Prawo rzymskie 24.03.2014r.

Proces legislacyjny pod hasłem oceny swobodnej nieskarpowanej

ocena dowodów

Ocena swobodna-

Ocena legalna-

Ocena dowolna- ocena która została dokonana sprzeczności z zasadami logicznego rozumowania, sprzeczna z osiągnięciami aktualnego stanu wiedzy (nauki), sprzeczna z zasadami doświadczenia życiowego, sprzeczna z zasadami doświadczenia zawodowego sędziego (dziś linia orzecznicza),

Swoboda nie znaczy dowolność.

Wyrok. (najważniejsze).

Wyrok- jest to końcowe rozstrzygniecie sprawy sądowej. Druga wersja Jest to orzeczenie sędziowskie kończące spór.

Wyrok w prawie rzymski był prawomocny z chwilą jego wydania.

Ogólnie brak apelacji w prawie rzymskim brak apelacji, tylko w kognacyjnym jest apelacja.

Prawomocność wyroku

Materialna- ustalał stan prawny między stronami. ( Nen bist indem re agere non diced- nie można się procesować dwa razy w tej samej sprawie).

Formalna- w systemie prawa rzymskiego nie ma przewidzianego środka odwoławczego (brak środka zaskarżenia) dlatego wyrok jest prawomocny.

Wyrok podział:

Konstytutywne- Tworzenie prawa. 3 rodzaje skarg działowych (actione diwirsiones) sędzia musi podzielić po między strony.

Actio familie erciscunde- skarga

Actio comuni dididundo- skarga o podział rzeczy wspólnej po między współwłaścicieli

Actio finiun regundorum- skarga o rozgraniczenie (podział gruntów).

Deklaratoryjne- potwierdzenie istnienie określonego prawa (stosunku prawnego). Któryś z podmiotów ma racje, że coś mu się należy, albo coś musi dać. Sędzia nie tworzy prawa, tylko używa prawa.

Egzekucja

Egzekucja- przymusowe wykonanie wyroku w sytuacji gdy zasądzony pozwany wyroku nie wykonał dobrowolnie. (jest bardzo rzadko).

Legislatio pernatio…- o charakterze osobistym. Osobista na osobie, fizycznie przeciwko osobie.

Majątkowa- oszczędza osobę na rzecz majątku.

Etapy:

Misia imbona- po wydaniu prawomocnego wyroku

venditio bonorum- wystawienie majątku dłużnika na sprzedaż.

Cessio bonorum- upadłość dłużnika. Możliwość po stronie zasądzonego wyjawienia majątku podlegającego egzekucji w przypadku gdy popadli w długi z usprawiedliwionych przyczyn. Wina usprawiedliwiona. Benetitio competentie- ma prawo do minimalnych środków do przeżycia.

Rodzaje skarg:

Actionem in rem- skargi wynikające z praw rzeczowych. Skargi przede wszystkim właściciela rzeczy (petytoryjne). Wynika z praw rzeczowych. są skuteczne erga omens- wobec wszystkich

actionem in persiona- skargi wynikające z praw zobowiązaniowych. Skargi przysługujące wierzycielom przeciwko dłużnikom. Inter partes- między stronami, tylko układ wierzyciel dłużnik.

Inny podział

Actionem stricti iuris- powództwo ścisłego prawa. Umowę należy interpretować zgodnie z prawem.

Litis contecatio, expetio doli brane pod uwagę.

Aciotne bonae fidei- tępienie ostrza ścisłego przestrzegania prawa. Nie tylko litery prawa, ale i dobra wiara, słuszność.

Nie brane pod uwagę.

Litis contecatio- czas

Exceptio doli- zarząd podstępu. Jeżeli pozwany nie zmieścił się w czasie to później nie może mieć pretensje.

Inny podział:

Skargi penalne- skargi karne. Skargi wynikające z deliktów prawa prywatnego. Sąd określa grzywnę na rzecz pokrzywdzonego. Kary prywatne .

Skargi reiperskeutoi- skargi odszkodowawcze. Wynikają ze wszystkich zobowiązań kontraktowych.

Skargi prejudycialne- skargi rozstrzygające jakąś kwestię faktyczną bądź prawną konieczne do tego, aby prowadzić spór główny. Np. skarga o ustalenie statusu człowieka. Ustalenie np. czyja rzecz jest w cztim posiadaniu.

Acioten ciwilie- w oparciu o prawo cywilne

Acioten pretorie- prawotwórcza działalność pretoriów.

Rodzaje właściwości organów

Miejscową- właściwym miejscowo do rozpoznania sporów jest sądu w którego okręgu jurysdykcyjnym ma miejsce zamieszkania pozwany. Actor sekvitur forum rei- powód powinien wytoczyć powództwo w sądzie którego okręgu jest pozwany. Wyjątki: forum reisite-sąd miejsca położenia nieruchomości (rzeczy), sąd miejsca zawarcia umowy, sąd miejsca wykonania umowy. Za każdym razem uzasadnienie wyjątku względy ekonomii procesowej, prorogatio fori (prorogacja sądu)- umowa miedzy stronami stosunku prawnego z którego wynik spór o poddanie go pod rozstrzygnięcie innego sądu niż wynika z zasady actor sekvitur forum rei Jest na etapie zawierania umowy, jeszcze przed sporem. Zawierając przewiduje w razie sporu prorogatio fori. Perpertuatio for- uwiecznienie sądu, albo utrwalenie sądu. Dwa stany faktyczne- jeżeli sprawa wpłynęła do sądu niewłaściwego miejscowo, a sąd ten niezorientował się co do swojej niewłaściwości i sprawę rozpoczął rozpoznawać to musi ją dokończyć.

W trakcie postepowania, toczenia się sporu pozwany może zmienić miejsce zamieszkania ta okoliczność również nie powoduje, aby przenieść sprawę do innego sądu (sąd zaczął to powinien skończyć.)

Rzeczowa- właściwym rzeczowy do rozpoznania sprawy jest sąd do którego zakresu kompetencji należy dana sprawa ze względu na jej rodzaj. Czasem rozpatrywał nie pretor, np. sprawy dotyczące umowy handlu na targu. Sąd 100 mężów- rozstrzygał drażliwe procesy o wolność. Należały również sprawy o obalenie testamentu.

Prawo osobowe.

Zdolność prawna- jest to zdolność do nabywania praw i obowiązków w prawie prywatnym. Nabywa się ją z chwila urodzenia (osoby fizyczne, z chwilą powstania do zawiązania aktów woli-osoby prawne) zaś traci z chwilą śmierci osoby fizyczne, bądź z chwila rozwiązania- osoby prawne. Na zakres zdolności prawnej wpływają 3 rodzaje status-

Libertatiz- (stanowisko w zakresie wolności)

Cividatis- stanowisko w zakresie obywatelstwa.

Familie- stanowisko w rodzinie rzymskiej agnatyczne.

Nastiturus pro jan nato habetun…- ten który ma się w przyszłości narodzić uważany jest za narodzonego ilekroć chodzi o jego korzyści. (pewnik, że zapyta jakoś tego).

Postumus- narodził się po śmierci ojca.

Uważamy go fikcyjnie za narodzonego przed śmiercią ojca.. sekunda logiczna, albo sekunda prawnicza. Tuż przed śmiercią ojca niby się urodził. Zabieg polegający na przesunięciu narodzenia nastiturusa przed chwilą śmierci ojca.

Ta fikcja nie jest wyjątkiem od zasady, że zdolność prawną nabywa się z chwilą urodzenia. Ta fikcja jest potwierdzeniem tej zasady. Tej fikcji nie można zadziałać zanim się realnie urodzi, trzeba poczekać, aż się urodzi. Przedmiotem fikcji jest czas urodzenia, a nie samo urodzenie.

Fictio legis cornelio- ta fikcja dotyczy problematyki zakończenia zdolności prawnej i śmierci. Juryści klasyczni uznali, że żołnierze którzy umierali pod niewolą mieli prawo do zawarcia testamentu. Jeśli rzymianin zmarł w niewoli to fikcyjnie przenosimy moment śmierci do chwili przed zamknięciem w niewole i zawarł testament. Nie dotyczy faktu śmierci, tylko momentu śmierci.