BIOMY

Biom!

• Duży obszar o jednakowym klimacie, charakterystycznej szacie roślinnej i szczególnym świecie zwierzęcym

• Typ roślinności biomu jest charakterystyczny, choć skład gatunkowy może być różny w zależności od położenia geograficznego

• Podobnie rzecz się ma ze składem gatunkowym zwierząt

• Podobne biomy rozwijają się podobnym klimacie na różnych kontynentach

Pojęcie biomu różni się zasadniczo od pojęcia krainy biogeograficznej, ponieważ w tym ostatnim chodzi o rejon zasiedlony przez rośliny i zwierzęta o wspólnej historii (filogenezie)

• Rozmieszczenie biomów dość dokładnie odpowiada rozmieszczeniu stref klimatycznych. Jest to układ równozależnikowy.

Czynniki wpływające na biom:

• Klimat

• Temperatura

• Opady

• Zwierzęta

• Gleby

• Rośliny

• Skała macierzysta

Główne cechy środowiska wpływające na rodzaj biomu:

• Wilgotność

• Temperatura

• Warunki edaficzne (glebowe)

Warunki edaficzne (glebowe)

• Tworzenie się gleby – decydujący proces rozwoju życia na lądzie

• Wietrzenie skały macierzystej (rozdrabnianie, przemiany chemiczne minerałów)

• Kolonizacja terenu przez: bakterie, glony, porosty nagromadzenie materii organicznej i destruentów rośliny naczyniowe

GLEBA to wierzchnia warstwa litosfery, powstała na skutek działania wody, klimatu, temperatury oraz organizmów żywych. Jako warstwa czynna biologicznej, gleba podlega ciągłym przemianom.

GLEBY	ŻYZNOŚĆ	TYP KLIMATU
Żółte i czerwone gleby laterytowe	Mała	Równikowy
Czerwone gleby laterytowe	Mała i średnia	Podrównikowy
Żółte i czerwone gleby laterytowe	Mała	Zwrotnikowy morski
Szare i szarobure gleby pustynne	Mała	Zwrotnikowy suchy i wybitnie suchy
Brązowe, cynamonowe, terra rosa	Średnia	Podzwrotnikowy morski
Kasztanowe	Średnia i mała	Podzwrotnikowy kontynentalny oraz umiarkowany ciepły
Czarnoziemy	Duża
Brunatne	Średnia	Umiarkowany ciepły morski i przejściowy
Bielicowe	Mała	Umiarkowany chłodny
Tundrowe	Mała

GLEBY BIELICOWE

• Gleby leśne, typowe dla północnych lasów iglastych, ubogie w pierwiastki odżywcze co dobrze znoszą drzewa iglaste

• Woda opadowa wypłukuje kwasy humusowe z próchnicy i wsiąka wraz z nimi w głąb podłoża

• Liczne kationy zostają wypłukane: Ca+2, K+, Mg+2, Na+, pozostaje tylko odbarwione biała warstwa eluwialna (złożona z krzemionki)

• Warstwa iluwialna – nieco głębiej wytrącenie związków Al. I Fe (głównie tlenków i wodorotlenków), zabarwiona na żółto, rdzawo lub brązowo

GLEBY BRUNATNE

• Gleby lasów liściastych umiarkowanej strefy klimatycznej

• Brunatna barwa gleby pochodzi od związków żelaza i glinu

• Powstają na podłoże bogatym w składniki odżywcze podłoża

• Charakteryzują się odczynem obojętnym

GLEBY LATERYTOWE

• Wiecznie zielony lasy równikowe

• Skrajnie ubogie, występujące na wielkich obszarach wokół równika. Stanowią ponad połowę wszystkim gleb Afryki

• Pochodzą z różnych skał macierzystych i maja różny skład chemiczny, ale łączy je jedna cecha: kolor ceglasty

• Powstają w klimacie gorącym i wilgotnym, gdzie jest dużo roślinności

• Gleby laterytowe charakteryzują się silnym kwaśnym odczynem i mała żywności ze względu na wymywanie składników odżywczych przez obfite deszcze. Wypłukiwane są nie tylko lekkie kationy ale nawet krzemionka

CZARNOZIEMY

• Klimaty umiarkowany

• Niezbyt duże odpady, silna sezonowość

• Powstają pod trawiastą roślinnością stepów

• Bardzo żywne gleby wytworzone na podłożu lessowym, odczyn słabo kwaśny

• Duża zawartość materii organicznej (do 20%)

• Zajmują duże obszary stepów Azji i amerykańskiej prerii

GLEBY BRĄZOWE, CYNAMONOWE, TERRA ROSA

• Powstają w klimacie śródziemnomorskim, dość suchym. Powstają w wyniku krasowienia wapieni

• Składają się głównie z wodorotlenków, uwodnionych tlenków Al. I wodorotlenku Fe

• Rosną na nich kolczaste zarośla (makia). Wymagają nawodnienia pod uprawy, ale są dość urodzajne

• W Polsce znajdują się pustkach krasowych wapieni dewońskich Gór Świętokrzyskich

Główne typy biomów lądowych:

• Tropikalny las deszczowy (dżungla)

• Las liściasty strefy umiarkowanej

• Borealny las iglasty (tajga)

• Sawanna i preria – step

• Tundra

• Pustynie i półpustynie

WILGOTNY LAS RÓWNIKOWY

• Lasy strefy równikowej, lasy deszczowe, dżungla, selvas), lasy wiecznie zielone

• Stanowią około 30% powierzchni wszystkich lasów na świecie

• Występują na obszarze, gdzie przez cały rok panuje wysoka temperatura i padają obfite deszcze, dlatego ich roślinność rośnie bardzo szybko i jest bardzo bujna (na ha lasu tropikalnego występują około 200 gatunków drzew podczas gdy w lesie strefy umiarkowanej, najwyżej dziesięciokrotnie mniej)

• Las ten to zbiorowiska roślin drzewiastych, krzewiastych, epifitów(storczyki, niektóre kaktusy), lian, mchów, porostów, glonów oraz grzybów

Biom ten występuje w strefie równikowej w trzech głównych obszarach:

• dorzecze Amazonki i Orinoko (Ameryka Południowa) , przesmyk Ameryki Środkowej

• dorzecze Kongo, Nigru i Zambezi (środkowa i zachodnia Afryka)

• częściowo na Madagaskarze

• tereny w Indonezji, Malezji i Nowej Gwinei

• ponadto występują w północno-wschodniej Australii

Korzenie szkarpowe – rodzaj korzeni podporowych podpierających drzewo – wiąz szypułkowy.
FUNKCJA Korzenie te poprawiają statykę drzew, zwłaszcza odporność na wpływ wiatru. Wykształcają się w drzew o płytkim systemie korzeniowym.

Korzenie podporowe „walking trees” – wilgotne lasy równikowe odznaczają się duża różnorodnością flory. Decydują o tym obfite, całoroczne opady deszczu, silne nasłonecznie, nie ma tam pór roku. Produkcja i dekompozycja: produkcja pierwotna 1,8-2 kg/m². Typowe dla lasów deszczowych, zwłaszcza w położeniach górskich 9 lasy mgłowe) są paprocie drzewiaste, o pokroju niewielkich palm

Sukcesja w lesie tropikalnym:

• drzewo parasolowe,

• palma macanilla, drzewo kapokowe (kolczasty pień)

Strategie adaptacyjne roślin tropikalnych:

• Pnącza:
  - liany
  - liany-dusiciele
  - pnącza wczesnosukcesyjne
  Czynniki kształtujące strategie roślin lasu deszczowego jest przede wszystkim światło.

Zoochoria – produkcja owoców atrakcyjnych dla zwierząt, charakterystyczna cecha drzew tropikalnych, np. Heliconia.

Lasy równikowe odznaczają się piętrowością roślinności:

• Piętro najwyższe- wiecznie zielone drzew, możemy tam spotkać liany

• Piętro średnie – drzew niższe, możemy spotkać stoczyki, niektóre figowce

• Piętro najniższe – podszyt, runo, stanowią rośliny zielne, czasami w ogóle nie występują

W ujściu wielkich rzek występują lasy namorzynowe (mangrowe):

• Składają się z drzew, krzewów i będących słonoroślami

• W czasie przypływu zelowane są wodą aż po korony

• Podczas opływy odsłaniają korzenie przybyszowe, które utrzymują drzew w grząskim, piaszczystym dnie