1. Dylematy i problemy socjologii – bada ludzkie zachowania społeczne, związki między ludźmi, rezultaty działalności społecznej, tworzy teorie wyjaśniające życie społeczne
2. Co to jest współczynnik humanistyczny? – termin, wg którego człowiek powinien analizować i interpretować zjawiska społeczne nie tylko ze swojego punktu widzenia bezstronnego obserwatora, ale próbować zrozumieć znaczenie, jakie te zjawiska mogą mieć dla innych osób w nich uczestniczących.
3. Rodzaje grup społecznych, kryteria (wielkość, funkcje) - Grupy społeczne podlegają procesowi klasyfikacji, dzielącym je ze względu na wielkość, rodzaj członkostwa, typ więzi i stopień sformalizowania. Ze względu na wielkość grupy społeczne dzielimy na: • grupy małe – kilku – lub kilkunastoosobowe, umożliwiające bezpośrednie stosunki między jej członkami (np. rodzina, grupa rówieśnicza).
• grupy duże – o strukturze składającej się z różnych podgrup, co uniemożliwia bezpośrednie stosunki pomiędzy członkami tej grupy (np. klasa społeczna, grupa zawodowa).
Ze względu na stopień ograniczoności liczby członków: • grupy ekskluzywne (zamknięte) – stosujące liczne i rygorystyczne kryteria przyjęć nowych członków, na przykład rodzaj wykonywanego zawodu, majątek, pochodzenie społeczne itp.
• grupy ograniczone – stosujące mniej rygorystyczne kryteria przyjęcia, takie jak np. wiek, miejsce zamieszkania lub konieczność wypełnienia deklaracji członkowskiej.
• grupy inkluzywne – otwarte dla wszystkich.
 Ze względu na typy więzi w grupie społecznej:• grupy pierwotne – charakteryzujące się osobistym i emocjonalnym typem więzi między członkami, przy czym przynależność do grupy nie zawsze jest dobrowolna (np. rodzina, grupa rówieśnicza).
• grupy wtórne – tworzone dla osiągnięcia konkretnego celu, charakteryzujące się formalnym i rzeczowym typem więzi, przy czym komunikacja między członkami • grupy ma charakter nieosobowy (np. partie polityczne).
Ze względu na stopień sformalizowania grupy społecznej:• grupy formalne – mające prawie określoną strukturę, cel i normy, zwykle odznaczają się bezosobowym typem więzi (np. organizacje polityczne czy społeczne).
• grupy nieformalne – oparte zwykle na normach zwyczajowych, cechujące się więzami o charakterze osobistym i nie formalną strukturą wewnętrzną (np. subkultury młodzieżowe).
Możemy również wyróżnić:
• grupy celowe – tworzone dla realizacji określonych zadań (np. stowarzyszenia, fundacje).
• grupy terytorialne – ludność wiejska, ludność miejska.
• klasy i warstwy społeczne.
4. Składniki osobowości społecznej wg Jana jakiegoś – 1) kulturowy ideał osobowości, czyli zespół cech mówiących o tym, jaki ideał wychowawczy należy propagować w danej epoce historycznej, aby młodą jednostkę wychować na  dobrego członka  społeczeństwa;
2)  rola społeczna, czyli względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań będących reakcjami na zachowania innych ludzi, które przebiegają według wzoru przyjętego w danej grupie, a niekiedy nawet prawnie uregulowanego, czego przykładem jest rola studenta, pracownika, członka rodziny lub kolegi; 3) jaźń subiektywna stanowiąca zespół wyobrażeń o sobie, wytworzonych na podstawie traktowania nas przez otoczenie społeczne i rzekomo wskazująca, kim „naprawdę” jest każdy z nas; 4) jaźń odzwierciedlona jest zespołem wyobrażeń, jakie każdy z nas posiada o sobie, na podstawie tego, co naszym zdaniem sądzą o nas inni ludzie.
5. Role społeczne - zbiór praw i obowiązków wiążących każdego, kto zajmuje daną pozycję społeczną, bez względu na cechy osobiste. rola jest wyznacznikiem sposobu zachowania się osoby zajmującej określoną pozycję. Jest także elementem dynamicznym pozycji, przez co są to pojęcia często utożsamiane. Ważny jest tutaj również aspekt oczekiwań wobec osoby zajmującej określoną pozycję społeczną. Rola społeczna to zachowania, które wynikają z oczekiwań formułowanych pod adresem takiej jednostki
6. Cechy zmienne jednostkowe . Klasyfikacja i typologia Zmienna jest cechą, właściwością, stanem jakiegoś fragmentu rzeczywistości. Jest sposobem opisywania rzeczywistości. Zmienna, dlatego, że może przyjmować różne wartości: od dychotomii do nieskończonej ilości. Zmienne jednostkowe, to te, które odnoszą się do cech ludzi jako indywiduów i indywiduów społecznych: - zmienne absolutne, tj. takie, które odwołują się wyłącznie do charakterystyki samej jednostki, wynikają np. z jej cech biologicznych: kobieta, blondyn, o wzroście 175 cm, zarabiających 560 zł miesięcznie;- zmienne relatywne, tj. takie, które podają względne charakterystyki indywiduów; -porównawcze np. wyższy, niższy, lepszy, gorszy;

- relacjonalne np. brat, ojciec, przełożony, podwładny;

- kontekstowe np. mieszkaniec wsi, mieszkaniec miasta
Rodzaje zmiennych: klasyfikacja Stevensa
1) zmienne (skale) nominalne - klasyfikacja
klasyfikacja - to taki podział przedmiotów na kategorie, wg ostrego kryterium, które są:
- rozłączne - jeden przedmiot może być zaliczony tylko do jednej kategorii (klasy),
- wyczerpujące - nie ma przedmiotu, który nie zostałby zaliczony do jakiejś kategorii (klasy),
- często także wielostopniowe.
typologia - to taki podział przedmiotów, gdzie nie ma miejsca ostry podział na klasy logiczne, ale wyróżnia się kategorie (typy) ze względu na jakąś konfigurację właściwości, na jakąś dominującą cechę, której przypisujemy specjalne znaczenie.
7. Wpływ kultury na życie społeczne - 1. Kultura w każdym społeczeństwie reguluje sposób zaspokojenia popędów i skłonności, „socjalizuje" człowieka, czyniąc zeń istotę społecz­ną. To w wyniku procesu socjalizacji człowiek poznaje nawyki i wzory zacho­wania się w różnych sytuacjach społecznych, 2. Kultura ustanawia systemy wartości i kryteria określające hierar­chie wartości. Istnieją różne hierarchie wartości, jedne zbiorowości bardziej cenią pieniądze bądź sukces osobisty, inne honor czy możliwość samorealizacji. 3 Kultura ustala wzory zachowania się, reagowania w określonych sytuacjach. Każda kultura określa, jakie zachowanie uznane jest za, przy­zwoite, jakie zaś za niedopuszczalne i karane. Wzory te obejmują zachowa­nia w sytuacjach ważnych dla zbiorowości i człowieka: ceremonie, obrzędy religijne.4. Kultura ustala modele społeczne i ideały. Model jest w tym znacze­niu czymś, co jest naśladowane

8. Grupy pierwotne, rodzaje, cechy - jest to grupa, której członkowie pozostają w bardzo bliskich kontaktach ze sobą, są w stanie wzajemnie się poznać na drodze częstych interakcji. Kontakty w grupie pierwotnej mają charakter osobowy, spontaniczny i naturalny. Są to stosunki osobowe, a nie rzeczowe. 5 cech grupy pierwotnej: względną trwałość, bezpośrednie kontakty, małą liczebność, niewyspecjalizowany charakter kontaktów, względną zażyłość uczestników. Przykład: rodzina, grupa rówieśnicza.
9. Naród, jego cechy - wspólnota narodowa połączona wspólną historia , kulturą, religią , obszarem i językiem. Czynniki narodotwórcze: - wspólne pochodzenie i losy historyczne , -określone terytorium zamieszkiwane od wieków, -wspólna kultura tradycja i religia, -wspólny język, -powstawanie i funkcjonowanie rynku , -państwo chroniące wspólnotę narodową.
10. Modernizacja i jej składniki - Istnieje wiele teorii modernizacji, których cechą wspólną jest opisywanie mechanizmów przechodzenia do społeczeństwa nowoczesnego. Teorie modernizacji mają zarówno wyjaśniaćmodernizację, jak i wskazywać w jaki sposób można zmodernizować społeczeństwo (charakter normatywny).
Teoria modernizacji podziela większość założeń ewolucjonizmu. W szczególności[2]:
1. zakłada unilinearny charakter zmiany (wszystkie społeczeństwa podążają tą samą ścieżką),
2. zmiana społeczna jest nieuchronna i nieodwracalna,
3. zmiana ma charakter ewolucyjny (stopniowy),
4. modernizacja społeczeństw wiąże się z przechodzeniem przez szereg stadiów,
5. czynniki modernizacji mają charakter endogenny (wewnętrzny),
6. modernizacja społeczna jest generalnie korzystna dla społeczeństw (progresywizm).
11. Nowoczesna osobowość (9 el. składowych): 1. otwartość na innowacje i zmianę potrzeba nowych doświadczeń 2. własne opinie, tolerancja wobec wielości i odmienności opinii 3. prospektywna orientacja wobec czasu przyszłość, cnota punktualności 4. poczucie mocy podmiotowej przekonanie, że problemy można rozwiązać pod warunkiem podjęcia odpowiednich działań, postawa aktywna 5. planowanie przyszłych działań 6. zaufanie do porządku społecznego wiara w prawidłowość, przewidywalność i kalkulowalność życia społecznego 7. zasada merytokratyczna uznanie nierównego rozdziału dóbr i przywilejów o ile nie jest to arbitralne a regulowane wyraźnymi zasadami 8. samodoskonalenie się 9. respektowanie godności innych.

12. Instytucja społeczna, cele, normy, skutki -
Instytucja - (termin socjologiczny) wprowadzony przez Herberta Spencera, odnoszący się do bardzo trwałych elementów ładu społecznego (takich jak rodzina, własność, prawo), uregulowanych i usankcjonowanych form działalności (na przykład nauka, szkolnictwo, sądownictwo), uznanych sposobów rozwiązywania problemów współpracy i współżycia (na przykład małżeństwo, rozwód,kredyt, arbitraż) oraz niektórych organizacji formalnych pełniących w społeczeństwie określone funkcje (na przykład szpital, więzienie, fabryka, urząd).

13. Konflikty społeczne, konflikt i antagonizm Konflikt społeczny - zjawisko nieuniknione dla wszystkich grup społecznych. Wyrasta on na gruncie nagromadzonych sprzecznych emocji, a objawia się wybuchem wrogich i antagonistycznych postaw.
W grupach społecznych o silnych więziach wewnątrzgrupowych negatywne emocje jej członków są postrzegane jako zagrożenie dla struktury grupy i tłumione, co w chwili konfliktu objawia się jego niezwykłą gwałtownością, a w konsekwencji może prowadzić do zniszczenia struktury grupy.
W grupach społecznych o słabych więziach wewnątrzgrupowych konflikty są relatywnie częstym zjawiskiem i służą do rozładowania wszelkich napięć, co w istocie pozwala zająć się przyczynami powstawania konfliktów, a nie rozładowaniem nawarstwionych emocji, jak miało to miejsce w poprzednim przypadku.

Z socjologicznego punktu widzenia najbardziej istotne są następujące „poziomy” przejawiania się konfliktów społecznych:
A) między jednostką i grupą,
B) konflikt, w którym zaangażowane są małe grupy,
C) konflikty między instytucją i grupą społeczną /często grupa ta jest częścią instytucji/,
D) konflikty między instytucjami,
E) konflikty między instytucjami i wielkim zbiorowościami społecznymi /często zbiorowościami, w imieniu interesów których instytucja ma czy też miała działać/,
F) konflikty między wielkimi zbiorowościami społecznymi /na tym poziomie występować mogą często zarówno konflikty interesów /konflikty klasowe/ jak i konflikty systemów wartości i symboli, np. w konfliktach etnicznych/,

Antagonista (oponent) – kłócący się z kimś, przeciwnik, przeciwieństwo protagonisty. Często przedstawiany jako złoczyńca w literaturze, teatrze, filmie, komiksach czy grach.

14. Struktura społeczna układ wzajemnie powiązanych elementów składowych społeczeństwa, np. ról społecznych czy pozycji, między którymi zachodzą mniej lub bardziej dynamiczne procesy oraz występuje hierarchia społeczna. Jest to też układ stosunków społecznychpomiędzy poszczególnymi osobami, kategoriami społecznymi lub organizacjami.

15. Ruch społeczny, podstawowe cechy - Ruch społeczny to forma zbiorowego, spontanicznego działania pewnych kategorii społecznych lub zbiorowości zmierzającego do określonego celu i często do wywołania zmiany społecznej. Podejmowane przez członków ruchów społecznych akcje mają zazwyczaj charakter spektakularny, aby wywołać duże wrażenie zarówno na społeczeństwie, jak i na aparacie władzy, który kontroluje to społeczeństwo. Według Jana Szczepańskiego występują trzy typy ruchów społecznych: ruchy ekspresywne, ruchy reformatorskie, ruchy rewolucyjne – np. ruchy narodowowyzwoleńcze.

3. Rozwój społeczny cechuje się wszystkimi poniższymi cechami prócz jednej. Której? B) jest reakcją na zmiany w środowisku. 5. Stereotyp to: C)uproszczony i jednostronny obraz rzeczywistości. 8. Stosunek społeczny „lekarz-pacjent” ma wszystkie poniższe właściwości prócz jednej: C) jest pierwotny. 11. Poniższe czynniki (z wyjątkiem jednego) odgrywają rolę przy wyłanianiu przywódcy przez grupę. Wskaż czynnik, który jest tu nieistotny: E)tendencja do akceptowania przesądów i dyskryminowania mniejszości. 12. Rosnące podobieństwo (zuniformizowanie) stylu życia, wzorów konsumpcyjnych, poglądów, urządzeń technicznych w skali całego świata określamy jako: B)globalizację. 13. „Dychotomiczny (albo biegunowy) model struktury społecznej” to podział społeczeństwa na: B)klasy. 14. Typ idealny biurokracji opisany przez Webera zawiera wszystkie poniższe cechy z wyjątkiem jednej. Której? D)nepotyzm i korupcja. 17. W typologii działań społecznych Webera nie występuje jedna z poniższych kategorii. Która? C)działanie logiczne. 20. Bandyta, który grozi rewolwerem stosuje: A) przemoc. 21. Wielość przynależności grupowych każdej jednostki znajduje wyraz także w: C)konflikcie ról. 22. Twórcą ewolucjonizmu i organicyzmu w socjologii był: C)Spencer. 23. Podstawowa cecha interakcji społecznej to: A)wzajemność. 26. Przechodzenie z jednej warstwy społecznej do drugiej to: B)ruchliwość pionowa. 29. Czym nie jest rodzina: C)stowarzyszeniem. 31. Przeciwieństwem etnocentryzmu jest: C)relatywizm kulturowy. 33. Nagrody i kary to dwie odmiany: A)sankcji społecznej. 37. Znaczenie jest konstytutywną cechą: E)wszystkich powyższych zjawisk. 39. Grupa, z którą się identyfikujemy, mimo że nie jesteśmy jej członkami, to: C)pozytywna grupa odniesienia. 40. Grupa, z którą się nie identyfikujemy, mimo że jesteśmy jej członkami, to: C)negatywna grupa odniesienia. 41. Grupę, w której wszystkie prawa i obowiązki członków są ściśle uregulowane, nazywamy: C)formalną. 42. Wszyscy Polacy, którzy byli kiedyś w Krakowie i słyszeli hejnał z wieży mariackiej tworzą: D)zbiór statystyczny. 43. Pojęcie normy kulturowej nie obejmuje: A)osobistych nawyków. 47. Zbiegowisko wokół miejsca wypadku samochodowego to: C) tłum. 49. Która odpowiedź wskazuje najmniejszy dystans społeczny wobec cudzoziemców: B)pozwoliłbym na małżeństwo z moją córką.	50. Teoria modernizacji jest w podstawowych założeniach podobna do: B)teorii ewolucji społecznej. 51. Nagły wzrost aspiracji społeczeństwa prowadzi do relatywnej deprywacji we wszystkich poniższych sytuacjach prócz jednej. Której? C)gdy równocześnie rośnie standard życia. 52. Ryzyko różni się od zagrożenia tym, że: B)jest efektem naszych własnych decyzji i działań. 56. Która analogia najlepiej oddaje współczesny punkt widzenia na charakter społeczeństwa ludzkiego: E)życie społeczne. 60. Składnikami struktury normatywnej społeczeństwa są m.in.: D)wartości. 62. Nasze przekonanie o sobie, oparte n tym, jak oceniają nas inni, nazywamy: E)jaźnią odzwierciedloną. 64. Gdy jednostka odrzuca cele (wartości), a mimo to przestrzega społecznie nakazanych norm, to mamy do czynienia z: C)rytualizmem. 67. Pojęcie jaźni odzwierciedlonej odnosi się do: D)naszych wyobrażeń o tym, jak wyglądamy w oczach innych. 70. Prestiż jest określany przez: B)szacunek społeczny. 76. Szerokie socjologiczne pojęcie kultury obejmuje wszystkie poniższe składniki z wyjątkiem jednego. Którego? D) nawyki. 78. Które z poniższych zachowań nie jest przykładem działania społecznego: C)przespanie się do południa. 79. Która z poniższych cech nie charakteryzuje grup pierwotnych: B)duża liczebność grupy. 83. Która z poniższych pozycji nie jest osiągnięta (nabyta): B)nastolatek. 89. Wszystkie pozycje społeczne, jakie aktualnie zajmujemy, tworzą: C)konfigurację pozycji. 92. Socjalizacja permanentna przejawia się w następujących formach, z wyjątkiem jednej. Której? C)nauka mówienia i czytania. 96. Rozmowa to przykład: B)interakcji. 102. Grupa społeczna różni się od kategorii społecznej tym, że: C)jej członkowie mają świadomość przynależności i nawiązują ze sobą interakcje. 104. Autorytet, w sensie socjologicznym, to: C)władza prawomocna. 109. Proces zmniejszania się religijności w nowoczesnych społecznościach to: D)sekularyzacja. 112. Działanie różni się od zachowania tym, że: B)posiada znaczenie motywacyjne i kulturowe. 113. „Klasa dla siebie”, to w koncepcji Marksa: D)klasa, która uzyskała świadomość swoich interesów klasowych i walczy o ich realizację. 114. Optymalny rezultat socjalizacji to sytuacja, kiedy ludzie: C)nie przychodzi im w ogóle do głowy, że może zachować się sprzecznie z regułami społecznymi.	115. Najważniejszym efektem socjalizacji w każdym społeczeństwie jest: C)nauczenie się mówienia i pisania w języku narodowym. 121. Stosunek społeczny to relacja między: C)pozycjami społecznymi. 134. Role społeczne to składniki: C)struktury normatywnej. 135. Kontrola społeczna to: B)system sankcji społecznych wymierzanych za akty dewiacji. 137. Ruchy społeczne to: B)działania oddolne zmierzające do wywołania zmian społecznych. 140. Jako student masz pewne obowiązki wobec profesora. Tworzą one: C)segment Twojej roli. 142. Instytucje społeczne w rozumieniu socjologicznym to: D)przepisane sposoby postępowania (reguły, normy, wartości) w danej dziedzinie. 143. Wszyscy urodzeni w piątek to: B)kategoria statystyczna. 144. Stosunki społeczne wiążą ze sobą: C)pozycje (statusy). 147. Zbiór ludzi wyróżniających się pewną wspólną cechą i świadomych tej odrębności to: D)kategoria społeczna. 149. Głównym przedmiotem zainteresowania socjologii są: D)”przestrzeń międzyludzka” czyli struktura społeczna. 150. Biurokratyczna forma zarządzania przynosi najlepsze efekty w przypadku: B)zadań rutynowych i powtarzalnych. 154. Układ powiązanych ze sobą pozycji społecznych nazywamy: D)organizacją. 157. Uporządkuj poniższe zjawiska od najmniej groźnych do najbardziej groźnych społecznie: C)stereotyp, E)przesąd, A)segregacja, B)dyskryminacja, D)eksterminacja. 160. Zmiana dialektyczna, rewolucyjna czy skokowa to odmiana: A)rozwoju społecznego.