CHEMIOTERAPIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH

CYTOSTATYKI To grupa substancji naturalnych i syntetycznych używanych w chemioterapii nowotworów, działająca toksycznie na komórki nowotworowe charakteryzujące się szybkimi podziałami. Leki te uszkadzają jednak także inne szybko dzielące się, zdrowe komórki (szpik kostny, błony śluzowe, komórki włosów), stąd częste są działania niepożądane. Leków cytostatycznych używa się, kiedy inne metody leczenia (chirurgiczna i radiologiczna) nie są wystarczajace lub niemożliwe do zastosowania (np. ziarnica złośliwa), zawodzą lub po operacji usunięcia guza w celu zniszczenia ewentualnie pozostałych komórek rakowych. Są też stosowane w leczeniu przedoperacyjnym w celu zmniejszenia rozmiarów guza i ułatwienia wykonania operacji chirurgicznej.

Ogólna zasada działania cytostatyków polega na zaburzaniu cyklu komórkowego i powodowaniu śmierci komórki lub zahamowaniu jej rozwoju i podziałów. Skuteczność leczenia zależy od stopnia w jakim populacja komórek nowotworowych zostanie zniszczona. Zwykle podczas jednej chemioterapii stosuje się kilka leków z różnych grup cytostatyków. Powoduje to zwiększenie skuteczności leczenia. Leki dobiera się tak, aby miały różny mechanizm działania (zabijały komórkę różnymi sposobami) i jednocześnie inne działania niepożądane, dzięki czemu unika się nasilenia tych samych efektów toksycznych.

1. ANTYMETABOLITY

   1. Antagoniści kwasu foliowego

      1. Metotreksat – ostra biała

      2. Pemetreksad

   2. Antagoniści zasad purynowych

      1. Kladrybina

      2. Fludarabina

      3. Merkaptopuryna

      4. Pentostatyna

   3. Antagoniści zasad piramidowych

      1. Fluorouracyl (antagoniści pirymidyny)

      2. Trgafur\Uracyl

      3. Kapecytabina Fluoropiramidyny doustne (antagoniści pirymidyny)

      4. Cytarabina (Analogi Nukleozydów)

      5. Gemcytabina (Analogi Nukleozydów)

      6. Fludarbina (Analogi Nukleozydów)

      7. Kladrybina (Analogi Nukleozydów)

      8. Pentostatyna (Analogi Nukleozydów)

2. CYTOSTATYKI ALKILUJĄCE

   1. Pochodne iperytu azotowego

      1. Cyklofofosfamid

      2. Ifosfamid

      3. Trofosfamid

   2. Pochodne etylenoiminy (aziridyny)

   3. Busulfan i treosulfan

   4. Pochodne nitrozomocznika

      1. Karmustyna

      2. Lomustyna

      3. Nimustyna

   5. Kompleksy platyny

      1. Cisplatyna

      2. Karboplatyna

      3. Oksaliplatyna

   6. Inne cytostatyki alkilujące

      1. Prokarbazyna

      2. Dakarbazyna

      3. Temozolomid

3. INHIBITORY TOPOIZOMERAZY (+Kaptotecyna)

   1. Inhibitory topoizomerazy I

      1. Topotekan

      2. Irinotekan

   2. Inhibitory topoizomerazy II

      1. Etopozyd

      2. Tenipozyd

4. INHIBITORY KINAZY TYROZYNOWEJ

   1. Imetinib

5. INHIBITORY MITOZY

   1. Alkaloidy barwinka

      1. Winblastyna

      2. Winkrystyna

      3. Windezyna

      4. Winorelbina

   2. Taksany= Taksoidy

      1. Paklitaksel

      2. Docetaksel

6. ANTYBIOTYKI DZIAŁAJĄCE CYTOSTATYCZNIE (+Nitramycyna, Peplomycyna,)

   1. Akinomycyna

      1. Daktinomycyna

   2. Antracykliny

      1. Daunorubicyna (IGeneracja)

      2. Idarubicyna

      3. Doksorubicyna ( I Generacja)

      4. Epirubycyna

      5. Alkarubicyna

      6. Pirarubicyna

      7. Zorubicyna

   3. Mitoksantron i amsakryna

   4. Bleomycyna

   5. Mitomycyna

7. HORMONY I ANTAGONIŚCI HORMONÓW

   1. Hormony podwzgórza

   2. Estrogeny i antyestrogeny

      1. Antagoniści receptorów estrogenowych (antystrogeny)

         1. Tamoksyfen

         2. Toremifen

         3. Fulwestrant

      2. Inhibitory arometazy (antystrogeny)

         1. Aminoglutrtimid

         2. Anastrozol

         3. Letrozol

         4. Eksemestan

      3. Odwracalne inhibitory aromatazy (antystrogeny)

         1. Aminoglutetimid

      4. Nieodwracalne inhibitory aromatazy (antystrogeny)

         1. Eksemestan

   3. Gestageny

      1. Octan medroksyprogesteronu

      2. Octan megestrolu

   4. Antyandrogeny

      1. Bikalutamid

      2. Flutamid

   5. Glukokortykosteroidy

8. PRZECIWCIAŁA

   1. Rituksimab

   2. Ibrytumomab-Tiuksetan

   3. Alemtuzumab

   4. Trastuzumab

9. CYTOKLINY

   1. Aldesleukina

   2. Interferon alfa 2a

   3. Interferon alfa 2b

10. INNE CYTOSTATYKI

    1. Arsentioksyd

    2. Asparaginaz

    3. Bortezomib

    4. Hydroksykarbamid

    5. Miltefosyna

1. Cytostatyki działające fotodynamicznie

   1. Temoporfina

   2. Tretynoina

   3. Beksaroten

1. IZOTOPY RADIOAKTYWNE

   1. Fosfor radioaktywny

   2. Jod radioaktywny