Ryzyko kursowe – prawdopodobieństwo wystąpienia strat lub zysków finansowych wynikających z wyceny dwóch lub więcej elementów ostatecznego rozrachunku ekonomicznego w różnych walutach. Do oceny efektu ekonomicznego konieczne jest sprowadzenie wszystkich jego elementów do jednej waluty, inaczej mówiąc przeliczenie np. kosztów lub przychodów na walutę w której prowadzona jest analiza.

Na ryzyko kursowe narażone jest każde przedsiębiorstwo ,które dokonuje transakcji towarowych lub kapitałowych z kontrahentami zagranicznymi

Rodzaje ryzyka kursowego

Ryzyko transakcyjne - Dotyczy ono zarówno transakcji importowanych i eksportowanych zawieranych w walucie obcej. Ryzyko zmiany kursu powstaje juz w momencie przedstawienia kontrahentowi wiążącej oferty, lub tez zaakceptowania otrzymanej oferty.

- stopień w jakim wartość zaplanowanych (np. objętych umowami) przepływów finansowych firmy wyrażona w walucie krajowej, narażona jest na nieoczekiwane zmiany kursu walutowego

- traktowane jest zazwyczaj jako krótkoterminowe ryzyko ekonomiczne

- wiąże się ze stałością cen kontraktowych i zmiennością kursów walutowych

- pozycja otwarta w dowolnym momencie w zakresie zarejestrowanych należności/zobowiązań

Ryzyko konwersji

- stopień w jakim zmiany kursów walutowych mogą wpływać na skonsolidowane sprawozdania finansowe firmy

- wiąże się z przeliczaniem sprawozdań zagranicznych filii na walutę krajową

- mierzy ryzyko walutowe ex post

pozycja otwarta na dzień sporządzenia sprawozdań w zakresie aktywów/pasywów walutowych

Ryzyko ekonomiczne

- to stopień w jakim wartość przedsiębiorstwa narażona jest na nieoczekiwane zmiany kursów walut

- wszelkie oczekiwane zmiany kursów walutowych uwzględniane są w rynkowej wycenie wartości firmy

- powyższe oraz pozycja otwarta w zakresie długoterminowej działalności firmy i jej przyszłych przepływów finansowych

Firma może zabezpieczać się przed ryzykiem kursowym w sposób naturalny, nie wymagający żadnych specjalnych instrumentów finansowych, sposób potencjalnie bez kosztowy. Do metod naturalnych (wewnętrznych) ograniczania ryzyka walutowego należą:

1. fakturowania transakcji w walucie krajowej -pozwala na przeniesienie ryzyka walutowego na partnera transakcji – faktury eksportowe wystawione w walucie krajowej eksportera przenoszą ryzyko na importera, natomiast faktury importowe wystawione w walucie krajowej importera przenoszą ryzyko na eksportera.

2. klauzule walutowe:

- klauzula waluty trzeciej -nie będącej walutą narodową żadnej ze stron. Zazwyczaj jest to waluta światowa -taka jak dolar amerykański czy euro. W ten sposób strony dzielą sie ryzykiem ,ponosząc jedynie ryzyko zmiany kursu swojej waluty krajowej. Klauzula ta jest konieczna w przypadku zawierania kontraktów z kontrahentami z krajów o niestabilnych walutach.

- klauzula wyboru waluty - pozwalająca jednej ze stron na wybranie jednej z kilku walut (np.USD,EURO,GBP) co eliminuje ryzyko zmian kursów wzajemnych głownych walut.

- klauzula Money of Account and Money of Payment (pieniądze na koncie i pieniądze płatności ) w której ustala się ,że importer wypłaci sumę w walucie trzeciej (np.USD) która będzie równowartością określonej sumy w walucie krajowej eksportera.

3. netting - czyli bilansowanie zobowiązań i należności wg. waluty oraz terminu płatności. Jeśli w tym samym dniu firma przewiduje ,że otrzyma 1000 $ od kontahenta zagranicznego wówczas jest w 100% zabezpieczona.

4. Przyspieszanie i opóźnianie płatności - leading and lagging

Istotą metody leading and lagging jest przyspieszanie i opóźnianie terminów rozliczeń zagranicznych należności i zobowiązań. Metoda ta opiera się na założeniu, że mocne waluty będą się nadal umacniały, a słabe będą wciąż słabły. W związku z powyższym, przedsiębiorstwo spodziewające się deprecjacji(spadku) waluty krajowej będzie starało się przyspieszyć termin płatności zobowiązań z tytułu importu i opóźnić termin wpływu należności eksportowych, przedsiębiorstwo spodziewające się aprecjacji waluty krajowej przyjmie odwrotną taktykę – będzie podejmować działania mające na celu przyspieszenie terminu wpływu należności z tytułu eksportu oraz opóźnienie terminu płatności zobowiązań importowych

Do metod zewnętrznych należą:

1. Forfaiting - polega na zakupie przez bank lub wyspecjalizowaną instytucję finansową (forfaitera) średnio- lub długoterminowych wierzytelności handlowych, przysługujących eksporterowi od importera (dłużnika), z wyłączeniem prawa regresu w stosunku do eksportera

2. Faktoring międzynarodowy - polega na przejęciu przez bank lub inną instytucję finansową (faktora) krótkoterminowych wierzytelności handlowych, przysługujących eksporterowi (faktorantowi) od importera (dłużnika).

3. Transakcje forward - jest zobowiązaniem do zakupu lub sprzedaży określonej ilości jednej waluty za drugą, w wyznaczonym terminie w przyszłości, po kursie uzgodnionym przez strony w momencie zawarcia transakcji.

4. Transakcje swap - (lub inaczej zwrotnej wymiany walut) polega na zamianie określonej ilości jednej waluty na drugą w oznaczonym terminie realizacji oraz na powtórnej wymianie tychże walut w innym, późniejszym terminie realizacji.