FILOZOFIA WYKŁADY


FILOZOFIA WYKŁADY

WYKŁAD 1 6.10 Główne zagadnienia Filozofii

Filozofia- wywodzi się z Grecji. Oznacza „Umiłowanie mądrości” bądź wiedzy.

Wiąże się z faktem, że filozofia to wszelki dorobek kultury. Na gruncie europejskim filozofia kształtuje się na VII -VI w p n e to właśnie początki filozofii w kulturze europejskiej.

Filozofia tworzyła się w 3 zasadniczych ośrodkach, które związane są z grekami, Grecją

1.Wschodnie kolonie greckie na terenie tzw. Azji Mniejszej,zwłaszcza wsch. Wybrzeże Turcji.

2.Właściwa Grecja, zwłaszcza półwys. Pirenejski . zwłaszcza Ateny.

3.Zachodnie kolonie Greckie ,..półwys apeniński. położone na dzisiejszym terenie Włoch, miasto Ellea (miasto rozwoju filozofii)

Grecy zdominowali kulturę filozofii i to oni tworzyli zręby kultury europejskie..

Co było podłożem filozofii??

Są dwa podstawowe czynniki:

1. rozwój społeczno -gospodarczy, czyli. Np. rozwój rzemiosła, sztuki wojennej, osiągnięcia greków w zakresie nawigacji. Rozwój społeczno -gospodarczy wiązał się z rozwojem wiedzy człowieka o otaczającej go rzeczywistości. To zagłębianie wiedzy o człowieku

Filozofia grecka rodzi się na obszarze Azji mniejszej, dzisiejsze wybrzeże Turcji , tu wyrosła Filozofia. Rodziła się pod wpływem kultury Indii, Chin, a także wpływy swoje zaznaczyli: Egipcjanie , Fenicjanie. Spotkanie kultur wschodu i zachodu doprowadziło do powstania filozofii.

2.Myślenie mitologiczno-religijne. {Starożytni lubili pytać przed bitwą czy bogowie im sprzyjają. Było to obecne na duża skale w życiu Greków}Rozwijała się wiedza o świecie żywym i martwym, o ludzkim i poza ludzkim.

W wiekach późniejszych rozwój wiedzy człowieka o nim samym , rozwój ten prowadził do usamodzielniania się od filozofii różnych dyscyplin, nauk szczegółowych jak matematyka, fizyka, chemia.

Wiek XIX jest wiekiem rozwijania się nauk społecznych: socjologia, psychologia.

Z całokształtu wiedzy człowieka wyodrębniają się poszczególne nauki. Rodziło to pewne skutki iż wiedza sprawdzalna ,wiedza weryfikalna staje się przedmiotem nauk szczegółowych i to co jest wyodrębnione wchodzi w zakres nauk szczegółowych.

Filozofia to wiedza oparta na przekonaniach ,na wartościach, współcześnie rozumiana- wiedza? o najbardziej ogólnej wiedzy , subiektywna, mało weryfikalnej. Na dzień dzisiejszy filozofia jest owocem rozważań, pytań o fundamentalnym charakterze, pytania o naturę świata o prawa tym światem rządzące, podstawowe wartości świata. Do tych pytań zaliczamy :Co realnie istnieje? Jaka jest natura bytu? Jakie drogi prowadza do prawdy? Co jest moralne a co złe?

To co określamy mianem filozofii są to działy, które odpowiadają na różne pytania, kwestie.

DZIAŁY FILOZOFII

1.Ontologia: [metafizyka] teoria bytu. Analiza rzeczywistości, zajmuje się określeniem podstawowych kategorii bytu, natury, strukturę tego co istnieje.

2.Epistemiologia:[gnoseologia] teoria poznania. Zajmuje się, bada naturę ludzkiego poznania. Bada drogi tego poznania, a także możliwości, granice tego poznania

3.Etyka: [nauka o moralności] Stawia inne pytania ponieważ stara się odpowiedzieć na pytania jak żyć? Co jest dobre a co złe? Jaka jest natura i jakie są zasady moralności.

4.Logika: zajmuje się drogami poprawnego rozumowania i argumentacji.

Są też inne działy np. filozofia społeczna, religii sztuki(estetyka) wartości (aksjologii)

ONTOLOGIA główne zagadnienia.

Pojawia się tu pytanie czy różne formy rzeczywistości czy to są różne formy tej samej rzeczywistości czy są to światy zupełnie różne ,co łączy te różne formy rzeczywistości . Czym jest MATERIA PRIMA.(pierwsze materia stanowiąca całość) co je łączy. Wydaje się są to rożne formy tego samego świata. To było właśnie częścią Jońskiej filozofii. Jońska filozofia przyrody: to co widzimy czym jesteśmy to jest ta sama forma jedności. Jak to wytłumaczyć?? Kolejne pytanie czy istnieją tylko te formy rzeczywistości których doświadczamy umysłowo czy tez istnieją różne formy. Czy świat ma wyłącznie sferę materialna czy tez ma duchowa, a wiec obiektywny realnie istniejący ale nie dostępny naszemu zmysłowi.

KATEGORIE ONTOLOGI- pewne przeciwstawne kategorie ale w pewien sposób ze sobą powiązane..

1.Jednostkowe i ogólne. Z jednej strony materia a z drugiej przeciwstawna forma np. duch, rozum ,idea- forma.

2. Wielość i jedność

3.Zjawisko to co możemy obserwować i rzecz sama w sobie- istota.

4. Zmienność i stałość

5.Zmysłowo ujmowana (nie możemy opisać) i rozumowo ujmowana

Czy dotyczą jednego bytu, jednego świata czy tez charakteryzują różne światy?.

Podstawowe postawy:

1.MONISTYCZNA (Monizm) reprezentowany przez rożne mity filozofii ,zaliczamy:

2.DUALIZM -postawa oznaczająca uznanie istnienia nie zależnie od siebie dwóch światów.

Materialny i duchowy , odrębne światy istniejące niezależnie od siebie.

Jońscy filozofowie przyrody byli pierwszymi filozofami o których można było cos powiedzieć

Na przełomie IV/V w pne Wg Sokratesa filozofia przyrody jest nie przydatna do życia .Prawdziwe pytania problemy dotyczą tego ja żyć? Jak postępować? Co dobre . właściwe a co nie? Uważał ze człowiek z natury mądry to człowiek szlachetny. Sokrates był filozofem znanym z „ciętego języka”, lubił wdawać się w dyskusje w taki jednak sposób, iż w trakcie rozmowy doprowadzał swoich rozmówców do przekonania ze ich wiedza była nieprzydatna. Sztuka to zwątpienie innych do tego czego byli pewni inni. Powiedzenie Sokratesa „Wiem że nic nie wiem”

Zdaniem Sokratesa osobista uczciwość jest obowiązkiem człowieka wobec innych,

ale przede wszystkim siebie samego. Uczciwość nie jest obowiązkiem wobec Bogów czy też prawa lecz jest obowiązkiem człowieka wobec siebie. Sokrates był posadzony o obrazę Bogów, o obrazę państwa o demoralizujący wpływ na swoich uczniów. Został skazany na śmierć po przez wypicie ??? ale dano mu możliwość ucieczki przed śmiercią po przez wyjazd , na emigracje. Ale wg Sokratesa to wyjście było by nieuczciwe wobec siebie samego i odrzucił możliwość ucieczki skazując się na śmierć. Sokrates uczył Platona. Sokrates był zwolennikiem dyskusji i jak podejrzewano był niepiśmienny i nie zachowały się żadne jego zapiski ale dzięki Platonowi który był jego uczniem wyniósł lecz Czy te mądrości Platona w których wygłasza Sokratesa są prawdziwe czy czasem Platon wkładając swoje nauki w usta Sokratesa zapisując własne przemyślenia jest to spór nie do rozwiązania.

W dziejach filozofii mamy dwa okresy:

1.Filozofia przed sokratejska- dotyczyła świata przyrody, dotyczyła otoczenia a Sokrates odwrócił się od przyrody uważając ze ważna jest mądrość człowieka przydatna w życiu.

2. Filozofia od czasów Sokratesa.

WYKŁAD 2 13.10.2008

Główne kierunki ONTOLOGII

1.Pluralizm i Dualizm

2.Monizm- jest reprezentowany przez różne stanowiska

  1. Idealizm obiektywny

  2. Idealizm subiektywny

  3. Materializm: Naiwny, mechanistyczny i dialektyczny

Ad1. Pluralizm i Dualizm

Podział na te główne dziedziny filozoficzne ... wynika z pytania: Czy Podstawą różnorodności świata .jest jednocząca ją ... jaki jest charakter materialny czy duchowy.

Pluralizm- mówi, że istnieje wiele niezależnych od siebie światów, wiele niezależnych od siebie bytów

Filozofowie reprezentujący PLURALIZM :

  1. EMPLEDOKLES V w.p.n.e. starał się wyróżnić jeden materialny świat. Połączył od dorobek poprzednich filozofów, wyróżniając 4 ŻYWIOŁY: wodę, ogień, powietrze oraz dodał ziemię (czynniki znane z innych koncepcji filozofów) ziemia odgrywała istotna rolę, gdyż, Empledokles zakończył swój żywot rzucając się w głąb wulkanu Etna.

  2. ANAKSAGORAS Vw p n e jego zdaniem w świecie istnieje wiele niezależnych od siebie pierwiastków.

  3. LEIBNIZ- XVII /XVIII w . Głosił pogląd o wielości światów duchowych, że rzeczywistość składa się ze światów duchowych niezależnych od siebie które nazywał MONADY ( nie przyjmują wpływów z zewnątrz są od siebie niezależne). Istnieje jedna MONADA doskonała którą jest Bóg, i on spostrzega wszystko jako swoje spostrzeżenie. Monady jak ludzkie dusze spostrzegają to co jest na zewnątrz w nich samych, czyli własnych ciałach , nie maja pełni zdolności spostrzegania rzeczywistości.

Filozofowie reprezentujący DUALIZM.

1.KARTEZJUSZ, filozof francuski XVI/XVII w autor słów „Myślę więc jestem”

wyróżnia dwa rodzaje bytów niezależnych od siebie:

  1. rozciągłe ciało

  2. myślące ciało (istnieją od siebie niezależnie)

Wg Kartezjusza za sprawą Boga dusza i ciało mogą na siebie wzajemnie oddziaływać, mogą ukierunkowywać swoje działania. Miejscem wzajemnego oddzialywywania ciala i duszy JEST SZYSZYNKA.

2. TOMASZ Z AKWINU XIII (Akwinata) filozof chrześcijański wg którego aktualnie istnieje byt materialny i niezależna od tego bytu dusza ,ale oby dwa te byty zależne są od Boga.

Pluralizm i dualizm można zredukować do stanowiska monistycznego gdzie jest jeden czynnik czyli Bóg.

Ad2. Monizm

Zasadnicza teza charakterystyczna u podstaw różnorodności świata leży jakaś jedna substancja. Różnorodne zjawiska obserwowane w świecie są tylko tezą, przejawami, wytworami i postaciami czyli u podstaw monizmu leży jakaś jedna substancja. Wyróżniamy:

a) IDEALIZM OBIEKTYWNY - główny przedstawiciel to

PLATON, żył w V/IV w p n e, jest to filozof dobrze znany zachowało się wiele jego dzieł. Był uczniem Sokratesa, zajmował się wieloma kwestiami.

Mamy pojęcia takie jak: dobro , piękno, ruch, cnota. Te pojęcia w świecie rzeczy nie mają swoich desygnatów (odpowiedników), zdaniem Platona musi istnieć jeszcze inny świat, który jest niedostępny dla naszych zmysłów . Dobro, piękno, ruch , cnota maja odpowiedniki w świecie niematerialnym, duchowym.

Pojęcia ogólne jak krzesło, stół, owoc, człowiek maja swoje realne odpowiedniki. Zdaniem Platona mamy najpierw byt duchowy, później rzecz materialną pewne odzwierciedlenie ,istnieje świat wiecznych idei czyli tymi ideami są byty o charakterze ogólnym, ale zmysłowo niedostępne, jednak realnie istniejące. Świat idei jest światem pierwotnym jest to świat rzeczywisty to jest prawdziwy świat, właśnie świat wiecznych idei jest to świat doskonały a w tym w którym żyjemy jest światem pozornym, wtórnym.

W swoim dziele „ Państwo” Platon przytacza taką alegorie o jaskini, ludzie przykuci do ściany tak, że widza tylko cienie, ale skierowani oczami do ściany. To w takim razie nie widza tego co na zewnątrz natomiast wewnątrz pada światło powodujące że na ścianach jaskini odbijają się cienie. Człowiek przykuty do ściany z jednej strony słyszy rozmowę ludzi, dźwięki a z drugiej strony widzi tylko te cienie a wiec nie widzi prawdziwej rzeczywistości, zdaniem platona jeśli tak człowiek by żył to byłby święcie przekonany ze świat cieni jest światem prawdziwym bo nie znal by innego świata niż tego świata pozoru , owe cienie traktują jako świat prawdziwy , to właśnie jest ten świat wiecznej idei świat pierwotny.

Filozofia Platona odzwierciedla autentyczne problemy takie jak trwałość, niezmienność idei a z drugiej strony zmienność świata rzeczy. A zaprzeczeniem jego jest świat materialny. Materia jest zniszczalna, wtórna, nic nie jest wieczne tak też świat materialny jest światem wtórnym jest to świat pozorny, a światem prawdziwym jest świat wiecznych idei.

Idee Platońskie tworzą pewną hierarchie, zdaniem Platona na szycie jest Dobro jako najwyższa idea później sprawiedliwość, dobroć i inne,

Pyt?? A skąd Platon wie o tym świecie wiecznej idei???

Świat wiecznych idei znany jest naszym duszom, bo Platon jest jednym z filozofów którzy byli przekonani o METEMPSYCHOZIE - Wędrówka dusz wg Platona dusze są wieczne tak jak idee są wieczne , natomiast w czasie swojego istnienia łączy się z ciałem konkretnego człowieka, na czas życia określonego człowieka. Ciało jest więzieniem duszy.

Po pierwsze zdaniem Platona dusze ludzkie są wieczne łączą się z ciałem na jakiś czas. Proces poznawczy polega na tym, że dusza przypomina sobie co już widziała w przeszłości.

ANAWINEZA -przypominanie sobie przeszłości przez dusze.

Jeżeli świat idei jest pierwotny, nadrzędny, świat materialny jest wtórny, podrzędny w stosunku do świata duchowego tak wiec poznanie świata materialnego nie ma większego sensu.

REINKARNACJA - ponowne wcielenie, Pojęcia realne maja swoje desygnaty , Platon zajmował się kwestiami społecznymi Przywiązany był do Kastowego podziału społeczeństwa. Kasty - grupy pomiędzy którymi nie ma żadnego przechodzenia. Platon twierdzi ze Kastą najwyższa jest warstwa mędrców, którzy mają duszę z domieszką złota. Niższą KASTĄ są wojownicy - dusze z domieszką srebra. Służą żeby utrzymać władzę, Niższą KASTĄ są rolnicy i rzemieślnicy - dusze z domieszka brązu.. Kastowy podział społeczeństwa oznacza że jeśli ktoś się urodził w którejś KAŚCIE to tam musi zostać, bo to dusza przesadza do której Kasty należymy

DEMIURG - Boski konstruktor, świat idei jest światem pierwotnym. Świat materii jest wytworem Demiurga.

ARYSTOTELES IV wpne ze Stagiry (Stagiryta) Arystoteles był uczniem Platona.

„ Platon jest mi przyjacielem , ale droższa jest mi prawda”

Arystoteles krytykuje idee, że istnieje świat wiecznych idei , mówi ze idee są odbiciem tego co jest jednostkowe, co jest prawdziwe, co rzeczywiste, zupełnie inaczej niż platon.

Materia ma charakter materialny a forma ma charakter duchowy, niematerialny i to co obserwujemy , co możemy dotknąć, powąchać to zdaniem Arystotelesa jest substancja.

Stanowi jedność bo połączenie z jednej strony bezpostaciowe bo to dzięki formie materia przyjmuje określoną postać . Dualizm materialny i formalny nie są równorzędne, bo zdaniem Arystotelesa czynnikiem nadrzędnym, jest formą najwyższa, jest przyczyna ruchu całej rzeczywistości to BÓG źródło tchnienia i forma najwyższa.

ŚW. AUGUSTYN -fil. Chrześcijański z IV/V w który oprócz swojego dorobku znany jest tego że zajął się adaptacją filozofii Platona. Dla chrześcijaństwa

TOMASZ Z AKWINY XIII w znany z tego ze zaadaptował do potrzeb chrześcijaństwa filozofie Arystotelesa

Podsumowanie idealizmu obiektywnego. Idealizm i formalizm bierze się z pyt jaki jest charakter rzeczywistości? Jaką naturę ma świat? Duchowa czy materialna? Podstawa całej rzeczywistości?

Idealizm charakteryzuje się tym ze świat pierwotny jest od człowieka niezależny , w tym sensie od człowieka, jest obiektywny, znajduje się. Idealizm obiektywny jest niezależny od naszej woli.

b) IDEALIZM SUBIEKTYWNY

Głównym przedstawicielem jest BERKELEY irlandzki filozof i biskup anglikański .z przełomu XVII/XVIII w . Rozwój nauk szczegółowych budził niepokój, Berkeley doszedł do wniosku że z postępami nauk przyrodniczych trzeba sobie poradzić.

Doszedł do wniosku w świetle którego materia tak naprawdę nie istnieje, Berkley wywodzi się z pnia filozofii angielskiego empiryzmu a zwłaszcza JOHN LOCKE przedstawiciel empiryzmu.

Wychodząc od wartości doświadczenia ,że wszystkie obiekty ,ciała, które widzimy maja jakieś właściwości które mają swój ,charakter względny, zależy kto patrzy, mające charakter subiektywny tzn. że tkwią w naszej świadomości, że materia nie istnie ,że istnieją tylko nasze wrażenie. Każde ciało jest wiązką naszych wrażeń. Obiektywnie materia nie istnieje, istnieje tylko subiektywnie jako zespół moich wrażeń.

SOLIBSYZM „tylko ja sam” zdaniem Berkeleya istnieje tylko ja sam a wszystko co istnieje dookoła mnie istnieje w postaci wrażeń. Wiąże się z tym SENSUALIZM wedle którego niczego poza tym czego doznają nasze zmysły widzieć nie możemy, czyli istnieć tzn. być spostrzeganym.

Czy każde spojrzenie oznacza kreowanie rzeczywistości od nowa??

To nie my tworzymy rzeczywistość ta rzeczywistość spostrzega, kreuje BÓG . Świat materialny obiektywnie nie istnieje. Mówiąc o idealizmie subiektywnym czynnik pierwotny w stosunku do świata materialnego istnieje w naszej świadomości, subiektywny czynnik bo tkwiący w nas.

Wziął się z empiryzmu, z nauk szczegółowych

c) MATERIALIZM

Dzieli się na 3 odmiany:

  1. żywiołowy (naiwny)

  2. mechanistyczny

  3. dialektyczny

Łączy je to, że u podstaw bytu, wszystkiego co realnie leży materia pierwotna w stosunku do myśli i ducha. Wedle materializmu do wyjaśnienia istoty całego różnorodnego świata nie trzeba się odwoływać do żadnych bytów istniejących czynnikiem pierwotnym i nad rzędnym do wszystkiego co istnieje jest materia.

I. Materializm naiwny, żywiołowy

Reprezentowany przez przedstawicieli Jońskiej filozofii przyrody. Filozofowie zajmowali się poszukiwaniem pewnej postaci PRAZASADY (prefermeri) określonym materia prim -materia pierwsza.

TALES Z MILETU filozof z VII/VI w p.n.e Za pra- zasadę uznawał WODĘ (czynnik pierwotny). Woda była składnikiem rzeczywistości, gdyż występuje w 3 stanach skupieniach z której wyłania się cała rzeczywistość- wszystko ma swój początek w wodzie.

ANAKSYMADER VII/VI w p.n.e Był przekonany że podstawę całej rzeczywistości stanowi pierwiastek Bezkres (apeiron) budulec całej rzeczywistości, ma on pewne boskie właściwości ( jest nieśmiertelny, a więc wieczny) Jest pierwszym znanym filozofem który świat rzeczywisty opisuje za pomocą tego pierwiastka. Twierdzi że rzeczywistość którą znamy jest następstwem wiecznego ruchu wirowego, a więc wyłania pewne przeciwieństwa takie jak ciepło-zimno, suchość- wilgoć. Twierdzi że ziemia na której żyjemy pierwotnie była w stanie ciekłym a później dopiero wyłoniła się przyroda nie ożywiona, życie, ewolucjonizm pogląd wedle którego rzeczywistość jest zmienna.

ANAKSYMENES uczeń Anaksymandra, filozof z VIw p.n.e odrzuca dwie wcześniejsze koncepcje, powiada że prazasadą jest POWIETRZE które nas oznacza i nas ożywia. Uważa że cała zróżnicowana rzeczywistość jest przykładem różnej gęstości powietrza.

HERAKLIT Z EFEZU VI/V w.p.n.e nurt dialektyczny filozofii, wszystko składa się z przeciwieństw. Wojna jest ojcem i królem wszech rzeczy (ścieranie się przeciwieństw) . Tu jest początek, („pantarej ” wszystko się zmienia) w skutek ścierania się przeciwieństw. Te różne siły, przeciwieństwa uzupełniają się i tworzą całość w tym sensie ze wszystko jest zbudowane z przeciwieństw, że spostrzegamy nasz świat jako stabilny. Zdaniem Heraklita ustanie napięć, zniknięcie przeciwstawieństw oznaczało by śmierć całej rzeczywistości. Choroba- zdrowie, głód-sytość „droga w dół jest też drogą w górę” zależy od punktu widzenia jednak jest to ta sama rzeczywistość. Pierwotną materią wg Heraklita jest OGIEŃ. Stałość świata jest iluzją, jest złudzeniem ponieważ jak uważa jedyną stałą rzeczą jest ciągła zmienność świata, Świat, wg Heraklita jest wieczny (nie ma początku ani końca w czasie), lecz mimo tego ze składa się z przeciwieństw jest rozumny, obdarzony w LOGOS -rozum świata.

EMPLEDOKLES przedstawiciel pluralizmu o charakterze materialistycznym. On dodał czwarty żywioł ZIEMIĘ a więc mamy 4 żywioły woda, powietrze ,ogień i ziemia

Podsumowując materializm naiwny, twórcy tego stanowiska widzą świat takim jakim spostrzegają go nasze zmysły. Materią są dla nich ciała zmysłowo spostrzegalne a materią PRIMA jest któryś z żywiołów.

II. Materializm mechanistyczny

Wiąże się z atomistyczną koncepcją budowy przyrody. U podstaw całej rzeczywistości leżą atomy, które ową materię tworzą. Wedle owych atomistycznych koncepcji tworzywo świata nie jest utożsamiane z żadnym żywiołem. Przedstawiciele to

1.Anakstymander

2.Leukppios, cząstka elementarna, atom najmniejszy jest niepodzielny.

3. Demokryt z Abdeny Twórca dopracowanego poglądu dotyczącego budowy materii. Filozof z V/IV w p.n.e . uważa że wszystko jest zbudowane z nie kończącej się ilości poruszających się między sobą atomów, cząstek niepodzielnych. Właściwością atomów jest ich twardość , różnią się miedzy sobą kształtem dzięki czemu mogą się zazębiać i w ten sposób możliwe jest istnienie większych ciał. Atomy wg Demokryta są w ciągłym ruchu, a ruch jest możliwy dzięki próżni w której atomy mogą się poruszać. Powiadał też że z atomów składa się ludzka dusza,

i wraz ze śmiercią człowieka rozpada się też dusza człowieka.

4.EPIKUR I LUKRECJUSZ, rzymscy filozofowie, którzy wysuwali dziwne poglądy wg których rzeczywistość zbudowana jest z pewnych cząstek innych niż to widzimy.

Koncepcje ich były pewnymi domysłami, bo atomów nie było można jeszcze wtedy stwierdzić.

Przełom XVII/XVIII w należ do filozofów którzy należą do grona twórców materializmu mechanicznego to,

5.TOMASZ HOBBES który twierdził że człowiek i jego umysł, cały wszechświat funkcjonuje tak jak maszyna. Obserwowane zjawiska są wynikiem składania i rozkładania się ciał. Wg Hobsa nie istnieje nic oprócz materii. ten filozof zaliczany do orędowników idei umowy społecznej, czasy rodzenia się kapitalizmu ,ale na przeszkodzie stała władza i idea w myśl której należy pozbawić władzę świecką pewnego jej mienia świętości, „lewiatan” dzieło Hobbsa, o umowie społecznej, stanem pierwotnym ludzkości był stan wojny wszystkich i ze wszystkimi. A że ta wojna była wyniszczająca zawarli umowę społeczną na mocy której powołali władzę , na rzecz której zrzekli się części swoich uprawnień. Władza ma korzenie społeczne, władza świecka jest władzą do zastąpienia i społeczeństwo ma prawo ją zmienić.

6.LA' METTRIA głównym dziełem była praca człowiek- maszynka. Człowiek traktowany jak żywa maszyna, człowiek składa się z materii i materialna jest też dusza człowieka , tak jak ciało tak i dusza może też być chora, jak człowiek śpi to i dusza śpi . W świetle materializmu mechanicznego zależność między ciałem materialistycznym są czysto mechaniczne.

III. Materializm dialektyczny

Kształtuje się w wieku XIX nie pod wpływem materializmu mechanicznego, ale stanowi jego w pewnym stopniu zaprzeczenie, wyrastał na krytyce

  1. MARKS I ENGELS główni przedstawiciele mater. Dialektycznego. Tezy Mat. Dialektycznego:

    1. istnieją tylko ciała materialne i poza nimi nic nie istnieje

    2. zjawiska materialne podlegają ciągłemu ruchowi, ciągle przemiany ale ruch mechaniczny jest tylko jedna z form ruchu (najprostszą formą ruchu), a więc mamy inne procesy na innych poziomach (fizyczne, biologiczne)

    3. różnorodne postaci materii powstają na zasadzie jedna z drugich czyli z form prostszych powstają formy bardziej złożone i odwrotnie podlegają degradacji.

Wykład 4 27.10.

Temat: MATERIA- jedność materialna świata.

Poświadczenie świata stawia pyt: Jaka jest jego natura?

1)Różnorodność świata jest wtórna (pramateria) Materia ma charakter wieczny - miała charakter żywiołów.

2)Świat jest wieczny, nie ma początku w czasie, zbudowany jest z cząstek elementarnych (atomów)

3)Staranie się pokazać wspólne , materii atrybuty = podejście atrybutywistyczne

( koncepcja najbardziej aktualna)

Jak pokazuje rozwój wiedzy nie ma stałych niezmiennych właściwości materii.

Właściwości są zmienne (głównie na gruncie fizyki) Własność materii -stała zdolność pobudzania naszych zmysłów.

-Atrybutywistyczna koncepcja materii. Od starożytności do XVII w sądzono że do stałych właściwości obiektów materii należy: twardość, rozciągłość, ciężar (CZYNNIKI TRWALE CHARAKTERYZUJĄCE MATERIE)

Ciężar w różnych miejscach świata jest inny. Odległość ciał od środka ziemi (bieguny - ciało ma większy ciężar a na równiku mniejszy). Ciężar ma charakter zmienny (zależy gdzie)

Od XVII w za niezmienną właściwość zaczęto traktować masę( do koń XIX) czyli do narodzin względności

MATERIA- zbiór ciał o stałej masie, rozciągłych i nieprzenikliwych.

W nauce powszechne były pojęcia „wytrychy” np. cieplik, fluidy- magnetyczne, elektryczne, ułatwiały wyjaśnianie niektórych rzeczy, ale one nie istnieją (tylko do XIX w)

Pojęcie eteru odrzucono na początku XX w na podstawie TEORII WZGLĘDNOŚCI ( wnosi wniosek - masa ma charakter zmienny, masa jest stałą właściwością dla ciał poruszających się wolno lub będących w spoczynku)

Gdy prędkość ciała zbliża się do prędkości światła to jego masa rośnie do nieskończoności czyli masa przestaje mieć sztywny , trwały charakter.

WSPÓŁCZESNY MATERIALIZM- materia zbliża się do energii- pojęcia te stają się bliskie.

-opiera się na przekonaniu że materialność przedmiotów polega na ich oddziaływaniu na inne przedmioty uznane za materialne, owe oddziaływanie jest stałą właściwością materii.

Do właściwości materii zalicza się obiektywne istnienie, czyli niezależne od subiektywnych doznań. Czyli materia (przyroda) rządzi się swoimi prawami, których pominąć nie można.

Obiektywne istnienie materii oznacza ,że materia istnieje niezależnie od naszej woli, rządzi się swoimi prawami.

Ignorowanie praw rządzących naturą skazuje nas na porażkę. Relacje między istnieniem a określonością ( nie ma materii jako takiej) . Istnieje tylko w postaci jednostkowej, czyli nie jest pozbawiona formy, postaci.

KANT- Rzeczywistość dzieli się na 2 sfery. Wedle Kanta -

Noumena :przedmioty myślowe, które istnieją ale nie możemy ich doświadczać, o tej sferze możemy tylko sądzić.

Fenomena: zjawiska, czyli to co nam się jawi, to co obserwujemy.

Cechą materii jest określoność czyli istnieje tylko w konkretnej postaci. Nie ma bezpostaciowej rzeczywistości.

SAMOWYSTARCZALNOŚĆ świata materialnego- wszystko co istnieje wystarcza samo sobie. Materia nie tylko istnieje, ale też sama się rusza, rozwija. Do wyjaśnienie nie potrzeba innych bytów. Ruch jest istotą materii (przyrody)

Wniosek- o istnieniu bytów w żaden sposób nie stwierdzonych jeżeli nie możemy stwierdzić ?

Materia jest obiektywną rzeczywistością niezależną od bytu innej nadprzyrodzonej istoty, zdolnej oddziaływać na nasze zmysły i do naszych wrażeń.

Właściwością materii jest zdolność do oddziaływania na inne obiekty materialne. Wszystkie obiekty materialne są ze sobą powiązane.

MATERIA jest kategorią filozoficzną materia- antymateria

Materialna jedność świata - zagadnienie to wynika z faktu że w trakcie rozwoju , ludzkiego poznawania. Narosły granice między formami rzeczywistości które je maja.

Wg Arystotelesa

  1. Bariera miedzy materią ziemską (powstawalną i zniszczalną) a materią poza ziemską (gdzieś w przestworzach)

  2. Bariera między materią nie ożywioną (nieograniczoną) a ożywioną

  3. Bariera różnic międzygatunkowych - istnienie odrębnych światów

  4. Bariera między człowiekiem a innymi gatunkami (człowiek jest gatunkiem wybornym, szlachetnym)

  5. Bariera między ciałem a duszą , ciałem a psychiką

Na przestrzeni wieków te bariery są stopniowo obalone.

TEZA O JEDNOŚCI MATERIALNEJ -Wszystkie wyodrębnione elementy są tej samej natury. Mają wspólną zdolność do oddziaływań na nasze zmysły

WYKŁAD 5 03.11

Zagadnienie ruchu i rozwoju rzeczywistości.

RUCH- nieodłączna właściwość materii. Ruch był spostrzegany różnie: np.

Jońscy filoz. Przyrody opisywali świat takim jakim go wdzieli. Byli zdania że tak jak widzimy rzeczywistość tak ją spostrzegamy.

Filozofowie z Elle'a :

PANMENIDES - fil. żyjący w VI/V w p.n.e który zdefiniował ruch jako przechodzenie bytu w nie byt , że istnienie nie bytu jest sprzecznością i jest nie możliwy. Tak więc ruchu wg Panmenidesa nie ma.

ZENON Z ELLEI V w p.n.e kwestionował obiektywny charakter ruchu ( jeśli rzucimy ziarno zboża to nic nie usłyszymy a jeśli wysypiemy worek zboża to już usłyszymy szum) i ten szum świadczy o tym że zmysły nasze kłamią . Są błędnym źródłem naszej wiedzy . Jeśli cos się rusza to jest to tylko nasze złudzenie. Zenon jest autorem APORI - ruch jest nie możliwy- mówił. MAMY 3 APORIE:

  1. Aporia STRZAŁA- jeśli widzimy lecącą strzałę to ulegamy złudzeniu, bo jak ją widzimy to się przemieszcza czyli w jednej chwili jest musi być w dwóch miejscach. Wg Zenona jeśli coś widzimy że się rusza to ulegamy zwidzeniom , ruch jest tylko naszym wyobrażeniem

  2. Aporia ŻŁÓW I ACHILLES wg Zenona ruch nie może się zakończyć bo trwa w nieskończoność

  3. Aporia DYCHTOMIA wg Zenona nie można wskazać najmniejszego odcinka drogi, które ciało pokazuje. Ciągle dzieli się na 2 części

OD czasów Demokryta aż po wiek XX - twierdzono że ruch jest to przemieszczanie się ciał w przestrzeni , zjawisko czysto- mechaniczne.

Wg Demokryta atomy są w ciągłym ruchu które poruszają się w próżni a więc ruch to przemieszczanie ciała w przestrzeni.

MATERIALIZM DIALEKTYCZNY w XIX w Hegel fil. Niemiecki żył w XVIII/XIX w twierdził że ruch jest to wszelka zmiana , ale nie tylko myśli jak twierdził Hegel, ale odnosił do tego co nie jest materią. Sfery realnej czyli świata materialnego.

Wg materializmu dialektycznego ruch jest powszechną właściwością- atrybut materii. Materia istnieje w ciągłym ruchu

Inne : ruch jest immanentną cechą przyrody , wedle niektórych filozofów ruch jest oderwany od ciał , od materii, od przyrody . Wedle Arystotelesa trzeba odróżnić materię i formę. Spostrzegamy zjawiska bo połączyła się materia i forma. Arystoteles był przekonany że właściwością formy jest ruch. Źródłem ruchu jest czysta forma czyli Bóg .

TOMASZ Z AKWINU Bóg jest źródłem ruchu. Sformułował jeden z dowodów :z ruchu (ex modu) Bóg istnieje czego dowodzi nieustanny ruch materii, bo musi istnieć źródło ruchu.

ZMIENNOŚĆ RZECZYWISTOŚCI

Do grona filozofów którzy byli zwolennikami tezy zmien. Rzeczyw. Zaliczamy:

W XVIII w materialiści mechaniczni byli przekonani o zmienności materii i niezniszczalności ruchu , że ruch nie ubywa w przyrodzie. W wieku XIX badania Majera Jula doprowadziły do zasady zachowania energii nawet wtedy kiedy zmienia się ich postać.

Zasada zachowania przeczyła poglądom o możliwości zanikania ruchu w przyrodzie i przeczyła poszukiwanie źródeł ruchu spoza przyrody.

ROZWÓJ - jest to proces ukierunkowany , oznaczający powstawanie zjawisk bardziej złożonych ze zjawisk prostszych .Zdarza się też proces odwrotny (degradacja)czyli przechodzenie od zjawisk złożonych do zjawisk prostszych.

Różne poziomy złożoności zjawisk:

1.Zjawiska o charakterze mechanicznym (zjawiska mechaniczne) jest to najniższy poziom zmienności, złożoności w przyrodzie.

2.Bardziej złożone to zjawiska chemiczne

3.Jeszcze bardziej złożone to zjawiska biologiczne.

Rozwój nie oznacza występowanie różnych zjawisk o różnych poziomach ale przechodzenie od niższej do wyższej złożoności zjawisk.

Przed wiekiem XIX było przekonanie o braku rozwoju w przyrodzie. Było przekonanie, że postać przyrody jest trwała.

-Linneusz- w przyrodzie istnieje tyle gatunków ile ich stworzył Bóg w trakcie aktu twórczego. Czyli od początku świata liczba gatunków się nie zmieniła istnieje tyle gatunków ile zostało stworzonych.

Od XVIII w. Rozpoczyna się pantaneologia. Wykazywała że, świat który istniał przed wiekami różni się od świata obecnego, czyli na Ziemi zachodzą procesy rozwojowe.

IDEA EWOLUCJONIZMU

LAMARG Chiker - teorii katastrofy- minione gatunki które znamy tylko z wykopalisk, istnieją z katastrof jakie miały miejsce w przyrodzie. Idee które można objąć różne zmiany

KANT 1755 i LAPLASE 1796 wiek XVIII

- idea kosmogeniczna- genezy ziemi i układu słonecznego. Wg nich układ słoneczny wywodzi się z pyłu międzygwiezdnego.

KAROL DARWIN XIX w 1859r Teoria ewolucji w przyrodzie.

Skorupa ziemska ulega zmianą. Nasza planeta jest planetą ulegającą rozwojowi , skoro idea ewolucji dawała o sobie znać to musiała przedostać się do filozofii.

IDEA DIALEKTYKI rozwoju, zmienności

HEGEL- czynnik duchowy (idea absolutna o Bogu) owa idea absolutna podlega rozwojowi, że duch wyłania innobyt jako swoiste zaprzeczenie ducha ale wg Hegla przyroda nie jest rozumna co powoduje że idea absolutna nie może osiągnąć strony samo poznawczej.

Kolejną formą bytu jest społeczeństwo.- są to najwyższe formy aktywności człowieka , szczytu myśli ludzkiej.

Społeczeństwo poznaje sama siebie

Przyroda człowiek poznaje idee absolutną

Idea absolutna

3 PRAWA DIALEKTYKI (HEGLA)

1)Prawo przechodzenia zmian ilościowych w jakościowe ( gromadzenie zmian o charakterze ilościowym powoduje zmiany jakościowe.

2)Prawo jedności i wagi przeciwieństw ( przeciwieństwa składają się na różne byty , na różne postaci , a więc wszystko składa się z przeciwieństw ale zarazem stanowi jedność.

3)Prawo negacji - negacji (prawo podwójnego przeczenia)

TE prawa rządzą ideą absolutną ( całą rzeczywistością)

TEZA

ANTYTEZA - 3 etapy w rozwoju , stanowi zaprzeczenie.

SYNTEZA

Wykład 6 17.11.

DETERMINIZM A INDETERMINIZM

Z łac. Determinore- ograniczać, określać

DETERMINIZM-każde konkretne zjawisko w swoim zaistnieniu i przebiegu określone jest przez inne zjawiska. Wszystkie zjawiska we wszechświecie podlegają zasadzie przyczynowości. Zjawiska A i B są ograniczone.

Wedle determinizmu pytanie o przyczynę wszystkiego jest pozbawione sensu. Zjawiska A i B są to zjawiska ograniczone w pewny sposób ( mają charakter cząstkowy)

  1. symetryczna - pomiędzy zjawiskami nie zachodzą następstwa czasowe. Inaczej mówiąc zjawiska A i B wzajemnie na siebie oddziaływają.

  2. Związek przyczynowy - widoczny odstęp czasowy.

- wszelkie działanie rozchodzi się w rzeczywistości ze skończoną prędkością

-największą prędkością jest prędkość rozchodzenia się światła

D. Hume - „ Po czymś nie znaczy w skutek czegoś” np. noc nie jest przyczyną dnia

Bilard (bile) jedna uruchamia drugą

*Nieodwracalność pewnych zjawisk A może oddziaływać na B ale i B na A gdzie A to przyczyna a B to skutek

*Szeregi przyczynowo - skutkowe nie mają absolutnego początku i końca ( wszystko ma charakter względny)

RODZAJE ZALEŻNOŚCI PRZYCZYNOWYCH:

  1. Zależność jedno- wieloznaczna: zjawisko

Przyczyna wywołuje jeden skutek który może być skutkiem wielu zjawisk.

  1. Zależność wielo - jednoznaczna : zjawisko

Ta sama przyczyna może wywoływać wiele skutków

  1. Zależność jednoznaczna ( jedno- jednoznaczna)

  1. Zależność wielo - wieloznaczna

Z punktu nauki najważniejsze są 2 pierwsze.

Związki : -dla zaistnienia B możemy wywołać A

PRZYPADEK I KONIECZNOŚĆ

Zwykle : ta sama przyczyna wywołuje nie co różniące się skutki czyli:

Skutek A jest inny za każdym razem

Czyli zjawisko A nie zachodzi w jakiejś próżni czyli ma boczne okoliczności

Jeśli zjawisko A zawsze prowadzi do B i B nie może zaistnieć bez A to mówimy że związek między A i B ma charakter konieczny..

Przypadkowy charakter mają zmiany w B które nie wynikają ze zmian zjawiska A bo zmiany w B nie mają charakteru przyczynowego.

Pojęcie tego co przypadkowe i konieczne ma charakter względny.

RODZAJE DETERMINIZMU

Poszukuje się przyczyn, zjawisk społecznych i przyrodniczych w zachowaniu woli istot częściowo wolnych od praw przyrody, a takimi byli np. Greccy Bogowie bądź też przyczyny Boga zupełnie (nieśmiertelni) nie zależy od praw przyrody.

FATALIZM- działalność ludzka nie może przekreślić ani skorygować wyborów.

Należy kojarzyć z dorobkiem Demokryta- przyczynowość ma charakter powszechny, czyli każde zjawisko ma przyczynę ( nie możemy określić) , zależność przyczynowa jest jedno- jednoznaczna.

Spinoza- przyroda = zależności maja charakter przyczynowy .

La Plas - każda przyczyna ma tylko jeden skutek

INDETERMINIZM- Ukształtowany na zasadzie mechaniki kwantowej i zasadzie nieoznaczoności. Heisenberga.

Wykład 7 24.11.2008

DETERMINIZM A TELEOLOGIZM

Teleologizm- naz . Wywodzi się z greckiego TELEOS- cel, osiągający cel

Nazywana też FINALIZMEM z łac. Finis-Koniec.

Wedle teleologii istniejący w przyrodzie porządek jest wynikiem celowego tejże przyrody urządzenia, z góry ustalonego planu.

Teologia ma korzenie w starożytności :

PLATON: Planety istnieją bo są potrzebne do mierzenia czasu,, rośliny rosną po to aby stanowić pokarm dla istot wyższych. Wg Platona wszędzie panuje harmonia, ład bo Demirug urządził swiat w sposób celowy, aby był doskonały.

TOMASZ Z AKWINU: Dowody na istnienie Boga, jest to dowód oparty na celowości. Nawiązując do tego co głosił Platon, jeśli we wszechświecie panuje harmonia, to w świecie zauważalna jest celowość świadczy to o istnieniu istoty najwyższej która urządziła świat celowo. Tak więc wszystko w przyrodzie ma cel i służy to człowiekowi, człowiek istnieje dla chwały Boga.

SAN PIER: pchły skaczą celowo na białe tło aby łatwiej było je wyłapać, celowa budowa organizmów żywych

Teleologia ma różne odmiany: biologiczna, społeczna, psychologiczna.

Biologia - związany z nią WITALIZM- siła życiowa

W organizmie żywym działa pewna niematerialna siła sprawcza, jest planem rozwoju organizmu. Najpierw istnieje cel- plan, później dopiero do tego celu rozwijają się organizmy.

W wieku XIX witalizm zastąpiono NEOWITALIZMEM przedstawicielem był niemiecki badacz DRIESCH (embrion i łapka)

ENTELECHIA z filozofii Arystotelesa w XIX w biologii dokonuje się istotna zmiana,

Pytanie po co zastąpiono pytaniem dlaczego?

CAUSALIZM- w nauce należy pytać o przyczynę zjawiska, dlaczego tak się dzieje.

Źródła teleologii tkwią w błędnym stawianiu pytań o celowość wszystkiego co się dzieje, celowość nie ma powszechnego charakteru.

Wyróżnia się:

  1. Celowe Działanie- to takie którego kierunek wyznaczył obrany uprzednio cel (obrany cel- pożądany stan przyszły określony przez istotę świadomą, głównie przez człowieka)

  1. Zjawisko Celowe- wszelkie zjawisko zrealizowane pod wpływem uprzednio przyjętego celu, zasadniczo zgodnie z tym celem, nie zawsze osiągamy ten cel który sobie założyliśmy.

Przyczyną błędnego stawiania pytań jest ANTROPOMORFIZM czyli próba nadawania różnym zjawiskom cech ludzkich, czyli ANTROPOMORFIZM opiera się na przekonaniu że twór celowy ma charakter harmonijny to w takim razie wszystko co harmonijne ma charakter celowy.

Bardziej zasadne pytanie dlaczego dzieje się tak a nie inaczej? Czemu zachodzą takie zjawiska?

Sama użyteczność zjawisk nie tłumaczy ich celowości ( czyli jeśli potrafimy wykorzystać deszcz, słońce to nie znaczy że te zjawiska zachodzą w sposób celowy) SAM FAKT UŻYTECZNOŚCI ZJAWISKA NIE DOWODZI JEGO CELOWOŚCI.

Teleologia uznawana w nauce jest za Anachronizm- pogląd nie mający istotnego umocowania.

Wykład 8 1.12.2008

MATERIA A ŚWIADOMOŚĆ

Dusza i jej nieśmiertelność

TOMIZM: od Św. Tomasza wywodzą się 2 byty:

  1. Byt niestworzony i odwieczny - BÓG

  2. Byt stworzony- duchowe i materialne

Duchowe - duchy samoistne czyli te które istnieją niezależnie od ciała - anioły

Duchowe przeznaczone do połączenia się z ciałem czyli ludzkie dusze.

Klasyczne pytanie: Czy Dusza istnieje odwiecznie? Czy ma początek w czasie?

W tradycji fil. Pitagorejsko- platońskiej istnieje wiele koncepcji= że dusza istnieje odwiecznie

PLATON: Wiecznie istniejąca dusza tylko na określony czas łączy się z ciałem człowieka w momencie jego narodzin.

Przekonanie o metempsychozie ( wędrówka dusz- reinkarnacja)

Chrześcijaństwo- Bóg tworzy dusze dla określonego ciała. Konkretna dusza dla konkretnego ciała.

Kiedy dusza łączy się z ciałem??

Św. Tomasz- połączenie dokonuje się poprzez połączenie duszy z embrionem ludzkim. Traktuje dusze jako formę ciała

Odłączenie duszy od ciała w chwili śmierci nie jest dla duszy wyzwoleniem.

Dusza jest pełnią doskonałości w chwili nowego połączenia się z ciałem

Współczesna koncepcja to Neotomizm - połączenie duszy z embrionem człowieka następuje zaraz po poczęciu , wiąże się to z aborcją i jej zakazem.

Wedle tradycji Pitagorejsko- platońskiej- ciało jest więzieniem dla duszy, dopiero wraz ze śmiercią dusza się uwalnia i powraca w zaświaty.

Materialiści- przeciwstawiają się poglądowi o nieśmiertelności duszy , głosili pogląd o materialności duszy, że jest zbudowana z atomów , że dusza człowieka po śmierci rozkłada się tak samo jak ciało

Mat. Współczesny odrzuca pogląd o istnieniu duszy. Przyjmuje pogląd o istnieniu świadomości , która się wiąże z funkcjonowaniem mózgu.

Wiek XIX oznacza powstanie psychologii czyli nauki o duszy.

Problem stosunku duszy do ciała przyjął postać sporu o stosunek zjawisk fizycznych do zjawisk psychicznych, czyli spór ten nazywany jest problemem psychofizycznym.

PROBLEM PSYCHOFIZYCZNY

Wg Materializmu zjawiska psychiczne są wtórne wobec zjawisk materialnych.

Świadomość jest funkcją mózgu, natomiast idealizm zw. Spirtualizmem traktuje zjawiska psychiczne jako samodzielne, niezależne od zjawisk fizycznych.

Dualizm (przekonanie o istnieniu dwóch szeregów zjawisk: materialnych i psychicznych które są nie zależne od siebie, bo dusza i materia to 2 zupełnie różne byty, mają różną naturę) - najbardziej rozpowszechniona forma spirytualizmu

KARTEZJUSZ- twierdził że właściwością ciała jest rozciągłość a więc przestrzenne istnienia

Rozciągłe ciało- myśląca dusza (myślenie właściwością duszy)

Świadomość nie ma charakteru przestrzennego, te 2 byty łączy czas.

Upływ czasu powoduje, że zjawiska psychiczne są uporządkowane

Problematyczne Pytania!

Dualizm- przekonanie o istnieniu 2 rodzajów bytu ( duszy, ciała). Najczęściej przyjmują dwa stanowiska:

  1. Interakcjonizm ( np. Kartezjusz)- pogląd o wzajemnym oddziaływaniu 2 szeregów zjawisk ( fiz i psych.)

  2. Paralelizm- ( np. Malebranche twierdzi że jeśli ciało nasze dozna ukłucia i odczuje świadomość bólu to jest to przejaw boskiej ingerencji tzw. Okazjonalizm)- pogląd wg którego zjaw. psych. i materialne zachowania są niezależne od siebie.

W XIX w początkowo dominowali parole-liści np. w leczeniu chorób psychicznych żywiono nadzieją że działania lekami na mózg wywoła zmiany w psychice.

W końcu w XIX dominował INTERAKCJONIZM - wiara w skuteczność metod psychicznych (np. hipnoza)

Materializm - psychika jest wytworem materii ale psychika jest wytworem niezwykle skutecznej materii.

Zjawiska zachodzące w świadomości człowieka można wytłumaczyć za pomocą praw mechaniki , zwolennikiem tego był (czyt. ) Lamentri

Wg późniejszego materializmu wskazuje także na zjawiska fizyczno- chemiczne

Wg materializmu treść myślenia jest uwarunkowana społecznie- świadomość ludzka jest zjawiskiem społecznym

Zjawiska psychiczne cechuje swoistość - teoria mówi że można fizjologiczne przejawy tworzenia. Treść myślenia jest nie przenikniona.

Wykład 9 08.12.2008

GNEOSEOLOGIA - EPISTEMOLOGIA

Teoria poznania - teoria wiedzy. Wywodzi się z grec. gnosis- poznanie i episteme -wiedza.

Główne zagadnienia teorii poznania

  1. Spór racjonalizmu z empiryzmem o źródła poznania. Wyróżnia się 2 podstawowe stanowiska:

    1. RACJONALIZM - może przyjmować łagodna lub bardziej stanowcza postać. Umiarkowany lub bardzo skrajny

Racjonalizm (skrajny) stanowisko wg którego Rozum jest jedynym albo Racjonalizm (umiarkowany) głównym źródłem poznania

    1. EMPIRYZM - dzieli się na skrajny i umiarkowany- Doświadczenie jest bądź jedynym bądź zasadniczym źródłem poznania.

Spór o źródła poznania dotyczy 2 aspektów:

W przedmiocie sporu o źródło poznania wyróżnia się 2 problemy:

W kontekście obydwóch problemów dzieli się Racjonalizm i Empiryzm jeszcze na dwie odmiany!! W zależności od tego co jest problemem. Np. Racjonalizm może być genetyczny jak i metodologiczny.

RACJONALIZM GENETYCZNY- dotyczy genezy ludzkiej wiedzy.

Przedstawiciele: Platon , Kartezjusz.

Wg tego stanowiska istnieje w człowieku wrodzona wiedza niezależna od doświadczenia.

PLATON: źródłem wiedzy człowieka jest jego dusza. Świat wiecznych idei , świat pozorny ( mamy w genach pewną wiedzę , która jest niezależna od doświadczenia

Racjonalizm genetyczny kojarzony jest z idealizmem obiektywnym.

EMPIRYZM GENETYCZNY- Wg. Empiryzmu nie ma żadnej wiedzy wrodzonej. Wszelka wiedza pochodzi z doświadczenia, nasz umysł stanowi czystą nie zapisaną tablicę ( Tabula rasa- John Lock- ojciec ang. empiryzmu)

OD EMPIRYZMU Locka wywodzą się 2 rodzaje Empiryzmu:

D. Hume- spór dotyczy genezy naszej wiedzy.

Problem: Jakie są drogi dochodzenia do wiedzy właściwej??

I.

1.Racjonalizm metodologiczny skrajny -wiąże się łac. Określeniem a priori- przed doświadczeniem

PLATON: przedstawiciel Racj. Meto. Skr.- jedynie

KANT: przedstawiciel łagodniejszej wersji rac. Mat.- głównie

Wg, Platona Jedynie a Kanta głównie nie zależna od doświadczenia droga rozumowa prowadzi do prawdziwego poznania. Wg Platona doświadczenia zmysłowe dają wiedzę pozorną, opisuje świat wtórny, pozorny. Nasze doznania zmysłowe dotyczą naszej wiedzy nietrwałej. Wiedza ma wtórny, ulotny charakter więc jedynym źródłem prawdziwego poznania jest rozum. Wiedza prawdziwie dotyczy świata wiecznej idei.

E. KANT: XVIII/XIXw. Dokonał podziałów sadów

  1. podział na sądy

Wg. Kanta np. czas i przestrzeń nie istnieją obiektywnie, są kategoriami ludzkiej zmysłowości, w tym sensie że nasze zmysły maja taką naturę że nie potrafią spostrzegać natury inaczej niż w przestrzeni i czasie. Nie widzimy całej rzeczywistości naraz. Czas nie ma charakteru obiektywnego, są kategoriami naszych zmysłów

Przyczynowość jest elementem ludzkiego intelektu, nie ma charakteru obiektywnego bo tak jest nam łatwiej opisywać

W procesie poznania człowiek fałszuje obraz rzeczywistości.

2. Empiryzm metodologiczny- aposterioryzm.

Przedstawiciele: Franciszek Bacon XVII, John Stewart Mill XIX.

Głosił pogląd iż wszystkie sądy maja charakter empiryczny , wszelkie sądy do których dochodzimy stanowią uogólnienie faktów empirycznych.

Spór teorii realizmu z idealizmem teorii poznawczej o przedmiot poznania.

Co jest przedmiotem poznania? Jaka jest natura tego co poznajemy?

REALIZM I IDEALIZM TEORII POZNANIA (Spór realizmu i idealizmu teorii poznawczej o przedmiot poznania)

CO jest przedmiotem naszego poznania????

  1. Realizm oznacza stanowisko wg którego przedmiot poznania istnieje obiektywnie czyli istnieje naprawdę

  2. Idealizm to pogląd wg którego przedmiot poznania istnieje subiektywnie, czyli przedmiot poznania jest wytworem naszej świadomości

Realizm obejmuje materializm i idealizm obiektywny.

Materializm obiektywny wg którego wszystko co istnieje ma naturę harmonijną a idealizm obiektywny kładzie nacisk na to, że to co istnieje ma byt natury duchownej.

Wg idealizmu obiektywnego to co istnieje świat duchowy, świat idealny

Materializm i idealizm wg nich realizm istnieje obiektywnie- to je łączy że przedmiot poznania istnieje obiektywnie.

JAKI JEST CHARAKTER. ??

Idealizm teorii poznania kojarzyć się powinien, że świat istnieje jedynie w naszej świadomości. Świat jest konstrukcją ludzkiego umysłu. Świat istnieje subiektywnie. Rzeczywistości nie można przypisać obiektywnej postaci ( Berkley, Hume)

3. Spór o poznawalność świata. Jest to spór o to czy w ogóle świat jest poznawalny.

Przedstawiciele: Elleaci (np. Zenon z Ellei) Atomiści, Arystoteles , materializm ale bardziej współczesny

Przedstawiciele: Kant - rzeczywistość dzieli się na 2 sfery

    1. wyższa sfera NOUMENA- przedmioty myślne te przedmioty które mogą być przedmiotem jedynie naszego sądzenia czyli naszego rozumowania i przedmiotem tylko sądów apriory- przed doświadczeniem

    2. FENOMENA - strefa poznania - strefa poznania człowieka- to co nam się jawi.

KANT- twierdzi że Bóg nie może być przedmiotem sporów naukowych bo jest to kwestia wiary.

Wykład 15.12.2008

TEORIA PRAWDY.

Klasyczne i nieklasyczne teorie Prawdy.

Klasyczne:

Wiaże się z koncepcją Arystotelesa - „ Sąd mój jest prawdziwym wówczas gdy mówiąc o kimś , że jest blady a rzeczywiście jest blady.

PRAWDA to jest zgodność sądów z rzeczywistością ( Tomasz z Akwinu)

NIEKLASYCZNE:

1. Teoria oczywistości ( Kartezjusz)- prawdą jest sąd oczywisty , czyli taki któremu jest trudno zaprzeczyć. Sąd jasny i wyraźny.

Oznacza to że kryterium rzeczywistości ma obiektywny charakter.

Nie wszystko co ma charakter oczywisty jest zarazem prawdziwe.

2. Teoria zgody powszechnej- za prawdziwy uznano taki sąd co do którego autorytety osiągnęły zgodę.

Kryterium prawdziwości sądów

3. Teoria koherencji- (zgodności wewnętrznej) ( Leibniz)-m przekonanie, że sąd prawdziwy to taki który jest zgodny z przyjętymi wcześniej założeniami.

4. Teoria użyteczności ( utylitarystyczna)- wiąże się z koncepcją pragmatyzmu ( Pirce i Dewey)

wg tej koncepcji: sąd prawdziwy to sąd użyteczny czyli taki który jest w praktyce użyteczny. Ta koncepcja jest odrzucona ( przykład żydów)

NIEKLASYCZNE TEORIE MAJĄ SUBIEKTYWNY CHARAKTER.

Klasyczna definicja prawdy jest najpowszechniej akceptowana.

PRAWDA WZGLĘDNA I ABSOLUTNA

Absolutny charakter mają prawdy cząstkowe

Proces poznania oznacza proces przybliżania się poprzez korygowanie , weryfikowanie wcześniejszych ustaleń

Prawda absolutna - doskonałe odzwierciedlenie rzeczywistości.

W procesie poznania przybliżamy się do rzeczywistości.

Prawda względna (to co wiemy o rzeczywistości) z prawdą absolutną (do której dążymy) nigdy się nie pokryje.

Teoria względności nie pozwala na pełne poznanie rzeczywistości

Prawda względna ma a-sympatyczny charakter- przybliża nas do prawdy absolutnej.

Prawdy absolutnej żaden człowiek nie posiada ( nawiązanie do Hegla- wszystko składa się z przeciwieństw)

Rzeczywistość nie ma charakteru statycznego bo ciągle się zmienia, proces poznania jest procesem nieskończonym

22


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Antropologia Filozoficzna wykład I
filozofia wykład VI  11
Filozofia wykład 2, Studia, ZiIP, SEMESTR V, Fizozofia
Filozofia wyklady, filozofia
FILOZOFIA wyklad , Studia, etyka i filozofia
Filozofia wyklad I 12
Filozofia wykład 1, Studia, ZiIP, SEMESTR V, Fizozofia
Filozofia wykład 1,2,3
5 Filozofia wykład, trzeci punkt wyjścia
filozofia?ukacji, wykład
Elementy Filozofii Wykład 1  10 2013
sciaga filo, filozofia, wykład
FILOZOFIA wykłady2, Administracja-notatki WSPol, Podstawy filozofii
Filozofia wyklady, DIKS I rok semestr I
Filozofia wykłady
Filozofia wykłady wersja2
filozofia?ukacji wykłady

więcej podobnych podstron