1.Platońska parabola jaskini. Anamnesis i paideia.

-Stopniowanie prawdy.

-Przechodzenie od poznania zmysłowego do poznania umysłowego.

-Anamnesis (przypominanie).

-Paideia (wykształcenie).

-Ognisko jako obraz Słońca.

-Warunki poznania/warunki prawdziwości.

2.Filozofia złotego środka Arystotelesa.

-Działać z umiarem– osiągnąć środek między skrajnościami.

-Odwaga (środek między tchórzostwem a brawują).

-Hojność (środek między rozrzutnością a skąpstwem).

-Duma (środek między próżnością a pokorą).

3.Utopia – źródłosłów i znaczenie.

Utopia– źródłosłów grecki: topos – miejsce. Teoretycy nie wiedzą czy trzeba brać po uwagę u jako eu (wskazanie na coś doskonałego, doskonałe miejsce) czy ou (zanegowanie tego miejsca, ponieważ ou występuje jako negacja).

Czyli: eu+topos= miejsce doskonałe; ou+topos= miejsce nieistniejące.

• Klasyczne utopie.

Państwo (u Platona), może być nieco dyskusyjna ze względu na to, że dowiadując się z siódmego listu wspomina pobyt w Syrakuzach, gdzie próbował wprowadzać w życie swoje wizje idealnego państwa. Platon pisząc to dzieło nie traktował tego co napisał jako coś postulowanego, a dopiero będąc w Syrakuzach próbował wprowadzić je w życie.

Prawdziwie [...] (u Tomasza Morusa), to on prowadza pojęcie utopia. W starożytnej Grecji nikt nie prowadził takiego pojęcia i nikt go nie używał mimo używania pojęcia eudajmonia.

-Miasto Słońca (Tomasz Campanella).

-Nowa Atlantyda (Franciszek Bacon)– osadzona w empiryzmie.

-Ludzie jak bogowie (H.J. Wells).

-Na białym kamieniu (Anatol France).

4.Arystoteles a Platon: skrajny realizm pojęciowy a realizm umiarkowany.

PLATON- To co jest prawdziwe jest poza człowiekiem, poza jego ciałem i duszą (idealizm obiektywny)- Skrajny realizm pojęciowy.

ARYSTOTELES- To, co prawdziwe i fałszywe nie jest w rzeczach lecz w intelekcie- Realizm umiarkowany.

5. Dobro: Platon a Arystoteles.

-Platon: Dobro to idea najpierwotniejsza, jest początkiem, który nie ma początku. Jest czymś wspólnym!

-Arystoteles: Dobro nie jest niczym wspólnym ani podpadającym pod jedną ideę!

6.Znaczenia słowa arche i pytania o arche.

Arche- odpowiednik terminu zasada.

Pytanie o arche– pytanie o początek: w sensie przestrzennym, czasowym, źródłowym, pierwszej przesłanki.

Pytanie o arche– pytanie o zasadę: podwaliny, podłoże, to co ważne, zasadnicze, reguła postępowania.

Pytanie o arche– pytanie o przyczynę: przyczyna sprawcza (ruchu, działań), przyczyna sprawcza i celowa (powód).

7.Kwestia definiowalności (podziały definicji i błędy definiowania).

Definiowalność\niedefiniowalność pojęć:

Co tzn., że dane pojęcie jest niedefiniowalne?

Nie można wskazać zadnej z postaci definicji.

Definicja- kompendium, podziały:

Wg. funkcji:

-Realne podają charakterystykę przedmiotu, jego istotę.

-Nominalne traktują o znaczeniu definicji danego wyrazu, wystepują w trzech stylizacjach.

Stylizacje definicji nominalnej:

-Słownikowa "znaczy tyle, co", Sematyczna "oznacza", Przedmiotowa "jest to".

Wg. zadań:

-Sprawozdawcze (przeczłość lub teraźniejszość).

-Projektujące (przyszłość): regulujące, konstrukcyjne.

Wg. budowy:

-Nierównościowe składaja się z: definientu, zwrotu łączącego, definiesu.

-Wyraźne (klasyczna), kontekstowe(przez abstrakcję) to, co chcemy zdefiniować jest częścią definientu.

Błedy w definiowaniu:

-Ignotum per ignotum nieznane przez nieznane.

Błędne koło

-Błędy nieadekwatności: definicja za szeroka, wąska, za szeroka i za wąska jednocześnie, zakresu defiendum i definesa wykluczają się.

-Błąd przesunięcia kategorialnego

8.Problem prawdy w klasycznym okresie filozofii starożytnej (sofiści).

Gorgiasz z Leonthoi (V/IV p.n.e.): Dzieło– trylemat w naturze albo niebycie,

-niczego nie ma,

-gdyby nawet było, było by niepoznawalne,

-gdyby było nawet poznawalne, było by nie do przekazania.

PRAWDA absolutna ((altheia) niepoznawalna, subiektywna (doxa))– bez sensu.

9. Stosunek do prawdy w sceptycyzmie (sceptycy/efektycy vs dogmatycy).

Ksenofanes z Kolofonu jako prekursor sceptycyzmu.

Założyciel szkoły sceptyckiej- PYRRON z Elidy (ok. 360 p.n.e - ok. 286 p.n.e)

Równolegle- ZENON z KITION (stoicyzm) i EPIKURA (epikureizm)

SCEPTYCY/EFEKTYCY vs. DOGMATYCY

Stosunek do prawdy: nie można jej poznać

Za protoplastę uważa się niekiedy KSENOFANESA z Kolofonu (ok. 570 p.n.e - 470 p.n.e)

"Pewnej i przejrzystej prawdy nikt nie ujrzał, ani nie ma nikogo, ani nie będzie, kto by znał prawdę o bogach, ani o wszystkim o czym mówię".

"Każdy sąd jest ułudą".

10.Trzy pytania Pirrona z Elidy.

PIRRON z Elidy- założyciel (sceptycyzm=pirronizm)

Świadomość sprzeczności Ksenofenesa

3 pytania:

Jakie są własności rzeczy? (Jaka ich natura?)

Jak powinniśmy się do nich odnosić?

Jakie są konsekwencje naszego stosunku do rzeczy?

Niemożliwośc odpowiedzi na (1), a więc również na (2) i (3) pytanie.

11.Argumenty za istnieniem Boga (św. Austyn i św. Tomasz).-dowód ontologiczny

Św. Anzelm z Aosty (1033-1109):

Byt- to, co jest.

Bóg- najdoskonalszy spośród tego, co jest.

Gdyby nie był (nie istniał nie byłby najdoskonalszy).

Św. Tomasz z Akwinu(1225-1274)

Z istnienia ruchu.

Z faktu, że każda rzecz ma swoją przyczynę.

Z obecności bytów przygodnych.

Z obecności rzeczy o różnej doskonałości.

Z harmonii świata przyrody .

12.Stosunek Aureliusza Augustyna do manicheizmu. Chrześcijański platonizm Augustyna.

Ojciec Kościoła, biskup Hippony, święty Kościoła katolickiego.

Początkowo pod wpływem Manicheizmu (system religijny).

Dualizm: światło-ciemność, dobro-zło.

Po nawróceniu i przyjęciu chrztu: zmiana poglądu i apologia Kościoła (walka z herezjami– np. z manicheizmem).

Dzieła: Wyznania, O państwie Bożym.

Zerwanie z intelektualizmem etycznym antyku.

Świat jest dobry, bo jest dziełem Boga

• Problem teodycei (św. Augustyn)

Teodycea (theo- Bóg, dike- sprawiedliwość): obrona doskonałości boskiego stworzenia.

Zło nie należy do przyrody, jest dziełem woli człowieka

Zło nie istnieje realnie, zło= brak dobra (czynić zło= nie czynić dobra)

Zło (brak dobra) nie burzy harmonii świata, bo: ukaranie grzesznych jest równie ważne, co nagrodzenie dobrych.

Dobro- od Boga.

Zło- od człowieka.

Czyniący dobro– Ci, którzy dostąpili łaski bożej (a na łaskę nie można sobie zasłużyć).

Czyniący dobro– będą zbawieni, pozostali– potępieni (predestynacja).