Marcin Samulnik
Kulturoznawstwo II rok.

Jako temat swojej pracy wybrałem katedrę gotycką. Katedra to budowla odnajdywana wyłącznie w kulturze i religii chrześcijańskiej i służy jako miejsce modlitwy i przechowywania relikwii świętych i błogosławionych. Jest to swoista wykładnie wiedzy i wiary. Każdy element składający się na całość katedry ma swoje znaczenie i przekazuje swoistą informację. Jest ona pełna symboli, które trzeba umieć odczytać i zinterpretować we właściwy sposób.

Katedry gotyckie były budowane na planie krzyża łacińskiego, który odzwierciedla proporcje postaci człowieka. Stąd wniosek że architektura takiego kościoła jest obrazem ciała Jezusa Chrystusa, człowieka doskonałego oraz archetypu stworzenia. W konstrukcję katedry zostały wpisane figury geometryczne, a konkretnie koło i kwadrat. Wraz z planem krzyża są one podstawą orientowania i wytaczania fundamentów budowli. Koło jest symbolem nieba, natomiast kwadrat ma symbolizować ziemię. Zatem obydwie figury nabierają znaczenia mistycyzmu eschatologii. Przejście od koła do kwadratu symbolizuje doczesny obrót świata i jego zatrzymanie oraz przeobrażenie wieku teraźniejszego w wiek przyszły.

Prezbiterium katedry zawsze skierowane jest ku wschodowi, natomiast główne wejście i fasada z dwiema wieżami zwrócona jest na zachód co ma związek z położeniem Jerozolimy leżącej na wschodzie. Ma to również związek z traktatem Orygenesa „O modlitwie” jest zapis iż prawdziwe światło pochodzi ze wschodu. Dzwonnica katedry ma obrazować Matkę Boską i kościół, które są nazwane w „Pieśni nad pieśniami”, „Wieżą Dawidową”. Sam dzwon jak i cała dzwonnica miały przypisane znaczenie moralizujące. Te dwa elementy symbolizowały pouczających i napominających kaznodziei. Dźwięk dzwonu miał nawoływać i przypominać ludziom o modlitwie i obowiązkach wobec Boga.

Pomimo swojego ogromu katedra gotycka sprawia wrażenie lekkiej i smukłej. Taki efekt uzyskano dzięki zastosowaniu przypór i łuków oporowych, które podpierały i utrzymywały mury budowli. Ten zabieg umożliwił zastosowanie wysokich i bogato wykonanych ostrołukowych okien i witraży.
Proporcjami katedry rządzi geometryczny moduł, który ma za zadanie symbolizować ład boski. Gdyż Bóg podczas stwarzania świata posługiwał się miarą liczbą i wagą.

Wysokie, strzeliste i bogato zdobione wieże symbolizowały wznoszenie się „ku Bogu”. Wieża z piramidą oraz wieńczącą ją iglicą strzelała w niebo była symbolem góry kosmicznej. Bliźniacze wieże, po bokach fasady zachodniej związane były z symboliką solarną i nawiązywały do słonecznych kolumn budowanych przez starożytnych.
Istotnym elementem w katedrze był portal główny. Był on zazwyczaj bogato dekorowany rzeźbami proroków, apostołów i świętych kościoła. Portal jest bramą, sama brama natomiast symbolizuje Chrystusa. Z tego wniosek że portal; wejście do świątyni stanowi bramę pomiędzy światami. Światem doczesnym i wiecznym, światem ludzkim i światem boskim. Z racji swojej funkcji ów portal był bogaty w symbolikę, zaś wielki, potrójny portal w świątyni nawiązywał do rzymskiego łuku tryumfalnego, będącego budowlą o symbolice solarnej. Wywodzi się ona z wpisanego w okrąg monogramu Chrystusa i stanowi przetworzenie prastarego symbolu kosmosu, koła kosmicznego, które obrazuje cykliczny ruch ziemi; jednak rozeta jest również symbolem Maryi, „Róży duchownej”.

We wnętrzu świątyni znajdujemy kopułę lub inne sklepienie, które wznosi się nad sześcianem nawy głównej. Symbol ten ma obrazować wznoszenie się nieba nad ziemią. Efekt ten potęgowano poprzez malowania sklepienia na niebiesko oraz poprzez dekorację ze złotych gwiazd. Od posadzki do sklepienia wznosi się pionowa linia obrazująca przejście ze stanu ziemskiego do stanu niebieskiego. Oprócz samej linii możemy znaleźć inne symbole naszego duchowego wznoszenia się. Ta wewnętrzna dynamika świątyni służy nam za przewodnika w modlitwie. Następnym elementem katedry jest oś nawy głównej, która biegnie od wejścia do wielkiego ołtarza. Jest ona płaskim rzutem osi wertykalnej, od posadzki do sklepienia; od ziemi do nieba.

Najważniejszym miejscem w katedrze jest ołtarz. Jest to punkt, z którego promieniuje blask oraz do którego wszystko się zbiega. Ołtarz jest najświętszym miejscem świątyni. Jest to serce i centrum budowli. Ołtarz jest symbolem Samego Chrystusa. jest kamień ofiarny, stół dla ofiary, która dla upadłej ludzkości jest jedynym sposobem nawiązania kontaktu z Bogiem. Poprzez ceremonię konsekracji staje się centrum świata usytuowanym na osi: ziemia-niebo. Stąd wniosek, że nawa główna jest symbolem naszej drogi do zbawienia. Wejście wraz z portalem symbolizują narodzenie, nawa wraz z osią jest to nasza droga życiowa a ołtarz odzwierciedla cel naszej ziemskiej wędrówki, czyli niebo.