O stanie rzeczy P, odniesionym do określonego X i Y i lokalizowanym w czasie, nadawca wypowiada swoje stanowisko stwierdzające (oznajmujące), żądające lub pytające.
Filozofię języka badają kulturolodzy, filozofowie, językoznawcy, psycholodzy i neuropsycholodzy, socjolodzy, antropolodzy.
Język naturalny, czyli wytworzony w toku komunikacji jest mocno powiązany z ludzkim umysłem, jego psychiką i aspektami społecznymi, również odpowiadającymi za procesy nauki mowy.
Kiedy badamy język, badamy również:
biologię (np. budowa narządów)
socjologię ( zależności wewnątrzkulturowe)
Fachowcy od metodologii (zajmujący się właściwościami nauki jako sfery aktywności człowieka): Władysław Tatarkiewicz („Nauki nomologiczne, a typologiczne”), Kazimierz Ajdukiewicz („Język i poznanie”), Tadeusz Czeżowski („O naukach humanistycznych. Odczyty filozoficzne”).
Na podstawie ich prac, nauki można kwalifikować:
ze względu na sposób uzasadnianie twierdzeń wyjściowych: aprioryczne (łac. priori - od pierwszego, z założenia) i aposterioryczne (łac. aposteriori – z następstwa)
Aprioryczne są te nauki, które są oparte na pewnikach przyjmowanych bez formalnego uzasadnienia, a więc nie poprzedzonych żadną obserwacją, ani doświadczeniem.
Nauki aposterioryczne są oparte na zdaniach wyprowadzonych na podstawie jakiejś metody uzasadniania.
ze względu na sposób uzasadniania twierdzeń pochodnych: dedukcyjne i indukcyjne
Nauki dedukcyjne to takie nauki, które oparte są na systemie wnioskowania niezawodnego. System dedukcyjny zakłada istnienie aksjomatów, które mają charakter zdań niepodważalnych, oraz z reguł wnioskowania niezawodnego. Wykorzystując aksjomaty i owe reguły wyciąga się wnioski. „Dedukcja polega na wyprowadzaniu wniosków, które w sposób pewny wynikają bądź z aksjomatów, bądź ze zdań o faktach, co do których zakłada się, iż są prawdziwe” – J. Teichman, K. C. Evans – Filozofia
Poprawne wnioskowanie wychodzące z przesłanek prawdziwych jest dowodem (np. sylogizm, którego zręby stworzył Arystoteles. Składa się z dwóch przesłanek oraz wniosku. Np. każdy człowiek jest śmiertelny + Sokrates jest człowiekiem = Sokrates jest śmiertelny)
Nauki indukcyjne polegają na wyprowadzaniu nauk ogólnych z obserwacji szczegółowych (odwrotnie niż w naukach dedukcyjnych). Analiza wielu zdań szczegółowych pozwala dopiero wyciągnąć zdanie ogólne (obserwuję pierdyliard kotów, wszystkie mają cztery łapy i głowę, więc wszystkie koty mają cztery łapy i głowę O.o ). Indukcja doskonale nadaje się do badania świata zewnętrznego, realnego, przez co staje się narzędziem dla językoznawstwa, matematyki, fizyki itp.
ze względu na przedmiot badań: realne i formalne
Nauki realne działa świat dotykalny, realny.
Nauki formalne badają konstrukty rzeczowe.
Dedukcyjne, za razem aprioryczne i formalne, zajmują się przedmiotami abstrakcyjnymi badań, np. matematyka, filozofia, gramatyka opisowa (część językoznawstwa).
Empiryczne, apriorystyczne, indukcyjne, realne, zajmują się przedmiotami „namacalnymi”.
Nauki zarazem dedukcyjne i empiryczne są teoretyczne, np. fizyka, chemia, mikrobiologia.
Nauki realne badają naturę, nauki humanistyczne badają świat wytworzony przez człowieka, np. literatura, sztuka, systemy rządzenia, pismo, alfabet, historia, polityka, systemy wartości, religia, mity, sport.
Nauki nomologiczne(łac. nomos – prawo) ustalają ścisłe związki przyczynowo skutkowe budują prawa. Natomiast nauki typologiczne – humanistyczne, dokonujące interpretacji zjawisk jednostkowych i niepowtarzalnych.
Nauki humanistyczne to nauki o człowieku w jego aspekcie nieprzyrodniczym.
Humanistyczne dyscypliny mają dwie cechy:
interpretacja
wartościowanie
UWAGA: psychologia lub antropologia nie do końca zaliczają się do nauk humanistycznych, gdyż mogą zajmować się również anatomią, a to wyklucza je z kręgu nauk nieprzyrodniczych.
Kultura (za Sigmundem Freudem) to wszystko, w czym życie człowieka wzniosło się ponad stan zwierzęcy, i w czym jest różne od życia zwierząt.
Humanistyka rozumiejąca to badanie świata stworzonego przez człowieka, wnikanie w indywidualne manifestacje czyjegoś przeżycia.
Interpretacja jest wyjaśnianiem/tłumaczeniem, specyficznym poszukiwaniem racji dla obserwowanego zjawiska.
Fenomen Solidarności jako walki z komunizmem -> humanista poszukuje powodów, systemów działań. W zasadzie można powiedzieć, że humanizm jest nauką o człowieku, bez której świat nie mógłby istnieć.
Typy nauk humanistycznych (za Kazimierzem Ajdukiewiczem):
nauki nomotetyczne (grec. nomos – prawo), dążą do określenia konkretnych praw
nauki idiograficzne (grec. idios – swoisty, jednostkowy), np. literaturoznawstwo, historia sztuki
nauki aksjologiczne, nauki o wartościach, np. nauki prawne, nauki etyczne