Funkcje mechanizmu rynkowego: a)weryfikacja podaży przez rozmiary i struktury popytu; b)wykrywanie luk rynkowych; c)zmusza do efektywnego działania. Dwa systemy rachunków narodowych: -MPS – system produkcji materialnej, w tym systemie zakładano, że nową wartość tworzy tylko praca produkcyjna, tworzone były dobra, a w rozliczeniach pomijano usługi, bo dawały efekty niewidzialne. -SNA – system rachunków narodowych, obowiązuje w gospodarce rynkowej, uważa się, że nową wartość tworzy każda praca, także w usługach. Trzy sposoby obliczania PNB: a)podejście wydatkowe (przedsiębiorstwa, państwo i gospodarstwa domowe ile wydają. Najwięcej gos. domowe 70%. Im wiecej wydaja na usługi tym kraj jest bardziej rozwinięty. W podejsciu wydatkowym wazną rolę pełni eksport. b)podejscie dochodowo zasobowe- sumujemy dochody, wynagrodzenia pracowników, dochody z rent i emerytur, zyski przedsiebiorst, zyski z oprocentowania kapitału, amortyzacji(odpisy na zużycie kapitału), pośrednie podatki przedsiebiorców. c)sumowanie dóbr i usług finalnych. PNB: a)wady: -nie ujemuje szarej strefy; -nie ujmuje produkcji nie przeznaczonej na rynek; -obejmuje produkcję tzw. antydóbr: zanieczyszczeń środowiska, broni, tytoniu itp; -nie ujmuje czasu wolnego jako dobra; -nie obejmuje renty konsumenta z posiadanych dóbr trwałych; -nie obejmuje usług świadczonych sobie wzajemnie. b)zalety: -możemy porównywać wartość pieniędzy i odczytać tendencję rozwojową -łatwa w obliczaniu. PNB Nominalny – oznacza, że liczony jest w cenach bieżących, może być zniekształcony przez inflację. przychód = ilość x cena p= q x p. PNB realny – oznacza, że liczony jest w cenach stałych, uwzględnia zjawisko inflacji, dzięki zastosowaniu wskaźnika czyli deflator cen. Deflator cen wyraża koszt nabycia dóbr i usług finalnych w jakimś roku w stosunku nabycia tych samych pozycji o roku bazowym. DEN – dobrobyt ekonomiczny netto – oznacza miarę calkowitego efektu społecznego obejmującego jedynie te dobra konsumpcyjne i inwestycyjne, ktore przyczyniają się bezpośrednio do poprawy dobrobytu ekonomicznego. Ta miara makroskali nie fukcjonuje.

Założenia metodyczne PKB/PNB: a)nie liczenie dóbr pośrednich; b)pominięcie ze względów praktycznych pwenych dóbr finalnych(prace domowe); c)wyłącznie sprzedaży dóbr używanych; d)w przypadku dóbr i usług nie rynkowych wartość ich liczona jest wg. kosztów produkcji; e)wyłaczenie z PKB tranzakcji czysto finansowych, np. rzadowych transportów płatniczych, kupno/sprzedaż papierów wartościowych. Miary inflacji: a)deflator cen. b)indeks cen dóbr produkcyjnych – stosunek cen niedetalicznych w roku badanym do cen niedetalicznych w roku bazowym. Stosuje się np. w przypadku surowców, towarów przemysłowych. c)indeks cen dóbr konsumpcyjnych – stosunek kosztów dóbr konsumpcyjnych objętych reprezentatywnym koszykiem w każdym roku w porównaniu do roku bazowego. Najczęściej stosowana miara określona wskaźnikiem kosztów. Wskaźnik ten reprezentuje zmiany cen poszczególnych dóbr i usług, które nabywane są w dużych ilościach przez ludzi pracujących i dokonujących zakupów w miastach. Koszyk rynkowy – lista pozycji towarowych objętych badaniem, obejmuje większość dóbr i usług nabywanych przez konsumentów miejskich. Inflacja- trwały wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce. Inflacja oznacza obniżenie siły nabywczej pieniądza, czyli deprecjację. Jest to proces ciągły i ma miejsce tylko w gospodarce opartej o wymianę pieniężną. Inflacja jest w sumie negatywnym zjawiskiem, jednak jeśli procent inflacji jest niski może być pozytywna. Teorie inflacji: a)teoria popytowa – wzrost wydatków jest szybszy niż wzrost cen, a wzrostowi popytu towarzyszy pełne wykorzystanie mocy produkcyjnych. Dalszy wzrost popytu prowadzi do wzrostu cen. b)teoria kosztowa- wzrost kosztów produkcji pociąga za sobą wzrost cen. c)teoria monetarystyczna – uznawana jest za współczesną wersję teorii ilościowej. Klasyczna teoria ilościowa koncentrowała się na ogólnym poziomie cen, natomiast teoria monetarystyczna zajmuje się popytem na pieniądz.

Koszty inflacji: a)ponoszą posiadacze pieniądza, ponieważ obraca się siła nabywcza pieniądza, zjawisko iluzji pieniężnej; b)przedsiębiorstwa, wtedy kiedy koszty produkcji rosną bardziej niż wzrost cen; c)podatnicy – jeżeli zwiększą się zarobki, zwiększą się podatki, taksflacja; d)pożyczkodawcy; e)banki – kiedy inflacja jest nieprzewidywana (koszt zdzieranych zelówek); f)emeryci, renciści – bo mają stałe pensje. Korzyści inflacji: a)państwo (wyższe podatki); b)pożyczkobiorcy; c)przedsiębiorstwa – kiedy ceny rosną szybciej niż koszty; d)spekulanci – osoby które coś wykupiły, np. bilety na mecz. Monetaryści uważają - Szybkość obiegu jest względnie stała, realna produkcja wskazuje tendencje rosną przez to stopa inflacji się zmniejszy. Ilość pieniądza w obiegu ma wpływ na inflacje. Realny popyt na pieniądz jest stabilny bo Q i V są stabilne. Monetaryści przyjmują, że ilość pieniądza w gospodarce jest wielkością egzogeniczną(gospodarka nie ma na to wpływu)bo bank decyduje o podaży pieniądza. Jeśli podaż pieniądza będzie rosła szybciej niż produkcja to wystąpi zjawisko inflacji, bo przyczyną inflacji jest błędna polityka banku centralnego czy błędna polityka pieniężna państwa. Dochód narodowy – jest to suma dochodów wszystkich obywateli oraz osób prawnych z siedzibą w danym kraju, uzyskanych z wykorzystania czynników produkcji (ziemia, praca, kapitał), równa całkowitej wartości wytworzonych dóbr i usług, pomniejszona o koszty amortyzacji (czyli koszty zużycia czynników produkcyjnych). Podział dochodu narodowego: -pierwotny – nastepuje w miejscu jego tworzenia między pracowników, a pracodoawców; -wtórny – dokonuje się poprzez budżet państwa; -ostateczny – konsumpcyjny(spożycie bieżące) i akumulacyjny( konsumpcja w przyszłośći). Dochód osobisty – część dochodu narodowego, która wypłacona jest do rąk poszczególnych jednostek w odróznieniu od sum wypłacancyh przesiębiorstwom. Dyspozycyjne dochody osobiste – dochody osobiste zmniejszone o kwotę podatków osobistych.

Funkcje mechanizmu rynkowego: a)weryfikacja podaży przez rozmiary i struktury popytu; b)wykrywanie luk rynkowych; c)zmusza do efektywnego działania. Dwa systemy rachunków narodowych: -MPS – system produkcji materialnej, w tym systemie zakładano, że nową wartość tworzy tylko praca produkcyjna, tworzone były dobra, a w rozliczeniach pomijano usługi, bo dawały efekty niewidzialne. -SNA – system rachunków narodowych, obowiązuje w gospodarce rynkowej, uważa się, że nową wartość tworzy każda praca, także w usługach. Trzy sposoby obliczania PNB: a)podejście wydatkowe (przedsiębiorstwa, państwo i gospodarstwa domowe ile wydają. Najwięcej gos. domowe 70%. Im wiecej wydaja na usługi tym kraj jest bardziej rozwinięty. W podejsciu wydatkowym wazną rolę pełni eksport. b)podejscie dochodowo zasobowe- sumujemy dochody, wynagrodzenia pracowników, dochody z rent i emerytur, zyski przedsiebiorst, zyski z oprocentowania kapitału, amortyzacji(odpisy na zużycie kapitału), pośrednie podatki przedsiebiorców. c)sumowanie dóbr i usług finalnych. PNB: a)wady: -nie ujemuje szarej strefy; -nie ujmuje produkcji nie przeznaczonej na rynek; -obejmuje produkcję tzw. antydóbr: zanieczyszczeń środowiska, broni, tytoniu itp; -nie ujmuje czasu wolnego jako dobra; -nie obejmuje renty konsumenta z posiadanych dóbr trwałych; -nie obejmuje usług świadczonych sobie wzajemnie. b)zalety: -możemy porównywać wartość pieniędzy i odczytać tendencję rozwojową -łatwa w obliczaniu. PNB Nominalny – oznacza, że liczony jest w cenach bieżących, może być zniekształcony przez inflację. przychód = ilość x cena p= q x p. PNB realny – oznacza, że liczony jest w cenach stałych, uwzględnia zjawisko inflacji, dzięki zastosowaniu wskaźnika czyli deflator cen. Deflator cen wyraża koszt nabycia dóbr i usług finalnych w jakimś roku w stosunku nabycia tych samych pozycji o roku bazowym. DEN – dobrobyt ekonomiczny netto – oznacza miarę calkowitego efektu społecznego obejmującego jedynie te dobra konsumpcyjne i inwestycyjne, ktore przyczyniają się bezpośrednio do poprawy dobrobytu ekonomicznego. Ta miara makroskali nie fukcjonuje.

Założenia metodyczne PKB/PNB: a)nie liczenie dóbr pośrednich; b)pominięcie ze względów praktycznych pwenych dóbr finalnych(prace domowe); c)wyłącznie sprzedaży dóbr używanych; d)w przypadku dóbr i usług nie rynkowych wartość ich liczona jest wg. kosztów produkcji; e)wyłaczenie z PKB tranzakcji czysto finansowych, np. rzadowych transportów płatniczych, kupno/sprzedaż papierów wartościowych. Miary inflacji: a)deflator cen. b)indeks cen dóbr produkcyjnych – stosunek cen niedetalicznych w roku badanym do cen niedetalicznych w roku bazowym. Stosuje się np. w przypadku surowców, towarów przemysłowych. c)indeks cen dóbr konsumpcyjnych – stosunek kosztów dóbr konsumpcyjnych objętych reprezentatywnym koszykiem w każdym roku w porównaniu do roku bazowego. Najczęściej stosowana miara określona wskaźnikiem kosztów. Wskaźnik ten reprezentuje zmiany cen poszczególnych dóbr i usług, które nabywane są w dużych ilościach przez ludzi pracujących i dokonujących zakupów w miastach. Koszyk rynkowy – lista pozycji towarowych objętych badaniem, obejmuje większość dóbr i usług nabywanych przez konsumentów miejskich. Inflacja- trwały wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce. Inflacja oznacza obniżenie siły nabywczej pieniądza, czyli deprecjację. Jest to proces ciągły i ma miejsce tylko w gospodarce opartej o wymianę pieniężną. Inflacja jest w sumie negatywnym zjawiskiem, jednak jeśli procent inflacji jest niski może być pozytywna. Teorie inflacji: a)teoria popytowa – wzrost wydatków jest szybszy niż wzrost cen, a wzrostowi popytu towarzyszy pełne wykorzystanie mocy produkcyjnych. Dalszy wzrost popytu prowadzi do wzrostu cen. b)teoria kosztowa- wzrost kosztów produkcji pociąga za sobą wzrost cen. c)teoria monetarystyczna – uznawana jest za współczesną wersję teorii ilościowej. Klasyczna teoria ilościowa koncentrowała się na ogólnym poziomie cen, natomiast teoria monetarystyczna zajmuje się popytem na pieniądz.

Koszty inflacji: a)ponoszą posiadacze pieniądza, ponieważ obraca się siła nabywcza pieniądza, zjawisko iluzji pieniężnej; b)przedsiębiorstwa, wtedy kiedy koszty produkcji rosną bardziej niż wzrost cen; c)podatnicy – jeżeli zwiększą się zarobki, zwiększą się podatki, taksflacja; d)pożyczkodawcy; e)banki – kiedy inflacja jest nieprzewidywana (koszt zdzieranych zelówek); f)emeryci, renciści – bo mają stałe pensje. Korzyści inflacji: a)państwo (wyższe podatki); b)pożyczkobiorcy; c)przedsiębiorstwa – kiedy ceny rosną szybciej niż koszty; d)spekulanci – osoby które coś wykupiły, np. bilety na mecz. Monetaryści uważają - Szybkość obiegu jest względnie stała, realna produkcja wskazuje tendencje rosną przez to stopa inflacji się zmniejszy. Ilość pieniądza w obiegu ma wpływ na inflacje. Realny popyt na pieniądz jest stabilny bo Q i V są stabilne. Monetaryści przyjmują, że ilość pieniądza w gospodarce jest wielkością egzogeniczną(gospodarka nie ma na to wpływu)bo bank decyduje o podaży pieniądza. Jeśli podaż pieniądza będzie rosła szybciej niż produkcja to wystąpi zjawisko inflacji, bo przyczyną inflacji jest błędna polityka banku centralnego czy błędna polityka pieniężna państwa. Dochód narodowy – jest to suma dochodów wszystkich obywateli oraz osób prawnych z siedzibą w danym kraju, uzyskanych z wykorzystania czynników produkcji (ziemia, praca, kapitał), równa całkowitej wartości wytworzonych dóbr i usług, pomniejszona o koszty amortyzacji (czyli koszty zużycia czynników produkcyjnych). Podział dochodu narodowego: -pierwotny – nastepuje w miejscu jego tworzenia między pracowników, a pracodoawców; -wtórny – dokonuje się poprzez budżet państwa; -ostateczny – konsumpcyjny(spożycie bieżące) i akumulacyjny( konsumpcja w przyszłośći). Dochód osobisty – część dochodu narodowego, która wypłacona jest do rąk poszczególnych jednostek w odróznieniu od sum wypłacancyh przesiębiorstwom. Dyspozycyjne dochody osobiste – dochody osobiste zmniejszone o kwotę podatków osobistych.