02.10.2012 r.
Definicja, cele i zakres ergonomii
Przedmiotem ergonomii jest relacja w układzie człowiek i elementy pracy, rozpatrywane w celu zapewnienia bezpieczeństwa i komfortu przy jednoczesnym założeniu wysokiej sprawności procesu produkcyjnego.
Celem ergonomii jest humanistyczna i użytkowa optymalizacja elementów pracy przez dostosowanie ich do właściwości organizmu ludzkiego, który funkcjonuje w sztywnych warunkach swojego środowiska wewnętrznego z uwzględnieniem środowiska zewnętrznego.
Projektowanie ergonomiczne rozpatrywać można w skali mikro i makro.
Mikroergonomia określa ergonomię 1 i 2 generacji:
do 1 zalicza się:
badanie zjawiska percepcji;
zagadnienia autropowietrzni ??
wyizolowanie systemów człowiek-obiekt;
do 2 zalicza się:
badanie procesów poznawczych i decyzyjnych człowieka oraz interakcję człowiek-komputer.
Makroergonomia – zalicza się do 3 generacji i dotyczy badania systemów złożonych – jej wieloobiektowych przedmiotów projektowania jest nieodłączny, jako komponent otoczenia zewnętrznego i fragment większej całości.
Zadaniem w tej ergonomii jest racjonalne ukształtowanie stanowiska pracy przy ich najmniejszym koszcie biologicznym człowieka.
CHARAKTERYSTYKA PROCESU PRACY
Z fizjologicznego punktu widzenia pracą nazywamy każdą wykonaną pracę czynność – charakteryzując ten proces w stosunku do czasu zatrudnienia można wyróżnić następujące:
przedstartowy – związane z przygotowaniem stanowiska lub samego pracownika do czynności roboczej;
wyjściowy – stan psychofizyczny pracownika przed podjęciem pracy;
nauki – nabieranie wprawy – krzywa pracy charakteryzuje się dużą rozbieżnością parametrów pracy (czas reakcji, ilość odbieranych inf., ilość popełnianych błędów);
okres równowagi roboczej – w krzywej pracy najlepsze wyniki ( wyszkolony pracownik);
zmęczenia – w krzywej pracy najpierw sporadyczne błędy, potem coraz częstsze, gorsze wartości efektów końcowych.
Po każdej zakończonej pracy (całkowitej i chwilowej) daje się zauważyć powrót parametrów termodynamicznych organizmu do stanu wyjściowego. Stan ten określa się, jako okres restytucji.
09.10.2012
Za dopuszczalne granice obciążenia człowieka przyjmuje się wysiłek, przy którym w trakcie pracy tętno pracownika stabilizuje się a okres restytucji po zakończeniu wysiłku nie przekracza 15 minut.
Uznaje się również, że granica trwałej wydajności pracy jest osiągalna, kiedy przeciętna wartość tętna jest o 30 uderzeń/min. Większa niż dla stanu spoczynku.
Zasady stosowania przerw:
suma wszystkich przerw powinna być równa lub nieco mniejsza od 15% całego czasu pracy (w przypadku ciężkiej pracy nawet 20-30%);
w zależności od ilość wprowadzonych przerw, miejsce ich umieszczenia w czasie nie jest bez znaczenia i zaleca się:
dla jednej przerwy pomiędzy 1/3 a ½ czasu pracy;
dla dwóch przerw: umieścić je tak, aby dzieliły czas pracy na 3 części, a druga przerwa powinna być dłuższa od pierwszej;
w przypadku cięższej pracy fizycznej ilość przerw powinna być większa;
należy dążyć do stosowania przerw częstych, ale krótszych, gdyż efekt wypoczynku jest największy w początkowej fazie jego trwania.
Zasady prawidłowej organizacji pracy:
okres przerwy pomiędzy zmianami roboczymi powinien wynosić, co najmniej 16 godzin;
zasada rytmizacji pracy pozwala na mniejsze zużycie energii własnej pracownika – wzrost efektywności pracy;
możliwość wykluczenia zużycia wzroku przez pracownika spowoduje spadek wysiłku psychicznego oraz szybsze wykonanie ruchów.
Obciążenie człowieka pracą – zawiera dwa odmienne ilościowo i jakościowo komponenty:
wynikające z obciążenia samymi czynnościami roboczymi;
zależy od warunków środowiska tej pracy oraz od charakterów reakcji ustroju pracownika.
Pracę dzielimy na:
fizyczną – przewaga udziału organu wykonawczego (mięśni);
umysłową – przewaga systemu nerwowego.
Ze względu na proces zachodzący w mięśniach pracę fizyczną różnicuje się na:
statyczną – gdy występuje jedynie napięci e mięśni bez ruchu;
dynamiczną – gdy mięśnie wykonują ruch.
Przy jednakowym wydatku energetycznym bardziej uciążliwa jest praca statyczna. Następuje zwężenie naczyń krwionośnych, co skutkuje mniejszym przepływu ilości krwi, to z kolei wpływa na zmniejszenie przemiany materii – mniej tlenu , wolniejsze odprowadzenie z nich szkodliwych produktów przemiany materii.
Przebieg pracy statycznej i dynamicznej jest różny, w pracy statycznej zmęczenie dużo szybciej osiąga stopień końcowy, a pojawia się już przy napięciu mięśni 5% siły max, max wartość osiąga przy napięciu 1/3 max wartości.
W organizmie człowieka dynamiczny wysiłek fizyczny może:
wywoływać hamowanie wydzielanie soku trawiennego;
zmniejszyć objętość wody ustrojowej;
zmniejszyć objętość krwi bieżącej, zwiększyć jej prędkość przepływu;
zwiększyć stężenie potasu i nor adrenaliny;
zwiększyć aktywność układu współczulnego i rdzenia nadnerczy.
pojawić się tzw. białkomocz wysiłkowy (pół godz. po zakończeniu wysiłku)
W celu zmniejszenia uciążliwości pracy dokonuje się oceny obciążenia nią pracownika. Ocena taka powinna obejmować kompleksowe badania:
wielkości wydatku energetycznego (WE), charakterystyczne dla prac fizycznych,
udziału wysiłku o charakterze statycznym,
stopnia monotypowości ruchów.
Określenie wydatku energetycznego: człowiek energię czerpie z procesów chemicznych, które zachodzą w organizmie, głównie w wyniku spalania dostarczonych produktów, tlenu. Wytwarzana energia w mięśniach tylko w 20% (do 25%) jest energią mechaniczną, którą można wykorzystać (w obciążeniu ekstremalnym). Pozostała – energia cieplna.
Podczas wysiłku energia uzyskiwana jest w fazie:
początkowej - z glikogenu mięśniowego, głównie z metabolizmu:
węglowodanów: glikogen mięśniowy, glukoza z osocza, glikogen z wątroby, glukoza syntetyzowana na bieżąco w wątrobie z kwasu mlekowego i inne.
wolnych kwasów tłuszczowych (tkanka tłuszczowa)
dalszej:
glukoza z krwi,
kwas mlekowy wytworzony w kurczących się mięśniach jako substrakt może być zużywany przez mięśnie szkieletowe, mięsień serca i do syntezy glukozy w wątrobie,
bardzo dalekiej, przy długotrwałych wysiłkach, występuje tzw. dług tlenowy, organizm pozostaje pod kontrolą hormonalną.
W zależności od płci różnie jest czerpana energia:
u mężczyzn: (gdzie preferowany jest wysiłek krótki o dużej intensywności) energia czerpana jest z glikogenu mięśniowego, a potem z glukozy z wątroby;
W kobiet (gdzie preferowany jest wysiłek długotrwały o mniejszej intensywności) występuje duży udział kwasów wolnych tłuszczów i glukozy z krwi.
Wysiłek o dużej intensywności mobilizuje tkanki tłuszczowe w mniejszym stopniu niż wysiłek o mniejsze intensywności a dłuższy.
Miarą wysiłku fizycznego są wskaźniki fizjologiczne:
Ilość zużycia tlenu;
Częstotliwość skurczu serca;
Ciśnienie krwi;
Temp. ciała i skóry.
Ogólna wydolność fizyczna jest to zdolność organizmy do ciężkiej, długotrwałej pracy bez większych zmian. Miarą jej jest pochłanianie tlenu, a czynnikami decydującymi są:
Energetyka wysiłku – metabolizm tlenowy i beztlenowy;
Koordynacja mięśniowo-nerwowa;
Termoregulacja ustroju;
Czynniki psychologiczne (motywacja, subiektywna tolerancja na wysiłek), warunki zdrowotne.
Wydolność fiz. kobiety jest o 30% mniejsza od mężczyzn (nawet przy siedzącym trybie pracy).
Miarą wydolności fizycznej jest ilość pobieranego tlenu, która wraz z treningiem zwiększa się:
unaczynienie mięśni;
zawartość mioglobiny (mięśniowy magazyn tlenu oraz zwiększenie jego transportowej możliwości) w komórkach mięśniowych,
wzrasta:
pojemność życiowa płuc (maksymalny wydech po maksymalnym wdechu),
mechaniczna wytrzymałość tkanki kostnej,
następuje:
zmiana neuro hormonalnej kontroli wysiłkowej przemiany materii WPM
mobilizacja poza mięśniowych substratów energetycznych podczas długotrwałego wysiłku fizycznego o umiarkowanej intensywności.
W skutek tego wzrasta pojemność płuc, mechaniczna wytrzymałość tkanki kostnej, dynamika tej zmiany to zużycie tlenu 300-2500 ml. Zawartości tlenu w 1ml krwi 150-300 ml. Ilość pobieranego tlenu 4l-35l/ min.
Częstość serca: 70-150 skurczy/min.
Częstość oddechu: 14-40/min
Głębokość oddechu: 8-100/min
Ciśnienie skurczowe krwi 120-200 mmHg przy niezmienionym ciśnieniu rozkurczy.
23.10.2012 r.
Ocena obciążenia statycznego oparta jest o znajomość następujących czynników:
Rodzaju przyjętej postawy w czasie pracy;
Stopnia wymuszenia zajmowanej pozycji;
Możliwość zmian przyjętej pozycji;
Położenia kończyn i ich czynności ruchowych o czasy pracy.
Do takiej oceny należy przyjąć pozycje ciała o największym obciążeniu statycznym, jeżeli utrzymywana jest ponad 3h na zmianę.
Skutki obciążenia człowieka wysiłkiem statycznym:
Szybki rozwój zmęczenia (szybsze od dynamicznego);
Występuje zmniejszony przepływ krwi; (przy reakcjach tj. wzrost ciśnienia krwi, przyśpieszenie pracy serca, nacisk mechaniczny na naczynia krwionośne);
Złe zaopatrywanie komórek w tlen, złe odprowadzenie szkodliwych substancji przemiany materii, ich lokalne gromadzenie się, ból;
Bardzo szybki ubytek mięśniowych zapasów – ogólne lekkie i lokalne zakłócenie.
Ocena monotypowości ruchów:
W tej ocenie następuje szacowanie, albowiem w tej pracy występują udziały tylko niektórych mięśni – miejscowe zmęczenie, efekt uciążliwości.
stopień ograniczenie ruchowego;
liczba powtórzeń;
wielkość potrzebnych sił.
Obciążenie psychiczne pracownika:
Ogromną rolę w procesie racy odgrywa system nerwowy, istnieją granice jego wytrzymałości. Na jego wielkość mają wpływ, np.:
dla zjawisk percepcyjnych istotna jest ilość napływających informacji, ich złożoność, ich zmienność, czy jednoznaczność;
gdy nie ma jednoznacznego przyporządkowania między sygnałem a reakcją.
Wysiłek psychiczny jest zależny od odwagi przyjętych decyzji.
W procesach wykonawczych, pomimo że zależą od wysiłku fizycznego to może być też widoczny udział systemu nerkowego.
Obciążenie psychiczne jest sumą wszystkich etapów pracy.
Efekty fizjologiczny obciążeniem pracą
W trakcie wysiłku występują zmiany czynnościowe organizm, o ich obrazie decyduje intensywność wysiłku i czas trwania. Zmęczenie jest to spadek zdolności do pracy, które nastąpiło podczas jej wykonywania i jest następstwem wielu czynników.
Następujące postacie zmęczenia: !!!!
Zmęczenie, które występuje przy niedużym wysiłku, zwłaszcza przy monotonie, monotypie, braku zaangażowania.
Zmęczenie podostre – występuj przy krótkotrwałych lub średnim stopniu obciążenia. Nie zagraża zdrowiu.
Ostre – występuje po bardzo intensywnym ale krótkim wysiłku.
Przewlekłe – kumulacja mniejszych zmęczeni, trudne do rozpoznania.
Wyczerpanie – wysiłek przewyższa możliwość człowieka, typowe objawy: drżenie, nudności, powiększenie wątroby.
Zmęczenie fizyczne – objawy: !!!!
Zmiany w układzie biochemicznym mięśnia;
Wzrost produktów przemiany materii;
Wyczerpanie zapadów energetycznych., dług tlenowy;
Pocenie się (odwodnienie, utrata elektrolitów itp.)’
Pogorszenie koordynacji ruchów –wzrok – spowolnienie ruchów, spadek sił, brak dokładności ruchów’;
Spadek wydajności pracy – rośnie liczba błędów;
Wzrost zagrożenia urazowego i wypadkowego.
Zmęczenie psychiczne- objawy: !!!!
Zmniejszenie stopnia koncentracji;
Utrudnienie myślenia;
Spowolnione spostrzeganie;
Spadek motywacji;
Zaburzenie emocjonalne (apatia itp.)
Nastawienie sytemu nerwowego na odpoczynek;
Spadek wydajności pracy;
Spadek formy fizycznej.
Systemy sensoryczne człowieka:
Systemy sensoryczne, których efektami są np.:
Wrażenia
Uczucia
Świadomość
Nie odzwierciedlają dokładnie świata fizycznego, lecz reagują na aspekty środowiska, która są ważne dla naszego przeżycia (dostarczają tą ilość informacji o otoczeniu, która jest wystarczająca by tylko przetrwać, a nie zrozumieć świat). Nie wszystkie zmysły rozwinęły się maksymalnie, np. bardzo mała zdolność detekcji pola elektr., promieniowania pola podczerwieni, ultradźwięków, infradźwięków).
Przewaga człowieka nad innymi stworzeniami polega na przetwarzaniu informacji a nie na zwiększaniu ich ilości. Powstające w korze mózgowej wrażenia zmysłowa są świadome – główna droga uczuciowa na różnych jej poziomach odchodzą drogi boczne do innych kanałów, tworząc cały układ nerwowy.
30.10.2012 r.
Cechy wspólne procesu percepcyjnego wszystkich systemów:
Wykrycie bodźca przez komórki zmysłowe;
Przetworzenie energii bodźca;
Przekształcenie potencjału receptora i przesłanie do centralnego systemu nerwowego;
Hierarchiczne organizowanie przesyłu informacji;
Synteza odbioru w jednolite wrażenie zmysłowe, może się to odbywać jednokierunkowo i zwrotnie. Ilość ośrodków pośredniczących w drodze czuciowej może być za każdym razem różna.
Wyżej wymienione procesy mogą być realizowane poprzez jedną i tą sama komórkę np. zmysł węchu lub przez różne komórki i ich połączenie.
Przykłady:
OKO – siatkówka realizuje spostrzeganie obrazu, jego ruch, położenie , barwę i niejednorodność;
UCHO – analizuje dźwięki, przyśpieszanie ruchów obrotu głowy, statyczne położenie ciała względem siły ciężkości;
NOS – nabłonek nerwowy – rozróżnienie zapachów, jedna komórka;
JĘZYK – kubki smakowe – jedna komórka;
SKÓRA – naskórek, skóra właściwa, ból czucie, dotyk, temperatura;
MIĘŚNIE – położenie, ruchy części ciała.
Proces widzenia:
Proces ten jest realizowany przez jeden z głównych zmysłów, który odbiera 90% informacji. w tym procesie można wyróżnić:
Część wykonawczą – układ optyczny;
Część percepcyjną – system nerwowy.
Każda część narządu ma do spełnienia inną funkcję/
Rogówka wraz z soczewką – załamanie promieni świetlnych.
Źrenica – reguluje ilość światła dostającego się do oka.
Tęczówka – kieruje źrenicą.
Mięśnie rzęskowe – odpowiadają za zbieżność okna, chronią przed zanieczyszczeniami.
Siatkówka – zbiór elementów, które rejestrują i przetwarzają bodźce świetlne.
Wszystkie receptory są zlokalizowana na siatkówce i przekazywane do tzw. dołka środkowego (wypełniona prętami i czopkami).
Obraz widziany przez mózg ma dość luźny związek z obrazem rzutowanym na siatkówkę. Dochodzi do odwrócenia obrazu świata. Najszybciej i najbardziej skutecznie wyróżniane są struktury linearne, później lokalne cechy. Dokonuje się to w procesie przetwarzania inf. (krawędzie, załamania, rozgałęzienia), niejednorodność przestrzenna.
System widzenia odbywa się poprzez informację przekazywaną przez nerw wzorowy do kory mózgowej, poprzez poszczególne piętra systemu nerwowego.
Sterowanie układem optycznym odbywa się z wyłączeniem świadomości. Pozwala to na dostrajanie się oka do kolejnych wymagań. Impulsy nerwowe docierają do lewej lub prawej półkuli mózgu wg. podziału połówek pola widzenia tzn. obrazy widziane obydwoma oczami w lewej połowie pola widzenia docierają do prawej półkuli i na odwrót. Dlatego też obraz przedmiotów, którymi można manipulować prawą ręką trafia do półkuli sterującej ruchami tejże ręki tzn. lewej.
Właściwości procesu widzenia
O jakości widzenia użytecznego decydują właściwości narządu wzroku, cechy sygnału i czynniki fizyczne środowiska zewnętrznego, w jakim się ten proces odbywa. Ogólnie można by określić je następująco:
Widzenie nie jest procesem natychmiastowym. Potrzebny jest pewien czas, by nastąpiła reakcja na obraz, a kiedy on zaniknie, wrażenie utrzymuje się jeszcze chwilę (dziesiętne części sekundy).
Narząd wzroku jest zmysłem, który w sposób najbardziej widoczny realizuje cechę systemu percepcyjnego jaką jest zmienność w czasie napływającej informacji. Na siatkówce oka odwzorowywany jest obraz, wówczas, jeżeli wartość napływającej informacji jest zmienna w czasie. Zmienność ta może być realizowana przez ruchy gałki ocznej, zwane fiksacją wzroku (przeciętnie 20 ruchów/s);
Spostrzegawczość - polega na dostrzeganiu niewielkich zmian w ogólnym wyglądzie przedmiotów i zjawisk oraz na dostrzeganiu licznych szczegółów niełatwych do wyodrębnienia.
Ostrość widzenia - rozpoznawanie najmniejszych obserwowanych szczegółów. Punktem odniesienia jest możliwość rozpoznawania dwóch elementów (punktowych) pod kątem 1 minuty łukowej z odległości 5 m, lub 10 sekund kątowych, co odpowiada kropce o średnicy 0,5 mm widzianej z odległości 10 m.
Związek czasu i intensywności bodźca, charakterystyczny dla wszelkich procesów fotochemicznych. Oko reaguje na ogólną sumę działającej energii.
Akomodacja, czyli zdolność nastawcza układu optycznego oka (soczewki) umożliwiająca widzenie ostre z różnej odległości. Przyjmuję się dwa charakterystyczne położenia soczewki:
punkt bliży, czyli najbliższy punkt o dobrej ostrości oka,
punkt dali, czyli najdalszy punkt o dobrej ostrość.
Na akomodację ma wpływ: wiek, zmęczenie i natężenie oświetlenia. Wraz ze zmniejszaniem się natężenia oświetlenia, punkt dali się przybliża, a bliży - oddala.
Adaptacja, czyli zdolność dostosowywania się wrażliwości siatkówki do warunków oświetlenia. Czas adaptacji jest tym dłuższy im większy jest stosunek luminancji
Zbieżność oczu (konwergencja), czyli zdolność kierowania obojga oczu na jeden punkt. Przy prawidłowej reakcji na obu gałkach powstają dwa obrazy, które nakładają się na siebie zostają skojarzone jako pojedynczy obraz.
Stereoskopowość, czyli poczucie głębi, polega na postrzeganiu trójwymiarowym przedmiotów i ich przestrzennego rozmieszczenia. Zdolność ta wynika z faktu patrzenia na obraz każdym okiem pod nieco innym kątem. Oceniana jest różnica obrazów powstających na obu gałkach, powstaje obraz.
Widzenie barwne, czyli zdolność reakcji na różną długość fali świetlnej (l). W zależności od natężenia oświetlenia zmienia się wrażliwość oka na barwy. Dla widzenia "nocnego", najlepszą widzialnością odznaczają się długości odpowiadające barwienie niebiesko-zielonej, a dla widzenia "dziennego" - pomarańczowej.
13.11.2012 r.
Proces słyszenia
Proces komunikowania się człowieka z otoczeniem zachodzi poprzez narząd słuchu i mowy. Jest to łączność dwukierunkowa. Przy czym proces mówienia jest w bardzo dużym stopniu zależny od prawidłowego słyszenia.
Słuchanie jest to koncentrowane się na wybranym dźwięku spośród wszystkich docierających. Porozumienie się to wysyłanie i odbieranie sygnałów o określonym znaczeniu, gdzie słuch jest to zmysł sondujący, kontaktujący, alarmujący np. klakson.
Narząd słuchu można podzielić pod dwoma względami:
Anatomiczną lub funkcjonalną;
Sposób obróbki dopływających informacji (transmisyjna, percepcyjna);
Transmisja – sposób przewodzenia energii akustycznej do nerwu słuchowego;
Percepcja – odbiór dźwięków (przekształcenie tej energii z fali na bodziec, ten bodziec wraz z analizą na różnych piętrach w system nerwowy).
Ta transmisja może dokonywać się dwoma drogami:
Powietrzną, poprzez małżowinę, ucho środkowe, błony i płyny ucha;
Drogę kostną poprzez kości czaszki, puszkę błędnika oraz płyny ucha wewnętrznego.
Funkcjonalny podział narządu słuchu (ucho zewnętrzne):
transmisyjna,
zebranie i skierowanie fal na określoną powierzchnię
określenie kierunkowości źródła
ochronę zewnętrzną, która zabezpiecza błonę bębenkową przed wpływem zmiennych warunków atmosferycznych oraz nadmiernej głośności, jest rezonatorem, podwyższa poziom ciśnienie nawet do 10dB.
Ucho wewnętrzne:
Jest ośrodkiem przenoszenia energii przez kolejne układy: powietrze, ciecz. Dokonuje zmiany energii akustycznej na mechaniczną z mechanicznej na zmianę ciśnienia cieczy (dochodzi do 15-krotnego zwiększenia ciśnienia i powiększenia głośności jak i zakresu).
Zabezpiecza przed działaniem silnych dźwięków długim okresie trwania, chroni przed uszkodzeniem.
Właściwości narządu słuchu:
Słyszenie obu uszy jest realizowane w ośrodkowym systemie nerwowym gdzie następuje synteza impulsów z każdego ucha oddzielnie (ten fakt podnosi komfort słyszenia od 6 (fonów) do 3 dB, umożliwia określenie kierunku stacjonarnego oraz jego położenia, określała źródło będące w ruchu);
Zdolność wyłowienia interesujących odbiorcę sygnałów akustycznych z całkowicie zakłóconego tła;
Zdolność adaptacji polegająca na stopniowym zmniejszeniu wrażliwości na bodźce;
Zdolność analizowania i różnicowania dźwięków;
Subiektywne odczucie głośności, które zmienia się w czasie krótszym od 0,5s.;
Czułość ucha zmienia się wraz z częstotliwością.
Próg słyszenia – określenie psychofizyczne które zależy od napięcia uwagi, zmęczenia lub wytrenowania.
Próg niewygodnego słyszenia jest jakby drugą skrajnością, określa wrażenie nieprzyjemne. Jest nieco niższe od progu bólu.
Próg bólu jest to zanik wrażeń słuchowych kosztem odczucia bólu.
Zmysł orientacji
Zjawiskiem fizjologicznym u człowieka jest odpowiednia postawa całego ciała w stosunku do siły ciążenia. Zapewnione to jest przez narząd równowagi wspólnie ze zmysłami wzroku i czucia. Jest to odruch bezwarunkowy, odbywa się bez naszej świadomości.
Rozróżniamy 2 rodzaje równowagi:
statyczna – ustalana głównie poprzez ułożenie głowy w trakcie przyjętej pozycji przez ciało, w której to pozostaje przez dłuższy czas;
kinetyczną, która zachowujemy podczas wykonywania różnych czynności (reakcja na ruch, dokonywanie pewnych korekcji itp.), za pomocą zmysłu równowagi dokonuje się przekazu o różnych wrażeniach np. położenie części ciała względem siebie, ruchu wykonywanego całym ciałem, podstawą układu kostnego i stawowego, pozycji ciała względem pola sił przyciągania.
System somatyczny
W procesie informacji wykorzystywane są receptory cielesnoczuciowe oraz trzewnoczuciowe.
Zmysł dotyku obejmuje 5 rodzajów receptorów różniących się budową, lokalizacją w skórze, szybkością adaptacji, wielkości pola recepcyjnych. Udział bodźców percepcji zależny jest od ich cech fizycznych (położenie, pobudzenie)
subtelny dotyk realizowany w wierzchniej warstwie skóry;
głęboko realizowany jest ucisk i drgania mechaniczne
w tzw. skórze właściwej (nagie zakończenia nerwowe)
Zmysł smaku
Receptory tego zmysłu zlokalizowane są w błonach śluzowych jamy ustnej. Przekazują nam wrażenia do nerwu twarzowego lub języko-gardłowego, biegną aż do kory mózgowej. Są mniej czułe od węchu. Jest również mniej istotne dla ludzi niż innych stworzeń (orientacja).
Zmysł smaku ma niewielkie możliwości w różnicowaniu bodźców więc nie działa samodzielnie bez współdziała z innymi bodźcami gdzie głównym jest węch – połączenie jamy ustnej z nosową.
Odbiór wrażeń smakowych jest wypadkową różnych receptorów jak również termoreceptorów lub receptorów bólowych. Zmysł ten rozróżnia tylko kilka kategorii smakowych. Najczęściej występuje tam integracja tych reakcji.
Zmysł powonienia
Receptory tego zmysły zgromadzone są wśród komórek nabłonkowych w jamie nosowej. Reagują ona swoimi rzęskami na rozproszone w śluzie cząstki związków chemicznych – pobudzają końcówki narządu, dają impulsy na drodze nerwowe do kory mózgowej.
Istnieje ponad 6 kategorii zapachowych podstawowych i 26 o słabszej rozróżnialności. U ludzi zmysł tej jest słabo rozwinięty. Jesteśmy różnie „uzdolnieni” zdolnościami węchowymi.
20.11.2012 r.
Obowiązki osoby kierującej pracownikami:
osoba kierująca jest zobowiązana znać niezbędny zakres ciążącej na niej obowiązków, przepisów prawnych, przepisów o ochronie pracowników, bhp;
organizowanie stanowiska pracy z przyjętymi zasadami;
dbać o sprawność i środki ochrony indywidualnej;
organizować proces pracy z uwzględnieniem zabezpieczenia przed wypadkami i chorobami zawodowymi;
dbanie o stan higieniczny pomieszczeń i wyposażenie techniczne;
zapewnić wykonanie zaleceń lekarza sprawującego nadzór nad pracownikami.
Podstawowe obowiązki pracodawcy:
zapewnienie bezpieczeństwa i higieny warunków pracy;
organizowanie pracy zapewniając dobre warunki pracy (sprzęt, zabezpieczenia itp.);
zapewnienie wykonania nakazów i nakazań decyzji i zarządzeń przez organ nadzorujący (inspektor pracy);
niezwłoczne zawiadomienie właściwej inspekcji pracy o ciężkich i śmiertelnych, bądź zbiorowych wypadkach w pracy (Związanych w pracą);
zapewnić ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku (koszt związane ponosi pracodawca);
syst. Analizowanie przyczyn wypadku;
nie później niż 14 dni od zawiadomienia o wypadku zespół powypadkowy sporządza protokół.
Obowiązki pracownika:
przestrzeganie bhp, znanie bhp;
wykonanie pracy zgodnie z przepisami;
dbanie o należyty stan parku maszyn, narzędzi;
stosowanie środków ochrony zbiorowej;
Poddawanie się okresowym badaniom lekarskim;
Niezwłoczne zawiadomienie przełożonego o wypadku bądź zagrożeniu życia.
Prawa pracownika:
Powstrzymywanie się do świadczenia pracy zawiadamiają pracodawcę , jeżeli:
Warunki pracy nie odpowiadają bhp, stwarzają zagrożenie dla niego bądź innych;
Jeżeli powstrzymanie się od pracy nie usuwa zagrożenia, pracownik ma prawo oddalić się od zagrożenia i powtórnie powiadomić pracodawcę.
Badanie lekarskie:
Wstępne badanie;
Okresowe;
Kontrolne.
Ochrona pracy kobiet:
Ochrona zdrowia kobiet w ciąży oraz zapewnienia właściwej opieki nad dziećmi:
Zakaz zatrudniania kobiet w ciąży w wymiarze dobowym przekraczającym 8 h, w godzinach nadliczbowych, jak również w nocy;
Zakaz delegowania kobiet w ciąży bez jej zgody poza stałe miejsce pracy;
Obowiązek przeniesienia kobiety w ciąży do innej pracy, jeżeli ze względu na stan ciąży nie może być wykonywana dotychczasowa praca;
Prawa:
- urlop macierzyński;
-prawo do przerw w pracy na karmienie;
zakaz zatrudnienia kobiety opiekująca się dziećmi w wieku do 4 lat bez jej zgodny w wymiarze przekraczającym 8 h i w porze nocnej.
Prawo do urlopu wychowawczego (bezpłatnego) do opieki nad dziećmi;
Prawo do zwolnienia z wykonywanej pracy na 2 dni w ciągu roku dla każdego z wychowywanych dzieci do lat 14.
Zakaz delegowania kobiety opiekujące się dziećmi do lat 14 bez jej zgody poza miejsce pracy.
Uwaga! Z czterech ostatnich uprawnień może skorzystać również mężczyzn, jeżeli wraz z żoną nie pracuje w tej samej firmie.
Wypadek przy pracy
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, która nastąpiło z związku z pracą:
Podczas lub z związku z wykonywaniem czynność lub poleceń przełożonych;
Podczas lub z związku z wykonywaniem przez pracownika czynności w interesie zakładu nawet bez polecenia;
W czasie pozostawienia pracownika w dyspozycji zakładu – w drodze między siedzibą a miejscem wykonywania pracy;
Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
W czasie trwania podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone wyżej, chyba że wypadek spowodowany jest postępowaniem pracownika, które nie miało związku z pracą;
W związku z odbywaniem służby w zakładach, resortach, formacjach, ochotniczej straży pożarnej;
Przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające w zakładzie, działalności polityczne bądź zawodowe.
Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek w wyniku, którego nastąpiła śmierć w miejscu wypadku bądź okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
Za ciężki wypadek uważa się wypadek w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała:
Utrata słuchu, wzroku, możliwości płodzenia i inne powodujące choroby nieuleczalne, trwałą choroba psychiczna, niezdolność świadczenia pracy w tym zawodzie, poważne zeszpecenie bądź zniekształcenie ciała.
Za zbiorowy wypadek pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej 2 osoby.
27.11.2012 r.
Ochrona przeciwpożarowa w zakładzie przemysłowym:
Instrukcja techniczno-rzeczowa: należy przeczytać zasady postępowania.
Ochrona przeciwpożarowa w budynku użyteczności publicznej:
Instrukcja bezpieczeństwa zawiera charakterystykę źródeł powstawania pożaru, dróg rozprzestrzeniania; Rozmieszczenie sprzętu gaśniczego, organizację ewakuacji, wykaz telefonów.
Podział pożarów w zależności od rodzajów palących materiałów: !!!!
Grupa A : pożar ciał stałych pochodzenia organicznego, np. drewno, papier, słoma, tekstylia, tworzywa sztuczne, węgiel;
Grupa B: pożar cieczy palnych i substancji stałych topiących się w skutek ciepła, np. smoła, wosk, rozpuszczalniki, alkohole, smary itp.;
Grupa C: pożary gazów, np. metan, acetylen, propan, wodór, gaz ziemny, miejski;
Grupa D: pożary metali, np.: sód, potas, lid, magnez, aluminium;
Mat. Utleniające: np. tlen, chlorany, azotany, nadtlenki organiczne, chemicznie wiązany tlen.
Zasady postępowania w czasie gaszenia pożaru: !!!!
Odłączyć urządzenia odbiorcze od elektryczności;
Zamknąć zawory gazowe;
Zamknąć okna i drzwi;
Wyłączyć instalacje klimatyzacyjne i wentylacyjne;
Gaśnicę uruchomić dopiero przy źródle pożaru.
W miarę możliwości ustawić się przeciwnie do kierunku nawiewu powietrza. Zachować szczególną ostrożność przy otwieraniu zamkniętych drzwi;
Ostrożnie tworząc wąską szczelinę, chwytając się za ościeżnicę lub drzwi, przez szczelinę wpuścić strumień środka gaśniczego, następnie otworzyć drzwi i gasić.
Płomień niebieski – 1650 C, czerwony ok. 1000-1200 C.
Gaśnicę należy trzymać pionowo, strumień od dołu do góry, od przodu do tyłu.
W przypadku pożaru samochodu nie kierować strumienia przez zamknięto bądź uchyloną maskę, lecz gasić przez otwarte chłodzenie bądź od spodu maski.
Pożary cieczy nieznajdujące się w ruchu:
Nie rozprzestrzeniać silnym strumieniem, pokrywać środkiem gaśniczym , gasić wyłącznie za pomocą sprzętu wyłącznie do tego celu przeznaczonym.
Zasady postępowania podczas pożaru: !!!!
Zachować spokój!
Natychmiast zgłosić pożar podając dokładne dane o miejscy i rozmiarach pożaru, ostrzec innych pracowników o pożarze.
Wyłączyć urządzenia wentylacyjne, transportowe, grzewcze, odciąć dopływ przewodów rurowych wszystkich, odciąć zawór główny gazu, wyłączyć z pod napięcia urządzenia elektryczne.
Natychmiast opuścić i nakazać opuszczenie obszarów zagrożonych, używając korytarza i klatek schodowych, utrzymując się korytarzy oznaczonych.
Nie używać wind!!
Poruszać się w pozycji jak najniżej odłogi. Działania prowadzić zgodnie z instrukcją.
Ratowanie życia ludzi ma pierwszeństwo przez gaszeniem pożaru/ nie narażając swojego życia i bezpieczeństwa, uczestniczyć w działaniu gaszenia pożaru.
Nigdy nie gasić płonącego tłuszczu wodą!!
Z chwila przybycia straży pożarnej udzielić dowódcy wszystkich informacji.
Szefowi przekazać plany budynku, dróg ewakuacyjnych, ratunkowych, jak możliwie wszystkie klucze.