1.Foniatria – zajmuje się zagadnieniami, które dotyczą procesu wytwarzania dźwięków mowy, w tym fizjologią, patologią, leczeniem oraz rehabilitacją głosu i mowy.
2.Krtań jest generatorem dźwięków.
Wejście do krtani u człowieka położone jest nisko; stąd wydychane powietrze przepływa swobodnie przez jamę ustną.
Głos powstający w krtani ulega modyfikacji pod wpływem narządów jamy ustnej, które umożliwiają powstawanie artykułowanych dźwięków mowy.
Krtań leży na poziomie trzonu III-go kręgu szyjnego, a w późniejszym okresie obniża się.
Krtań położona jest poniżej nasady języka i kości gnykowej, z którą złączona jest za pomocą aparatu więzadłowego i mięśniowego.
Ruchomość krtani jest stosunkowo duża:
- mięśnie, które dochodzą do krtani, mogą ją poruszać do góry i w dół, do przodu i do tyłu, natomiast
- największy jest zakres ruchów w górę i wynosi około 2-3 cm - są to ruchy, które krtań wykonuje podczas połykania, mowy i śpiewu.
Krtań zbudowana jest z chrząstek, mięśni i wiązadeł.
Szkielet krtani tworzą chrząstki:
- nieparzyste: tarczowata, pierścieniowata, nagłośniowa;
- parzyste: nalewkowate, rożkowate,klinowate;
- dodatkowe: chrząstki trzeszczkowate
Mięśnie krtani:
- mięśnie napinające fałdy głosowe (mięsień głosowy, mięsień pierścienno-tarczowy);
- mięśnie rozszerzające szparę głośni – rozwieracze (mięsień pierścienno-nalewkowy tylny);
- mięśnie zwężające szparę głośni - zwieracze (mięsień pierścienno-nalewkowy boczny, mięsień tarczowo- nalewkowy, mięsień międzynalewkowy poprzeczny, mięsień nalewkowy skośny);
- mięśnie zamykające wejście do krtani (mięsień nalewkowo-nagłośniowy, mięsień tarczowo-nagłośniowy).
Wewnątrz krtani znajdują się dwie pary fałdów: f. rzekome i f. głosowe ( utworzone są przez mięśnie i wiązadła i są pokryte błoną śluzową)
Krtań unerwia – nerw błędny.
Wiązadła głosowe - to dwa elastyczne pasemka tkanki łącznej, znajdujące się na brzegach fałdów głosowych:
- przyczepione są z przodu do chrząstki tarczowej, z tyłu – do wyrostków głosowych chrząstek nalewkowych,
- podobne są raczej do warg niż do strun,
- na całej swej długości przyrośnięte są do mięśni głosowych
- są najważniejszą częścią krtani , leżą w jej jamie pośredniej
- zmieniają słup powietrz w dźwięk.
W czasie oddychania oraz wymawiania głosek bezdźwięcznych (np. p, t, k) wiązadła głosowe są rozsunięte i powietrze swobodnie przechodzi przez krtań do nasady, tzn. do jamy gardłowej i ustnej (lub nosowej).
Jeżeli wiązadła głosowe są zsunięte, strumień powietrza gromadzi się pod nimi (stopniowo zwiększa się jego ciśnienie), aż w pewnym momencie rozsuwa wiązadła i przeciska się między nimi.
Dzięki własnej prężności wiązadła wracają do poprzedniego położenia, ale w następnym momencie ich rozwarcie i zwarcie powtarza się. - zsuwanie i rozsuwanie oraz wydłużanie się i skracanie, zależą od czynności mięśni wewnątrzkrtaniowych
Nagłosnia:
- najmłodsza rozwojowo chrząstka krtani,
- często bywa zwinięta rynienkowato lub ma kształt omegowaty.
Do 5-go roku życia następuje szybki rozwój krtani, później tempo rozwoju jest zwolnione.
Drugi okres wzrostu krtani przypada na okres pokwitania (uaktywnienie hormonów płciowych), struktura krtani zmienia się w zależności od płci.
- przymocowana jest do wewnętrznej powierzchni chrząstki tarczowej,
- w chwili połykania zakrywa wejście do krtani
.Położenie nagłośni zależne jest od ruchów języka:
- przesunięcie języka do przodu powoduje podniesienie nagłośni;
- pod wpływem cofania się języka nagłośnia opuszcza się nad krtanią;
- podczas oddychania i mówienia nagłośnia jest uniesiona ku górze.
Tchawica- jest przedłużeniem krtani .Leży w przedniej części szyi i najwyższej części klatki piersiowej, rozgałęzia się dając początek głównym oskrzelom. Składa się z 15-20 chrząstek o kształcie podkowy, otwartych w tylnej części. Cżeść tylna nie jest pokryta wspomnianymi cząstkami, jest błoniasta i zbudowana z tkanki łącznej oraz mięśniowej.
Głośnia- Położona w jamie pośredniej krtani, szpara głośni jest utworzona przez obydwa wiązadła głosowe i powierzchnie przysrodkowe chrząstek nalewkowatych. Wyróżnia się w niej dwie części: przednią- międzybłoniastą i tylną – międzychrząstkową. Długość szpary głośni u mężczyzny wynosi 23mm, u kobiety 17mm.
3. Badania stosowane w foniatrii:
Wiązadła głosowe można oglądać w lusterku laryngologicznym, natomiast ich drgania są tak szybkie, że nasze oko ich nie dostrzega.
Oglądanie drgań wiązadeł głosowych w lusterku laryngologicznym umożliwia specjalny aparat, tzw. stroboskop lub wideostroboskop:
- wytwarzając światło przerywane (z częstotliwością, która może być dowolnie regulowana i dostosowana do częstotliwości wytwarzanego dźwięku), stroboskop uwidacznia tylko pewne fazy poszczególnych drgań, czyli pozornie zwolnione ruchy wiązadeł głosowych.
Ruchy wiązadeł głosowych można filmować z szybkością 4 000 obrazów na sekundę – film taki, oglądany potem z szybkością 16 obrazów na sekundę, daje wyrazisty obraz drgań wiązadeł głosowych.
Ruchy całej krtani w czasie mowy można obserwować na ekranie aparatu rentgenowskiego, bądź utrwalać na filmie radiologicznym. Badanie foniatryczne poprzedzone jest dokładnym wywiadem, który dotyczy schorzeń głosu, mowy i słuchu.
Badanie głosu poprzedza zawsze dokładne obejrzenie krtani, które wykonuje się za pomocą laryngoskopii.
W czasie laryngoskopii zwraca się uwagę na następujące cechy krtani: - barwę, kształt i powierzchnię fałdów --głosowych i fałdów przedsionka;
- zwarcie fałdów głosowych (pełne lub niepełne);
- wilgotność błony śluzowej krtani;
- poziom fałdów głosowych.
Uzupełniające metody badania narządu głosu: Magnetyczny rezonans jądrowy (MR), Tomografia komputerowa (TK).
4. Właściwości głosu, cechy prawidłowego głosu:
Dźwięk tworzony przez fałdy głosowe jest słaby i bezbarwny. Odpowiednią siłę i barwę uzyskuje przez wzmocnienie w jamach rezonacyjnych krtani, gardła, jamy ustnej i nosowej. Do wytwarzania prawidłowego głosu niezbędne jest współdziałanie: podgłośniowego zbiornika powietrza, sprawnie działającego mechanizmu drgającego – wiązadeł głosowych, które powodują rytmiczne otwieranie i zamykanie głośni,
przestrzeni rezonacyjnych klatki piersiowej, gardła, jamy ustnej i jamy nosowej, które wzmacniają lub osłabiają składowe tonu krtaniowego i nadają mu charakterystyczną barwę.
Cechy prawidłowego głosu:
- w ocenie percepcyjnej jest dźwięczny i czysty, taki również pozostaje po wysiłku,
- nie zawiera komponentów szumowych,
- jest bogaty rezonansowo,
- jest tworzony z nastawieniem miękkim,
- ma wysokość odpowiednią dla płci i wieku,
- posiada właściwe natężenie, stosowne do sytuacji.
W czasie wypowiedzi zmiany wysokości i natężenia głosu następują płynnie, stosownie do jej treści; artykulacja jest prawidłowa i wyrazista.
Głosy męskie są niższe niż głosy kobiece, ponieważ mężczyźni mają większą krtań i dłuższe wiązadła głosowe. Częstotliwość drgań wiązadeł głosowych zależy także od tego, czy drgają one na całej swej długości, czy też tylko częściowo:
- jeżeli drga tylko część wiązadeł głosowych - dźwięk staje się wyższy (zjawisko to występuje przy mówieniu lub śpiewaniu falsetem).
5.Teorie powstawania głosu:
Teoria klasyczna(mechaniczna- mechanistyczna): o częstotliwości drgań decyduje: napięcie wiązadeł głosowych, długość wiązadeł głosowych, ciśnienie powietrza podgłośniowego.
Im bardziej wiązadła głosowe są napięte, tym są cieńsze, a ton wytwarzany przez nie jest wyższy.
Im wiązadła głosowe są grubsze i dłuższe, tym wolniej drgają.
Wysokość dźwięku zależy zatem od: napięcia ,długości i grubości warg głosowych.
Krtań dziecięca i kobieca ma krótsze wargi głosowe - wytwarza dźwięki wyższe.
Wraz z napięciem warg głosowych wzrasta wysokość dźwięku: silniejszy napór powietrza bardziej napina fałdy głosowe - powoduje podniesienie wysokości dźwięku.
Siła głosu zależy od: energii prądu powietrza, amplitudy drgań warg głosowych.
Teoria kloniczna( neurochronaksyjna): drgania wiązadeł głosowych wywołane są rytmicznymi impulsami, które dochodzą do mięśni krtani z mózgu za pomocą nerwów krtaniowych:
częstotliwość drgań wiązadeł głosowych zależna jest od częstotliwości bodźców nerwowych, docierających do krtani przez nerwy zwrotne z ośrodkowego systemu nerwowego.
6.Choroby krtani:
Podgłośniowe zapalenie krtani:
Objawy: pojawiają się nagle ,,w zupełnym zdrowiu” , dziecko budzi się w nocy z nasilona dusznością, której towarzyszy świst krtaniowy i ,,szczekający” kaszel. Objawy duszności ustępują po kilku godz. Lub kilku dniach.
Pierwsza pomoc polega na dostarczeniu świeżego powietrza , nawilżeniu powietrza w pomieszczeniu, podaniu większej ilości płynu i syropu wykrztuśnego. Gdyby duszność nie ustępowała a nasilała się trzeba zawieżć szybko dziecko na ostry dyżur.
W postaci ostrego zapalenia krtani u dzieci obrzęk następuje szybko, dramatyczny przebieg.
Duszność krtaniowa: powstaje w wyniku zwężenia światła dróg oddechowychna wys. Krtani , zmniejszeniu ulega przestrzeń między wiązadłami głosowymi, co utrudnia przejście powietrza- powietrze wdychane i wydychane przeciska się przez zwężenie i powstaje świst. Nasilenie duszności zalezy od stopnia zwężenia oraz szybkości jego narastania . W nagle pojawiającej się przeszkodzie (np. obrzęk krtani) uczucie duszności jest nasilone, w wolno zwężającej się przestrzeni osi , przyzwyczaja się do mniejszej ilości tlenu i uczucie duszności jest mniej nasilone. Jeżeli pojawi się nagle może spowodować uduszenie. Do nagłej duszności u dzieci dochodzi gdy światło krtani jest znacznie węższe , a błona śluzowa szybko reaguje obrzękiem. Występuje w wieku 1-3 lat. W nagłej duszności potrzebna jest natychmiastowa pomoc lekarska.
Przewlekłe zapalenie krtani: Jest często następstwem nawracania ostrych zapaleń krtani, powstaje w wyniku długotrwałego oddziaływania czynników szkodliwych n. alkohol, tytoń, duże zapylenie, nagłe zmiany temperatury, nadużywanie głosu( nauczyciele). Występuje w 2 postaciach: przerostowej i zanikowej. Objawy:
Chrypka w różnym nasileniu, kaszel, stałe uczucie przeszkody, drapanie i zasychanie w gardle, łatwe męczenie się głosu.
Przerostowe zapalenie przewlekłe krtani: zgrubienie błon śluzowych , głównie wiązadeł głosowych, ich zrogowacenia, zalicza się do stanu rakowego. Leczenie- operacyjne, chory podlega kontroli laryngologa. Każdy rodzaj zmian w krtani jest wskazaniem do zaprzestania palenia.
Zanikowe zapalenie przewlekłe krtani: Częsciej występuje u kobiet , towarzyszą mu zanikowe zmiany błon śluzowych nosa i gardła( błony stają się bardziej wrażliwe na liczne mikrourazy)Leczenie: objawowe i krótkotrwałe – unikannie zadymionych i suchych pomieszczeń, uczucie suchości łagodzą inhalacje z soli boheńskiej lub kuchennej. Wskazaniem jest leczenie balneoklimatyczne(Szczawnica).
Balneologia – jedna z najstarszych dziedzin medycyny, zajmuje się badaniem właściwości leczniczych wód podziemnych.
Swoiste zapalenie krtani: towarzyszy kile, gruźlicy. Zmiany na wiązadłach wywołują chrypkę, leczenie jak w chorobie zasadniczej.
Urazy krtani: powstają najczęściej przez siłę od zewnątrz na przednią okolicę szyi, mogą być tępe lub ostre. Samo uderzenie jest już niebezpieczne, przy odgiętej bowiem szyi może spowodować objawy wstrząsu lub skurczu głosni.Po urazie objawy mają różne nasilenie i mogą narastać w czasie : może pojawić się duszność, ból, kaszel. Zawsze konieczne jest zgłoszenie się na ostry dyżur . Wysiłek fizyczny i emocjonalny powodują pogorszenie oddychania, dlatego chory musi mieć spokuj. Leczenie zależy od przyczyny , która ją wywołuje . W niektórych przypadkach konieczny zabieg operacyjny- tracheostomia- otwarcie na zew. Tchawicy w odc. Szyjnym i wprowadzenie rurki. Jest to zabieg ratujący życie. Jeżeli przyczyny duszności zostaną wyleczone rurkę usuwa się i fizjologiczny tor oddychania zostaje przywrócony.
Chrypka: nazywana szorstkością głosu , powstaje w wyniku nieprawidłowej fonacji, czyli tworzenia dźwięku. W czasie fonacji wiązadła głosowe muszą dokładnie przylegać do siebie na całej długości i drgać podobnie do strun instrumentów muzycznych , nawet niewielkie zmiany patologiczne na wiązadłach głosowych prowadzą do zaburzeń w ich zwarciu lub drganiu. Przyczyny: zmniejszenie elastyczności wiązadeł głosowych, zmiany zapalne krtani , zmiany nowotworowe, zmiany w stawach lub mięśniach, uszkodzenie nerwu błędnego. Jeśli przyczyną chrypki są zaburzenia czynnościowe ( bez zmian organicznych w krtani) leczenie prowadzi poradnia foniatryczna, która zajmuje się patologią głosu i mowy. Chrypka powyżej 3 tyg. Zalecana jest do badania laryngologicznego.
Ostre zapalenie krtani u dorosłych: powstaje w wyniku przeziębienia na skutek nadużywania głosu w zimnych albo nadmiernie zakurzonych pomieszczeniach, lub po wypiciu zimnych napoji, na skutek oddychania przez usta, palenia papierosów, w wyniku nadużywania alkoholu. Objawy: bezgłos, chrypka, uczucie drapania, pieczenia, suchy kaszel, podwyższona temp. Ciała. Leczenie: podawanie gorącej herbaty z sokiem malinowym, na suchy kaszel można stosować tabl. Emskie(do ssania), inhalacje z dodatkiem soli, olejki eteryczne, ograniczenie mówienia do minimum, nie picie alkoholu i nie palenie. Po 3-4 dniach udajemy się do lekarza.
U dzieci: inny przebieg niż u dorosłych. U małych dzieci najczęstszymi objawami są zaburzenia oddychania, dochodzi do duszności. Tę chorobę najczęściej wywołują zapalenia wirusowe, rzadziej bakteryjne.
7. Zaburzenia głosu:
Dysfonia: wielopostaciowe zaburzenia głosu, które dotyczą wszystkich jego składowych (częstotliwości, poziomu głośności, czasu trwania i barwy), mogą występować pojedynczo lub w różnych zestawieniach.
Objawy dysfonii mogą być spowodowane: zmianami chorobowymi w krtani, zmianami patologicznymi pozakrtaniowymi, zaburzeniami czynnościowymi procesu fonacji
Dysfonie dzieli się na :Dysfonie organiczne spowodowane są zmianami organicznymi - zaburzenia głosu powstają wtedy, gdy zmiany patologiczne: zaburzają zwarcia fonacyjne warg głosowych, upośledzają ich wibrację, zwiększają masę warg głosowych, zaburzają ich sprężystość.
Zmiany te można zdefiniować, zdiagnozować i opisać.
Wśród zmian organicznych wyróżnia się:
Zmiany pierwotne: zapalenia, polipy, brodawczaki, torbiele, obrzęki, urazy krtani (zewnętrzne, wewnętrzne) - są najczęściej pochodzenia jatrogennego, np. uszkodzenie nerwu krtaniowego, uszkodzenie krtani po intubacjach, sondowaniach żołądka, zaleganiu ciał obcych, laryngoskopiach bezpośrednich.
jatrogenny - będący niekorzystnym dla pacjenta następstwem leczenia,
Intubacja – umieszczenie plastikowej rurki, zwanej rurką intubacyjną, w tchawicy pacjenta.
Zmiany wtórne - powstają na skutek nieprawidłowej emisji głosu: guzki głosowe, polipy fałdów głosowych, zmiany naczyniowe, wylewy krwotoczne na fałdach głosowych.
Dysfonie czynnościowe: wynikają z nieprawidłowego działania mięśni wewnątrzkrtaniowych i mięśni zewnątrzkrtaniowych; Dotyczą: nieprawidłowego napięcia mięśni, zakresu i precyzji ruchów mięśni,
zakłócenia stosunków pomiędzy napinaniem i rozluźnianiem mięśni antagonistycznych, zaburzenia równoczesne.
Dysfonie czynnościowe to zaburzenia czynnościowe głosu.Cechują się: różnorodnym charakterem zaburzeń głosu, obniżeniem natężenia głosu,zmniejszeniem wydolności narządu głosowego bez pierwotnych zmian organicznych na fałdach głosowych. W większości przypadków spotyka się: zmiany w obrębie aparatu nerwowo-mięśniowego krtani, dyskoordynację oddychania, fonacji i artykulacji.
W obrębie dysfonii czynnościowych wyróżnia się:
- dysfonię hy(i)perfunkcyjną ( - charakteryzuje się nadmiernym napięciem mięśni w czasie fonacji, które może dotyczyć:fałdów głosowych, mięśni zewnątrzkrtaniowych i mięśni wewnątrzkrtaniowych, fałdów rzekomych, mięśni podgnykowych, mięśni nadgnykowych, nieprawidłowe zwarcie może także dotyczyć: przedsionka krtani, gardła dolnego i gardła środkowego, nasady języka, podniebienia, warg. Cechy dysfonii hiperfunkcyjnej: głos party, ochrypły; twarde nastawienie głosu; skrócony czas fonacji- nadmierne napięcie mięśni szyi, krtani, twarzy, fonacja często podparta fałdami rzekomymi – może dochodzić do powstawania głosu przedsionkowego; brak zamknięcia głośni w części tylnej; niski lub wysoki głos o zmniejszonej dźwięczności;wysychanie błony śluzowej gardła i krtani; zwiększony opór głośni, zmniejszony przepływ powietrza przez głośnię.); Leczenie: przyczynowe: ciepłe inhalacje, wlewki dokrtaniowe z olejkami eterycznymi ,diatermie, jonoforezy, rehabilitacja oddechowa, rehabilitacja głosu
- dysfonię hy(i)pofunkcyjną (- charakteryzuje się zmniejszonym napięciem mięśni wewnątrzkrtaniowych i zewnątrzkrtaniowych podczas fonacji. Przyczyny ogólne: zatrucia, wyniszczenie organizmu, awitaminozy, niedokrwistość, choroby endokrynologiczne. Cechy dysfonii hypofunkcyjnej: głos ochrypły, słaby, męczliwy;
chuchające nastawienie głosu; osłabienie czynności mięśni krtani; brak zamknięcia głośni na całej długości;
spłycenie wdechu, skrócenie fazy wydechowej; zmniejszony opór głośni, zwiększony przepływ powietrza przez głośnię. Leczenie: przyczynowe: farmakoterapia ogólnie wzmacniająca, witaminy, pochodne adenozyny, kortykosteroidy, fizykoterapia, rehabilitacja głosu).
- dysfonię psychogenną (Cechy:głównie dotyczy kobiet w wieku 45-55 lat, chwiejnych emocjonalnie, po przebytych stresach i przeżyciach psychicznych, chorych niepokoi chrypka (kancerofobia), napięte mięśnie wewnątrzkrtaniowe, podniebienie miękkie, nadmierna potliwość dłoni, zaczerwienienie skóry, drżenie.
Kancerofobia – lęk przed nowotworami
Dystonia krtani - na ruch dowolny krtani nakładają się dodatkowe skurcze i drżenia (mają nieustaloną etiologię).
Dystonia spastyczna: ogniskowa postać dystonii (drżenia głowy, skurcze podniebienia, języka, mięśni gardła):
Wyróżnia się:
Dystonia spastyczna addukcyjna: Cechy: skurczowe napięcie mięśni fonacyjnych, zwarcie fałdów głosowych,
głos: party, chrapliwy, monotonny, ma zmniejszoną dźwięczność,jest przerywany przez skurcze mięśni.
Dystonia spastyczna obdukcyjna Cechy: głos jest cichy, bezdźwięczny, przedłużone ruchy rozwarcia fałdów głosowych, skurcze lub drżenia fałdów, które nie zamykają się podczas fonacji.
Dystonię spastyczną długo uważano za schorzenie psychiczne, obecnie traktuje się jako objaw organicznego uszkodzenia układu pozapiramidowego.Leczenie: wstrzykiwanie toksyny botulinowej do wewnętrznych mięśni krtani.
Fonacja fałdami rzekomymi: Występuje: w ograniczonych zmianach fałdów głosowych, w zaburzeniach czynnościowych wynikających z dysplazji (zmian przedrakowych) i wad wrodzonych, w dysfoniach hiperfunkcyjnych i dystoniach spastycznych, w stanach pourazowych i pooperacyjnych, jako wyćwiczony przez rehabilitację mechanizm fonacyjny.Cechy głosu uzyskanego przez zwarcie fałdów rzekomych: niski,
mało dźwięczny, o ograniczonej modulacji, monotonny, o obniżonym poziomie głośności, o skróconym czasie fonacji.
Zaburzenia głosu pochodzenia endokrynologicznego:
Występowanie i objawy: mutacja przedłużona, przetrwały głos fistułowy (wysoki mimo prawidłowego rozwoju krtani), niedoczynność tarczycy: głos jest cichy (podobny do afonii), nadczynność tarczycy: androfonia - cechy głosu męskiego zawarte w głosie kobiecym.
Nosowanie: nieprawidłowy rezonans nosowy może być spowodowany przyczynami organicznymi lub funkcjonalnymi.
Nosowanie otwarte:rezonans wyst. Przy głoskach ustnych . Powstaje przy niedostatecznym oddzieleniu jamy ustnej od nosowej albo nosowej od ustnej. Charakteryzuje je mniejsza wyrazistość i donośność głosek . Najśilniej są unosowione samogł. ,,u” oraz ,,i” a najmniej ,,a”. Rozróżnia się dwa typy nosowania otwartgo:
Nosowanie organiczne(może być wywołane rozszczepem podniebienia, perforacją podniebienia, zbyt krótkim podniebieniem miękkim, brakiem języczka, bliznami po usunięciu migdałków, całkowitym bądź częściowym porażeniem podniebienia);
Nosowanie otwarte funkcjonalne (występuje przy prawidłowej budowie i sprawności , spowodowane jest brakiem kontroli słuchowej u osób źle słyszących, przyzwyczajeniem się podniebienia do mniej gwałtownego lub forsownego unoszenia się, które może pozostać po usunięciu migdałków)
Nosowanie otwarte występuje u os. Upośledzonych umysłowo- zaburzeniu ulega tylko mowa. Przy innych czynnościach t.j. połykanie czy ruchy wymiotne- ruchy podniebienia są prawidłowe.
Nosowanie zamknięte: brak nosowości w czasie art. Głosek nosowych i pewna zmiana w brzmieniu głosek które ulegają przekształceniu w zbliżeniu do głoski ustnej np. m-b-> mi-bi. Wyst rzadziej niż otwarte. Dzieli się na : nosowość zamkniętą przednią( wyst przy braku drożności jamy nosowej z powodu skrzywionej przegrody nosowej polipów nosa, chronicznego przerostu śluzówki nosa, jej obrzęku przy katarze) ;nosowość zamknięta tylna ( występuje przy zwężeniach górnej części jamy gardłowej z powodu zbyt dużych migdałków, zrostu podniebienia miękkiego z tylną ścianą jamy gardłowej).
Nosowanie zamknięte któremu nie towarzyszą zmiany organiczne jamy nosowej , ani w górnej części jamy gardłowej i zachowane jest swobodne oddychanie przez nos, może być spowodowane obniżeniem słyszalności.
Nosowanie mieszane: cechuje się brakiem lub osłabieniem rezonansu nosowego przy głoskach nosowych z jednoczesną nazalizacją( unosowieniem) głosek ustnych. Nieprawidłowości spowodowane są jednoczesnym występowaniem przyczyn, które wywołują nosowanie zamknięte i otwarte.
Leczenie nosowania: przyczynowe :rehabilitacja, fizykoterapia.
Dysfonia porażenna:
- porażenia centralne – spowodowane: zaburzeniami naczyniowymi, obecnością guzów.
- porażenia obwodowe – spowodowane: - czynnikami zapalnymi, czynnikami toksycznymi, czynnikami degeneracyjnymi, czynnikami uciskowymi (guzy), czynnikami urazowymi (po operacjach).
Degeneracyjny - prowadzący do zwyrodnienia, wynaturzenia lub dezorganizacji organizmu biologicznego.
Porażenia kliniczne dzieli się na: częściowe, całkowite, jednostronne, obustronne
Według ustawienia fałdów głosowych porażenia dzieli się na:środkowe, przyśrodkowe (w przywiedzeniu) pośrednie (w odwiedzeniu), wiotkie, napięte
Porażenia obustronne nerwów krtaniowych dolnych:Objawy: duszność – gdy fałdy są ustawione w pozycji przyśrodkowej. Zaburzenia głosu są tym większe, im bardziej upośledzone jest zwieranie szpary głośni.
Porażenie jednostronne nerwów krtaniowych: przebiega bez duszności,objawy zależą od ustawienia fałdu porażonego: w ustawieniu przyśrodkowym fałdu porażonego głos się niewiele zmienia, w pozycji pośredniej fałdu porażonego głos jest cichy, bezdźwięczny, z chrypką;
- gdy dołączy się porażenie gałązki wewnętrznej nerwu krtaniowego górnego następuje zaburzenie funkcji ochronnej krtani (krztuszenie, aspiracja śliny),
- gdy dołączy się porażenie gałązki zewnętrznej nerwu krtaniowego górnego – fałd głosowy jest wiotki, szablowaty z wklęsłym brzegiem, co znacznie pogarsza głos.
Aspiracja śliny – przedostanie się śliny poniżej poziomu fałdów głosowych – do światła tchawicy:
klinicznie może objawiać się: krztuszeniem lub kaszlem do kilku minut od przełknięcia, zmianą jakości głosu po połknięciu na „mokry”.