moje opracowanie

23. Przegląd i charakterystyka pojęć z trygonometrii sferycznej (odległość sferyczna, kąt sferyczny, trójkąt sferyczny, nadmiar sferyczny).

Stera - miejsce geometryczne punktów oddalonych od danego punktu O.

Promień sfery - odcinek łączący dowolny punkt na sferze ze środkiem sfery O.

Koło wielkie - przekrój kuli, gdy płaszczyzna tnąca przechodzi przed środek O.

Odległość sferyczna między dwoma punktami A i B - kąt środkowy α oparty na łuku koła wielkiego przechodzącego przez te punkty.

Biegunami koła wielkiego są punkty wspólne sfery i prostej prostopadłej do płaszczyzny koła wielkiego i przechodzącej przez środek sfery O.

Kąt sferyczny - kąt między stycznymi do dwóch kół wielkich w punkcie ich przecięcia; równy jest kątowi dwuściennemu, pod jakim przecinają się płaszczyzny kół wielkich.

Trójkąt sferyczny - część sfery ograniczona 3 łukami kół wielkich.

Trójkąt eulerowski - trójkąt sferyczny, którego wszystkie boki i kąty są mniejsze od π

Nadmiarem sferycznym nazywamy sumę kątów trójkąta sferycznego, pomniejszoną o 180

ε = (A+B+C)-180 ; ε = (A+B+C)-π

ε = S/R2

W przypadku trójkątów sferycznych o bokach kilkudziesięciokm, leżących na sferze o R=6371 można stosować wzór

ε = $\frac{\text{ab}}{{2R}^{2}}$ sin C

24. Układy współrzędnych na kuli (definicje współrzędnych geograficznych i prostokątnych),

Współrzędne geograficzne

Osią podstawową ukł współrzędnych geograficznych jest oś obrotu Ziemi. Oś ta przecina pow. kuli w dwóch punktach, zwanych biegunami. Każde połączenie biegunów połową łuku koła wielkiego nazywamy południkiem. Południk początkowy przechodzi przez punkt Obserwatorium Astronomiczne w Greenwich. Każde koło małe leżące w płaszczyźnie prostopadłej do osi obrotu jest równoleżnikiem. Koło wielkie jest równikiem.

Szerokością geograficzna φ punktu P leżącego na kuli nazywamy kąt, jaki tworzy normalna do sfery w punkcie P z płaszczyzną równika.

Długością geograficzną λ punktu P nazywamy kąt dwuścienny między płaszczyzną południka punktu P, a płaszczyzną południka początkowego.

Współrzędne prostokątne prostoliniowe

-Początek układu pokrywa suę ze środkiem kuli O.

-Oś x pokrywa się z krawędzią przecięcia się płaszczyzny południka początkowego z płaszczyzną równika.

- Oś z pokrywa się z osią obrotu

- Oś y tworzy z osiami x i z układ prawoskrętny.

Współrzędne spełniają warunek:

Znając współrzędne prostokątne x,y,z punktu leżącego na kuli, można obliczyć jego współrzędne geograficzne φ, λ wg wzorów:

tg λ = $\frac{y}{x}$

tg φ = $\frac{z}{\sqrt{x^{2} + y^{2}}}$

Współrzędne azymutalne

Współrzędnymi azymutalnymi są azymut α i odległość zenitalna ζ.

Azymut α jest kątem dwuściennym między płaszczyzną południka G i płaszczyzną koła wielkiego GP. Azymut α narasta zgodnie z ruchem wskazówek zegara aż do wartości 360o.

Azymut jest równy kątowi sferycznemu, którego lewym ramieniem jest styczna do południka punktu G, prawym zaś styczna do łuku koła wielkiego GP.


$${\cos\zeta = \sin\varphi_{0}sin\varphi + cos\varphi_{0}\text{cosφ}\cos\left( \lambda - \lambda_{0} \right)\backslash n}{\sin\alpha = \left( \frac{\sin{\left( \lambda - \lambda_{0} \right) \bullet cos\varphi}}{\text{sinζ}} \right)}$$

Współrzędne prostokątne sferyczne

Podstawą tego układu jest znany południk o znanej długości geograficznej λ0 . Pkt. pomocniczy C powstaje przez przecięcie wybranego południka BP0B’z kołem wielkim przechodzącym przez dany pkt. P i prostopadłym do południka BP0B’. Współrzędnymi prostokątnymi są wielkości g i h wyrażone w mierze kątowej:


sinh = sin(λ−λ0)cosφ


ctg g = cos(λ−λ0)ctg φ 

x = g R

y = h R

25. Parametry elipsoidy obrotowej (półosie, wzory definiujące spłaszczenie i mimośród) i układy współrzędnych na elipsoidzie (definicje współrzędnych elipsoidalnych i prostokątnych).

-Środek elipsoidy pokrywa się z początkiem układu współrzędnych

-oś obrotu elipsoidy pokrywa się z osią Z układu współrzędnych

a, b – półosie

$f = \frac{a - b}{a}$ - spłaszczenie

$e^{2} = \frac{a^{2} - b^{2}}{a^{2}}$ – mimośród


e2 = f(2−f)

Sposoby określania kształtu elipsoidy:
- półosie a i b,
- półoś a i spłaszczenie f,
-półoś a i mimośród e

Współrzędne elipsoidalne
Szerokością elipsoidalną B punktu P będziemy nazywać kąt między normalną n do pow. elipsoidy w punkcie P i płaszczyzną równika.

Długością elipsoidalną L punktu P będziemy nazywać kąt dwuścienny między płaszczyzną południka punktu P i płaszczyzną południka początkowego (leżącego w płaszczyźnie XZ)

26.Przekroje normalne, promienie przekrojów głównych (wzory) i ich wykorzystanie do obliczeń na elipsoidzie. (przeliczenia współrzędnych, długości łuków południkowych i równoleżnikowych).

Przez punkt P leżący na danej, regularnej powierzchni można poprowadzić tylko jedną prosta prostopadłą do tej powierzchni, zwaną normalną n. Wszystkie płaszczyzny zawierające normalną n przecinają danę powierzchnię wzdłuż krzywych zwanych przekrojami normalnymi w punkcie P.

Wyróżniamy dwa przekroje główne. Ich promienie osiągają wartości ekstremalne w punkcie P. Jeden z nich ma krzywiznę największą, drugi – krzywiznę najmniejszą . Płaszczyzny przekrojów głównych są do siebie prostopadłe. Przekrojem głównym jest przekrój płaszczyzną południka - przekrój południkowy o najkrótszym promieniu krzywizny M. Drugi przekrój główny - przekrój poprzeczny o największym promieniu krzywizny N to przekrój płaszczyzną prostopadłą do płaszczyzny równika.

Promienie wszystkich przekrojów normalnych w punkcie P mieszczą się w granicach od M do N. Wszystkie te promienie należy odkładać na normalnej do elipsoidy w punkcie P.


$$M = \frac{a\ \left( 1 - e^{2} \right)}{\left( 1 - e^{2}\operatorname{}B \right)^{3/2}}$$


$$N = \frac{a}{\left( 1 - e^{2}\operatorname{}B \right)^{1/2}}$$

X = N cos B cos L

Y = N cos B sin L

Z = N (1-e2) sin B

Do obliczenia długości skończonej S12 niewielkiego wycinka łuku południka zawartego między punktami o szerokościach B1 I B2 możemy wykorzystać wzór:

S12 = Ms (B2 - B1) ; S12<60 km

S12 = $\frac{(M_{1} + {4M}_{S} + M_{2})}{6}$ (B2-B1) ; S12 > 60 km

27. Podstawy teorii odwzorowań kartograficznych: pojęcie odwzorowania kartograficznego i skal elementarnych (skala długości i skala pól) oraz ich własności, pierwsze i drugie twierdzenie Tissota.

Odwzorowanie jednej powierzchni na drugą – każda wzajemnie jednoznaczna odpowiedniość punktowa między powierzchnią nazywaną oryginałem i powierzchnią nazywaną obrazem. Jednemu punktowi na oryginale odpowiada jeden i tylko jeden punkt na obrazie. Kartografia zajmuje się takimi odwzorowaniami, w których oryginałem jest cała powierzchnia elipsoidy obrotowej, a obrazem jest cała płaszczyzna.

Odwzorowanie dane jest dwiema funkcjami:
U = f (u, v)

V = g (u, v)

Funkcje odwzorowawcze f, g przyporządkowują każdemu punktowi P (u, v) oryginału odpowiedni punkt P (U, V) obrazu.

Jeżeli oryginałem jest cała płaszczyzna elipsoidy obrotowej lub jej część to rolę parametrów u, v odgrywają zwykle współrzędne elipsoidalne B, L. Jeżeli role parametrów U, V odgrywają współrzędne prostokątne x, y to funkcje odwzorowawcze mają postać:

x = x (B, L)

y= y (B, L)

Proces tworzenia obrazu na pow. elipsoidy na mapie można podzielić na 2 etapy:

-odwzorowanie pow. elipsoidy na płaszczyznę

-zmniejszenie wszystkich elementów liniowych obrazu płaskiego w stałym stosunku 1:M.

Liczbę m0 = 1:M nazywamy skala główną mapy.

Elementarną skalą długości nazywamy stosunek długości łuku na obrazie (ds’) do długości nieskończenie małego łuku na powierzchni oryginału (ds).

m=$\frac{ds'}{\text{ds}}$

Zależy ona od współrzędnych B, L, określających położenie ponktu i od azymutu A elementu liniowego ds:

m = m (B, L, A)

Skalą poszczególną m’ nazywamy stosunek długości nieskończenie małego odcinka na mapie do długości jego odpowiednika w oryginale.

m’ = m0 m

Elementarna skalą pól nazywamy stosunek pola elementu powierzchniowego na obrazie dP’ do pola nieskończenie małego elementu powierzchniowego oryginale dP.

p = $\frac{dP'}{\text{dP}}$

Zależy ona od współrzędnych B, L.

Zniekształcenie długości Zm = m-1

Zniekształcenie pól Zp = p-1

I twierdzenie Tissota – w każdym regularnym odwzorowaniu, które nie jest odwzorowaniem równokątnym, istnieje na oryginale dokładnie jedna siatka ortogonalnych linii parametrycznych, której obrazem jest także siatka ortogonalna. Jeśli F = 0, to siatka południków i równoleżników jest tą siatką, o której mówi I twierdzenie Tissota. Wtedy kierunki południków i równoleżników to kierunki główne.

II twierdzenie Tissota – obrazem graficznym skal długości we wszystkich kierunkach wyprowadzonych z danego punktu jest elipsa, której półosiami są skale długości w kierunkach głównych.

28. Klasyfikacja odwzorowań na podstawie kryterium zniekształceń odwzorowawczych (warunki matematyczne równokątności i równopolowości)

Funkcje odwzorowawcze:

x=x(B,L)

y=y(B,L)

Wielkości E, F, G, H zdefiniowane następująco:

E = $({\frac{\text{dx}}{\text{dB}})}^{2}$ + $({\frac{\text{dy}}{\text{dB}})}^{2}$

F = $\frac{\text{dx}}{\text{dB}}\frac{\text{dx}}{\text{dL}} + \frac{\text{dy}}{\text{dB}}\frac{\text{dy}}{\text{dL}}$

G = $({\frac{\text{dx}}{\text{dL}})}^{2}$ + $({\frac{\text{dy}}{\text{dL}})}^{2}$

H = $\frac{\text{dx}}{\text{dB}}\frac{\text{dy}}{\text{dL}} - \frac{\text{dx}}{\text{dB}}\frac{\text{dy}}{\text{dL}}$ jakobian funkcji odwzorowawczych, nie może być równy 0

1. Odwzorowanie jest równokątne jeżeli

-obrazy południków przecinają się z obrazami równoleżników pod kątem prostym,

-w każdym punkcie skala długości w kierunku południków jest równa skali długości w kierunku równoleżników mB = mL

F = 0


$$\frac{E}{H}\frac{r}{M} = 1$$

lub mB=mL

$\frac{R}{M}\frac{\text{dφ}}{\text{dB}} = \frac{\text{M\ dB\ d}l}{\text{N\ cosB\ dL}}$ l-λ

2. Odwzorowanie jest równopolowe jeżeli

-w każdym punkcie spełniony jest warunek mB mL sin θ = 1 ; jeśli θ = 90ο mB mL = 1

-lub H = Mr

lub mB mL = 1
$\frac{R^{2}\text{\ cosφ\ dφ}}{\text{MNcosB\ dB}}\frac{\text{dl}}{\text{dL}} = 1$ l- λ

29. Klasyfikacja odwzorowań na podstawie kryterium kształtu siatki kartograficznej - czyli ogólnej postaci funkcji odwzorowawczych - oraz pozycji powierzchni obrazu względem oryginału.

1. Azymutalne

Obrazami są półproste zbiegające się w obrazie bieguna ziemskiego. Kąty między obrazami południków nie ulegają zniekształceniu i są równe różnicom długości geogr. południków.

Obrazami równoleżników są okręgi współśrodkowe, których środek pokrywa się z obrazem bieguna.

ρ=ρ(ϕ)

δ=λ

2. Walcowe

Obrazami południków są proste lub odcinki równoległe względem siebie i prostopadłe do prostoliniowego obrazu równika. Odległość między obrazami 2 danych południków jest proporcjonalna do różnicy ich długości geogr. Obrazami równoleżników są odcinki równoległe do obrazu równika.

X=x(ϕ)

Y=C λ

3. Stożkowe

Obrazami równoleżników sa łuki okręgów współśrodkowych, a obrazami południków są odcinki lub półosie prostopadłe do obrazów równoleżników. Kąty między obrazami południków są proporcjonalne do różnicy długości geograficznych południków.

ρ =ρ(ϕ)

d = C λ

30. Odwzorowanie Gaussa-Krugera (założenia, kształt siatki kartograficznej i układ współrzędnych płaskich na obrazie (ogólna postać funkcji odwzorowawczych, rozkład zniekształceń i modyfikacja odwzorowania).

Odwzorowanie Gaussa-Krügera – odwzorowanie kartograficzne pasów południkowych na pobocznicę walca stycznego do południka środkowego (osiowego) każdego odwzorowywanego pasa. Jest to wiernokątne, walcowe, poprzeczne odwzorowanie elipsoidy, w którym każdy pas odwzorowuje się oddzielnie.

By odwzorowanie było prawidłowe musi spełnić warunki: wiernokątności, prostoliniowości oraz izometryczności odwzorowania południka środkowego przy założeniu początku układu kartograficznego w punkcie przecięcia obrazu południka osiowego z obrazem równika[2]. Po rozwinięciu walca na płaszczyznę:

W odwzorowaniu Gaussa-Krügera wiernie odwzorowuje się tylko południk styczności (osiowy). Oddalanie się od takiego południka powoduje wzrost zniekształceń. Dla Polski w Układzie 2000zastosowano cztery strefy odwzorowawcze – każda ze swoim południkiem styczności:

W oparciu o to odwzorowanie obowiązują w Polsce od 1 stycznia 2010 w ramach państwowego systemu odniesień przestrzennych[3] dwa układy współrzędnych płaskich prostokątnych (geodezyjnych):

  1. Układ współrzędnych 2000 – powstał w wyniku zastosowania odwzorowania Gaussa-Krügera dla elipsoidy GRS 80 i stosowany jest w opracowaniach wielkoskalowych (np. mapa zasadnicza) ze względu na małe zniekształcenia w odwzorowaniu wynikające z przyjęcia czterech stref o szerokości 3° (cztery niezależne układy współrzędnych).

  2. Układ współrzędnych 1992 – stosowany dla map topograficznych w małych skalach ze względu na duże zniekształcenia wynikające z przyjęcia jednego pasa o szerokości 10°.

31. Odwzorowanie quasi-stereograficzne (założenia, kształt siatki kartograficznej i układ współrzędnych płaskich na obrazie, ogólna postać funkcji odwzorowawczych, rozkład zniekształceń i modyfikacja odwzorowania),

Odwzorowanie quasi-stereograficzne - jest równokątnym, azymutalnym odwzorowaniem powierzchni elipsoidy obrotowej na płaszczyznę. Siatka kartograficzna w tym odwzorowaniu jest podobna do siatki kartograficznej w odwzorowaniu steregoraficznym kuli. Odwzorowanie to charakteryzuje się niewielkimi zniekształceniami w pobliżu punktu głównego odwzorowania (odpowiadającego punktowi styczności w rzucie stereograficznym), znajdującego się w pobliżu punktu środkowego odwzorowywanego obszaru, dlatego jest szczególnie przydatne do przedstawiania obszarów, których granice mają kształt regularny, zbliżony do okręgu. Południk przechodzący przez punkt główny, zwany południkiem środkowym, odwzorowuje się jako linia prosta. Odwzorowanie quasi-stereograficzne musi spełniać następujące warunki:

gdzie   to średni promień krzywizny powierzchni elipsoidy w punkcie głównym, a s to długość łuku południka od punktu głównego do równoleżnika odwzorowywanego punktu

Odwzorowanie quasi-stereograficzne było używane w Polsce w okresie międzywojennym do opracowania pomiarów geodezyjnych i sporządzania map topograficznych w skalach od 1:10 000 do 1:1 000 000. Oparto na nim także układy współrzędnych 1965 (4 z 5 stref) i GUGIK 1980.

32. Podstawy matematyczne układów współrzędnych 1942, 1965, GUGiK-1980 (elipsoida odniesienia, odwzorowanie i jego cechy: liczba stref i modyfikacja odwzorowania).

UKŁAD WSPÓŁRZĘDNYCH 1942 (1952 R)

Najważniejsze cechy: 

Przy pomiarach wysokościowych przyjmujemy geoidę Kronsztadzką (teoretyczny poziom Morza Bałtyckiego w Kronsztadzie).

W państwowym układzie współrzędnych płaskich prostokątnych "1942" opracowane zostały mapy topograficzne w skalach 1:25 000, 1:50 000, 1:100 000, 1:200 000, 1:500 000.

Mapy te sporządzone są w odwzorowaniu Gaussa-Krügera. Jest to równokątne poprzeczne odwzorowanie elipsoidy obrotowej na pobocznice walca, przy czym środkowy południk obszaru, zwany też południkiem osiowym, odtwarza się wiernie.

UKŁAD WSPÓŁRZĘDNYCH 1965 (1965 R)

Układ współrzędnych "1965" wprowadzony został do opracowań kartograficznych przeznaczonych dla potrzeb gospodarczych w roku 1968. Decyzja Prezydium Rządu z 1970 r. zobowiązywała do wymiany map wykonanych uprzednio w innych odwzorowaniach i układach współrzędnych (np. mapy topograficzne w skali 1:10 000 do roku 1970 opracowywane były w układzie współrzędnych "1942") na mapy w układzie "1965" oraz wykonanie dla całego obszaru kraju prac kartograficznych umożliwiających udostępnienie map użytkownikom.

Najważniejsze cechy 

Mapy sporządzone w państwowym układzie współrzędnych płaskich prostokątnych "1965" nie posiadają siatki kartograficznej. Sporządzone są one w prostokątnym podziale arkuszowym. Linie siatki współrzędnych płaskich prostokątnych prowadzonych w odstępach:

               Dy = 80 cm; Dx = 50 cm;

                Dy = 80 cm; Dx = 50 cm;

                Dy = 64 cm; Dx = 40 cm;

dzielą każdą strefę układu "1965" na tak zwane sekcje podziałowe. Linie podziałowe wyznaczające sekcje map są równoległe do osi x i osi y układu współrzędnych płaskich prostokątnych danej strefy. Początek podziału map na sekcje prostokątne pokrywa się z początkiem układu współrzędnych płaskich prostokątnych, przechodzącym przez punkt główny danej strefy odwzorowawczej.

Podstawą podziału na sekcje i systemu oznaczenia arkuszy mapy zasadniczej w skalach 1:5000, 1:2000, 1:1000 i 1:500 jest sekcja wielkoskalowej mapy topograficznej w skali 1:10 000.

Podstawą podziału na sekcje i systemu oznaczania arkuszy map topograficznych w skalach 1:50 000, 1:25 000, 1:10 000 jest sekcja mapy w skali 1 :100 000 o zasięgu terytorialnym Dy = 64 cm i Dx = 40 cm.

UKŁAD WSPÓŁRZĘDNYCH GUGIK 80 (1980 R)  

Najważniejsze cechy:

33, Podstawy matematyczne układów współrzędnych 1992, 2000, UTM (elipsoida odniesienia, odwzorowanie i jego cechy: liczba stref i modyfikacja odwzorowania).

UKŁAD WSPÓŁRZĘDNYCH 1992 (2000 R)

Jest on utworzony na podstawie matematycznie jednoznacznego przyporządkowania punktów powierzchni Ziemi odpowiednim punktom na płaszczyźnie według teorii odwzorowania kartograficznego Gaussa-Krügera.

Najważniejsze cechy: 

Dla wyznaczania wysokości w systemie odniesień przestrzennych "1992" stosuje się system wysokości normalnych "Kronsztad 86", w którym zostały określone wysokości punktów podstawowej i szczegółowej osnowy geodezyjnej kraju.

Ze względu na znaczne zniekształcenia liniowe układ nie jest rekomendowany do wielkoskalowych opracowań kartograficznych. 

UKŁAD WSPÓŁRZĘDNYCH 2000 (2000 R)

Dla opracowań katastralnych i przy opracowaniu mapy zasadniczej w skali 1:5 000 i skalach większych stosuje się odwzorowanie Gaussa-Krügera tworzące cztery układy współrzędnych płaskich prostokątnych, oznaczone symbolami: "2000/15", "2000/18", "2000/21" i  "2000/24",  w systemie GRS-80.

Współrzędne płaskie prostokątne x, y są obliczane w odwzorowaniu Gaussa-Krügera w pasach trzystopniowych o południkach osiowych:15°, 18°, 21°, 24°. Pasy ponumerowane są: 5, 6, 7, 8 (rys.13). Współczynnik zmiany skali równa się 0,999923 w południku osiowym.

Początkiem układu współrzędnych w danym pasie odwzorowania jest punkt przecięcia się obrazu południka osiowego z obrazem równika. Przy określaniu współrzędnych -  współrzędna x pozostaje nie zmieniona, a do współrzędnej y w zależności od południka osiowego dodaje się:

5 500 000 m przy południku Lo = 15°,

6 500 000 m przy południku Lo = 18°,

7 500 000 m przy południku L­o = 21°,

8 500 000 m przy południku Lo = 24°.

Pierwsza cyfra współrzędnej y oznacza numer pasa odwzorowania.

Najważniejsze cechy: 

Układ ten realizuje kompromis w rozłożeniu zniekształceń liniowych; od -7,7 cm/km na południku środkowym strefy do maksymalnie około +7 cm/km na brzegu strefy.

Mapa zasadnicza jest prowadzona w formie numerycznej z możliwością przedstawienia jej treści w formie analogowej (klasycznej). Mapę zasadniczą w formie analogowej wykonuje się w podziale sekcyjnym prostokątnym. Dla mapy zasadniczej stosuje się jednolity dla każdego pasa podział na arkusze mapy. Obszar terenu na skraju  danego pasa ogranicza się do granic naturalnych lub granic władania (jednostek ewidencyjnych), tzn. z zasady nie stosuje się pasa pokrycia z sąsiednim układem współrzędnych. W miarę jednak potrzeby wynikającej z realizacji konkretnych zadań praktycznych obszar terenu na skraju danego pasa rozszerza się   do dalszych granic naturalnych lub granic władania.

Podstawą do określania formatów i numeracji arkuszy mapy zasadniczej w skalach 1:5 000, 1:2 000, 1:1 000, 1:500 w podziale arkuszowym prostokątnym jest arkusz 1:10 000 o wymiarach 5 km na 8 km.

34. Charakterystyka map topograficznych (pojęcie mapy ogólnogeograficznej i topograficznej, przeznaczenie, treść, klasyfikacja ze względu na skalę, charakter map),

Mapa ogólnogeograficzna mapa określonego obszaru powierzchni Ziemi z uwzględnieniem obiektów naturalnych i antropogenicznych przedstawionych z dokładnością i szczegółowością odpowiadającą skali mapy.

Mapa topograficzna - mapa średnioskalowa, tj. mapa w przedziale skalowym przyjmowanym zazwyczaj od 1:10 000 do 1:300 000, o treści ogólnogeograficznej ze szczególnym uwzględnieniem obiektów topograficznych.

Przeznaczenie map Mapy topograficzne przeznaczone są do zaspakajania różnorodnych potrzeb gospodarczych, a w szczególności:

  1. wykonywania pomiarów i obliczeń geodezyjno-kartograficznych

  2. sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego i ich realizacji,

  3. rozwiązywania problemów naukowo-badawczych,

  4. studiów nad terenem i oceny specyfiki terenu,

  5. jako materiał podkładowy do opracowywania map tematycznych

Treść map topograficznych stanowią:

1)osnowa matematyczna (siatka kartograficzna lub siatka kilometrowa, narożniki arkuszy), skala matematyczna i podziałka mapy oraz punkty osnowy geodezyjnej, [elementy osnowy geodezyjnej]

2) osiedla,

3) obiekty przemysłowe, rolnicze i socjalno-kulturalne,

4) koleje i urządzenia z nimi związane,

5) drogi i urządzenia z nimi związane;

6) wody i urządzenia z nimi związane,

7) roślinność, uprawy i grunty,

8) granice: państwa, jednostek administracyjnych, użytków itd.,

9) rzeźba terenu,

10) opisy informacyjne związane z treścią mapy.

Klasyfikacja map ze względu na skalę:

-wielkoskalowe (1:5 000; 1:10 000)

-średnioskalowe (1:25 000; 1:50 000; 1:100 000)

-małoskalowe (1:200 000; 1:500 000)

35. Rodzaje map topograficznych dostępnych w Polsce (okres powstania, układy współrzędnych, skale, podziały sekcyjne i godła),

36. Zasada opracowania map topograficznych/ogólnogeograficznych (materiały źródłowe - wykorzystanie baz danych, metryka mapy, treść sytuacyjno-wysokościowa i nazewnictwo, pierworys i czystorys,).

MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE [DO OPRACOWANIA MAPY] - materiały kartograficzne, statystyczne istniejące mapy o tematyce zbliżonej z treścią opracowywanej mapy ?????, które wykorzystuje się przy opracowaniu mapy.

MATERIAŁY KARTOGRAFICZNE - mapy i opracowania pokrewne, jak szkice, odrysy, wyrysy itp.

Materiały pomocnicze: zdjęcia lotnicze, obrazy satelitarne, mapy o różnej tematyce i skali, których treść - po zabiegach reprodukcyjnych i redakcyjnych - może być wykorzystana oraz piśmiennictwo zawierające informacje bardziej aktualne i szczegółowe niż zawarte w materiale podstawowym.

Materiały uzupełniające: w zasadzie te same materiały, co zaliczone do pomocniczych, ale z zachowaniem odmiennego sposobu wykorzystania.

Założenia redakcyjne- zbiór ustaleń określających rodzaj, skalę, przeznaczenie, podstawy matematyczne i treść mapy oraz sposób jej prezentacji.

Pierworys mapy- pierwszy rysunek mapy.

Pierworys autogrametryczny - pierworys mapy sporządzony ze zdjęć fotogrametrycznych na autografie.

Pierworys polowy - pierworys mapy sporządzony bezpośrednio w terenie.

Czystorys mapy, oryginał wydawniczy - rysunek elementów treści mapy wykonany z zachowaniem warunków przydatności do przewidzianego sposobu reprodukcji

METRYKA MAPY
Nowoopracowywany arkusz mapy tub zespół arkuszy mapy powinny posiadać metrykę zawierającą
przede wszystkim: charakterystykę osnowy matematycznej, skorowidz wykorzystywanych materiałów i ich opis, opis metod zastosowanych w poszczególnych etapach pracy w kolejności ich realizacji, uwagi kontroli i skorowidz podziału arkuszowego map.

Formę formularza metryki oraz szczegółowy wykaz danych, które powinny się znaleźć w metryce, określają wytyczne techniczne dotyczące opracowania i reprodukcji poszczególnych rodzajów map.

Metryka mapy powinna zawierać:

Metrykę wypełnia się sukcesywnie od chwili rozpoczęcia opracowania mapy.

Metryka mapy jest podstawowym dokumentem obrazującym przebieg opracowania danego arkusza lub grupy arkuszy mapy.

Metrykę wypełniają wykonawcy po zakończeniu prac, przy czym każdy wpis kończący etap pracy wypełnia wykonawca, a podpisuje jego zwierzchnik.
Po wydaniu mapy metrykę przechowuje się wraz z oryginałem redakcyjnym, czystorysem i odbitką mapy.

37, Charakterystyka map tematycznych (pojęcie, ujęcie treści - materiały podkładowe - krój, klasyfikacja i przegląd),

Mapa tematyczna – mapa eksponująca kilka lub jeden wybrany element środowiska przyrodniczego lub określoną dziedzinę życia społeczno-gospodarczego. Wyróżnikiem tego rodzaju map odmap ogólnogeograficznych jest ich zakres tematyczny. Treścią podkładową map tematycznych często są wybrane elementy map ogólnogeograficznych

Niezależnie od przedstawionego zagadnienia, mapa tematyczna prezentuje wybrane elementy treści odpowiednio dobranej mapy topograficznej lub jej wybranych elementów, która spełnia funkcję osnowy geograficznej tzw. podkładu, dla przedstawienia treści map tematycznych[2].

Mapami tematycznymi są również mapy przeznaczone dla konkretnego użytkownika, np. mapy samochodowe, mapy lotnicze, mapy geologiczne.

Cechy wartościowej mapy tematycznej:

Klasyfikacja map tematycznych ze względu na treść

Mapy tematyczne dzieli się zwykle na dwie grupy

Mapy przyrodnicze można szczegółowo dzielić ze względu na przedstawiane na nich komponenty środowiska przyrodniczego, np.:

Mapy społeczno-gospodarcze można szczegółowo dzielić ze względu na przedstawione na nich zagadnienia, np.:

Ponadto istnieją kompleksowe mapy tematyczne zawierające zarówno tematy przyrodnicze, jak i społeczno-gospodarcze, np.:

Innym stosowanym podziałem map tematycznych ze względu na ich treść jest podział na dwie grupy:

38.Rodzaje map tematycznych dostępnych w Polsce (mapy hydrograficzne i sozologiczne, mapy geologiczne).

Mapa Hydrograficzna Polski jest mapą tematyczną przedstawiającą w syntetycznym ujęciu warunki obiegu wody w powiązaniu ze środowiskiemprzyrodniczym, jego zainwestowaniem i przekształceniem. Powstaje ona na podkładzie mapy topograficznej, na którą nanoszone są wyniki kartowania terenowego zjawisk i obiektów wodnych, przepuszczalności gruntów oraz liczne informacje związane z gospodarowaniem zasobami wodnymi, oceny jakości wody, a także dane sieci monitoringu hydrosfery.

Zakres treści mapy hydrograficznej stanowią następujące elementy:

- topograficzne działy wodne,

- wody powierzchniowe,

- wypływy wód podziemnych,

- wody podziemne pierwszego poziomu,

- przepuszczalność gruntów,

- zjawiska i obiekty gospodarki wodnej,

- punkty hydrometryczne pomiarów stacjonarnych.

Mapa Sozologiczna jest mapą tematyczną, przedstawiającą stan środowiska przyrodniczego oraz przyczyny i skutki - tak negatywnych, jak i pozytywnych - przemian zachodzących w środowisku pod wpływem różnego rodzaju procesów, w tym przede wszystkim działalności człowieka, a także sposoby ochrony naturalnych wartości tego środowiska. Mapa adresowana jest głównie do instytucji i urzędów ochrony środowiska oraz decydentów i planistów na szczeblach regionalnym, wojewódzkim , powiatowym i gminnym.

Zakres treści mapy sozologicznej stanowią następujące elementy:

- formy ochrony środowiska przyrodniczego,

- degradacja komponentów środowiska przyrodniczego,

- przeciwdziałanie degradacji środowiska przyrodniczego,

- rekultywacja środowiska przyrodniczego,

- nieużytki,

- oznaczenia uzupełniające.

Mapa geologiczna jest przykładem mapy tematycznej. Na mniej lub bardziej uproszczonym podkładzie topograficznym za pomocą kolorów przedstawiona jest treść geologiczna.

Na mapie geologicznej pewna cecha skał budujących skorupę ziemską jest oznaczana odpowiednim kolorem.

39. Baza Danych Obiektów Topograficznych i Baza Danych Obiektów Ogólnogeograficznych (cel tworzenia baz, szczegółowość, charakterystyka zasobów).

W państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym poziomu centralnego zgromadzone i dostępne są informacje i dane o obiektach topograficznych - Baza Danych Obiektów Topograficznych (BDOT).

Baza Danych Obiektów Topograficznych została opracowana w stopniu szczegółowości odpowiadającym mapie w skali 1 : 10 000.

Treść Bazy Danych Obiektów Topograficznych obejmuje 10 obszarów tematycznych, z których każdy zapisany jest w kilku warstwach:

- jednostki podziału administracyjnego,

- sieci dróg i kolei,

- budowle i urządzenia,

- kompleksy pokrycia terenu,

- kompleksy użytkowania terenu,

- sieci cieków,

- tereny chronione,

- osnowa, obiekty inne,

- sieci uzbrojenia terenu,

- punkty adresowe.

W państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym poziomu centralnego zgromadzone i dostępne są informacje i dane dotyczące obiektów geograficznych położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w postaci Bazy Danych Ogólnogeograficznych – BDO.

Baza została opracowana w stopniu szczegółowości odpowiadającym mapie w skali 1 : 250 000.

Treść Bazy Danych Ogólnogeograficznych obejmuje

8 obszarów tematycznych, z których każdy zapisany jest w kilku warstwach:

- podział administracyjny,

- transport,

- osadnictwo i obiekty antropogeniczne,

- pokrycie terenu,

- hydrografia,

- obszary chronione,

- rzeźba terenu,

- nazwy geograficzne.

Na podstawie bazy podstawowej stworzone zostały bazy pochodne o stopniu szczegółowości skal 1:500 000 i 1:1 000 000, które są odpowiednio zgeneralizowana postacią bazy podstawowej. Dane dla każdego z tych poziomów szczegółowości zorganizowano w trojaki sposób: model danych (GIS), model kartograficzny (WEK) i model rastrowy (RAS).

40, Redakcja map (pojęcie i określenia pokrewne, opis kolejnych etapów pracy, odmienności przy redagowaniu różnych map)

REDAKCJA MAP – zbiór czynności związanych z opracowaniem mapy pod wzgledem merytorycznym i technicznym.

MAPOWANIE (mapping) – wykonanie mapy w postaci cyfrowej lub analogowej z uwzględnieniem kolejnych etapów całego procesu – od pozyskiwania danych początkowych do produktu końcowego.

I. ETAP – prace redakcyjno-przygotowawcze

1. Studium tematu mapy i materiałów źródłowych:

- wstępne określenie skali i zakresu treści

- określenie sposobu podziału i systemu oznaczenia arkuszy

- ustalenie zasad generalizacji treści

- wybór metody przedstawienia treści

- koncepcja opracowanie graficznego

- ustalenie liczby kolorów

- ustalenie sposobu powielania

2. Wybór materiałów podstawowych i uzupełniających

3. Opracowanie założeń redakcyjnych (-makieta), przygotowanie materiału podkładowego mapy, przetworzenie źródłowych materiałów kartograficznych

II ETAP – opracowanie pierworysu redakcyjnego

1. Przeniesienie treści tematycznej na materiał podkładowy

2. Opracowanie nazewnictwa (kalka, wykaz nazw, makieta nazw)

3. Opis mapy (makieta opisu mapy)

4. Uzgodnienie styków (kalka uzgodnienia styków)

5. Sprawdzenie (korekta)

6. Pierworys redakcyjny (koncepty kolorów)

III ETAP – sporządzenie czystorysów

1. Wykonanie kopii pierworysu

2. Sprawdzenie osnowy matematycznej

3. Wykreślenie, wyrytowanie, oklejenie treści mapy

4. Wykonanie napisów

5. Sprawdzenie i korekta

6. Czystorysy

41 . Generalizacja kartograficzna (pojęcie, przyczyny i cel generalizacji i, zasady i rodzaje generalizacji, konkretne przykłady modyfikacji składników treści mapy),

Generalizacja kartograficzna – uzasadniony dobór i uogólnienie elementów z punktu widzenia przeznaczenia i tematyki mapy, uzależnione od skali mapy

Metody generalizacji:

1. uproszczenie lub wybór punktów - eliminacja wybranych wierzchołków wieloboków i utworzenie mniej skomplikowanych kształtów.

2. Wygładzenie - zastąpienie ostrych i złożonych kształtów kształtami wygładzonymi i zaokrąglonymi.

3. Agregacja - zastąpienie dużej liczby szczegółów znaków mniejszą liczbą równych znaków.

4. Łączenie - zastępowanie kilku obiektów przez pojedynczy obiekt.

5. Scalenie - łączenie wielu obiektów liniowych w jeden

6. Dekompozycja - zamiana obiektu powierzchniowego na punktowy lub liniowy

7. Wybór obiektów - eliminacja pewnych elementów ze zbioru przy zachowaniu ogólnych prawidłowości ich rozkładu przestrzennego

8. Przewiększenie - w celu zachowania jego atrybutów, które przy danej skali powinny być niewidoczne

9. Wzmocnienie - przez zmianę wielkości i kształtu symbolu

10. Przemieszczenie - przesunięcie obiektów z ich rzeczywistego położenia w celu zachowania ich relacji przestrzennych i czytelności.

Kryteria wyboru generalizacji:

1. Wielkości - bierze się pod uwagę eskaźniki ilościowe

2. Funkcjonalności - bierze się funkcję (lub zespół funkcji) obiektu w danym zespole oraz określa jesgo obszar oddziaływania

3. Ośrodkowości - bierze się cały zespół funkcji rozpatrywanego obiektu

4. Aktualności - umieszczenie na mapie obiektów, które są ważne ze względu na aktualne wydarzenie z nim związane

5. Historyczno-tradycyjne - obiekt wyróżniony w swoim czasie dzięki swej aktualności staje się z czasem świadectwem wydarzeń historycznych

6. Tendencji zmian - uwypuklenie zjawisk, które wykazują tendencje rozwoju, kosztem zjawisk, wykazujących tendencje zamierające

7. Częstotliwości - zasada zachowania lokalnych różnic w nasyceniu danych obszarów przedstawicielami danego zjawiska

8. Osobliwości - wyodrębnienie zjawisk charakterystycznych dla danego ośrodka czy terenu

9. Pierwiastka nf = na $\sqrt{\frac{\text{Ma}}{\text{Mf}}}$ f - żródło; a - mapa nowa

42. Jakościowe metody przedstawień kartograficznych (charakterystyka poszczególnych metod z uwzględnieniem zasady ogólnej, specyficznych cech oraz przykładów zastosowania).

METODY JAKOŚCIOWE - prezentacja faktu wystąpienia zjawiska:

Stosowane do przedstawienia przestrzennego rozmieszczenia zjawiska, odnoszące się do cech niemierzalnych, informujące jedynie o występowaniu danego zjawiska

1. sygnaturowa - do ukazania położenia obiektów i zjawisk za pomocą znaków punktowych lub liniowych zróżnicowanie graficznie stosownie do jakościowych cech reprezentowanych obiektów i zjawisk Sygnatury: *geometryczne *symbole *obrazkowe *literowe

2. zasięgów - wykazanie zasięgu (obszar występowania) danego zjawiska: *zasięg plamowy *sygnaturowy *liniowy *opisowy

3. chorochromatyczna (powierzchniowych jednostek naturalnych) - wydzielenie i wyróżnienie graficzne fragmentów o odmiennym charakterze.

Sposób liniowy - Do prezentacji zjawisk liniowych, charakteryzuje stan zjawiska, przemieszczanie. Stosowanych metod sygnaturowa i kartodiagramu., diagramy liniowe, połączenia sygnatur liniowych. Przedstawiają potoki ruchu ulicznego, natężenie ruchu weekendowego, funkcjonalność komunikacji zbiorowej itp.

Sposób powierzchniowy - Zmiany zjawisk powierzchniowych za pomocą metody chorochromatycznej, izolinii, zasięgów, kartodiagramu, zmiany w czasie za pomocą izolinii, wykresów.

43, Ilościowe metody przedstawień kartograficznych (charakterystyka poszczególnych metod z uwzględnieniem zasady ogólnej, specyficznych cech oraz przykładów zastosowania),

MET. ILOŚCIOWE: ukazujące natężenie danego zjawiska oraz rozmieszczenie.

1. kartodiagramu – przedstawienie zjawiska za pomocą przypisanych im diagramom (odniesionych do punktów, linii lub powierzchni) Kartodiagramy: *punkowe *sumaryczne *strukturalne *powierzchniowe *liniowe wektorowe *liniowe wstęgowe

2. kartogramów – ukazanie średniej (przeciętnej) charakterystyki ilościowej zjawiska w określonych polach odniesienia, z reguły wyrażone w ujęciu względnym i z zastosowaniu przedziałów klasowych (np. gęstość zaludnienia)

3. kropkowa – przestrzenne rozmieszczenie za pomocą drobnych znaków o określonej wadze (tzn. reprezentujących pewną liczbę obiektów)

4. dazymetryczna – kartogram o polach odniesienia dobranych do podobnych wartości natężenia zjawiska

5. izolinii - połączenie puntów o tym samym nasileniu zjawiska

44. Reprodukcja kartograficzna (techniki małonakładowe, przegląd podstawowych technik druku. charakterystyka druku offsetowego),

Techniki druku:

Sitodruk

Druk wypukły - Miejsca drukujące powyżej formy drukowej, przyjmują farbę i bezpośrednio nanoszą ją na materiał. Wyróżnia się druk typograficzny, fleksograficzny i typooffset, linotyp.

Druk płaski *Powierzhnie międzyrysunkowe – hydrofilne (przyjmują wodę)(oleofobowe) *Powierzchnie drukujące – oleofilne (przyjmują substancje tłuste)(hydrofobowe) *W drukarstwie wyróżnia się sposób, rodzaj i odmiany drukowania.

Druk wklęsły Miejsca drukujące poniżej formy drukowej (np. miedzioryt). Współcześnie wyróżnia się 2 techniki druku: rotograwiura i stalodruk.

Sitodruk Przeciskanie farby drukowej przez formę wykonaną na sicie. Sita mogą być wykonane z metalu, tworzywa. Szablon sporządza się metodami bezpośrednimi lub pośrednimi. Druk odbywa się ręcznie, półautomatycznie i automatycznie Druk sitowy stosuje się do wykonywania małych nakładów map tematycznych, drukowanych na foliach, do wykorzystania w trudnych warunkach terenowych oraz do druku map tyflologicznych (dla osób niewidomych).

Druk barwny *Druk z triady z wykorzystanie systemu CMYK – 3 barwy podstawowych Farby są transparętne (przezroczyste).*Skład farby: *pigment lub laka *spoiwo (np. olej lniany) *sykatywy (substancje przyspieszające schnięcie lub dodatki zapewniające połysk itp)

Druk offsetowy – przemysłowa odmiana druku płaskiego, w której obraz przenoszony jest z płaskiej formy drukowej na podłoże drukowe (np. papier) za pośrednictwem cylindra obciągniętego gumą, (tzw. obciągu). Offset jest obecnie jedną z najpopularniejszych technik druku. Druk offsetowy można podzielić na: *druk offsetowy arkuszowy – podłoże drukowe w postaci arkuszy, farby offsetowej o dużej lepkości utrwalane przez wsiąkanie i polimeryzację, a w przypadku farb UV i hybrydowych przez polimeryzację zainicjowaną promieniami UV *druk offsetowy zwojowy (rolowy) – podłoże drukowe w postaci zwoju, farby lejne +coldset – offset "na zimno" (farba utrwalana przez wsiąkanie w papier) +heatset – offset "na gorąco" (farba utrwalana przez wsiąkanie w papier i odparowanie w wysokich temperaturach; zadrukowana wstęga papieru przed sfalcowaniem przechodzi przez nagrzany do wysokiej temperatury tunel suszący).Coldset i heatset używany jest do druku wysokonakładowego: gazety, magazyny, książki telefoniczne. Technologia "na gorąco" stosowana jest w szczególności do wydawnictw wyższej jakości, na papierze kalandrowanym i kredowanym.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
potop- moje opracowanie, Szkoła- pomoce naukowe ;P, Ściągi;)
wodociągi moje opracowanie
Zarządzanie moje opracowanie pytań
biochemia moje opracowanie
moje opracowanie
Bycie wierzącym, Moje Opracowania
Gnozja sprawdzian 3 moje opracowanie
Gazy moje opracowanie
moje opracowane wyk ady
MOJE OPRACOWANIE wersja C id 30 Nieznany
moje opracowanie BORLAND Cpp Bu Nieznany
moje opracowanie egzaminu z metodologii 2014
OPSI, moje opracowanie gr a
MOJE OPRACOWANIE wersja D
Socjotechnika moje opracowanie
PYTANIA I ODPOWIEDZI Z WARZYWEK moje opracowanie
PRAGO moje opracowanie
Biologia 2 kolos Biologia 2 kolos, moje opracowanie
moje opracowanie socjologia
Moje opracowanie (1)

więcej podobnych podstron