Psychologia

Wykład 1 8. 03. 2012

Funkcje zachowania organizacyjnego menedżera:

• Planowanie

• Kierowanie

• Organizowanie

• Kontrolowanie

Organizacja – świadomie koordynowana przez kierownika grupa społeczna, która składa się z dwóch lub więcej osób, która jest nastwiona na osiągnięcie celów

Planowanie – polega na wyborze i zdefiniowaniu celów, opracowaniu strategii ich osiągniecia oraz ułożenie planu koordynacji aktywności skierowanej na osiągniecie celu

Organizowanie – wyodrębnianie określonych zadań dotyczących realizacji celów cząstkowych; zapewnienie środków niezbędnych do realizacji zadań

Kierowanie – motywowanie ludzi do pracy, zapewnienie właściwych stosunków międzyludzkich, wybieranie najlepszych przepływów informacji

Kontrolowanie – monitorowanie aktywności pracowników pod kątem wykonania zadań w terminie, zgodności z zasadami, korekta istotnych odchyleń od planu

System społeczny

• Zespół stosunków międzyludzkich

• Układ określonych grup

• System stanowisk i pozycji społecznych

Role funkcji integracyjnej:

• Interpersonalna – ukonstytuowanie układu stosunków społecznych wokół wspólnego celu mającego wymiar symboliczny, ceremonialny i materialny (status ekonomiczny). Jej istotą jest łączenie ludzi z punktu widzenia zbieżności interesów indywidualnych z grupowymi (cele firmy)

• Informacyjna – właściwa i efekywna sieć informacyjna (formalna i nieformalna) wykorzystywana przede wszystkim do szybkiego i adekwatnego przekazu informacji niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania firmy

• Decyzyjna – inicjowanie nowych pomysłów organizacyjnych jak również alokacja zasobów ludzkich i materialnych, usuwanie przeszkód i przeprowadzanie niegocjacji.

Czynności organizacyjne menedżera:

1. Ustalenie precyzyjnego celu

2. Dokładny przegląd warunków i środków działania

3. Ułożenie szczegółowego planu

4. Kontrola osiągniętych wyników

Wymagane predyspozycje a stanowisko kierownika:

1. Sprawność techniczna – przygotowanie teoretyczne i doświadczenie

2. Sprawności psychiczne – zdolność do pracy z innymi ludźmi, uwarunkowana cechami osobowości, odporność na stres, dojrzałość społeczna, komunikatywność

3. Sprawność umysłowa – zdolność podejmowanie szybkich i odpowiedzialnych decyzji

Perspektywa zachowań organizacyjnych:

• Indywidualna – aspekty psychologiczne, osobowość, motywacja, stres zawodowy, zachowanie

• Grupowa – aspekty socjologiczne: komunikacja, konflikty, sprawowanie władzy, zmiany zachowań

• Systemowa – antropologia społeczna: porównanie kultury, globalizacja procesów

Poziomowy model zachowań organizacyjnych: porównanie:

Zmienne: (zachowania organizacyjne opisane za pomocą czterech składników)

1. Produktywność – zachowanie związane ze sprawnością i efektywnością pracy

2. Absencja – uchylanie się od pracy wynikające ze złej organizacji pracy, niskiego poziomu technologii lub złych stosunków interpersonalnych

3. Wycofywanie się – rezygnacja, zachowanie rezygnacyjne dowolne lub wywołane sytuacją, wynika ze złej organizacji pracy lub niedostosowania jednostki do wymagań organizacji

4. Satysfakcja – zadowolenie z pracy. Wynika z pozytywnej postawy wobec pracy i współpracowników.

Model indywidulany:

Dane biograficzne osobowość System wartości i postawy zdolności

Pośredniczące percepcja motywacja uczenie się

Indywidualna decyzja

Produktywność absencja rezygnacja satysfakcja

Model grupowy:

Decyzje grupowe Komunikacja grupowa Inne grupy

Relacje międzygrupowe

Kierowanie struktura grupy stres organizacyjny

Władze i polityka

Produktywność absencja rezygnacja satysfakcja

Model systemowy:

Polityka i praktyka ZZL Kultura organizacyjna

Stres organizacyjny Struktura organizacyjna

Produktywność absencja rezygnacja satysfakcja

Globalizacja procesów ekonomicznych i kulturowych:

Ekonomicznych:

• Wielonarodowe korporacje Coca- Cola, IBM itp.

• Regionalna współpraca międzynarodowa

• Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej

Kulturowych:

• Zaściankowość – zawężone spojrzenie na świat, przywiązanie do lokalnych systemów wartości

• Fundamentalizm – hamuje globalizm kulturowy („nasza kultura jest najlepsza”)

Wykład 2 15.03.2012

Pojęcie osobowości według Feuda

Osobowość człowieka to skomplikowana struktura w obrębie której wyróżnia się 3 osobowości:

1. Id (ono) – zbiór niekontrolowanych, prywatnych impulsów, które powodują stany napięcia i konieczność ich natychmiastowego zaspokajania

2. Ego (ja) – struktura, dzięki której człowiek uczy się kontrolować swe popędy przy czym jednocześnie poznaje świat, spostrzega, decyduje, wydaje sądy

3. Superego – wewnętrzna siła karcąca, która powstaje w wyniku przyswojenia wymagań i zakazów formalnych z jednej strony przez społeczeństwo a z drugiej przez rodziców. Powoduje w nas poczucie winy oraz dumy i zadowolenie z siebie

Pojęcie osobowości w kontekście właściwości ukierunkowanych działań człowieka:

1. Właściwości motywujące

2. Właściwości sprawnościowe (zdolności)

3. Właściwości stylistyczne (temperament)

4. Właściwości wolicjalne

Model czynników Eysenka

1. Ekstrawersja – introwersja (ukierunkowanie energii psychicznej)

Ekstrawertyk – optymista, otarty na świat, impulsywny, nie zalegają w nim emocje, uczy się pod wpływem nagród, dobrze czuje się pośród innych ludzi

1. Neurotyzm – osoby chwiejne emocjonalnie, mała odporność na stres, nerwowa reakcja

2. Psychotyzm – brak wglądu w siebie i umiejętności współczucia, bezosobowe zachowanie

Model wielkiej piątki

1. Neurotyzm

2. Ekstrawersja

3. Otwartość na doświadczenia

4. Ugodowość

5. Sumienność

Wskaźniki typu Mayers i Briggs

Na podstawie udzielanych odpowiedzi jednostki kwalifikuje się jako ekstrawersyjne, introwersyjne, zmysłowe, intuicyjne, myślące, uczuciowe, obserwujące (percepcyjne), oceniające (racjonalne)

Ekstrawertyk – ważna praca z ludźmi, poza biurem, w bezustannym ruchu. Zawody: konsultant, handlowiec, pilot wycieczek

Introwertyk – praca w samotności i spokoju. Programista, mechanik, archiwa, biblioteki

Zmysłowiec – Praca wymagająca uwagi, koncentracji, szczegółowa, odbiór za pomocą zmysłów. Księgowy, dentysta, kierownik średniego szczebla

Intuicyjny – owe problemy do rozwiązania, trudne wyzwania, brak kompletnej informacji. Dziennikarz, psycholog, doradca, socjolog, adwokat

Myślący – logika, działania na liczbach, wzorach. Analityk, urzędnik bankowy, inżynier, menedżer.

Uczuciowy – praca w harmonii z otoczeniem. Planowanie karier, doradca, wychowawca, nauczyciel. Jest to osoba skłonna o podejmowania szybkich decyzji

Racjonalista – praca uporządkowana w system . sędzia, księgowy, administrator

Percepcjonista – adaptacja do zmieniających się warunków, zmienianie, dostosowywanie. Aktor, dziennikarz, artysta.

Koncepcja osobowości Geiera

1. Czynnik D – niezależność, aktywność, dominacja

   1. Osoba o niskim czynniku D

   2. Osoba o wysokim czynniku D

2. Czynnik I – nastawienie na ludzi, komunikatywność, entuzjazm, doradztwo, życzliwość (osoby o niskim czynniku: stabilne, niezawodne, typ badacza, myśliciela)

3. Czynnik S – stabilność, niezawodność, cierpliwość, umiejętność słuchania

4. Czynnik C – kompromisowość, umiejętność dostosowania, umiejętności analityczne (osoba o wysokim czynniku: dostosowanie do norm, perfekcjonizm, rzadko popełnia błędy; osoba o niskim czynniku ma dobrą wyobraźnie, jest kreatorem, promotorem)

Dodatkowe wymiary osobowości:

• Umiejscowienie kontroli – poczucie kontroli

  • Zewnętrzne – przeznaczenie, przypadek, los

  • Wewnętrzne – to ci się dzieje zależy od nas

• Samokontrola – aktywności umiarkowane na analizę własnego postępowania, czy jest ono prawidłowe, czy i jakie występują w nich odchylenia, a także jakie są ich przyczyny. Jej brak wyraża się jako niezdolność panowania nad emocjami i impulsami, niskim kontaktem z rzeczywistością, brakiem umiejętności odraczania gratyfikacji

Lista wskaźników do badania samokontroli:

1. Dobre funkcjonowanie pod względem zdrowotnym

2. Zdolność do swobodnego i spontanicznego kontaktowania się z otoczeniem

3. Zdolność do konfrontowani zasad ogólnych (światopoglądowych) z rzeczywistością

4. Zdolność do tolerowania niewielkich odstępstw od przyjmowanych zasad

5. Wysokie poczucie realizmu (dobry kontakt z rzeczywistością)

6. Zdolność do realizacji postawionych sobie celów

7. Brak silnych, infantylnych lęków

• Samoocena

  • Opinia o własnych możliwościach

  • To w jaki sposób oceniamy nasze możliwości i umiejętności w danym zakresie wpływa na wynik osiąganych w danej dziedzinie rezultatów

  • Dotyczy różnych sfer życia, jest zróżnicowana, ale wykazuje pewne tendencje ogólne (np. przeceniona możliwość w różnych sferach)

  • Adekwatna, zawyżona, zaniżona.

Makiawelizm – cechy osób makiawelistycznych:

• Dystans emocjonalny

• Dążenie do sukcesów i skłonność do rywalizacji

• Wykorzystanie sytuacji do zdobycia kontroli nad zachowaniem innych

• Brak zasad moralnych

• Brak zaangażowania w ideologiczne wizje

• Odporność na nacisk i wpływ społeczny

• Optymizm – wymiary optymistycznego lub pesymistycznego stylu:

  • Trwałość – dotyczy czasowej ciągłości danej sytuacji, zgodnie z subiektywnymi ocenami osoby, która się w tej sytuacji znalazła

  • Zasięg – związany z zakresem wyjaśnień, jaki stosują określone osoby. Może być ograniczony (optymiści) lub uniwersalny (pesymiści)

  • Lokalizacja przyczyn – sposób określania przyczyn sytuacji przez osobę, która znalazła się w tej sytuacji. Niska ocena wynika z tzn. personalizacji wewnętrznej, natomiast wysoka z personalizacji zewnętrznej i optymizmu.

• Kontakt z rzeczywistością. Informacje dochodzące do człowieka mogą być interpretowane w różny sposób, Człowiek nie otrzymuje kompletu informacji. Może pogorszyć się wraz ze stresem, lękiem, poczuciem zagrożenia lub konfliktem

Mechanizmy obronne:

• Represja

• Projekcja

• Racjonalizacja

• Substytucja

• Reakcja upozorowana

Wykład

Temperament to wrodzone biologiczne umiarkowane cechy układu nerwowego. Cechy te przejawiają się w sile i szybkości zareagowania na bodźce motoryczne, reagowaniu emocjonalnym, mysleniu i mają charakter względnie stałych cech

Właściwości układy nerwowego determinujące typy temperamentu

• Siła pobudzenia i hamowania w systemie nerwowym

• Równowaga procesów pobudzenia i hamowania

• Ruchliwość procesów

Teoria temperamentu Strelana

O wysokiej efektywności działania decyduje duża siła procesów pobudzenia, co oznacza, że osoby niereaktywne mają wyższe zapotrzebowanie na bodźce z zewnątrz, co sprawia, zę mobilizują się w obliczu trudności, potrafią działać w obliczu stresu. Osoby o wysokiej reaktywności są bardziej wrażliwe na zmiany otoczenia, mniej odporne na stres.

1. Sangwinik – ruchliwy, aktywny, silny, zrównoważony, jego reakcje są adekwatne do sytuacji, są dla niego motywujące. Potrafi nawiązywać bezpośrednie kontakty

2. Choleryk – Typ silny z przewagą pobudzenia, wybuchowy, szybki, zmienny, wykazuj skłonności do natychmiastowego rozładowania emocji, niezrównoważony, często stanowi siłę napędową dl zmian i postępu w organizacji. Duża siła przebicia, asertywność, doprowadzanie spraw do końca

3. Flegmatyk – Silny, zrównoważony, powolny, spokojny, optymistyczny, duża odporność na stres, duża umiejętność koncentracji i podejmowania systematycznych działań. Trudno podejmuje decyzje. Prace jednorodne

4. Melancholik – słaby, powolny, niezrównoważony, raczej pesymistyczny Niska odporność na stres, słaba koncentracja, szybko się męczy.

Zarządzanie ludźmi wymaga zaangażowania, szybkości działania i zdolności do mobilizowania i wydatkowania energii, powoduje to, że duże znaczenie odgrywa temperament, gdyż decyduje on:

• O odporności na stres jednostki o wysokiej sile układu nerwowego

• O dużej ruchliwości procesów nerwowych, dobrze sprawdzających się zarówno w organizacjach jak i w zawodzie menedżera. Należy jednak pamiętać, że temperament może być modyfikowany przez:

  • Zdolności

  • Doświadczenie

i zmienia się wraz z wiekiem w związku z czym zdarza się, że osoby nie wykazując pożądanych ciech temperamentu funkcjonują efektywnie w organizacji.

Inteligencja- czynnik warunkujący efektywność menedżera.

W. Stern jako wyznacznik inteligencji podkreśla zdolność łatwego przystosowywania się do nowych zadań i warunków

Wechler uważa, że inteligencja to złożona i ogólna zdolność jednostki do celowego działania, rozsądnego myślenia i skutecznego porozumiewania się z otoczeniam

Obszary:

• Wyobraźnia przestrzenna

• Zdolności wertykalne, rozumienie tekstu, płynność wysławiania się

• Elastyczność myślenia

• Łatwość przystosowywania się

• Logiczne wyciąganie wniosków

• Zdolność wykonywania operacji matematycznych

Inteligencja składa się z wielu zdolności umysłowych pozwalających na wykonywanie zadań intelektualnych.

Jednym z powszechnie stosowanych testów inteligencji jest test matryc progresywnych. Istnieją trzy wersje:

• Kolorowa, dla dzieci

• Standardowa

• Zaawansowana

Podstawowe obszary inteligencji emocjonalnej:

• Dostrzeganie i ekspresja emocji

• Włączanie emocji w procesy myślenia

• Rozumienie i analizowanie emocji

• Zarządzanie emocjami

Teoria wielu inteligencji

• Językowa

• Matematyczno – logiczna

• Muzyczna

• Kinetyczna

• Przestrzenna

• Interpersonalna

• Intrapersonalna

Myślenie prawo i lewopółkulowe

Myślenie twórcze

• Psychologiczne

• Historyczne

Typy myślenia twórczego:

• Zbieżne

• Rozbieżne

Etapy twórczego (kreatywnego) myślenia

• Poszukiwanie celu

• Ustalanie faktów

• Znalezienie problemu

• Ustalenie koncepcji

• Znalezienie rozwiązania

• Znalezienie akceptacji

Proces twórczego myślenia

Wykład 17.05.2012

Uczenie się i pamięć

Pamięć – podstawa poznawania otoczeni, gromadzenia wiedzy o otaczającym świeci, uczenia się. Jest zdolnością do kodowania, przechowywania i odtwarzania własnych doświadczeń życiowych

Systemy pamięciowe według Tulvinga

• Pamięć semantyczna – to ogólna wiedza, fakty, reguły, sądy, opinie o świecie. Związana z inteligencją. Obejmuje system przekonań o tym, jakie coś jest lub jakie powinno być

• Pamięć epizodyczna – dotyczy bezpośredniego doświadczenia, jej elementy związane sią z określonym miejsce, czasem, mają początek i koniec, zawierają „obrazy” najważniejszych epizodów życia, dotyczą zachowań jednostki w danej sytuacji.

Systemy pamięciowe - różnice

epizodyczna	Semantycza
Dotyczy bezpośrednich doświadczeń, zachowań, tego co wydarzyło się naprawdę Osobista, dotyczy jednostki Określona w czasie i miejscu Oparta na doznaniach, przeżyciach i tym co osoba pamięta	Dotyczy znaczenia zdarzeń i faktów związanych z systemem pojęć i tym co dana osoba sądzi na dany temat Społeczna, kulturowa, związana z systemem uczenia się Ponadczasowa Oparta na zrozumienia, nadaniu znaczenia ogólnej wiedzy

Wykorzystanie epizodów w wywiadzie selekcyjnym

• Przewidywanie zachowań kandydata w przeszłości

• Zachowanie człowieka ma charakter stabilny i trwały, a nie zmienny i przypadkowy

• Zachowanie ludzi w przeszłości jest najlepszym wskaźnikiem zachowania w podobnej sytuacji w przyszłości

• To w jaki sposób ludzie mówią, a nawet myślą, że będą się zachowywać, podlega wielu błędom opartym na fantazjowaniu lub pamięci selektywnej

• Większość ludzi ma tendencję do przedstawiania się takim jakimi sądzą, że chcemy ich widzieć

Zasady uczenia się dorosłych

• Uczenie dotyczy problemów jakich doświadczają lub celów jakie chcą osiągnąć

• Widzą znaczenie, przydatność i wartość tego, czego się uczą

• Mają wpływ na przebieg szkolenia

• Są zaangażowani dobrowolnie

• Mogą wyrazić siebie bez obaw, że będą krytykowani

• Mogą popełniać błędy w procesie nauki nie będąc osądzani lub karani

• Są aktywnie zaangażowani w proces uczenia się

Etapy procesu uczenia się

1. Nieświadoma niekompetencja

2. Świadoma niekompetencja

3. Świadoma kompetencja

4. Nieświadoma kompetencja

Style uczenia się według Honey i Munfor…

1. Konwergencyjny – preferowany przez tzn. aktywistów, pionierów, empiryków, osoby otwarte na zmiany, które nie mają żadnych uprzedzeń, w pełny angażują się w nowe doświadczenia i z pasją podejmują nowe wyzwania

2. Asymilacyjny – preferowany przez obserwatorów, analityków, którzy stoją nieco z tyłu i obserwują nowe doświadczenia pod różnymi kątami – zbierają danej, zastanawiają się nad nimi a następnie dochodzą do wniosków

3. Dywergencyjny – preferowany przez tzn. teoretyków, którzy przetwarzają swoje obserwacje w logiczne teorie – uczą się najlepiej, poszukując logicznych wniosków i zależności, lubią analizować modele teoretyczne, mają skłonność do perfekcjonizmu

4. Akomodacyjny – preferowany przez pragmatyków, którzy wypróbowują nowe pomysły , metody i kompetencje, aby ocenić czy się sprawdzą

Stres w pracy menedżera

• Poczucie braku kontroli

• Monotonia pracy

• Naglące terminy

• Szybkie tępo pracy

• Stosowanie przemocy, zastraszanie i inne formy nękania i molestowania pracowników

• Szkodliwe warunki pracy

• Niewłaściwa organizacja pracy

Stres – reakcja na bodziec, przygotowująca organizm do „ucieczki lub ataku”

Stres jako bodziec - przykry, przeszkadzający i odrywający od aktywności

Stres jako reakcja na przykry bodziec ze środowiska zewnętrznego

Stres jako dynamiczna reakcja pomiędzy człowiekiem, a otoczeniem

Stres staje się dysfunkcyjny gdy:

• Jego poziom przekracza poziom aktualnego pobudzenia

• Pobudzeni jesteśmy do działania, które nie następuje, włączają się archaiczne, nieadekwatne już mechanizmy obronne (walka, ucieczka)

Fazy reakcji stresowej

1. Stadium reakcji alarmowej

2. Stadium odporności

3. Stadium wyczerpania

Typowe fizyczne lub psychiczne objawy długotrwałego stresu

• Problemy ze snem

• Depresja poranna

• Zmęczenie

• Niezdloność do odprężenia

• Trudności z koncentracją

• Chroniczne martwienie się

Sposoby radzenia sobie ze stresem

• Koncentrowanie się na danym problemie

• Uruchomienie mechanizmu wyobrażeniowego i autowerbalizacji oraz wytwarzanie pożądanych stanów psychicznych

• Szukanie wsparcia społecznego

`