BHP (wykład):
Ochrona pracy to całokształt norm prawnych i środków badawczych, organizacyjnych i technicznych mających na celu ochronę praw pracownika oraz ochronę jego życia i zdrowia przed czynnikami niezbędnymi i szkodliwymi w środowisku pracy, a także stworzenie mu optymalnych warunków pracy z pkt widzenia ekonomii, fizjologii i psychologii pracy.
System ochrony pracy jest to zbiór uporządkowanych jednostek tworzących jakąś całość organizacyjną, służących jednemu celowi, którym jest ochrona pracownika (tzn. jego praw).
(2)System ochrony pracy w Polsce:
System prawny
System organizacyjny
(2)System prawny wchodzi w skład integralnej części gałęzi prawa pracy, odnosząc się do norm prawnych i ich umiejscowienia w hierarchii źródeł prawa w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Uwarunkowany jest on prawami zawartymi w kodeksie pracy zapisanym w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, która stanowi fundamentalny akt prawny.
Kodeks pracy reguluje kwestie związane w szczególności z:
Wykonywaniem pracy (z powstawaniem i ustalaniem stosunku pracy)
Zasadami wynagrodzenia za pracę
Odpowiedzialnością pracownika za pracę
Czasem pracy i urlopami
Bezpieczeństwa i higieny pracy
Ochroną praw kobiet i młodocianych
Odpowiedzialnością za naruszenie uprawnień pracownika
Źródła prawa w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy:
Priorytetową rolę odgrywają akty prawne obowiązujące, do których zalicza się niektóre działy ( VIII, IX, X ) Kodeksu pracy. Z reguły powstają one w wyniku działań specjalnie wyznaczonych do tego celu instytucji bądź umów, które mogą być podejmowane przez kooperantów społecznych.
Specjalnie w tym celu opracowane i wdrożone zasady bhp.
Normy techniczne to dokument określający właściwości (np. użytych materiałów, stopnia ich wytrzymałości, twardości itp., termin przydatności lub wymagania ilościowe (np. wymiary)), którymi powinien odpowiadać normalizowany produkt, bądź przedmiot. Zgodnie z ustawą z dn. 3 kwietnia 1993r. ( z późniejszymi zmianami), definiuje się je jako dobrowolne, aczkolwiek mogą stać się obowiązkowe.
Pozostałe normy wpływające zasadniczo na kształtowanie i przestrzeganie właściwych warunków pracy:
Przepisy wewnątrz zakładowe określone przez samego pracodawcę (zazwyczaj ma to miejsce w precyzyjnie scharakteryzowanych sytuacjach) – AKTA WEWNĄTRZ-ZAKŁADOWE
Przepisy opracowane i przyjęte do stosowania dzięki współpracy partnerów społecznych – ponadzakładowe i zakładowe układy zbiorowe pracy.
Regulamin pracy:
Zazwyczaj określany jest przez pracodawcą wspólnie z zakładową organizacją związkową. Obejmuje ona przede wszystkim uregulowania dotyczące zaopatrzenia pracowników w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej. Ponadto zawiera spis prac, które nie mogą być podejmowane przez kobiety i pracowników młodocianych.
(2)System organizacyjny określa organy i organizacje biorące aktywny udział w opracowywaniu i wykorzystywaniu zadań w dziedzinie bhp:
System ogólnokrajowy
System zakładowy
(2)System ogólnokrajowy – Parlament oraz Rada Ochrony Pracy
Funkcjonowanie parlamentu dotyczy przede wszystkim opracowywania i wdrażania w życie praw, który w jasny sposób precyzują fundamentalne zasady tego systemu.
Rada Ochrony Pracy ma za zadanie nadzorować prawidłowe kształtowanie poziomu jakości warunków pracy.
(2)System ogólnokrajowy – organy nadzoru i kontroli
Mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz prowadzenia nadzoru i kontroli (oczywiście w imieniu państwa) nad działaniami pracodawców w zakresie postrzegania obowiązków wynikających z prawa pracy. W celu ich wyegzekwowania instytucje te mogą wykorzystać liczne uprawnienia (np. wymierzanie mandatów karnych).
(2)System zakładowy wyróżnia się w nim liczne podmioty, które są odpowiedzialne za kreowanie warunków pracy, bądź społeczny nadzór i kontrole nad nimi. Do podstawowej grupy podmiotów, odpowiedzialnych za zapewnienie właściwych warunków pracy, zaliczany jest pracodawca oraz organy przedstawicielskie w postaci związków zawodowych i społecznych inspektorów pracy.
System ochrony pracy:
System podatkowy
System kredytowania
System badań i certyfikacji
System finansowania nauki
System edukacji narodowej
System ubezpieczeń społecznych
System celny
System normalizacji
Pojęcie bezpieczeństwa
Zgonie z definicją zawartą w normie PN-N-02000:1994 Podstawy działalności normalizacyjnej – Normalizacja i dziedziny związane – Terminologia, bezpieczeństwo oznacza brak nieakceptowanego ryzyka szkód.
Bezpieczeństwo i ochrona pracy
To ogól norm prawnych oraz środków badawczych, organizacyjnych i technicznych mających na celu stworzenie pracownikowi takich warunków pracy, aby mógł on wykonywać pracę w sposób produktywny, bez narażania go na nieuzasadnione ryzyko wypadku lub choroby zawodowej oraz nadmierne obciążenie psychiczne i fizyczne.
Wzajemna relacja obszarów objętych ochroną pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy.
Bezpieczeństwo i ochrona pracy:
Ochrona pracy kobiet
Ochrona pracy młodocianych
Ochrona prawa do urlopu
Ochrona innych praw pracowniczych
Ochrona praw pracownika do wynagrodzenia
Ochrona norm czasu pracy
Określenie pracy
„ … właściwa człowiekowi czynność przekształcania natury, wytwarzająca określone wartości”
„ świadoma, celowa działalność człowieka zmierzająca do wytworzenia określonych dóbr materialnych lub kulturalnych, będąca podstawą i warunkiem istnienia i rozwoju społeczeństwa”
Współczesna definicja pracy
Praca jest właściwą tylko człowiekowi, celową i sensowną czynnością tworzącą nowe dobra i wartości, zmierzającą do zaspokojenia rozmaitych potrzeb ludzkich oraz mającą określoną wartość społeczną.
Transformacja pracy:
Starożytna Grecja – pogarda pracy fizycznej
Starożytny Rzym – stosunek do pracy wynika z tego, co się robiło i kto pracę wykonywał
Chrześcijaństwo – stosunek do pracy wiązał się z wiarą w wygnanie z raju i karą za grzech pierwotny, którą miała być ciężka praca i cierpienie
Średniowiecze – pracę i pracowitość ceniono głównie u chłopów, a u pozostałych pogardzano nią
Oświecenie – praca jest powinnością każdego człowieka
Pozytywizm – praca jest mirnikiem wartości człowieka i nadaje sens życiu ludzkiemu
Protestantyzm – rozkwit gospodarczy krajów europejskich dzięki pracowitości, rozwiniętej epoce i kulturze pracy
Samozatrudnienie to prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej na własny rachunek i na własne ryzyko. Taką firmę utożsamia się z jej właścicielem, który jest jednocześnie jej jedynym pracownikiem.
Działalność samozatrudnialnego może mieć miejsce przy zastosowaniu: umowy zlecenie, umowy o dzieło, umowy agencyjnej, franchisingu, kontraktu menadżerskiego, spółki opartej na Kodeksie cywilnym lub Kodeksie spółek handlowych.