Wykład I, 04.10.2012r.
Filozofia edukacji jest filozofią praktyczną, jest tworzona w kontekście praktyki edukacyjnej. Nie ma filozofii ahistorycznej. Filozofia edukacji zakorzeniona jest w edukacji społecznej.
Filozofia spekulatywna wykracza poza miejsce i czas, natomiast filozofia edukacji jest w danym miejscu i czasie. Jest bardzo dużo koncepcji edukacyjnych.
Na filozofię edukacji można patrzeć od strony dyscypliny akademickiej. Od 1945-1989 roku, filozofia edukacji była rugowana z wydziałem pedagogicznym, w tamtych czasach zajmowanie się innymi filozofami niż Marks i Lenin było zakazane. Filozofia edukacji wraca na uczelnie po 1989 roku.
Filozofia edukacji jako normatywna teoria edukacji. Jak proces edukacji powinien wyglądać? To zależy od tego jaką weźmiemy filozofię pod uwagę. Filozofia stoi u podstaw wszystkich teorii.
Filozofia edukacji a teoria wychowania. W Polsce mówiono raczej o filozofii wychowania. Andrea Falkowska z UW uważa, że należy mówić o filozofii wychowania, a że filozofia edukacji ogranicza się do szkoły. Martin Heidegger „In der welt sein” wg Falkowskiej aby człowiek mógł zrozumieć świat musi być wychowany. Lech witkowski także mówi o filozofii edukacji, że wpływ człowieka jest kluczowy, wychowanie rodzinne.
Bildung formułowanie osoby, wprowadzanie osoby w świat Falkowska
Erzeilung od education, instytucjonalizowanie wymiar społeczny, wychowanie przez szkołę, filozofia szkolna
Filozofia edukacji zdobywa coraz większą popularność.
Filozofia edukacji ma 2 oblicza:
Harvey Siegel janusowe oblicze pokazuje nam obraz klasycznej filozofii, a w drugim obliczu to codzienna praktyka edukacyjna nie można analizować osobno.
Wykład II, 11.10.2012r.
Platon w dialogu pt „państwo” nawiązuje do edukacji. Dzieło powstało w 360 r. p. n. e. głównym rozmówcą jest Sokrates. Platon w księdze II rozpatruje problematykę edukacji.
Sprawiedliwość w „Państwie” występuje w księdze I i na początku księgi II. Sprawiedliwość jest ukazana jako wielka rozszczepiona rysa. Sprawiedliwość u Platona: to co uchodzi za sprawiedliwe nie jest sprawiedliwe, a to co jest niesprawiedliwe uchodzi za sprawiedliwe. Młode pokolenie ma fałszywe rozumienie sprawiedliwości, nie wie co to sprawiedliwość. Sprawiedliwość zewnętrzna w głównej świadomości serca, człowiek udaje sprawiedliwego. Młody człowiek stojący u progu dorosłego życia stoi przed dylematem: być sprawiedliwym czy udawać takiego. Społeczeństwo zachęca nas do udawania, że jesteśmy sprawiedliwi. Greckim bogom nie przeszkadza niesprawiedliwość ludzi, a ludzie chcąc przebłagać bogów składają im ofiary, a bogowie je przyjmują. Grupy rówieśnicze i autorytety oczekują że będziemy kłamać.
Wg Platona jest w nas pragnienie dobra i sprawiedliwości, nie możemy tego zagłuszyć (koncepcja anamnezy) coś nam nie pasuje. Platon: państwo, źle funkcjonuje, bo jest zła edukacja młodego pokolenia.
Jak przywrócić sprawiedliwość? Należy zmienić model edukacji (zmienić kulturę, ustrój państwa). Gospodarka popycha kulturę, a wszystko idzie w górę (im jesteśmy bogatsi, tym jesteśmy lepiej wykształceni). U Platona kultura daje edukację.
T. Brenald w latach 50 i 60 XX w., dekonstrukcjonizm społeczny. Edukacja ma doprowadzić do zmiany społecznej. Platon zastanawia się jak powstaje państwo. Państwo rodzi się z podziału pracy społecznej, żadna jednostka nie zaspokoi wszystkich potrzeb. Wszyscy jesteśmy sobie nawzajem potrzebni. W pewnym momencie pojawia się poczucie zbytku, to prowadzi do wojen itp. „Strażnicy” umożliwiają nam pomoc w zdobyciu nowych potrzeb. Wg Platona nie umiemy żyć w ubóstwie. Żołnierze muszą być wydedukowani, by dobrze chronić państwo. Platon porównuje ich do psów pasterskich. Muszą być troskliwi dla obywateli i agresywni wobec obcych.
W jaki sposób edukować strażników???
Dla ciała: gimnastyka muszą mieć piękne ciało i piękny umysł (paideia), między ciałem a umysłem musi być harmonia. Dzięki ruchowi aktywizujemy rozum/
Dla duszy: służba muzom. Muza gr. Boginia sztuki i nauki (9 osób)
Wg Platona edukacja jest dobra. Problem jest że młodzieży i dzieciom przekzuje się mity które kłamią, są nie prawdziwe. Mity pokazują nam fałszywy świat, świat którego nie ma. Bogowie to wymysł ludzki, świat który pokazują jest fałszywy. Młodzi chłopcy uczą się że liczy się spryt, siła, dominacja nad innymi, realizacja własnego obrazu świata. Bogowie to farbowane lisy.
Co należy zrobić??? Mity powinny być pod kontrolą państwa (cenzura), należy dopuszczać tylko mity prawdziwe. [Lista lektur w szkole to dalekie echo koncepcji Platona]. Należy chronić dzieci przed dekonstrukcyjnymi mitami.
Kto powinien zająć miejsce bogów, mitów??? Bóg jest dobry, nie ma w nim zła, Bóg to idea dobra, to co złe to nie pochodzi od Boga.
Fatum cokolwiek robie i tak nic mi nie wychodzi, to jest greckie myślenie w nas dzisiaj. Zło istnieje ale nie jest to fatum. Jak w Bogu jest zło to nie ma szans na dobrą edukacje.
Wykład III, 25.10.2012r.
Mitologia najbardziej przeszkadza w edukacji wg Platona, należy ja odrzucić, należy wprowadzić jednego boga.
System edukacyjny wg Św. Tomasza z Akwinu (12125-1274r.) średniowiecze:
Czas powstawania uniwersytetów charakter stowarzyszeń tęsknota za prawdą
W europie łacińskiej odkryty zostaje Arystoteles (tłumaczenie jego tekstów), pojawia się scholastyka; XVI/XVII w. uczeni kwestionują Arystotelesa
Święty Tomasz teolog najważniejsza dyscyplina wiedzy to filozofia potwierdza prawdę i wiarę wszystko jest nakierunkowane na cel, wszystko dąży do miejsca przeznaczenia argumenty tej filozofii z Biblii, filozofów, ojców kościoła itp.; filozofia ta jest w pewnych kręgach bardzo popularna np. KUL, czy Uniwersytet im. Wyszyńskiego w Warszawie
Święty Tomasz o edukacji:
„Suma teologiczna” suma wszelkiej wiedzy
„Suma przeciwko poganom” wykazywanie że chrześcijanie mają rację
„O prawdzie”
Edukacja w rodzinie co rozum nam mówi o rodzinie; różnica miedzy wychowaniem człowieka a zwierząt:
Troska o małe jest krótka zwierzęta mają instynkt
Rolą rodzica jest wychowanie; wychowanie odbywa się przez bardzo długi czas
Dziecko by było dobrze wychowane musi być wychowane przez oboje rodziców
Na rodzicach spoczywa obowiązek kształtowania duszy, umysłu dziecka
Racjonalność podporządkowana woli (według niektórych filozofów)
Trzeba nauczyć dziecko roztropności
…………………………..
Człowiek, który jest edukowany ma coraz więcej wiedzy i więcej się dowiaduje
Młodzi ludzie mają skłonność do buntu
Edukacja związana jest z kontrolą woli
Lepszymi nauczycielami są mężczyźni, bo lepiej panują nad dzieckiem
Wychowanie w kontekście państwa:
Konwencjonalne instytucje: szkoła
Natura stwarza wszystko: państwo, rodzinę
Szkoła to wytwór człowieka, umowa ludzka
Szkoła powinna być utrzymywana przez państwo, kościół
Szkoła zaspokaja człowieka kulturalnie, zdolność nabywania umiejętności
Na ile państwo może integrować w życie rodzinne??? Państwo może ingerować w życie rodzinne, tylko w wyjątkowych sytuacjach np. przy dzieciach zdemoralizowanych. Wg Świętego Tomasza, gdy rodzice nie są chrześcijanami to dzieci nie powinny być wychowywane w takich rodzinach, bo nie pójdą do nieba.
Nauczyciel:
Nie można mówić o nauczycielu, bo istnieje tylko Bóg
Nauczyciel to rola, instrument Boga
Maja uczyć prawdy
Nabywanie wiedzy przez doświadczenie (Arystoteles)
Umysł jest potencjalnie gotowy do wiedzy
Nie nauczymy się niczego jak będziemy startować ze zbyt wielkiego poziomu
Nauczyciel jest podobny do lekarza nauczyciel sprawdza, czy uczeń sam dochodzi do wiedzy.
Wykład IV, 15.11.2012r.
W „Utopii” ludzie ciągle się uczą, nie wiedzą co to odpoczynek, najważniejsze jest zdobywanie wiedzy. XVIII/ XIX w. oświecenie.
Edukacja w demokracji liberalnej. Rola ideałów.
Demokracja i liberalizm są ze sobą powiązane. John Lock i John Stewart Mill brytyjscy filozofowie, uznawani za fundatorów koncepcji liberalnej. Demokracja to rządy większości, demokracja ateńska. Arystoteles o demokracji to rządy motłochu, tłumu, jest to coś negatywnego. Rządzić powinni „namaszczeni przez Boga” od XIX w. Po wieku XIX demokracja otrzymała …………………………….. liberalizm wolność jednostki, mamy pewne wolności i praca której nikt nam nie odbierze. Nie można wyobrazić sobie państwa, które jest tylko demokratyczne lub tylko liberalne. Te dwa pojęcia są ze sobą nierozerwalnie związane.
Neoliberalizm jest traktowany jako zagrożenie. Liberalizm odnosi się do polityki, koncepcja ekonomiczna, podkreśla że państwo musi się wycofać z dóbr i usług obywateli np. szkolnictwo- edukacja, transport publiczny. Wg neoliberalizmu musi to zostać sprywatyzowane.
E. Potulicka i J. Rutkowiak neoliberalizm uwikłania edukację pokonują zagrożenia, które się łączą z neoliberalizmem. Aleksander Sidorkin prywatyzacja edukacji.
J. Rowls „Teoria sprawiedliwości”, lata 70, opisał on w książce jak powinno funkcjonować państwo demokratyczno- liberalne, musi opierać się na 2 zasadach:
Należy respektować prawa nabyte np. prawa do stypendiów, zniżek itp. byłoby to niesprawiedliwe
Druga zasada składa się z 2 elementów:
Wszyscy powinni mieć równy dostęp do pozycji z zaszczytami, nie możne mieć charakteru prawego
Jeżeli wprowadzamy zmiany społeczne to mamy wybierać takie opcje które są najkorzystniejsze dla najuboższych.
Edukacja różne opcje:
R. Peters 1967r. „Etyka i edukacja”, edukacja jest pozytywna, przekazuje wartości. Edukacja wg niego to coś wartościowego jest lub zostało przekazane w wartościowy sposób edukacja to przekazywanie wartości, formułowanie człowieka lepszego niż był. Trzeba odróżniać edukację od socjalizacji. Peters się z tym nie zgadza, socjalizacja wprowadza w to co dobre i to co złe, np. hipokryzja, szkoła wprowadza nas tylko w rzeczy dobre. Współczesna edukacja to coś dobrego i coś złego np. Pierre Bourdieu reprodukcja społeczeństwa polega na tym że szkoły spełniają funkcje reprodukcyjną, odtwarzają stronę społeczeństwa która istnieje w danym społeczeństwie.
Wykład V, 29.11.2012r.
Edukacja i socjalizacja to dwie różne rzeczy. Edukacja nie może dociąć się od wartości. Przekaz kulturowy to „testament”.
Edukacja w państwie; liberalno- demokratycznym. Teoria odwołania komunikacyjnej. W edukacji liberalnej rodzice są odpowiedzialni za wychowanie dzieci, zapis w art. 48 ust. 1 i art. 53 ust. 3.
Czy to znaczy że państwo w ogóle nie ma ingerować w edukację??? Jest możliwa edukacja bez ideałów??? Jest to trudne do wyobrażenia. Jeżeli państwo by nie ingerowało, powstała by próżnia wypełniona biznesem. Jeżeli edukacja przestałaby być publiczna, to przejęte zostało by to przez biznesmenów, w szkole wartości konsumpcjonizmu. Państwo nie może tak po prostu zrezygnować z ingerowania w edukację, bo bylibyśmy tylko konsumpcyjnym narodem.
Coraz więcej mówi się o wartości proceduralne (formalne), coraz mniej o wartościach merytorycznych (proceduralnych). Pokazuje to jak mamy realizować cel. Ważne jest jak osiągniemy procedurę.
Jurgen Habermas twórca teorii krytycznej, związki z neomarksizmem (marksizm nie dogmatyczny, wrażliwy społecznie). Społeczeństwo jest centrum zainteresowania. Dzieło Habermasa: mówi tam o że można dostrzec rozwój racjonalności.
Racjonalność teleologiczna dominowała, obowiązywała. Racjonalne jest to co celowe, ścisły związek. Człowiek bez celu jest nieracjonalny. To owoc greckiej filozofii.
XVIII, racjonalność deontologiczna wypełnianie swoich obowiązków. Kant, imperatyw kategoryczny, człowiek staje wobec obowiązku i musi go wypełnić. To też jest racjonalne.
Racjonalność dramaturgiczna człowiek odgrywa role społeczne, Legoff „Człowiek w teatrze życia codziennego”. Odgrywamy role i to jest racjonalne.
Potrzebujemy: racjonalności komunikacyjnej szukamy warunków w których będziemy mogli komunikować się z innymi. Mówienie o ideałach, mija się z celem, ważniejsza jest komunikacja, kompromisy, Habermas to potrzebujemy warunki do rozmowy, a nie wyznaczania celów. Ideałem jest procedura i tego musimy przestrzegać.
Habermas broni rozumu, nie mówi że rozum się kończy, człowiek jest racjonalny i tak też potrafi działać.
Ahron Aviram napisał książkę, „żeglowanie w czasie sztormu”, państwo pokazywało cele do których mamy dążyć:
Realizacja zadań społecznych edukacja jest narzędziem do rozwiązywania problemów społecznych i realizować zadania społeczne, szkoła jest idealnym miejscem do zmian nastawienia uczniów.
Kształcenie technokratów: podkreśla się że społeczeństwo zawsze będzie potrzebowało specjalistów, którzy będą sprawnymi urzędnikami, bez względu na ich przekonania,
Reprodukcja społeczna: każde społeczeństwo jest konserwatywne. Społeczeństwo jest mądre bo wie że rewolucje, bunty itp. Są dla państwa nie korzystne, wprowadzają dysharmonię i reprodukcja społeczna dąży do tego żeby reprodukować obecny stan społeczeństwa. Społeczeństwo ma być stabilne, nie powinno się zmieniać, społeczeństwo ma sprawić by społeczeństwo było ciągle w jednej warstwie społecznej np. biedne dziecko nie ma zbyt awansować w czasie nauki w szkole. Cele te nie są adekwatne dla państwa.
Autonomia uczniów: jest najważniejsze, mówi że nie ich rolą jest wybieranie wartości, ale ich rolą jest to że mają być ludźmi wolnymi. (w sensie emocjonalnym, wolumijnym). Państwo nie stanie i nie powie że mamy wybrać to czy tamto, ale sami mamy wybrać i nic im do tego czy wybraliśmy dobrze, czy źle.
Jak chcecie dobrze żyć w państwie liberalnym to osiągniecie sukces. Najważniejsze jest to żeby dojść do celu odpowiednimi procedurami a nie żeby osiągnąć konkretny cel. Mówimy: chcecie dobrze żyć w państwie, musicie dobrze się komunikować, ich celem podstawowym jest wasza autonomia. Jeżeli to osiągniemy to można powiedzieć że osiągnęliśmy sukces.
Wykład VI, 06.12.2012r.
Coraz mniej wartości otrzymujemy z góry. Racjonalna komunikacja występuje u Habermasa. W państwie liberalno- demokratycznym jest bardzo wiele konkurujących ze sobą wartości.
Autonomia stan w którym człowiek umie rządzić swoim własnym życiem (to nie jest oczywiste).
W tradycji filozoficznej nie jesteśmy do końca autonomiczni wg szkół:
I szkoła zwana doktryną chrześcijańską (europejską, zachodni kontekst kulturowy) szkoła jest związana z wszelkim myśleniem religijnym, znak zapytania przy autonomii człowieka: wg antropologii chrześcijańskiej nie możemy powiedzieć że człowiek jest w pełni autonomiczny „jest porządek metafizyczny w którym człowiek usytuowany i porządek ten z góry określa co jest dla człowieka dobre a co nie jest”; człowiek ukierunkowany na Stwórcę, Boga, jest to dobre, a gdy sprzeciwia się przykazaniom jest źle; dekalog to „regulamin” postępowania.
Wynika ze struktury społecznej:
Strukturalistyczne: człowiek jest wytworem w dużym stopniu struktur społecznych. Mark Sizim- filozofia ta szczególnie akcentuje to. Człowiek uznaje coś za dobre, a coś za złe, bo należy do określonej klasy społecznej, to decyduje czego chcemy. Innych rzeczy będzie chciał człowiek bogaty, a innych człowiek biedny. Drugie podejście jest bardziej zdeterminowane.
Autonomiczne decyzji, człowiek kieruje się względami wewnętrznymi i tymi co są w nim, a nie kieruje się zewnętrznymi względami. Ludzie autonomiczni kierowani z wewnątrz kierują się do własnych wewnętrznych oczekiwań, ambicji, głównie do racjonalnego osądu.
Związek autonomii i racjonalności to się ściśle ze sobą wiąże. Im więcej racjonalności tym większa autonomia i odwrotnie. „duch romantyczny”zgadzamy się że nasza autonomia będzie ograniczona; szeroką autonomię będziemy mieli gdy będziemy racjonalni.
Dzieci nie mogą być autonomiczne, bo nie są w pełni racjonalne. Protekcjonalnie i paternalistycznie traktujemy dzieci, z pobłażliwością, zrozumieniem, litością pokazujemy tym, że dzieci nie mogą ponosić odpowiedzialności, są nieracjonalne.
Związek między autonomią a wolnością. Często stosujemy te dwa pojęcia, ale nie znaczą one tego samego. Współczesna analiza wolności. Różne koncepcje wolności. Podział wolności na:
Pozytywną: człowiek autonomiczny jest wolny, gdny ma właściwości, cechy, predyspozycje, jest w stanie realnie osiągnąć to co zamierza. Autonomia to głównie wolność w sensie pozytywnym. Musimy być wolni w sensie pozytywnym by coś robić, bo przeważnie mamy wolność negatywną.
Negatywną: łatwa do intuicyjnego zrozumienia; wolność od zewnętrznego (fizycznego, psychicznego, manipulacji) przymusu.
Jak społeczeństwo określa autonomię; co oznacza, że człowiek jest autonomiczny względem trzech rodzajów:
I polega na tym że społeczeństwo wyznacza cele, a jednostka musi te cele podjąć autonomia w wyborze środowiska. Cel społeczeństwa, metody własne np. obowiązek nauki, cel; jak długo, czego, gdzie to my wybieramy.
II społeczeństwo wyznacza gamę celów i oczekuje, że jednostka wybierze niektóre z nich np. małżeństwo, życie samotne, partnerstwo możemy/ musimy coś z tego wybrać.
III społeczeństwo nie wyznacza żadnych celów jednostce, samemu trzeba znaleźć cele, jedyny warunek to nie krzywdzenie innych ludzi, cokolwiek wybierzesz to OK, ale póki nie krzywdzisz ludzi.
Wykład VII, 13.12.2012r.
Tylko racjonalność przesądza o tym ze jesteśmy autonomiczni. Uczniowie są zbyt młodzi by mogli w pełni racjonalnie podejmować cele brakuje im dojrzałości by wyznaczać sobie cele które są dla nich korzystne my jako społeczeństwo robimy to za nich. Jest takie założenie ze są niedojrzali.
Sposób używanie rozumu jest ewidentnie niedoskonały trzeba czasu by nauczyć się zacząć korzystać w pełni swojego rozumu zatem jest nie autonomiczny a żeby był autonomiczny to my wyznaczamy mu cele dzięki którym będzie się jego autonomia rozwijała i będziesz na tyle autonomiczny z będziesz sam wyznaczał sobie cele i nie będą one dla ciebie szkodliwe. To ze dziecko w pełni nie korzysta z swojego rozumu jest potwierdzone i uzasadnione. I wyznaczanie dzieciom celów jest potwierdzone i przyjmowane jak najbardziej w państwie liberalno- demokratycznym. Żeby moc z wolności korzystać to trzeba być człowiekiem racjonalnym.
Aviram zwraca uwagę ze autonomia musi być wzmocniona dziecka i musi być postawa bycia człowieka moralnego, czyli takiego który odróżnia dobro od zła, jeżeli nie potrafi tego odróżnić to nie może być w pełni autonomiczny, autonomia zakłada komponent moralny. Drugi warunek jest taki ze autonomiczny może być człowiek który przynależy dialogicznie do wspólnoty czy do społeczności w której żyje. Określa pewien sposób bycia, przynależność dialogiczna sprzeciwie się dogmatyzmowi ująć można rzecz ze przynależąc dialogicznie ja z innymi członkami społeczności szukam prawdy nie jest tak ze ja z góry wiem co jest i być powinno. Człowiek wie ze cos istnieje i ze cos się wydarzy tzw. (stereotyp) niezależnie co nam mówią nie zmieniamy zdania dogmatyz, a w dialogicznej dopiero konfrontacji zmieniamy i chcemy dojść do jakieś prawdy która jest wspólna. Dialogiczne modelowanie rzeczywistości nie zakładanie z góry ze cos wiemy.
Autorytet: Często jest analizowany wraz z autonomią zwłaszcza brytyjscy czy amerykańscy filozofowie to autorytet sprzeciwia się autonomii. Są to wartości które są sobie przeciwne im więcej autonomii tym więcej autorytetu i na odwrót. Autorytet jest utożsamiany z władzą, siłą i przymusem. W anglosaskiej filozofii: jest analizowany w wymiarze instytucjonalnym, jest przedstawiany jako element funkcjonowania społeczeństwa.
Filozofia kontynentalna w Polsce:
Autorytet możliwość wyboru autorytetu w wolności. Jak my myślimy o autorytecie to zwracamy się w stronę władzy, siły i przymusu, albo ważnych dla nas ludzi np. matka, brat, sąsiad ktoś kto odgrywa ważną role w naszym życiu ale nie stosunku jego………………….. tylko więzi z ta osobą w naszej kulturze akceptujemy takie właśnie cechy.
Autorytet geneza: Pojawił się w kontekście prawa w stosunkach prawnych czyli stosunkach społecznych które były regulowane przez normę prawną, kierowanym wnioskiem do sądu był akcjo actio auctoritatis. wymiana handlowa sytuacja w której kupujący np. osła nie był pewien czy ten który sprzedaje osła jest naprawdę jego właścicielem. Brakowało mu zaufania i chciał zdobyć gwarancje ze gdyby ten osioł rzeczywiście nie był własnością sprzedającego to sprzedający się zgadza na ta akcje actio. I wtedy odzyskuje pieniądze za tego osła w sadzie jeżeli będzie musiał oddać rzecz za która zapłacił gdy znajdzie się prawdziwy właściciel.
Wiąże się to z potrzeba zaufania a raczej jego brakiem oraz z potrzebą gwarancji, chcemy mieć gwarancje ze to co robimy jest słuszne. I wtedy szukamy autorytetów to jest kontekst kiedy autorytet się pojawia. Na początku 20 wiek Max Weber w książce” społeczeństwo i gospodarka” wyróżnił historycznie 3 rodzaje autorytetów:
charyzmatyczny autorytet była jednostka która na tle innych ludzi wyrozumiała się cechami szczególnymi osobowościowymi np. była bardzo silna lub piękna, podstępna, odważna czy szybko biegała; różne cechy to mogły być i społeczeństwo Uznawało autorytet osoby której cechy potrzebowało nap potrzebowali silnych to uznawali za autorytet silnych ludzi. Później przestawał nim być jak ……… był potrzebny nie był trwały
tradycyjny-pojawił się kiedy zaczęto utożsamiać autorytet z pewnymi wartościami które są przekazywane z pokolenia na pokolenie np. w drodze dynastycznego dziedziczenia. Np. pierwszy król był odważny i mężny ale już jego syn nie bul odważny lub mężny jednak on korzystał z autorytetu bo był jego synem, i uzależniono się od osobistych cech osoby. Np. Wiliam i Kate, interesują nas bo są z rodziny królewskiej, nie interesuje nas to jaka maja inteligencje i jakimi są ludźmi.
racjonalno-legalnyon z jednej strony opiera się na rozumie to znaczy ze uznajemy ze życie społeczne ma być zorganizowane w sposób rozumny. To oznacza ze tylko rozum intelekt może to życie organizować nie zaś religijna wiara. Wraz z rozwojem społeczeństwa to rozum przeświadcza jak organizujemy życie i spycha na margines religijna wiarę. Jest on legalny, autorytetem mogą być te osoby które prawa przyznają taka pozycje lub takie stanowisko tylko takie osoby mogą być autorytetem. Autorytet zostaje oderwany od osoby i przymocowany do stanowiska i pozycji społecznej. Niezależnie kto zostaje prezydentem spada na jego autorytet i pewni ona określona funkcje w społeczeństwie i zaczyna świecie nad nim funkcja jak aureola pod postacią autorytetu. Stanowisko ma wpisana w sobie wartość autorytarna. Ten model jest kulawy jeżeli przyjmiemy ten model . to prócz pozycji jaka się zajmujemy potrzebne są jeszcze chęci i właściwości które człowiek ma albo których nie ma. W edukacji nie jesteśmy wstanie odciąć się od autorytetu charyzmatycznego chociaż jeśli byśmy chcieli to nie da rady. Musimy być określona osoba i cecha w edukacji.
wg webera społeczeństwo przechodziło na wyższe etapy rozumienia autorytetu
Wykład VIII, 20.12.2012r. Związki autorytetu i tradycji jednocześnie z racjonalnością.
Kiedy odwołujemy się do rozumu to raczej powinniśmy autorytety odrzucić i tradycje odrzucić czy tez przeciwnie racjonalność i rozum podpowiada nam ze musimy przyjąć autorytety i tradycje.
Co nam mówi rozum?
Bardzo wpływowe podejście mówi nam, że racjonalne analizy świata skłaniają nas do tego aby odrzucić autorytet
Mówi, że im dłużej się zastanawiamy nad tą kwestią to autorytet jest tym co pozytywne i racjonalne i powinniśmy go przyjąć
Pierwsza postawa to przekonanie on Immanuel Kanta który napisał 1874 tekst do belgijskich gazet tekst „co to jest oświecenie?’ zauważył, że oświecenie oznacza odwagę korzystania z własnego rozumu. Człowiek oświecony, wykształcony jest na tyle odważny gdy pojawiają się wątpliwości, pytania na które on nie zna odpowiedzi to w pierwszej kolejności pyta on samego siebie jak na te wątpliwości i na te pytania odpowiedzieć, pyta on samego siebie, konsultuje swój rozum, pyta swój rozum.
Człowiek nie oświecony w takiej sytuacji zwraca się do tradycji i do autorytetu nie mogą odpowiedzieć na jakieś pytanie myśli czy szuka odpowiedzi u tych którzy żyli w przeszłości i cieszą się pozycja autorytetu
Kanta nie twierdzi ze człowiek wykształcony wszystko wie, ale mówi ze jeżeli czegoś nie wiemy to najpierw sami siebie pytamy. To jest cech a ludzi oświeconych a nie oświeceni ludzie jeżeli maja jakieś problemy to od razu biegną do innych bo nie wierzą i nie ufają sobie ze mogą taka odpowiedź w sobie znaleźć jest niedojrzały tak jak człowiek oświecony. Dojrzałość to zdolność posługiwania się własnym rozumem.
Człowiek dojrzały dotykający jakiegoś problemu, chodzi lub siada i zastanawia się, zaczyna myśleć i szukać w swojej racjonalności. Człowiek niedojrzały biegnie od razu poszukiwać jakiegoś autorytetu. Stało się trwałym komponentem to oświeceniowe przekonanie w naszej kulturze
Sapere aude odważ się posługiwać własnym rozumiem i wiedzieć. W życiu codziennym rozum podpowiada nam oparcie na czyjeś radzie pomocy kogoś
Nurt powrotu do autorytetu pojawił się w latach 60/70 ubiegłego wieku około 200 lat po Kancie wróciliśmy do tej kwestii i zastanawialiśmy się czy to jest racjonalne czy nie. Ruchy studenckie powstawały i zmierzały, aby odnowić społeczeństwo kapitalistyczne. W Stanach Zjednoczonych dominowała ideologia małej stabilizacji, która podkreślała, że człowiekowi i do szczęścia nie wiele potrzeba (mały dom, samochód, stała praca i jakieś wycieczki) mała stabilizacja okazała się atrakcyjna i ludzie zaczęli obrastać w piórka i to się studentom nie podobało i zaczęli się buntować zarzucali społeczeństwu że zgustniało.
Wymiar materialny pozostał, a człowiek stał się maszynką do konsumowania
Herbert Marcuse stawia taka tezę. Straciliśmy ideały i zdolność życia duchowego, odwagę straciliśmy i determinacje aby zmienić świat tego po prostu już nie mamy. I studenci którzy się rozczytywali w Marcusie i sprzeciwiali się temu społeczeństwu powstawały strajki wielu uniwersytetach i kończyły się wymuszaniem na rektorów profesorów którzy byli nietolerowani przez studentów ze np. uczą rzeczy niepotrzebnych. Wielu dziekanów i rektorów pożegnało się z stanowiskiem. Wprowadzili tez Karola Marksa. Komuniści byli uważani jako ci którzy wprowadzali bardzo ważne zmiany. Ludzie którzy chcą odrzucić autorytet nie działają racjonalnie i chcą się odciąć od tradycji.
Carl J. Friedrich napisał tekst” tradycja i autorytet” 1972r teza jest taka ze każdy racjonalnie myślący człowiek musi uznać racjonalność tradycji i autorytetu.
Polak Józef Bocheński 1974r napisał tekst” co to jest autorytet” jest ciekawy z tego względu ze stymuluje się w innej tradycji filozoficznej czyli filozofii analitycznej. Filozofia analityczna filozofie bierze się za przedsiębiorstwo naukowe i istnieje dzięki logice. Logika jest nauka wiec taka filozofia która opiera się na logice ma prawo do miana nauki. jest przedewszystkim język ważny i to jak używamy języka, chodzi tu o znaczenie używanych słów o używane nazwy oraz wypowiadane sądy to jest przedmiotem namysłu i kryje się za tym przekonanie że pomiędzy językiem a rzeczywistością i światem żyje odpowiedniość to znaczy ze w momencie kiedy ja cos o świecie mowie to znaczy ze adekwatnie ten świat opisuje. Autorytet jeżeli używamy tej nazwy to co mamy na myśli? Autorytet jest relacją czyli nie jest cechą; składa się z 3 elementów:
podmiotu autorytetu,
przedmiotu autorytetu,
dziedziny autorytetu.
To jest w jego rozumowaniu taki aksjomat. Zawsze jest ktoś kto jest autorytetem i zawsze jest ktoś dla kogo jest autorytetem i dziedzina w której ktoś dla kogoś jest autorytetem.
Dwa rodzaje autorytetu:
Epistemiczny związany z wiedza, z zdaniami oznajmującymi jest związany (jeżeli chcesz wychować dziecko na porządnego człowieka ucz go empatii)
Deontyczny związany z władzą, zdania rozkazującymi (władza może nam rozkazywać) (nie zbliżaj się do tego dziecka)
Wykład IX, 03.01.2013r.
Kazimierz Sośnicki polski pedagog XX w., który żył i tworzył przed i po 2 wojnie światowej, do szkoły lwowsko- warszawskiej należał wielu przedstawicieli tej szkoły zasadzano w różnych katedrach i zakładach w wszystkich polskich uniwersytetów (6 uniwersytetów)
Kazimierz Twardowski był założycielem tej szkoły habilitował się w Wiedniu przybył do Lwowa i rozpoczął prace żeby nauczyć rzetelnej, naukowej pracy Polaków. Brak Polakom rzetelności, to trzeba było zmienić i nauczyć niemieckiej, austriackiej rzetelności. 1910 kształtowali Polacy naukę polską. Byli filozofowie, socjologowie, psychologowie i pedagodzy, Kazimierz Sośnicki należał do ich grona był uczniem Twardowskiego. Przeniósł się do Gdańska. Ta grupa odniosła straty Żydzi ostali zabici w obozach. Po 2 wojnie światowej tworzyli na marginesie nurtu nauki.
Sośnicki w roku 65 napisał tekst dotyczący autorytetu nauczyciela został opublikowany w „nowej szkole”:
Autorytet wewnętrznypolega na tym, ze uczeń nieco starsze zaczyna odróżniać osobę od wartości. Dostrzega ze nauczyciel oczekuje od niego rzeczy które same w sobie są dobre, właściwe, odpowiednie. Nauczyciel oczekuje od niego zrealizowania pewnych wartości i są one w nauczycielu zakorzenione i ujawniają się w nim. Mówi Sośnicki ze polega to na tym ze dziecko odróżnia ze osoba nauczyciela to wartość i dziecko widzi ze to są 2 rzeczy dostrzega ze to jest osoba, która chce czegoś dobrego dla mnie, osoba i wartość to 2 różne rzeczy
Autorytet zewnętrzny uczeń, dziecko kiedy koncepcja autorytetu ujawnia się to doświadczenie na początku ma charakter zewnętrzny. Dziecko robi to co oczekuje od niego nauczyciel ponieważ jest on właśnie nauczycielem. Nauczyciel oczekuje czegoś od dziecko to ona nie zwraca uwagi na to czy to są racje i nie podchodzi krytycznie do koncepcji nauczyciela a wypalenia je bo pochodzą one od nauczyciela. Wartością jest to ze nie są one prawdziwe i sprawiedliwe, racjonalne tylko to , że pochodzą on nauczyciela
autorytet idei dziecko, młody człowiek nie potrzebuje nauczyciela aby żyć zgodnie z wartościami. Będzie przestrzegał różnych wartości będzie szczery punktualny lojalny, sprawiedliwy itd. Niezależnie od nauczyciela który kiedyś przed nim stał i go potrzebował. Są pewne idee i wartości, idea dobra i autorytet dobra który ja uznaje i nie potrzebuje nauczyciela na którym się wzoruję, uczeń daje sobie rade bez nauczyciela. Dziecko daje sobie rade bez nas i może się bez nas obejść podobnie w przypadku rodziców jest tak rodzic jest usatysfakcjonowany kiedy dziecko żyje i daje sobie rade bez rodziców. Nauczyciela autorytet jest ty doskonalszy im jest słabszy. Może być pewny iż w miarę jak uczeń daje sobie rade bez niego i go nie potrzebuje jako autorytetu to tym bardziej jego autorytet jest doskonalszy, uczeń stoi na własnych nogach i znajduje drogę własnymi siłami nie odwołuje się do nauczyciela. To wydaje się istotne. Jako wychowawcy musimy doprowadzić do takiego momentu że pójdą własną drogą i będą samodzielnie żyli i to będzie nasz wielki sukces.
Relacja między racjonalizmem i irracjonalizmem. W pedagogii te elementy racjonalne i irracjonalne przenikają się wieloraki sposób. Elementem wychowania jest to co można nazwać irracjonalizmem, to wychowanie, które wymaga zaangażowania emocjonalnego, instynktu, intuicji (tak jak miłość matki że ta miłość zawsze będzie racjonalna niezależna od sytuacji) jest w wielu punktach irracjonalna i musi taka być. Trudno wytłumaczyć wychowanie gdzie rodzice traktują dziecko na poziomie racjonalnym i nie było by np. przytulania i informowania dziecka ze je się akceptuje i kocha. Istota jest taka ze wychowanie bez tego elementu irracjonalnego takiego które wypływa z serca niż z umysłu odgrywa ogromną role niezastąpioną intelektem. Skoro tak jest to pedagogika jest w jakimś stopniu narażona na ten irracjonalizm że może on się pojawić. Co jest wg Kostyło niepożądane. W pedagogice powinniśmy dążyć żeby te watki irracjonalne eliminować żeby nauka była w pełni racjonalna.
Co to znaczy ze jesteśmy ludźmi racjonalnymi? Potrafimy komunikować się i kontrolować w sposób intersubiektywny tzn. wszystkie procesy które zachodzą te myślenie mają charakter subiektywny, inne osoby nie maja wglądu w nasze myśli. Intersubiektywność polega na tym ze to co my myślimy jesteśmy w stanie podzielić przekazać innym ze to jest zrozumiale dla innych ludzi.
Cechy:
Komunikowalne jest to dla nich i może być im to zakomunikowane w taki sposób żeby to zrozumieli, za pomocą takich słów/ pojęć które oni rozumieją. (Wykładowca zakłada ze to co mówi studenci rozumieją)
Kontrolowalność to co wykładowca mówi to my to kontrolujemy czy faktycznie tak jest jak wykładowca nam to mówi. ( irracjonalne jest to jak ktoś opowiada nam swój sen nie sprawdzimy tego, jeżeli mówi ze w sklepie są za darmo drożdżówki to możemy to sprawdzić idąc tam i zobaczyć , zrobić wgląd) tam gdzie chcemy uprawiać naukę należy strzec się irracjonalizmu i wewnętrznych doświadczeń które są niezrozumiale dla innych ludzi i inni ludzie nie mogą ich sprawdzić. W pedagogice musimy szczególnie się tego strzec
Ajdukiewicz Kazimierz porównuje racjonalizm do skromnej potrawy i jesteśmy przekonani ze ona jest zdrowa i nigdy się po niej nie rozchorujemy się to jest właśnie myślenie i mówienie i działanie racjonalne. Mówi on myślenie i działanie irracjonalne jest ryzykowne ponieważ to tak jakbyśmy jedli wykwintną potrawę ale nie mieli byśmy pewności czy jest zdrowa czy tez trująca. Pojawia się człowiek który chce byśmy mu zaufali a odwołuje się do irracjonalnych wizji przekonań to może być on dla nas kimś kto może nas uratować; nadać sens życiu ale może tez okazać się oszustem i lepiej opierać się na tym co jest racjonalne i to co nam daje jest pewne. Racjonalne jest to żeby takim osoba nie wierzyć zbyt łatwo.
Ideologie edukacyjne, mamy na myśli projekty które najczęściej są tworzone w opozycji w takim duchu niezgody na zastana rzeczywistość edukacyjną jest pewna rzeczywistość edukacyjna (rola rodziców i szkół) na poszczególnych etapach my nie zgadzamy się na to co jest i chcemy cos lepszego.
Ideologie edukacyjne tworzą się/ jaka ona powinna być. Teodor Braneld napisał swoje główne teksty „edukacja jako siła” edication is power”
Perenializm
Esencjalizm
Progresywizm
Rekonstrucjonizm
Pedagogiką krytyczną należy to uzupełnić teraz tak ta ideologia jest nazywana w Stanach Zjednoczonych, w Europie to post modernistyczna idea współcześnie jest bardzo wyraźna i nie można jej pominąć
Wykład X, 17.01.2013r.