Faszyzm we Włoszech

i

Niemczech

FASZYZM we WŁOSZECH

Wysiłek gospodarczy i militarny Włoch w I wojnie światowej doprowadził do kryzysu państwa. Na wojnie poległo ok. 60 tys. Żołnierzy. Gospodarkę ogarnął kryzys. Szerzyły się nastroje rewolucyjne i wybuchały strajki robotników. Dla powracających z frontu żołnierzy brakowało miejsc pracy. Niedawni żołnierze i oficerowie, pozbawieni perspektyw, tworzyli związki kombatanckie, aby skutecznie walczyć o swoje prawa. Na czele tych związków stanął Benito Mussolini. Obiecywał utworzenie wielkiego imperium włoskiego i przywrócenie Włochom należnego im miejsca w Europie. Robotnikom przyrzekał likwidacje bezrobocia, a chłopom-ziemię. W 1921 r. zjednoczył liczne organizacje faszystowskie w Narodową Partię Faszystowską.

Na zjeździe partii w Neapolu w październiku 1922 r. zdecydowano o wyruszeniu na Rzym i zmuszeniu króla Włoch do powierzenia władzy Mussoliniemu. Z różnych miast Włoch ruszyły na stolicę marsze ubranych w czarne koszule faszystów. Zastraszony rząd i parlament gięły się przed faszystami. Król Wiktor Emanuel III powierzył Mussoliniemu misję sformowania rządu. Uprawnienia parlamentu przejęła Wielka rada Faszystowska, w której Mussolini miał decydujący głos.

We Włoszech wprowadzono terror polityczny, a Mussolini zdobył władzę dyktatora. W gospodarce włoskiej nastąpiło ożywienie: prowadzono zakrojone na wielką skalę roboty publiczne, budowy dróg, melioracje bagien i przebudowę stolicy. W polityce wewnętrznej zakazano działalności innym partiom niż faszystowska. Stworzono policję polityczną dla kontroli działalności opozycyjnej. Wielki nacisk położono na propagandę. Nawiązano do symboli dawnego cesarstwa rzymskiego, a Mussolini przyjął Tytuł wodza. Nastąpił koniec rządów demokratycznych, Włochy stały się państwem totalitarnym.

Benito Mussolini

FASZYZM w NIEMCZECH

Po I wojnie światowej w Republice Weimarskiej, podobnie jak we Włoszech, powstały liczne związki kombatantów. Ich członkowie twierdzili, że Niemcy nigdy by nie zostali pokonani, gdyby nie „cios w plecy”, zadany armii przez nieudolne rządy cywilów. Wśród nich rozgłos zyskała, organizując 1 1923 r. nieudany pucz, Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza. Na jej czele od 1921 r. stał Adolf Hitler, uwięziony po nieudanym zamachu. Czas spędzony w więzieniu Hitler poświęcił na napisanie książki Mein Kampf, w której przedstawił swoje zamierzenia. Obiecywał zjednoczenie wszystkich ziem zamieszkanych przez Niemców i budowę „Wielkich Niemiec” na terenach zabranych sąsiadom. Książka głosi tezy rasistowskie, uznając za najlepszą rasę „nadludzi” – Aryjczyków, a wśród nich Niemców. Według Hitlera najgorsi byli Żydzi, których zamierzał wyeliminować z niemieckiej Europy. Pomimo aresztowania i skazania Hitlera wielu członków NSDAP nadal działało na wolności, a po opuszczeniu więzienia przez charyzmatycznego wodza narodowosocjalistyczna partia Niemiec szybko zaczęła rosnąć w siłę. Niemcy byli zauroczeni przemówieniami Hitlera, który wywierał na słuchaczach niezatarte wrażenie. Doskonała propaganda partii hitlerowskiej, kierowana przez Josepha Goebbelsa, szybko zaczęła przynosić owoce. W 1932 r. w demokratycznych wyborach parlamentarnych NSDAP uzyskała 37% głosów i wraz z nacjonalistami i organizacjami kombatantów zdobyła większość w niemieckim parlamencie – Reichstagu. W 1933 r. prezydent Republiki Weimarskiej Paul von Hindenburg misję tworzenia rządu powierzył Adolfowi Hitlerowi. Po śmierci prezydenta w 1934 r. Hitler przejął jego obowiązki i ogłosił się przywódcą. Republika Weimarska nawiązując do tradycji, zmieniła nazwana III Rzesza. Wkrótce po uzyskaniu stanowiska kanclerza Hitler, dzięki umiejętnej prowokacji, oskarżył partie lewicy o podpalenie Reichstagu i wprowadził stan wyjątkowy. Ograniczono, a potem zakazano działalności innych partii oprócz hitlerowskiej. Dla przeciwników politycznych stworzono pierwsze obozy koncentracyjne. Rozwiązane zostało związki zawodowe. W nowych wyborach NSDAP zdobyła już 44% głosów. Również we własnych szeregach Hitler zaprowadził nowy porządek . Na życzenie wojska , obawiającego się utraty swoich wpływów, zdradził swoich dawnych popleczników i towarzyszy. Dzięki specjalnym, oddanym Fuhrerowi oddziałom SS wymordowane zostało jednej nocy całe dowództwo SA. Tajna policja uzyskała kontrolę nad całym społeczeństwem. W 1935 r. wydano tzw. ustawy norymberskie. Żydom, obywatelom Rzeszy, odebrano ich prawa itd. W 1938 r. kompania propagandowa doprowadziła do zamieszek antysemickich. Tłuczono szyby, niszczono sklepy itp. Po „nocy kryształowej” część Żydów opuściła Niemcy.

Adolf Hitler