laserów ze względu na charakter pracy lasera:

1. Praca impulsowa:

• Emitują wiązkę promieniowania w postaci okresowo powtarzających się impulsów światła

• Podczerwone (IR 890-910 nm)

• Moc 5-50 W

• Czas trwania impulsu promieniowania od 100 do 200 ns

1. Lasery ciągłe:

• Lasery ciągłego działania (continuous work) emitujące ciągłą wiązkę światła

• Emitują promieniowanie o długościach fali:

• (635 – 650) nm – jest to promieniowanie czerwone i mocy do 30 mW

• (805 – 830) nm

Klasyfikacja laserów impulsowych:

• I – lasery niskoczęstotliwościowe pracujące w zakresie częstotliwości od 1 Hz do 80 Hz

• II – lasery średnioczęstotliowościowe pracujące w zakresie częstotliowści od 10 Hz do 10 000 Hz, czyli do 10 kHz (1 kHz = 1000 Hz)

• III – lasery wysokoczęstotliwościowe generujące impulsy o częstotliwościach powyżej 10 000 Hz

Podział laserów ze względu na energię zastosowaną w leczeniu:

• Lasery wysokoenergetyczne (chirurgiczne) wykorzystywane do destrukcji lub usuwania tkanki (cięcie, koagulacja, odparowanie). Moc powyżej 500 mW

• Lasery niskoenergetyczne (biostymulacyjne, zachowawcze) wykorzystywane są w terapii bólu, medycynie sportowej, dermatologii, stomatologii, w diagnostyce i terapii nowotworów metodą fotodynamiczną

• W terapii niskoenergetycznej nie wykorzystuje się działania cieplnego laserów, temperatura tkanek wzrasta max o 0,5 stopnia C.

Głębokość przenikania:

• Gazowe

• Półprzewodnikowe

Działanie lasera:

1. I etap:

• Pod wpływem dostarczonej energii następuje wzbudzenie atomów

• Odbywa się to drogą pompowania

• Wytwarza się stan inwersji obsadzeń, tzn. atomy zostają przeniesione na wyższy poziom energetyczny

• Wzbudzony atom emituje przypadkowo określony foton

1. II etap:

• Stymulowanie emisji dalszych fotonów

• Emitowany foton wymusza emisję fotonów z innych atomów ośrodka

• Proces ten przebiega w kierunku prostopadłym do zwierciadła i po odbiciu stale narasta

1. III etap:

• Emisja promieniowania laserowego ma miejsce kiedy wiązka drgających w jednym kierunku promieni jest wystarczająco intensywna

• Dochodzi do uwolnienia energii przez półprzepuszczalne zwierciadło

Właściwości biologiczne promieniowania laserowego:

• Zwiększenie syntezy kolagenu

• Wzrost syntezy ATP

• Zwiększenia ilości DNA i RNA

• Zwiększona synteza białek

• Zwiększenie przepuszczalności błon dla jonów wapnia

• Pobudzenie wydzielania neuroprzekaźników, endorfin

• Zwiększone zaopatrywanie tkanek w tlen

• Zwiększenie unaczynienia tkanek

• Wzrost mikrokrążenia

• Ułatwia regenerację nerwu

• Szybsze formowanie kostniny

• Zwiększenie odpływu limfy

• Usprawnienie procesów metabolicznych

• Działanie przeciwbólowe

• Działanie przeciwzapalne

• Działanie przeciwobrzękowe

Fazy reakcji organizmu na oddziaływanie laserowe:

1. Faza adaptacji

2. Faza zmniejszenia reakcji fizjologicznych

3. Faza hamowania reakcji fizjologicznych

Wskazania do laseroterapii:

• Trudno gojące się rany, odleżyny, owrzodzenia

• Utrudniony zrost kostny

• Przewlekłe stany zapalne

• Choroba zwyrodnieniowa stawów

• Zespoły bólowe w przebiegu dyskopatii

• Zapalenia okołostawowe

• Przeciążenia stawów, tkanek miękkich

• Zapalenia ścięgien, powięzi, pochewek ścięgnistych, kaletek stawowych

• Nerwobóle

• Mięśniobóle

• Po urazach narządu ruchu (zwichnięcia, skręcenia, krwiaki)

• Epikondylis (łokieć tenisisty bądź golfisty)

• Ostroga piętowa

• Porażenia nerwów

• Zespół cieśni nadgarstka

Przeciwwskazania do laseroterapii:

• Nowotwory

• Ciąża

• Miesiączka

• Rozrusznik serca

• Choroby z gorączką

• Padaczka

• Czynna gruźlica

• Nadczynność tarczycy

Zasady dawkowania:

• DAWKA

Dawkę określa się jako natężenie, ilość energii wypromieniowanej na jednostkę powierzchni. (J/cm²)

• Stan ostry: 0,1 – 3 J/cm²

• Stan podostry: 3 – 6 J/cm²

• Stan przewlekły: 6 – 9 – 12 – 20 J/cm²

• DŁUGOŚĆ FALI

• Sonda czerwona IR 500 -760 nm (naświetlanie skóry i śluzówki – płytka penetracji)

• Sonda podczerwona IR 800 – 950 nm (naświetlania tkanek głębiej położonych)

• CZĘSTOTLIOWOŚĆ

• Najczęściej od 3000 – 5000 Hz

• MOC

• Związana z wyborem sondy laserowej:

Sonda czerwona 30-60 mW

Sonda podczerwona

Technika zabiegu:

Metoda kontaktowa:

• Stosuje się na skórze nieuszkodzonej

• Głowica dotyka skóry, lekko lub z łagodnym uciskiem

• Można też stosować ucisk przerywany, tzw. dziobanie

Metoda bezkontaktowa:

• Stosuje się w przypadkach ze skórą zmienioną chorobowo

• Nie dotykamy głowicą do skóry

Głowice:

• Głowica ruchoma (technika labilna) nazywane skanowaniem lub przemiatanie ręczne.

• Głowica ustalona w jednym punkcie (technika stabilna) stosuje się na punkty spustowe, motoryczne i akupunkturowe

Zasady BHP obowiązujące podczas pracy z laserem:

Polska Norma PN-91/T-06700

Zakresy długości

• Podział na klasy:

• Klasa 1: całkowicie bezpieczne

• Klasa 2: 400-700 nm

• Klasa 3 A: niebezpieczne

• Klasa 3 B: niebezpieczne

• Środki bezpieczeństwa:

• Okulary

• Oznakowanie pomieszczenia

• Odpowiednie pomieszczenie

• Badania okulistyczne

• Szkolenie

Aparat powinien być zaknięty zabezpieczony i używany przez osoby przeszkolone. Niedopuszczalne jest kierowanie wiązki światła