Ewolucjonizm (Morgan, Frazer)

Dzieje to powszechny proces rozwoju oparty na immanentnych prawach rozwoju, dzięki którym rozwój poszczególnych elementów kultury i całych kultur u wszystkich ludów dokonuje się w określonych szeregach rozwojowych.

LEWIS HENRY MORGAN (1818-1881) – amerykański uczony-amator, jako jedyny ze znaczących postaci antropologii ewolucjonistycznej prowadził badania terenowe i miał kontakt ze społeczno-ściami pierwotnymi (plemię Irokezów).

I schemat rozwoju Morgana: Teoria rozwoju społecznego – podzielił rozwój ludzkości na trzy okresy, które nazwał okresami etnicznymi, podstawą podziału uczynił różne sposoby zdobywania pożywienia:

Dzikość – społeczeństwa zbieracko myśliwskie, aż do pojawienia się rolnictwa:

- niższy stan dzikości – od powstania człowieka na ziemi, rybołówstwo, umiejętność posługiwania się ogniem, początki mowy artykułowanej,
-średni stan dzikości – rozprzestrzenianie się ludności na większe obszary, podział pracy wg płci, zalążki form organizacji społecznej,
- wyższy stan dzikości – wynalezienie łuku i strzał oraz gospodarstwa;

barbarzyństwo – społeczeństwo agrarne oparte na osiadłym trybie życia, organizacji ro-dowej i matriarchacie:

-niższy stan barbarzyństwa – wykorzystanie cegły i kamienia do budowy domów, oswojenie zwierząt na półkuli wschodniej i uprawa kukurydzy na półkuli zachodniej,

- średni stan barbarzyństwa – pojawienie się tkactwa, elementów religii, dominowanie rolnictwa i hodowli, domostwa z kamienia i suszonej cegły, umiejętności wyto-pu rudy żelaza,

- wyższy stan barbarzyństwa – wynalezienie obróbki żelaza, liczne wynalazki, roz-wój zbiorowości terytorialnej, powstawanie świątyń i miast, małżeństwa monogamiczne, własność prywatna;

cywilizacja – rozpoczyna się wprowadzeniem alfabetu i pisma, pojawia się państwo z po-działem na klasy:

cywilizacja starożytna – Starożytna Grecja i Rzym,

cywilizacja nowożytna – USA do końca XIX wieku

II schemat rozwoju Morgana: Schemat rozwoju organizacji politycznej oparty na rozróżnieniu form własności:

- societas – własność wspólna, komunizm pierwotny, równość, braterstwo, struktura rodowa, jako podstawowa jednostka organizacji życia społecznego;

- civitas – własność prywatna, podziały klasowe, uwarstwienie społeczeństwa, współzawodnictwo, struktura państwowa, jako podstawowa jednostka organizacji życia społeczne-go.

III schemat rozwoju Morgana: Schemat rozwoju cywilizacji w obrębie rodziny1:

promiskuizm – chaos seksualny, brak norm regulujących seksualność, wszelkie zachowa-nia są praktykowane i dozwolone;

rodzina kazirodcza – małżeństwo między braćmi i siostrami lub kuzynostwem różnych stopni;

rodzina swoista, punalna – małżeństwo grupowe braci ze wspólnymi żonami lub sióstr ze wspólnymi mężami;

rodzina parzysta – małżeństwo trwałe jednego mężczyzny i jednej kobiety, ale bez wyłącz-ności zamieszkania;

rodzina patriarchalna – małżeństwo trwałe jednego mężczyzny z wieloma kobietami;

rodzina monogamiczna – małżeństwo jednej pary mającej wspólne gospodarstwo domo-we, powstała wraz z rozwojem indywidualnej własności

FRAZEROWSKI MODEL EWOLUCYJNY

1.Magia - dzikość (magiczny typ kultury)

2.Religia - barbarzyństwo (religijny typ kultury)

3.Nauka - cywilizacja (naukowy typ kultury, nowożytno-europejski typ kultury)

`Rozważania Frazera należą do nurtu ewolucjonizmu. Frazer wyjaśnia, czym jest magia, dzieli ją na dwa rodzaje, zbiera świadectwa z całego świata, ale nie bada kultur całościowo, tylko niektóre ich aspekty. Wartościuje on magię, która jest dla niego „fałszywym systemem praw przyrody i równocześnie zespołem fałszywych wskazówek postępowania. Uznaje magię za niższe formy kultury od tych, które zna. Magia jest pierwotną próbą radzenia sobie ze światem.

1.MAGIA SYMPATYCZNA

a)prawo podobieństwa – skutek w magii jest podobny do przyczyny

b)prawo kontaktu/przenośności – rzeczy, które kiedyś pozostawały w styczności ze sobą działają na siebie nawet wtedy, gdy kontakt fizyczny przestaje istnieć

-człowiek uprawiający magię zna tylko jej stronę praktyczną, nie analizuje jej; magia jest dla niego bardziej sztuką niż nauką

2. MAGIA I RELIGIA

-podstawą magii jest realna, stanowcza wiara w ład i jednolitość przyrody

-kiedy wszyscy w społeczeństwie są równi stoi ono w miejscu, kiedy wybitną jednostkę osadzi się na wysokim stanowisku jest ona w stanie przyspieszyć postęp cywilizacyjny i wprowadzić zmiany

-magia publiczna – stosowana dla pożytku całej społeczności
-magia pozytywna – „możesz uczynić to, a wówczas tamto się stanie”
-magia negatywna/tabu – „nie czyń tego, bo tamto się stanie”

Zasługa magii: pozwoliła poszerzyć ludzkie horyzonty myślenia,  stwarza elity społeczne

• etnolingwistyka, etnolingwiści (Sapir, Whorf)

• funkcjonalizm (Malinowski)

• konfiguracjonizm (Benedict, Mead)

• strukturalizm (CLS)

• antropologia interpretatywna, opis gęsty (Geertz)

ETNOLINGWISTYKA

Etnolingwistyka jest to dziedzina badań lingwistycznych, której przedmiotem są wzajemne związki między językami, myśleniem, zachowaniem się człowieka i rzeczywistością, to znaczy między formalną strukturą języka panującą powszechnie a resztą kultury społeczności posługującej się danym językiem.

Nauka ta przede wszystkim bada zależności między danym typem kultury a określonymi typami języka, którymi mówią nosiciele tejże kultury. Etnolingwistyka rozwinęła się głównie na terenie USA, dzięki pracom F. Boasa oraz E. Sapira, jednak za czołowego przedstawiciela tej nauki uważa się B. L. Whorfa (uczeń Sapira).

Według Whorfa, język nie jest tylko środkiem porozumiewania się ludzi, ale zawiera w sobie określony obraz świata, albowiem świat myślowy człowieka jest ściśle powiązany ze strukturą jego języka. Uważał również, że chociaż nie ma języków prymitywnych to jednak każdy język faworyzuje jakiś jeden określony sposób pojmowania świata (nakłada na świat pewną siatkę pojęć), z czego wynika, że język w pewien sposób kształtuje psychikę człowieka posługującego się nim.

Na powstanie etnolingwistyki ogromny wpływ miały badania amerykańskich lingwistów nad językiem indiańskim, którego struktura jest bardzo charakterystyczna, natomiast sama teza o wpływie języka na psychikę i sposób myślenia człowieka bywa nazywana hipotezą Sapira-Whorfa.

Hipoteza Sapira-Whorfa (inna nazwa: prawo relatywizmu językowego) - teoria lingwistyczna głosząca, że używany język wpływa w mniejszym lub większym stopniu na sposób myślenia. Nazwa wywodzi się od dwóch językoznawców - Edwarda Sapira i Benjamina Lee Whorfa, zajmujących się głównie językami rdzennych mieszkańców Ameryki. Dowodem pośrednim na rzecz znacznego udziału języka w myśleniu oraz procesach społecznych są zmiany językowe i znaczeniowe w praktycznie wszystkich grupach związanych wspólną ideologią. Ma to w zamierzeniu wywierać wpływ na sposób myślenia członków grupy.

Słaba i mocna postać hipotezy

Słaba postać tej hipotezy, mówiąca, że język wpływa na myślenie, może być łatwo sprawdzona. Najbardziej znany test, polegający na pokazywaniu użytkownikom różnych języków trzech kolorowych karteczek i pytaniu ich, które dwa kolory są bardziej podobne, pokazał, że wyniki silnie zależą od tego czy kolory mają tę samą czy inną nazwę w danym języku (np. japońskie aoi oznacza zarówno niebieski jak i zielony). Eksperyment ten został przeprowadzony przez Browna i Lenneberga w 1954 r. Szczególnie trudny do zbadania jest wpływ kategorii gramatycznych takich jak czas czy liczba, który może być znacznie ważniejszy niż wpływ słownictwa. Silniejsza postać tej hipotezy, mówiąca, że język "determinuje" myślenie, jest znacznie trudniejsza do sprawdzenia. Nie ma na nią też silnych dowodów pośrednich i wszystko wskazuje na to, że myślenie, przynajmniej częściowo, jest niezależne od języka. W strukturze języka zapisane są często reguły i poglądy społeczne. Różnie jest rozwiązana też kwestia konstrukcji związanych z płcią.

Badania języka hopi

Obaj badacze spotkali się podczas Międzynarodowego Kongresu Amerykanistów w roku 1928, a 3 lata później Whorf zapisał się do Sapira na kurs dotyczący języków Indian. Benjamin Lee Whorf prowadził badania głównie języków Majów i Hopi. W tekście Model uniwersum Indian, jaki napisał najprawdopodobniej w roku 1936 zawarł tezę, że system używania czasowników w języku hopi wpływa na pojmowanie przez Indian czasu i przestrzeni. Zaprzeczał on przede wszystkim, że istnieje jedno uniwersalne pojmowanie czasu i przestrzeni. Język hopi określał jako "język pozbawiony czasu" i przeciwstawiał go językom "temporalnym". Czasowniki w tym języku nie odnoszą się do teraźniejszości, przeszłości i przyszłości, nie ma w tym języku tych trzech określeń, a odnoszą się do intencji sądów nadawcy w relacjach:

• zdarzenia
• przewidywania
• uogólniania

Natomiast zjawiska, które w innych językach traktowane są jako rzeczowniki, trwające bardzo krótko (płomień, fala)

jawiące się, jako formy przestrzenne, dla Hopi są czasownikami.

FUNKCJONALIZM

Trzy kwestie ogólne, orientacja teoretyczna i metodologiczna:

 zakłada całościowe, systemowe traktowanie kultury,

 zjawiska kultur trzeba wyjaśniać w oparciu o ich funkcje,

 antropologia ma być nauką zorientowaną empirycznie.

W roku 1922 publikowano monografię Malinowskiego Argonauci zachodniego Pacyfiku oraz Wyspiarze z Andamanów Radcliffe Browna. Pięć twierdzeń funkcjonalizmu:

 założenie o swoistości systemów społecznych – wiążę się z tym, że skoro społe-czeństwo nie jest prostym agregatem przypadkowych składników, to posiadać mu-si właściwości nieredukowalne do poszczególnych elementów;

 założenie o samoregulacyjnym charakterze – kultura jako system odrębnych części zostaje w stanie równowagi. Elementy systemu działają na rzecz utrzymywania równowagi w obrębie tego systemu;

 istnienie wymogów funkcjonalnych – aby była równowaga muszą być spełnione określone warunki;

 funkcjonalność podsystemów społecznych – aby realizować zadania wymogów funkcjonalnych, to poszczególne podsystemy muszą działać w tym kierunku;

 egzogenny charakter zmiany społecznej – jeśli system społeczny jest zorganizo-waną całością, to zmiana społeczna może mieć tylko charakter zewnętrzny. Żaden podsystem nie jest zainteresowany zmianą.

Podstawowe zmiany w uprawianiu antropologii:

 antropologia ma być nauką holistyczną – kulturę należy traktować jako pewną ca-łość;

 antropologia jest nauką synchroniczną, czyli jest ahistoryczna/antyhistoryczna –przedmiot badań stanowią społeczeństwa pierwotne nieposiadające pisanych źró-deł historycznych. Odrzuca historię hipotetyczną i ogranicza się do „małej historii”;

 antropologia jest nauką empiryczną – systematyczne badania terenowe są podsta-wą do formułowania zagadnień, celem antropologii jest dostarczanie wiarygod-nych generalizacji i ustalenie praw, ma być nauką rozumiejącą, dąży do zrozumie-nia istoty danej kultury, opiera się na rozumieniu odsubiektywizowanym, perspek-tywie insidera i outsidera.

BRONISŁAW MALINOWSKI (1882-1942) Psychologizm – ośrodkiem zainteresowania są nie potrzeby systemu społecznego, ale potrzeby człowieka jako organizmu biologicznego, społecznego i psychicznego. Problem badawczy antropologii sprowadza się do pytania o to, w jaki sposób istnienie systemu służy zaspokajaniu potrzeb ludzkich. Struktura społeczna podporządkowana jest kulturze – kategoria centralna w teorii Malinowskie-go. Antropologię można analizować w wymiarach:

 empiryczny – badanie tradycyjnych społeczeństw;

 teoretyczny – antropologia jako nauka o kulturze.

Teoria kultury u Malinowskiego – kultura obejmuje dziedziczone ludzkie wytwory materialne oraz dobra o charakterze niematerialnym (idee, nawyki, wartości, procesy wytwarzania dóbr). Kultura jest całością, tworzy system elementów zależnych. Jest systemem zintegrowanym – sys-tem kulturowy jest uporządkowany w hierarchiczny sposób (piramida Maslova):

biologiczne ukonstytuowanie, wymogi istnienia grupy społecznej,

aktywność emocjonalna i intelektualna.

Antropologia Malinowskiego zmierza do wyjaśniania zjawisk przez pryzmat funkcji. Kultura jest aparatem instrumentalnym. Służy zaspokajaniu ludzkich potrzeb (≠ Radcliffe-Brown: umacnianie struktury społecznej). Kultura stanowi układ reakcji na potrzeby. Potrzeby ludzkie dzieli Malinowski na grupy:

 podstawowe - związane z fizjologią ludzkiego organizmu (kulturowe mechanizmy zaspo-kojenia po myślniku):

 metabolizm – zaopatrzenie, sposób zdobywania pożywienia,

 potrzeba reprodukcji – małżeństwo i rodzina,

 wymogi organizmu – kulturowe formy związane ze schronieniem i ubraniem,

 potrzeba bezpieczeństwa – formy ochronne i obronne,

 potrzeba ruchliwości – aktywność i komunikacja,

 potrzeba rozwoju – przyuczanie, szkolenie,

 potrzeba zdrowia – higiena;

 pochodne:

instrumentalne – związane z funkcjonowaniem w kontekście życia zbiorowego:

 potrzeba utrzymania i reprodukcji aparatu materialnego – system ekono-miczny,

 potrzeba organizacji kolektywnego działania – organizacja polityczna, różne formy przywództwa,

 potrzeba regulacji i kontroli społecznej ludzkich zachowań – sankcje prawne i zwyczajowe,

 potrzeba transmisji kultury – system edukacji,

 potrzeba porozumiewania się – język i inne formy komunikacji symbolicz-nej;

integratywne – potrzeby symboliczne:

 potrzeba naukowa, czyli potrzeba przekazywania doświadczeń za pomocą precyzyjnych i spójnych zasad – system wiedzy i nauki,

∼ potrzeba intelektualnego, emocjonalnego i praktycznego kontrolowania losu i przeznaczenia – magia, religia, mit,

 potrzeby moralne – etyka, moralność,

 potrzeby ludyczne i potrzeby rekreacji – sztuka, sport, gry i zabawy.

Instytucje u Malinowskiego – grupy ludzi, którzy są zjednoczeni wspólnym zadaniem lub zada-niami, których łączy pewien wycinek rzeczywistości, którzy rozporządzają pewnymi materialny-mi środkami i rządzą się pewnym zespołem reguł oraz współdziałają ze sobą w pewnym określo-nym celu. Kultura u Malinowskiego to zespół instytucji. Instytucje są podstawowym elementem kultury. Komponenty struktury instytucji:

 zasada naczelna – system wartości, ze względu na które ludzie organizują się, cele;

 personel;

 reguły i normy – zwyczaje dotyczące sposobów zorganizowanego zachowania się, wska-zują pewien ideał, który jednak wcale nie musi być przestrzegany;

 substrat materialny – urządzenia i dobra materialne, jakimi dysponuje grupa;

 działalność – wyraża się w rzeczywistym postępowaniu członków instytucji;

 funkcje – całościowy wynik zorganizowanej działalności instytucji, to nie to samo co za-miary i cele.

Taki model instytucji pozwala na uchwycenie sieci zależności między instytucjami a potrzebami. Koncepcja zmiany kulturowej Malinowskiego jest odmienna od tej zaproponowanej przez Radc-liffe-Browna. Malinowski posługuje się przykładem Afryki, która jest podzielona na 3 części:

stara Afryka,

importowana Europa – rezydenci,

nowa złożona kultura – pewna nowa rzeczywistość, np. niewolnictwo.

Zmiana ma charakter egzogenny – w wyniku interakcji pojawiają się nowe instytucje, Malinowski uznaje konieczność funkcjonalnego ich badania. Porównanie zmiany kulturowej u:

Radcliffe-Browna – procesy reprodukcji społecznej na skutek nieustającej adaptacji do rze-czywistości,

Malinowskiego – mechanizmy zaspokajania potrzeb.

Malinowski spopularyzował metodę intensywnych badań terenowych. Porównanie metodologii: Radcliffe-Brown zakłada, że badanie terenowe to sprawdzenie teorii socjologicznej w terenie. Malinowski twierdzi, że hipotezy powinien odsuwać badaczowi sam te-ren – teorio twórcza rola terenu. Posiadanie pełnej teorii prowadzi do naginania faktów, utraty spojrzenia obiektywnego. Schemat etapów pracy badawczej u Malinowskiego:

 opis szkieletu kultury tubylczej – wymaga wtopienia się w badaną społeczność, stworze-nia ogólnych ram kultury, wyłonienia regularności;

 przedstawienie ciała i krwi tubylczej kultury – opisanie jak ludzie rzeczywiście postępują;

 opis ducha życia plemiennego – poglądy i opinie, jak ludzie myślą.

Należy zbadać jak największą ilość obserwacji i wszechstronnie opisać daną rzeczywistość społeczną.

KONFIGURACJONIZM

Ruth Benedict (1887-1948) – „Wzory kultury”:

 determinizm kulturowy – wpływ kulturowy jest jedyną i bezpośrednią determinantą kształtującą osobowość;

 kultura – syntetyczna i zintegrowana konfiguracja wzorów zachowania i myślenia o jedno-litym charakterze, owa konfiguracja jest swoistą całością zorganizowaną wokół wzoru do-minującego i określa zasadnicze cechy osobowości jednostek uczestniczących w danej kul-turze;

 wzór dominujący (podstawowy) – wzór zachowania, który przesądza o charakterze danej kultury i nadaje jej swoisty styl, a przez to odgrywa zasadniczą rolę w kształtowaniu cha-rakterystycznego dla danego społeczeństwa typu osobowości.

Relacje między kulturą a osobowością:

poszczególne jednostki włączone w ramy kultury rozumianej jako ponadindywidualna ca-łość sui generis od dzieciństwa przejmują cechy, w których odbija się wzór podstawowy kultury stając się jej reprezentacjami;

żaden antagonizm nie zakłóca relacji jednostka-społeczeństwo, ponieważ takich antagoni-zmów między tymi podmiotami nie ma;

zachowanie jednostki, każdy nowy sposób postępowania przystosowuje się na drodze ewolucji czy asymilacji do dominującego standardu, w którym wyrażona jest zasadnicza tożsamość danej kultury;

zachowania niezgodne ze wzorem kultury nie mogą zaistnieć;

pełna socjalizacja jednostek jest rezultatem wychowania, gdzie system kar i nagród wspo-maga internalizację tradycyjnych motywów kultury.

We „Wzorach kultury” Ruth Benedict przeanalizowała 3 prymitywne kultury:

 Indian Kwakiutlów (pólnocno-zachodnie wybrzeże Kanady) – kultura dionizyjska, brak umiaru, gwałtowność, współzawodnictwo o prestiż, nastawienie na emocje i konkurencję;

 Indian Zuni (Nowy Meksyk) – kultura apollińska, łagodni, pokojowi, pozbawieni elemen-tów rywalizacji;

 Indian z wyspy Dobu – paranoidalni, podejrzliwi, lękliwi, niezrównoważeni, podstępna i ukryta rywalizacja.

Margareth Mead (1901-1978):

 kultura – całość będąca konfiguracją wzorów zachowań, którą wyznaczają wzory internali-zowane przez uczestników kultury, a wśród nich decydujące znaczenie odgrywa wzór dominujący.

Prace:

 Dojrzewanie na Samoa – zwraca uwagę na wpływ warunków społecznych na kształt i treść dojrzewania, decydującą w procesie dojrzewania rolę odgrywają procesy wychowawcze uwarunkowane kulturowo, zmiana procesu wychowawczego prowadzi do zmiany oso-bowości;

 Płeć i charakter w trzech społeczeństwach pierwotnych – jeden ze sztandarowych tekstów femi-nistycznych. W pracy tej przedstawiła badania plemion:

Arapesh,

Mundugmor,

Tchamouli – cechy przypisywane przez kulturę zachodnią kobietom i mężczyznom są odwrócone, role związane z płcią są oczywiste, ale mamy tutaj do czynienia z przypisaniem wartości do płci, osobowość jest determinowana kulturowo;

Kultura i tożsamość – wskazuje, że kultura warunkuje typy stosunków relacji pokoleń. Wy-mienia trzy typy kultury:

postfiguratywna – charakteryzuje się poczuciem niezmiennej ciągłości przekazy-wanych wzorów kultury, starsze pokolenia przekazują młodszym wzorce kulturo-we. Istnieją trzy ważne czynniki:

- przeszłość,

- posłuch,

- przodkowie.

Kultury tego typu charakterystyczne są w społeczeństwach tradycyjnych, w społecznościach chłopskich.

konfiguratywna – dominuje starsze pokolenie, pokolenia różnią się wzorami kultu-ry, wzory różnych pokoleń współwystępują. Typ charakterystyczny dla społeczeń-stwa przemysłowego;

prefiguratywna – model przyszłości, w którym nie istnieje rola przewodnika, cha-rakteryzuje go uwolnienie od przeszłości.

STRUKTURALIZM

Strukturalizm w antropologii
Claude Levi-Strauss

Strukturalizm zakłada, że rzeczywistość jest uporządkowana i zorganizowana, inaczej „ustrukturyzowana” i tylko przez badanie struktur można odkryć sens i funkcje elementów rzeczywistości
struktury są zróżnicowane, ale również samowystarczalne, posiadają one ogólne i konieczne cechy – 
struktura ma potrójny charakter: całości, przekształceń i samosterowania (trwałość i niezmienność),
człowiek istnieje w ugrupowaniach społecznych, które są całościami; całości te ulegają przekształceniom, czyli transformacjom, a istnienie norm i sankcji społecznych to zapewnienie samoregulacji systemu społecznego;

kształt stosunków społecznych i kultury tj. obserwowalna rzeczywistość społeczna i kulturowa jest zewnętrznym wyrazem, znakiem nie uświadamianych przez ludzi struktur. Struktury te są odnajdywane dzięki transformacyjnej analizie strukturalnej.
struktury:
1) reguły zawierania małżeństw – krążenie kobiet i wymiana ekonomiczna,
2) mit – mit jest słowem, czyli całością znaczącą – nie jest tym co zawiera przekaz, ale sposobem znaczenia, formą, - jest wtórnym elementem semiologicznym, tworzącą znak całość
„Mit nie jest wyrazem podstawowych uczuć człowieka, nie jest przejawem archetypów, nie jest tłumaczeniem zjawisk niezrozumiałych i nie jest protohistorią – mit jak język ujmuje świat, tylko że na innym poziomie – istnieje logiczna spójność myślenia mitycznego i myślenia naukowego, a różnice dotyczą charakteru rzeczy, do których odnoszą się operacje umysłowe”
elementem konstytutywnych mitu jest mitem jak fonem, morfem czy semem
istnieje logika myślenia nieracjonalnego i wyraża się ona w mitach – „wszystkie mity mówią to samo”; obecność mitu jest stałym atrybutem myślenia ludzkiego; 

ANTROPOLOGIA INTERPRETATYWNA

Clifford Geertz - twórca i najwybitniejszym przedstawicielem antropologii interpretatywnej. Geertz  wypracował własny styl interpretacjonizmu.

Antropologia  w jego wydaniu odwołuje się do nieco zmiennej analogii językowej. Kultura staje się „językami”, które powinny być przełożone na zrozumiałe pojęcia dla ludzi innych kultur- najczęściej kultury antropologa. Według Geertza antropologia powinna skupiać się na ukazywaniu niemożliwości osiągnięcia pełnego zrozumienia, a co za tym idzie niekompletności i fragmentaryczności wiedzy antropologicznej na temat innych kultur. W swych badaniach podkreślał niemożność dotarcia do absolutnej prawdy, oraz problemy w  komunikacji międzykulturowej.

 

Antropologia interpretatywna skupia się przede wszystkim nad interpretacją kultury a mniej nad doszukiwaniem się samej struktury kultury. Cechą charakterystyczną jest również to, iż duży nacisk kładzie na przeżycia badacza oraz na samą jego osobę. Antropologia interpretatywna odrzuca założenia funkcjonalizmu. Opiera się natomiast na badaniach z wykorzystaniem metod jakościowych.

 

metody jakościowe- W  tych oto metodach badawczych nie określa się parametrów liczbowych, które charakteryzują zjawisko lub obiekt badań. Przedstawiciele nurtu jakościowego wolą przeprowadzać badania terenowe, poprzez np. wywiady, czy uczestniczące obserwacje Interesuje ich odpowiedź na pytanie, „dlaczego w większym stopniu niż na pytanie "ile".    

Kultura - Według Geertza, kultura jest siecią znaczeń wytworzoną przez człowieka i ucieleśnioną w symbolach. Człowiek tworząc sieci pragnie zrozumieć innych ludzi, samego siebie oraz  otaczający go fizycznie i społecznie świat. Uważał, że na pierwszym miejscu w badaniach antropologicznych powinna stać wiedza lokalna, czyli ta wiedza, którą, na co dzień posługują się badani, nie jak to miało miejsce w ujęciu tradycyjnym, czyli wiedza badacza.

Geertz twierdzi, że człowiek jest niczym innym jak „poszukującym znaczeń zwierzęciem” a bez kultury był by niezdolny do sensownego działania i poznania.  Uważa, że kultura wyrasta z  ludzkiej potrzeby rozumienia rzeczy. Geertz posługuję się symboliczną koncepcją kultury pokazuje, że myślenie potoczne, ideologię, religię czy też sztukę można postrzegać jako systemy kulturowe. Geertz uważał, że jeżeli działania ludzi zawsze niosą ze sobą i wytwarzają jakieś kulturowe sensy to mogą być one odczytywane  w sposób podobny do tekstów literackich. Porównuje wiec kulturę do tekstu natomiast działalność antropologa postrzega jako podobną do badań literackich, których celem jest określona interpretacja tekstów kulturowych. Wynika z tego, że badania antropologiczne można określić w analogii do krytyki literackiej jako krytykę kulturową.  Do tak pojmowanych badań antropologicznych Clifford Geertz stworzył specjalną perspektywę badawczą, którą nazwał opisem gęstym.

Opis gęsty polega on generalnie na doszukiwaniu się ukrytych znaczeń w pozornie zwykłych zjawiskach. Według Geertza nie da się jednoznacznie ustalić, co oznacza dany gest, rytuał czy zachowanie, ponieważ może on oznaczać każdorazowo, co innego, w  zależności od sytuacji i sposobu użycia określonych interesów danych grup i jednostek. Na przykład mrugnięcie okiem – może być zwykłym, fizjologicznym zwarciem mięśni, ale może być znaczące – na wielu poziomach może to być sygnał, że ktoś jest nami zainteresowany, że nie należy brać go poważnie, itd., a więc znaczenie mrugnięcia zmienia się wraz z kontekstem. Zdaniem Geertza większość ludzkich zachowań do odczytania wymaga dogłębnego zrozumienia kontekstu, a zatem nie daje się analizować czysto funkcjonalnie.