23. Opisz proces dydaktyczno – wychowawczy w szkole tradycyjnej, progresywistycznej i współczesnej.
Szkoła tradycyjna - podział treści nauczania na przedmioty, przekaz wiedzy przez nauczyciela, uczniowie są na ogół pasywni, uczniowie nie decydują o doborze treści nauczania, dominuje uczenie się pamięciowe, zachęcanie uczniów do nauki ma motywy zewnętrzne, częsta kontrola wyników nauczania, współzawodnictwo, szkoła jest jedynym terenem uczenia się tylko pracy domowe wykonywane są po za nią, słaby nacisk na samorzutną twórczość uczniów.
Uczenie się zostało podporządkowane nauczaniu, a wychowanie potraktowane jako działanie z zew.
Stopnie formalne Herbarta: (Stopnie przyswajanie wiedzy)
Zagłębianie:
spoczywające: pierwszy kontakt ucznia z nowym materiałem
spośród masy niejasnych wyobrażeń wyodrębnia się nowe jasne wyobrażenie
postępujące: umysł wędruje pomiędzy: wiem – nie wiem
uczeń ogarnia większą liczbę szczegółów
następuje włączenie nowego wyobrażenia do wyobrażenia już istniejącego
Ogarnianie:
spoczywające: operowanie pojęciami
tworzy się wyobrażeniowa masa wyobrażeniowa
dokonuje się powiązanie skojarzeń z uprzednimi wyobrażeniami, rozbudują i pogłębiając system pojęć
postępując: odrabianie zadań
powstałym pojęciem obejmuje się nowe pojęcie, dając metodę rozbudowania systemu.
Struktura procesu nauczania jest oparta na nacjonalistycznej teorii poznania.
Praktyczne prowadzenia nauczania polega na podaniu wiedzy nauczyciela i biernym przyswajaniu jej przez ucznia. Nie uwzględniona została aktywność ucznia, jego cechy indywidualne i motywy uczenia się.
Formalizm i rygoryzm dopuszczający kary cielesne powodowały że praktyka wychowania przyjmowała formę ślepej musztry, a pamięciowe nauczanie powodowało obciążenie umysłu ucznia balastem życiowo nieprzydatnej wiedzy.
SYSTEM DYDAKTYKI DEWEYA JAKO SZKOŁY PROGRESYWISTYCZNEJ
Szkoła progresywistyczna - podział treści nauczania na interdyscyplinarne bloki, samodzielne zdobywanie wiedzy przez uczniów, nauczyciel pełni przeważnie rolę obserwatora pracy dzieci i młodzieży, uczniowie są aktywni, uczniowie mają pewien wpływ na dobór treści nauczania, dominuje uczenie się oparte na rozwiązywaniu problemów, niezbyt częsta kontrola wyników nauczania, współpraca, szkoła jest głównym ale nie jedynym miejscem uczenia się.
Proces nauczania jako naturalne, aktywne i praktyczne działanie ucznia oparte na spontanicznych potrzebach i życiowych zainteresowaniach ucznia.
Działalność poznawczo – kształtującą stanowi prawdziwe życie, co pozwala na samodzielne rozwiązywanie problemów, które uzupełniają się na drodze poznania świata oraz uczenia się poprzez zdobywanie doświadczenia.
Proces ten polegał na uczeniu się i wychowywaniu.
Uczeń wobec problemu stawał sam, poprzez doświadczenia dochodził do najbardziej skutecznych i aktywnych metod działania bez podawania sposobu działania.
SYSTEM SZKOŁY WSPÓŁCZESNEJ.
Dydaktyka współczesna różni się wprawdzie od dydaktyki tradycyjnej i progresywistycznej, ale nie odrzuca wszystkich założeń. Popiera również zaznajamianie uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy (herbertowski), czy zalecenia, aby aktywizować dzieci i młodzież w procesie nauczania (progesywistyczny). Zakłada ona, iż czynności uczniów i nauczyciela tworzą w procesie kształcenia zintegrowaną całość, przy równoczesnym zachowaniu zasady kierowniczej roli nauczyciela oraz aktywnego, samodzielnego udziału uczniów.
Model procesu nauczania uczenia się, który pozwala łączyć w spójną całość poznanie zmysłowe z umysłowym, praktykę i jako źródło wiedzy, i jako kryterium jej prawdziwości z teorią, indywidualne cele i aspiracje oświatowe z polityką państwa.
Zlikwidowania rozbieżności między teorią i praktyką, między wiadomościami i umiejętnościami, między zdolnością do opisywania i zmieniania rzeczywistości.
Istota procesu nauczania – uczenia się opiera się na założeniu że uczniowie powinni przyswajać sobie podstawy usystematyzowanej wiedzy oraz zdobywać określone umiejętności, zarówno w drodze samodzielnych poczynań badawczych jak i w drodze działalności sprowadzającej się do przyjmowania niektórych informacji w postaci gotowej.
Dydaktyka współczesna opiera się na założeniu że o ostatecznych rezultatach kształcenia nie przesądzają wyłącznie ani czynniki dziedziczne ( natywizm) ani środowiskowe( socjologizm). Czynniki te wywierają wprawdzie wpływ ale o jego wynikach końcowych decyduje świadoma i celowa działalność nauczyciela.
Proces nauczania wg. Okonia
uświadomienie uczniom celów i zadań, kształtowanie prawidłowej motywacji uczenia się.
Przyswajanie wiedzy i umiejętności przez uczniów, pod kierunkiem nauczyciela.
Uogólnianie zmierzające do ukształtowaniu u uczniów nowych pojęć.
Utrwalenie wiadomości
Kształtowanie umiejętności, nawyków i przyzwyczajeń
Wiązanie teorii z praktyką
Kontrola i ocena wyników nauczania, czego odpowiednikiem jest u uczniów samokontrola i samoocena
W poszczególnych ogniwach występuja:
Czynności nauczyciela: np. kierowanie, inspirowanie, kształtowanie motywacji, inspirowanie;
Czynności ucznia: np. przyswajanie, akceptowanie przeżywanie
Czynności wspólne (współdziałanie obu stron): np. formułowanie problemów – rozwiązywanie problemów.
Przedstawiony obraz procesu nauczania – uczenia się wraz z celami wychowania i kształcenia gwarantuje na poszczególnych etapach realizację celów poznawczych i celów kształtujących umiejętności i nawyki.
| Szkoła: | Tradycyjna | Progresywistyczna |
|---|---|---|
| Cele: | - ukształtowanie jednostki silnej moralnie - przekazywanie uczniom jak największej ilości wiedzy na całe życie |
- rozwijanie zainteresowań, zdolności twórczych, aktywności - przekazywanie uczniom pewnego zasobu umiejętności |
| Treści | - wiadomości teoretyczne - proces nauczania dominuje nad procesem uczenia się - duże ilości wiedzy z różnych dyscyplin przeważnie humanistycznych - podział treści nauczania na przedmioty |
- treści dotyczące umiejętności praktycznych - uczenie się przeważa nad nauczaniem - wiedza teoretyczna podporządkowana działaniu praktycznemu - treści zgodne z zainteresowaniami uczniów |
| Nauczyciel | - konserwatywny, rutyniarz, podporządkowany władzom zwierzchnim, systematyczny | - otwarty na ucznia, podsuwający problemy do rozwiązania, - uaktywniający, przeważnie pełni rolę obserwatora |
| Uczeń | - bierny | aktywny |
| Zalety | - podział treści na przedmioty - wiedza uporządkowana, usystematyzowana - uporządkowana struktura lekcji - trwałość wiedzy (powtarzanie) - dyscyplina - małe koszty utrzymania szkoły |
- uczniowie mają pewien wpływ na dobór treści nauczania - nauczanie uwzględnia aspekty społeczne - nauczania nie odbywa się schematycznie - uczenie odbywa się w oparciu o rozwiązywanie problemów - uczniów pobudzają do nauki motywy wewnętrzne w tym potrzeby i zainteresowania poznawcze - silny nacisk na samorzutną twórczość uczniów i rozwijanie jej - duża aktywność uczniów - nauczanie współdziałania uczniów – współpraca - rozwijanie osobowości uczniów - nacisk na samokontrolę - szkoła jest głównym ale nie jedynym miejscem uczenia się - zajęcia w plenerze oraz różnych pracowniach - rozbudowane środki dydaktyczne |
| Wady | - przekaz wiedzy przez nauczyciela - przekazywane są jedynie wiadomości teoretyczne - wiedza encyklopedyczna - program nauczania nie uwzględnia postępu technicznego - uczniowie nie decydują o doborze treści nauczania - odizolowanie treści i procesu kształcenia od potrzeb społecznych - szkoła jest jedynym terenem uczenia się tylko praca domowe wykonywane są poza nią - względne ubóstwo metod i środków nauczania - rygorystyczne przestrzeganie przez nauczycieli struktury lekcji wg stopni formalnych - wychowanie powierzchowne oparte na represji - nadmierny rygoryzm - niedostateczne respektowanie potrzeb i zainteresowań poznawczych dzieci - słaby nacisk na samorzutną twórczość uczniów - uczniowie są na ogół pasywni - dominuje uczenie się pamięciowe; zapamiętywanie mechaniczne - przeładowanie pamięci - brak stymulacji intelektualnej - zbyt częsta kontrola wyników nauczania - uczniów mają zachęcać do nauki motywy zewnętrzne głównie stopnie - współzawodnictwo wśród uczniów - uczeń jest zestresowany, bezkrytyczny, niesamodzielny |
- samodzielne zdobywanie wiedzy przez uczniów - przerost zajęć praktycznych - wiedza podporządkowana praktyce - przesadny pajdocentryzm (wszystko podporządkowane rozwojowi dziecka) - brak dyscypliny - na skutek swobody uczniów utrudniona realizacja założonych celów dydaktycznych - wysokie koszty środków o pomocy dydaktycznych - przesadna inicjatywa ucznia nad inicjatywą nauczyciela |