Hydroterapia zabiegi wodolecznicze

1.Historia

Już w IV wieku przed naszą erą Hipokrates zalecał wykorzystanie wody do celów leczniczych. W Polsce Józef Struś lekarz króla Zygmunta Augusta bardzo szeroko promował tę metodę leczenia.

Wojciech Oczko w 1578 roku wydał traktat p.t.”Cieplice” podaje w nim przepisy kąpieli i

pierwsze wskazania i przeciwwskazania. W XIX

wieku duży wpływ na rozwój metod hydroterapeutycznych miały obserwacje i badania Prissnitza i Winternitza. W Polsce dalszy rozwój tych metod zawdzięczamy Józefowi Dietlowi, Zieleniewskiemu, Korczyńskiemu i Glińskiemu. Badacze Ci w 1905 roku założyli Polskie Towarzystwo Balneologii, mieszczące się w Krakowie. Pierwszym przewodniczący został prof. Korczyński. Badania i wyniki były publikowane w organie naukowym „Acta Balneologica”. W XX wieku do dalszego rozwoju metod leczenia hydro-balneologicznego przyczynili się doktor Żniniewicz oraz profesor Jankowiak

2.Co to jest hydroterapia

Jest to metoda leczenia bodźcowego polegająca na zewnętrznym stosowaniu wody. Podstawę leczniczego działania stanowi odpowiednia

temperatura i ciśnienie wody użytej odpowiednio do danej terapii.

3.Woda

H2O tlenek diwodoru, bezbarwna ciecz pozbawiona zapachu i smaku. Należy do

Najbardziej rozpowszechnionych związków w przyrodzie. Zasadnicza własność wody polega na tym że jest ona płynna i może być

wprawiana w ruch siłą ramion i nóg które się w niej poruszają.

4.Wpływ środowiska wodnego na organizm człowieka

Woda działa w różny sposób na ciało człowieka. Organizm reaguje na temperaturę wody

(czynnik termiczny), odbiera ciśnienia (hydrostatyczne, hydrodynamiczne), odczuwa lepkość wody i napięcie powierzchniowe.

Czynnik termiczny

W zależności od temperatury wyróżniamy wodę:

- Zimną 8 – 20 ⁰C

- Chłodną 21 – 27 ⁰C

- Letnią 28 – 33 ⁰C

- Ciepłą 34 – 37 ⁰ C

- Gorącą 38 – 42 ⁰C  
Czynniki mechaniczne

Do czynników mechanicznych zaliczamy:

- Wypór hydrostatyczny

- Ciśnienie hydrostatyczne

- Ciśnienie hydrodynamiczne

- Lepkość, spójność, przyczepność i napięcie powierzchniowe wody

Wypór hydrostatyczny – zgodnie z prawem Archimedesa na ciało zanurzone w wodzie działa siła wyporu równa wartości ciężarowi płynu wypartego przez to ciało. Z prawa tego wynika, że wypór jest zależny od stopnia zanurzenia w wodzie.

Siłę wyporu da się zapisać wzorem:

  F wyporu = P płynu x g x V zanurzona

P płynu – gęstość płynu w którym zanurzone jest ciało w kg/m³

V zanurzona – objętość tej części ciała, która jest zanurzona w płynie w m³

g – przyśpieszenie ziemskie w m/s²  

Wypór powoduje pozorną utratę ciężaru ciała.

Odciąża to narząd ruchu, umożliwia wykonanie ruchów nawet przy znacznym osłabieniu siły mięśniowej. Zmniejszeniu ulega przy tym praca, jaką mięśnie muszą wykonać dla utrzymania postawy ciała. Gęstość ciała ludzkiego waha się na ogół od 0,97 do 1,06 g/cm³. Średnia gęstość ciała podwyższają kości i mięśnie, a obniża tkanka tłuszczowa. Największą gęstość posiadają kości – 1,870 g/cm³ , a najniższą tkanka tłuszczowa – 0,925 g/cm³ .

Ciśnienie hydrostatyczne – z chwilą zanurzenia się w wodzie na nasze ciało ze wszystkich stron działa ciśnienie atmosferyczne i ciśnienie wywołane ciężarem słupa wody znajdującego się nad określonym poziomem. Górne warstwy wody pod działaniem sił ciężkości naciskają na warstwy położone niżej. Ciśnienie to, zwane hydrostatycznym – rośnie wraz z głębokością zanurzenia. W celu obliczenia wartości ciśnienia hydrostatycznego posługujemy się wzorem:

  P = p cieczy x g x h

p cieczy – ciśnienie hydrostatyczne w paskalach Pa

g – przyśpieszenie grawitacyjne (ziemskie) w m/s²

h – głębokość zanurzenia w cieczy w metrach – m

Ciśnienie hydrodynamiczne - w płynie poruszającym się (lub na ciało poruszające się w płynie) działa także ciśnienie dynamiczne, zwane hydrodynamicznym, które odpowiada energii kinetycznej jednostki objętości poruszającego się płynu. Jest ono proporcjonalne do gęstości płynu i kwadratu prędkości przepływającej cieczy. Ciśnienie całkowite płynu działające na ciało zanurzone i

poruszające się w cieczy jest sumą ciśnienia statycznego i dynamicznego.

Opór wody – kolejną istotną właściwością mechaniczną wody jest opór stawiany przez to środowisko podczas poruszania się pacjenta (lub tylko danego odcinka ciała). Na skutek tego zjawiska powstaje opór czołowy, który działa przeciwnie do kierunku poruszania się ciała. Wielkość tego oporu zależy głównie od kształtu i przekroju poprzecznego ciała oraz od prędkości poruszania się pacjenta w wodzie.

Opór tarcia – spójność to właściwość ciała polegająca na przeciwstawianiu się rozdzieleniu jego drobin. Powstaje ona w wyniku wzajemnego oddziaływania międzycząsteczkowych sił zwanych siłami spójności (lub siłami Van der Vaalsa).

Lepkość to właściwość ciał polegająca na powstawaniu sił oporu (tarcia wewnętrznego)

przeciwko ruchom wewnętrznym. Istnieje zależność między spójnością a lepkością, im większa spójność tym większa lepkość ciała.

5.Wykorzystanie środowiska wodnego w rehabilitacji

Środowisko wodne dzięki swym specyficznym

właściwościom, zwłaszcza mechanicznym i termicznym wywiera korzystny wpływ na aparat ruchu, przez co stwarza dogodne warunki do prowadzenia terapii, w różnorodnych dysfunkcjach

narządu ruchu. Pacjenci ćwiczący w basenie rehabilitacyjnym o temperaturze około 35⁰ Celsjusza mają rozluźnione mięśnie, zdecydowanie mniejszy ból i nie są zagrożeni przykrymi konsekwencjami upadku na jakie mogliby być narażeni ćwicząc w Sali gimnastycznej.

6. zabiegi wodolecznicze ogólne

Kąpiele całkowite a kąpiel zimna

Kąpiel całkowita zimna stosowana jest o temperaturze 8 – 20⁰C, a czas zabiegu wynosi od 5 do maksymalnie 30 sekund

Wskazania:

- Element hartowania

- W chorobach przemiany materii

- W otyłości

- W przewlekłych zatruciach metalami ciężkimi

- Sportowcom narażonym stale na utratę ciepła

Przeciwwskazania:

- Wszelkie choroby układu krążenia

- Wczesny okres po każdym zachorowaniu

- Złe znoszenie niskich temperatur

- U małych dzieci i osób starszych

Kąpiel chłodna

Kąpiel całkowita chłodna powinna mieć Temperaturę 20 – 27⁰C i czas trwania 5 – 15

minut. Należy ją rozpocząć od 27⁰C i stopniowo obniżać temperaturę. Kąpiel ta działa

pobudzająco i orzeźwiająco.

Wskazania:

- W chorobach przemiany materii

- W łagodnych postaciach cukrzycy

- W przewlekłych zatruciach metalami ciężkimi  

Przeciwwskazania:

- Choroby układu krążenia

- Wczesny okres po każdym zachorowaniu

- U małych dzieci i osób starszych

Kąpiel letnia

Kąpiel całkowita letnia o temperaturze 28 – 33⁰C i czasie trwania około 10 – 20 minut.

Wskazania:

- Niskie ciśnienie krwi

- W stanach znużenia

- Dychawicy oskrzelowej

- Rozedmie płuc

  Przeciwwskazania:

- Choroby naczyń i serca

- Stany zapalne

Kąpiel gorąca

Kąpiel całkowita gorąca, temperatura od 38 do 42⁰C.

Czas zabiegu 10 – 20 minut.

Wskazania:

- Bóle mięśni

- Bóle stawów

- W zapaleniach wielonerwowych po ustąpieniu okresu ostrego

- W kamicy nerkowej

Przeciwwskazania:

- Wszystkie choroby serca

- Choroby naczyń krwionośnych

Kąpiel z masażem podwodnym stałym

(automatycznym)

Powinna przebiegać w temperaturze 36 – 37⁰C.

Czas zabiegu 10 – 30 minut

Wskazania:

- Zmiany zwyrodnieniowe

- Bóle kręgosłupa

- Napięcia mięśniowe

- Przykurcze

Przeciwwskazania:

- Choroby skóry

- Choroby serca

Kąpiel z masażem podwodnym ruchomym

z ręcznie sterowaną dyszą

Należy przeznaczyć 3 minuty na przebywanie pacjenta w wodzie przed rozpoczęciem masażu, aby przystosować organizm do zmienionych

Warunków hydrostatycznych oraz do rozluźnienia układu mięśniowego. Masaż ten

wykonujemy w temperaturze 36 – 37⁰C.

Czas zabiegu 15 – 30 minut.

Wskazania:

- Napięcie mięśniowe

- Zmęczenie mięśni

- Przykurcze

- Stany po złamaniach, zwichnięciach, skręceniach

- Bóle kręgosłupa

- Rwa barkowa

- Rwa kulszowa

Przeciwwskazania:

- Choroba nadciśnieniowa

- Choroba wieńcowa serca

- Zespół żylaków, zakrzepy

- Krwawienia

- Choroby skóry na większym obszarze

Kierunek masażu

Masaż kończyn dolnych i górnych rozpoczynamy od

części odosiebnych posuwając się powoli wzdłuż osi długiej kończyn ku górze. Stawy należy masować ruchem okrężnym omijając wyrostki kostne.

Masaż klatki piersiowej rozpoczynamy od ułożenia

pacjenta na plecach. Ruchem kolistym prowadzi się strumień od mostku na obwód, wzdłuż przestrzeni międzyżebrowej. U kobiet bezwzględnie nie można

stosować zabiegu na sutki.

Mięśnie pleców masuje się ruchem okrężnym od kręgosłupa w kierunku żeber. Masaż brzucha należy zawsze wykonywać nasadką o szerokim przekroju oraz o niskim ciśnieniu wody. Masaż

wykonuje się koliście zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Poczynając od pępka i kierując się w dół wzdłuż przebiegu jelita grubego. Nie wolno masować podbrzusza,

obszaru żołądka i jelita cienkiego. Przy zespołach bólowych odcinka L-S z

dodatnim objawem Lasegne bez względu na tło schorzenia zawsze należy stosować nasadkę typu „sito”. Stosowanie bowiem nasadek

wgniatających z zasady nasila dolegliwości bólowe.

Kąpiele kinezyterapeutyczne

Wykonuje się w obszernych wannach typu motylkowego. Często tego typu wanny mają

wmontowane urządzenia do masażu podwodnego. Temperatura wody 34 – 37⁰C.

Ich podstawowym przeznaczeniem jest umożliwienie wykonywania ćwiczeń leczniczych w warunkach wodnych.

Wskazania:

- Przykurcze stawów

- Osłabienie siły mięśniowej

- Zmiany zwyrodnieniowe stawów

- ZZSK

  Przeciwwskazania:

- Choroby serca

- Choroby skóry

Natryski ruchome

Natryski ruchome wykonuje się specjalnym aparatem którym można zmieniać temperaturę

strumienia wody, jego średnicę i ciśnienie. Odległość katedry od miejsca w którym stoi pacjent powinna wynosić 3 do 5 metrów, najlepiej jednak 3,5 metra.

Wskazania:

- Gościec stawowy i pozastawowy

- Bóle mięśni

- Nerwobóle

- Niedociśnienie

- Stany zmęczenia

Przeciwwskazania:

- Miażdżyca

- Nadciśnienie

- Choroby serca

- Żylaki

- Wybroczyny

- Zmiany troficzne skóry

- Stany spastyczne

- Bóle kręgosłupa

7.Zabiegi wodolecznicze miejscowe

Półkąpiele

Półkąpiele stosuje się o parametrach znacznie łagodniejszych niż większość kąpieli całkowitych. Z półkąpieli mogą korzystać ludzie w średnim i starszym wieku.

Półkąpiel zimna

Półkąpiel zima – temperatura wody 8 – 20⁰C. Wykonuje się co drugi dzień

Wskazania:

- Nerwice

- Zaburzenia snu

Przeciwwskazania:

- Nadwrażliwość na zimno

- Schorzenia układu moczowego

- Choroby serca i naczyń krwionośnych

Półkąpiel ciepła

Półkąpiel ciepła o temperaturze 34 – 37⁰C i Czasie trwania 5 – 15 minut. Działa przeciwbólowo, nasennie, zmniejsza napięcie mięśni. Stosowana w kamicy nerkowej.

Półkąpiel ciepła ze szczotkowaniem

Półkąpiel ciepła o temperaturze 34 – 37⁰C. Czas trwania zabiegu 15 minut. Pacjent zanurza się całkowicie na krótki czas w wodzie, a następnie rozpoczyna szczotkowanie dużą miękką szczotką. Rozpoczyna od karku i grzbietu, potem przechodzi na przednią część klatki piersiowej i kończyny

górne. Następnie zanurza się w wodzie, a po wynurzeniu masuje kończyny dolne i brzuch.

Wskazania:

- Osłabienia

- W okresie klimakterium

- Niedociśnienie

Przeciwwskazania:

- Chorzy w podeszłym wieku

- Duża pobudliwość nerwowa

- Duży odczyn skórny

  Półkąpiel ciepła z nacieraniem

Wykonywana jest identycznie jak półkąpiel ciepła ze szczotkowaniem. Jest łagodniejsza. Nacieranie wykonuje się dłonią względnie miękką bawełnianą rękawicą.

Wskazania i przeciwwskazania jak w poprzedniej półkąpieli.

Półkąpiel z masażem podwodnym stałym

Półkąpiel z masażem podwodnym stałym Wykonuje się w specjalnej wannie, w której pacjent pobiera zabieg w pozycji siedzącej, z wodą sięgającą do łuków żebrowych.

Temperatura wody 35 – 37⁰C. Czas trwania 20 minut.

Wskazania:

- Bóle w okolicy L-S

- Rwa kulszowa

- Choroby reumatyczne

- Po urazach kończyn dolnych

- W stanach przeciążeniowych stawów

- W stanach przeciążeniowych mięśni

Przeciwwskazania:

- Zespół żylakowy

- Zakrzepy

- Zapalenia zakrzepowe żył

Kąpiele częściowe kończyn

Kąpiele częściowe kończyn wykonuje się na podudziach do wysokości kolan lub na same stopy oraz przedramiona, z ujęciem około ½ ramienia.

Najczęściej stosuje się ten zabieg w specjalnych wanienkach dla kończyn dolnych i kończyn górnych, które różnią się pojemnością i nieco kształtem. Temperatura wody 35 – 37⁰C, czas zabiegu 20 minut. Zabieg ten stosuje się codziennie.

Wskazania:

- Wszystkie stany pourazowe

- Choroby gośćcowe

- Choroby nerwów obwodowych

- Przewlekłe choroby naczyń krwionośnych

- Obrzęki

- W chorobie Raynauda

- Stany po odmrożeniach

- Stan po leczeniu chirurgicznym żylaków

- Choroba wibracyjna

Przeciwwskazania:

- Ropne choroby i zmiany skórne

- Ostre stany zapalne

- Niepełny zrost kości

- Osteoporoza

- Niewygojone rany

Natryski miejscowe

Natrysk miejscowy wykonuje się za pomocą baterii natryskowej niskociśnieniowej.

Natrysk karku

Stosuje się w kręczu karku oraz w celu pobudzenia ośrodka naczyniowo-ruchowego i oddechowego.

Natrysk klatki piersiowej

Stosuje się w przewlekłych nieżytach dróg oddechowych.

Natrysk pleców i krzyża

Stosuje się w zespołach bólowych kręgosłupa, we

wzmożonym napięciu mięśni przykręgosłupowych, w zanikach mięśniowych.

Natrysk brzucha

Stosuje się w przypadku osłabionej perystaltyki, w

porażeniach zwieracza pęcherza moczowego.

Natrysk na stawy lub kończyny

Stosuje się w stanach pourazowych, w zanikach

mięśniowych, nerwobólach, w wysiękach stawowych, po operacjach żylaków – należy

stosować tylko nasadkę deszczową.

Kąpiel elektryczno – wodna

Jest to zabieg hydroterapeutyczny z dodatkowym zastosowaniem prądu stałego. Odbywa się najczęściej z użyciem aparatów cztero komorowych w których zostają umieszczone

kończyny pacjenta. Efekt leczniczy jest uwarunkowany przepływem prądu elektrycznego z przepływem zstępującym lub wstępującym w zależności od pożądanych rezultatów.

Przepływ zstępujący

a)Obniżenie pobudliwości OUN

b) Zwiększenie przepływu krwi z krążenia małego do serca

c) Zwiększenie odpływu krwi żylnej z płuc i kończyn górnych

d) Zwiększenie dopływu krwi tętniczej do narządów trzewnych i kończyn dolnych

Przepływ wstępujący

a)Zwiększenie pobudliwości OUN

b) Zwiększenie odpływu krwi żylnej z serca do płuc

c) Zwiększenie odpływu krwi żylnej z narządów trzewnych i kończyn dolnych

d) Zwiększenie dopływu krwi tętniczej do płuc i kończyn górnych

Wskazania:

- Polineuropatie

- Nerwobóle

- Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa

- Choroba zwyrodnieniowa stawów kończyn

- Bóle mięśniowe

- Nerwica wegetatywna

- Łagodne zaburzenia ukrwienia obwodowego

Przeciwwskazania:

- Niewydolność krążenia

- Niedociśnienie

- Znaczne nadciśnienie tętnicze

- Stany gorączkowe

- Rozrusznik serca

- Protezy naczyniowe

- Implanty metalowe  
8.Masaż wibracyjny „Aquavibron”

Masaż wibracyjny wykonywany aparatem „aquavibron” uzyskuje się dzięki przepływowi wody która rytmicznie porusza gumową

membranę przenosząc na tkanki wibrację o Częstotliwości 2000 – 7000 drgań na minutę. amplitudę drgań, od bardzo łagodnych do bardzo dużych uzyskuje się przez odkręcenie lub przykręcenie kurka przy kranie.

Czas masażu wibracyjnego od 5 do 20 minut.

Masaż musi być stosowany codziennie lub co drugi dzień. Przed zabiegiem talkuje się skórę.

Przy zastosowaniu membran wklęsłych i kielichów lepsze efekty uzyskuje się gdy membrana jest lekko posmarowana wazeliną. Głowicę należy prowadzić powolnym ruchem zawsze zaczynając od obwodu ciała w kierunku od serca.

Wskazania:

- Choroby nerwów obwodowych (nerwobóle, zapalenia wielonerwowe i splotów nerwowych, stany po urazach nerwów obwodowych, bóle międzyżebrowe, dyskopatie)

- Stwardnienie rozsiane

- Choroba Parkinsona

- Reumatoidalne zapalenie stawów

- ZZSK

- Zapalenie stawów

- Zmiany zwyrodnieniowe stawów

- Zespól bolesnego barku

- Łokieć tenisisty

- Łokieć golfisty

- Zapalenie ścięgna Achillesa

- Obrzęki

- Uszkodzenie więzadeł

- Uszkodzenie torebek stawowych

- Przykurcze

- Deformacje pourazowe

- Bóle mięśniowe

- Porażenia wiotkie

- Zapobieganie wypadaniu włosów (masaż skóry głowy za uszami)

- Odleżyny

- Zaburzenia nerwicowe skóry i tkanki podskórnej w postaci znieczulicy bądź przeczulicy skóry na kończynach dolnych lub górnych

- Choroby prostaty

- Moczenie nocne

- Zaburzenia układu krążenia obwodowego (choroby Burgera i Reynauda)

- Miażdżyca naczyń obwodowych

- Uporczywe zaparcia

- Stany po odmrożeniach

- Przewlekły nieżyt oskrzeli

- Stany spastyczne oskrzeli (astma)

- Nadwaga, otyłość

- Rehabilitacja po odjęciu piersi (mastektomia)

Przeciwwskazania:

- Zmiany skórne

- Świeże blizny

- Świeże powierzchowne uszkodzenia skóry

- Kruchość naczyń włosowatych

-Świeże wybroczyny

- Nie wolno masować żylaków

- Podniesiona temperatura ciała

- Strefy wyłączone z masażu, szyja z wyłączeniem karku, pachy, pachwiny, sutki i okolica serca