Ryszard Wilczyński
Wyższa Szkoła Finansów im Zarzadzania w Warszawie
Międzynarodowy Fundusz Walutowy
(materiały dydaktyczne)
Międzynarodowy Fundusz Walutowy został powołany do życia na konferencji w Bretton Woods w USA w 1944 r. Rozpoczął działalność 1 marca 1947 r. Został założony przez 44 państwa, obecnie zrzesza 188 krajów członkowskich.
Zadania:
- popieranie międzynarodowej współpracy walutowej oraz uporządkowanych stosunków walutowych;
- tworzenie warunków dla wielostronnego regulowania należności za bieżące operacje w handlu międzynarodowym;
- udzielanie pomocy q likwidacji trudności płatniczych;
- wpływanie na zachowanie pożądanego stopnia płynności międzynarodowych systemów płatniczych;
- podejmowanie działań zmierzających do uporządkowanego rozwoju obrotów handlu międzynarodowego
Funkcje
- konsultacyjna – realizowana przez usługi konsultacyjne i współprace krajów członkowskich;
- regulacyjna – polegająca na nadzorowaniu stosowanych przez kraje członkowskie ograniczeń walutowych i przestrzegania reguł kursowych;
- nadzorcza – polegająca na analizie i ocenie sytuacji i polityki makroekonomicznej i finansowej krajów członkowskich;
- kredytowa – realizowana przez dostarczanie krajom członkowskim dodatkowych źródeł finansowania w postaci różnych kredytów
Zasoby finansowe
- środki pochodzące z kwot członkowskich: przeglądy kwot odbywają się co 5 lat. W wyniku ostatniego 14 przeglądu kwot z 2010 r. wartość łącznych udziałów członkowskich MFW ma zostać podwojona do poziomu 476,8 mld SDR;
- MFW posiada obecnie 2814 ton metrycznych złota o wartości rynkowej około 115 mld USD. Sprzedaż złota przez MFW lub wykorzystanie go do płatności przez kraje członkowskie jest obwarowane ściśle określonymi warunkami;
- środki tzw. Ogólnych Porozumień Pożyczkowych (New Arrangements to Borrow – NAB) – aktualnie wartość możliwych do wykorzystania środków przez NAB wynosi 176 mld SDR. NAB liczą 38 członków, wśród nich jest Narodowy Bank Polski;
- środki z pożyczek bilateralnych krajów członkowskich dla MFW – 38 krajów podpisało bilateralne umowy pożyczkowe z MFW na łączna kwotę 461 mld USD., w tym Polska (NBP) na kwotę 6,27 mld EUR. Stanowią one tzw. druga linie obrony, możliwe do wykorzystania po środkach pochodzących z kwot członkowskich i porozumień NAB.
Struktura
Najważniejszym organem MFW jest Rada Gubernatorów złożona z gubernatorów oraz ich zastępców, wyznaczanych przez kraje członkowskie. Każdy kraj dysponuje w Radzie liczbą głosów związaną z jego kwotą członkowską oraz głosami bazowymi przydzielanymi w takiej samej ilości wszystkim członkom MFW.
Organem odpowiedzialnym za bieżące funkcjonowanie Funduszu jest Rada Wykonawcza, złożona z Dyrektora Zarządzającego oraz 24 Dyrektorów Wykonawczych, wybieranych przez konstytuanty.
Organem wykonawczym jest Dyrektor Zarządzający oraz jego trzech zastępców. Obecnie Dyrektorem Zarządzającym jest Pani Christine Lagarde (Francja), a jej zastępcy to: David Lipton, Pierwszy Zastępca (USA), Mitsuhiro Furusawa (Japonia) oraz Min Zhu (Chiny).
Konstytuanty
Państwa w MFW tworzą konstytuanty, w skład których wchodzi jeden lub więcej krajów. Konstytuanty skupiają członków MFW o różnym stopniu rozwoju gospodarczego, co ma na celu poprawienie współpracy pomiędzy dobrze rozwiniętymi gospodarczo członkami Funduszu, a krajami słabo rozwiniętymi. Obecnie funkcjonują 24 Konstytuanty: 8 samodzielnych (tzn. tworzonych przez jedno państwo): USA, Japonia, Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Chiny, Arabia Saudyjska, Rosja oraz 16 wielonarodowych. Polska należy do Konstytuanty szwajcarskiej.
W konstytuantach tworzonych przez grupę krajów na czele stoją Dyrektorzy Wykonawczy (ED) reprezentujący zwykle państwo o największej sile głosów. W wielu przypadkach uzgodnienia między członkami pozwalają na rotacyjne sprawowanie funkcji Dyrektora przez reprezentantów różnych krajów. Składy konstytuant są w większości identyczne w MFW i w Banku Światowym (BŚ).
Polska należy do konstytuanty kierowanej przez Szwajcarię. Oprócz Szwajcarii i Polski do konstytuanty należą: Azerbejdżan, Kazachstan, Kirgistan, Serbia, Tadżykistan oraz Turkmenistan.
Międzynarodowy Komitet ds. Monetarnych i Finansowych - International Monetary and Financial Committee - IMFC
Strategiczne kierunki działalności MFW wyznacza Międzynarodowy Komitet ds. Monetarnych i Finansowych (IMFC – International Monetary and Financial Committee). W skład IMFC wchodzą przedstawiciele państw członkowskich, które przewodniczą Konstytuantom - z reguły są to albo ministrowie finansów albo prezesi banków centralnych.
IMFC spotyka się dwa razy w roku podczas Wiosennego oraz Dorocznego Spotkania Gubernatorów MFW i BŚ w celu określenia najważniejszych spraw dotyczących Funduszu i ustalenia planu działań na najbliższy okres.
Procedura podejmowania decyzji w MFW:
Kraje członkowskie wypracowują stanowisko w ramach Konstytuant;
Dyrektor wykonawczy (lub jego zastępca albo upoważniony doradca), w imieniu krajów członkowskich Konstytuanty, zabiera głos na posiedzeniu Rady Dyrektorów;
Decyzje w strategicznych dla MFW sprawach podejmowane są przez Radę Gubernatorów poprzez głosowanie podczas spotkań Funduszu lub korespondencyjnie;
IMFC nie podejmuje decyzji – jest tylko organem wskazującym najważniejsze kierunki działań dla Rady Dyrektorów i Rady Gubernatorów.
Procedury i warunki finansowe
Wśród programów kredytowych oferowanych przez MFW krajom członkowskim najistotniejsze i najczęściej stosowane są:
Porozumienia SBA - Stand-By Arrangement
Elastyczna Linia Kredytowa FCL – „Flexible Credit Line”
Precautionary and Liquidity Line (PLL)
Rapid Financing Instrument (RFI)
Porozumienia EFF - „Extended Fund Facility”
Trade Integration Mechanizm (TIM)
Ponadto dostępne są kredyty preferencyjne przeznaczone dla krajów o niskim dochodzie
Porozumienie "Stand-By" obejmujące okres 1990-1991
W grudniu 1989 r. Polska negocjowała z Funduszem swoje pierwsze porozumienie Stand-By, które służyło wsparciu zapoczątkowanego w tym czasie programu gospodarczego, sformułowanego pod kierunkiem wicepremiera L. Balcerowicza.
Porozumienie EFF na lata 1991-1993
W kwietniu 1991 r. zawarto z MFW kolejne porozumienie, tym razem EFF ‑ „Extended Fund Facility” obejmujące 3-letni program dostosowawczy na lata 1991‑1993. Dostępny dla Polski pakiet finansowy w ramach tego porozumienia wynosił łącznie 1828,6 mln SDR.
Porozumienie "Stand-By" z 1993 r.
W marcu 1993 r. Rada Wykonawcza MFW zaaprobowała porozumienie "Stand-By". dla Polski. Porozumienie to obejmowało okres 12 miesięcy, do 7 marca 1994 r.
Dalsza współpraca
W 1995 r. NBP spłacił wszystkie zobowiązania Polski wobec Funduszu i od tego czasu nie zawieraliśmy z MFW porozumień aż do zawarcia umowy ws. FCL (poniżej
Elastyczna Linia Kredytowa - Flexible Credit Line - FCL
W dniu 6 maja 2009 r. Rada Dyrektorów MFW zaakceptowała wniosek MF i NBP o udostępnienie na okres 12 miesięcy Elastycznej Linii Kredytowej w wysokości 13,69 mld SDR (ok. 20,5 mld USD). Elastyczna Linie Kredytowa kilkakrotnie odnawiano, ostatnio 14 stycznia 2015 r. na kwotę 15,5 mld SDR (ok. 21 mld USD).
Polska wielokrotnie korzystała również z pomocy technicznej ekspertów MFW w wybranych obszarach (m.in. statystyka finansów publicznych, podatki, polityka pieniężna, reguła fiskalna).