I WYKŁAD

Finanse międzynarodowe badają rodzaje, kierunki i skutki ekonomiczne przepływów kapitałowych m.in. badają wpływ tych przepływów na bilans płatniczy i handlowy kraju oraz poziom kursu walutowego.

Międzynarodowy przepływ kapitału to transfer towarów, usług i kapitału w skutek czego powiększają się należności lub zobowiązania zagraniczne ujmowane w bilansie płatniczym.

Międzynarodowy przepływ kapitału tworzą:
- zagraniczne kredyty handlowe, międzynarodowe,
- zakładanie przedsiębiorstw w jednym kraju przez rezydentów w kraju drugiego,
- płatności odszkodowań zagranicy,
- zakup i sprzedaż zagranicznych papierów wartościowych.

Wyróżniamy dwie cechy międzynarodowego przepływu kapitału:
1) zwrotność – kraj przekazujący pieniądze, kapitał żąda zwrotu
2) odpłatność – polega na otrzymywaniu wynagrodzenia za przekazanie pewnej wartości kapitału zagranicę.

Główne rodzaje międzynarodowego przepływu kapitału:
1) transfery nieodpłatne i bezzwrotne - są to tzw. jednostronne ruchy kapitału, np. bezzwrotna pomoc materialna, odszkodowania wojenne
2) transfery nieodpłatne i zwrotne - są to nieoprocentowane pożyczki udzielane np. na cele rekonstrukcji gospodarki
3) transfery odpłatne i bezzwrotne – są to świadczenia występujące bardzo rzadko, a stosowanym instrumentem jest tzw. wieczny kredyt
4) transfery odpłatne i zwrotne – najbardziej typowe i najczęściej występujące, np. kredyty międzynarodowe.

Szczegółowy podział międzynarodowego podziału kapitału:
I wg motywu przepływu kapitału:
- polityczne lub humanitarne
- ekonomiczne

II wg okresu przepływu kapitału:
- transfer krótkoterminowy, których czas trwania wynosi do 1 roku
- transfer długoterminowy, których czas trwania wynosi powyżej 1 roku

III wg podmiotów sprawczych i sposobów przemieszczanie się kapitału:
- transfer między krajowymi, a zagranicznymi przedsiębiorstwami
- transfer międzybankowy
- transfer między instytucjami rządowymi
- transfer pomiędzy podmiotami krajowymi, zagranicznymi rynkami papierów wartościowych

IV wg charakteru przepływu kapitału:
- przepływy autonomiczne dokonywane niezależnie od innych transakcji wyodrębnionych w bilansie płatniczym
- przepływy wyrównawcze – są to wszystkie transakcje, które stanowią pasywne dostosowanie do określonych pozycji w bilansie płatniczym do transakcji bieżących

V wg normalności międzynarodowych przepływów kapitałowych:
- przepływy normalne – w przepływach tych wolny kapitał kieruje się do krajów o niskich stopach procentowych, z krajów o niskich przepływach kapitałowych
- anormalne – w przepływach tych wolny kapitał kieruje się do krajów o wysokich stopach procentowych, z krajów o wysokich przepływach kapitałowych

VI wg ruchu kapitału w równowadze bilansu płatniczego:
- przepływy stabilizujące – są to przepływy z kraju o nadwyżce w bilansie płatniczym, do kraju mającym deficyt bilansu płatniczego
- przepływy destabilizujące – są to przepływy z kraju mającego deficyt bilansu płatniczego, do kraju o nadwyżce w bilansie płatniczym

VII wg kierunku przepływu transferu kapitału:
- transfer aktywny – eksport kapitału
- transfer pasywny – import kapitału

Bilans płatniczy – usystematyzowane zestawienie transakcji ekonomicznych dokonywanych w ściśle określonym czasie przez rezydentów państw prowadzących bilans, a rezydentami innych państw.

Rezydent (jako podmiot krajowy) – do rezydentów zaliczamy osoby fizyczne, osoby prawne, w tym instytucje finansowe, organizacje non – profit oraz jednostki administracji publicznej.

Bilans płatniczy wyraża w sposób bezpośredni poziom i strukturę obrotów płatniczych z zagranicą, które określają otwarcie danej gospodarki na rynki zagraniczne i światowe.

Istnieją dwa typy transakcji zagranicznych ujmowanych w bilansie płatniczym:

1. transakcje odpłatne – zaliczamy do nich:
   - kupno lub sprzedaż towarów lub usług w zamian za element finansowy, np. pieniądz lub kredyt
   - zamianę towaru lub usług na inny towar lub usługę
   - wymianę elementu finansowego na inny element finansowy

2. transakcje nieodpłatne – zaliczamy do nich:
   - nieodpłatne nabycie lub dostarczenie towaru lub usługi
   - nieodpłatne przekazanie lub otrzymanie elementu finansowego

Metodologia sporządzania bilansu płatniczego oparta jest na zasadach sporządzonych przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy, którego celem jest:
1) popieranie międzynarodowej współpracy monetarnej
2) wspieranie rozwoju i zrównoważonego wzrostu wymiany międzynarodowej
3) stabilizowanie systemu walutowego
4) utrzymywanie uporządkowanych stosunków walutowych wśród państw członkowskich oraz unikanie konkurencyjnej deprecjacji waluty
5) stworzenie multilateralnego systemu regulowania bieżących należności z tytułu transakcji między członkami Międzynarodowego Funduszu Walutowego i eliminowanie restrykcji dewizowych hamujących wzrost handlu światowego

Multilateralny system – system rozliczeń w stosunkach handlowych z zagranicą opartych na wielostronnych umowach międzypaństwowych.

Wykład II (11.10.)

Zgodnie ze standardami Międzynarodowego Funduszu Walutowego bilans płatniczy składa się z 3 części:

I Rachunek obrotów bieżących (rachunek bieżący)

─ bilans obrotów bieżących kraju obejmuje płatności związane z wymianą towarów i usług, dochody z kapitału, transfery jednostronne, koszty obsługi kapitału zagranicznego, transakcje dotyczące płatności za towary, usługi, dochody transferów bieżących oraz saldo obrotów bieżących.

Części składowe rachunku obrotów bieżących:

1. Bilans handlowy obejmujący zestawienie płatności z tytułu importu i eksportu dóbr dokonywanych przez rezydentów danego kraju, w stosunku do nierezydentów. W zależności od różnicy tych wielkości powstaje deficyt handlowy (przewaga importu nad eksportu) lub nadwyżka handlowa.

2. Bilans obrotu usługami (transportowe, pocztowe, telekomunikacyjne, podróże, turystyka).

3. Bilans usług ─ kapitału zainwestowanego (procenty i dewidenty).

4. Bilans transakcji transferowych:

─ wydatki rządowe nieuwzględnione nigdzie indziej,

─ prywatne transfery pieniężne (majątki emigrantów, pracowników sezonowych, wypłat, rent i emerytur, spadków i darowizn)

II Bilans obrotów kapitałowych i finansowych dzieli się na 3 części:

1. Przepływy kapitałów umożliwiających finansowanie aktywów majątkowych, finansowych dokonywanych w inwestycjach prywatnych (bezpośrednie, portfelowe).

Na rachunku obrotów finansowych bilansu płatniczego zapisywane są transakcje zakupu lub sprzedaży aktywów finansowych, dokonywane przez rezydentów za granicą i nierezydentów w kraju – inwestycje bezpośrednie.

Do inwestycji bezpośrednich zaliczamy utworzenie przez inwestorów oddziałów przedsiębiorstw zagranicznych.

III Rachunek oficjalnych transakcji i rezerwowych obrotów wyrównawczych; dwie pozycje:

1. Pozycje równoważące ─ odzwierciedlające zmiany wartości, posiadanych przez kraj, zasobów aktywów zagranicznych w krajowym banku centralnym, a także zmiany wartości aktywów utrzymywanych w zagranicznych bankach centralnych.

2. Rezerwy oficjalne brutto ─ wielkość tych rezerw odzwierciedla poziom międzynarodowej płynności, stanowiący jednocześnie strategiczny element wiarygodności kredytowej kraju dla inwestorów zagranicznych.

Czynniki zakłócające równowagę w bilansie płatniczym :

1. Zmiany w strukturze i rozmiarze dochodu narodowego.

2. Zmiany relacji cen krajowych i zagranicznych.

3. Zmiany wzajemnych cen towarów eksportowanych i importowanych przez dany kraj.

4. Zmiany stopy procentowej za granicą w stosunku do stopy procentowej krajowej.

5. Klęski naturalne.

6. Przyczyny polityczne.

7. Zmiany w popycie zagranicznym na eksportowane produkty.

Istnieją dwie grupy środków za pomocą, których przywraca się w kraju równowagę bilansu płatniczego:

1. Procesy przystosowawcze ─ zachodzące w gospodarce automatycznie lub w wyniku odpowiedniej polityki ekonomicznej władz państwowych. Polegają na przywracaniu równowagi bilansu płatniczego za pomocą mechanizmu rynkowego wpływającego na rozmiary i strukturę strumienia towarów i usług wytwarzanych w kraju na potrzeby rynku wewnętrznego i eksportu.

2. Środki polityki gospodarczej nakierowane na korygowanie określonych rodzajów obrotów rzeczowych i finansowych z zagranicą (zmiana kursu walutowego, polityka fiskalna, kontrola dochodów).

Temat: Rynek walutowy, kursy walutowe, operacje kursowe.

Runek walutowy to rynek, na którym wymieniane są waluty jednych krajów na waluty innych krajów. Głównymi uczestnikami tego rynku są:

1. Klienci indywidualni i korporacyjni (podmioty zgłaszające chęć kupna i sprzedaży walut, podmioty finansowe – banki, osoby prywatne).

2. Dilerzy handlu walutami ─ na własny rachunek ponoszą ryzyko walutowe, są za to wynagradzani różnicą między kursem sprzedaży i kupna.

3. Brokerzy walutowi handlujący walutami na czyjś rachunek, nie ponoszą ryzyka.

4. Arbitrażyści (spekularne podmioty finansowe, które zarabiają na różnicach finansowych) .Arbitraż walutowy ─ mobilność osiągnięcia zysku w wyniku niespójności kwotowania.

5. Bank Centralny i skarb państwa odgrywają na rynku walutowym ważną rolę. Interweniują na rynku walutowym jeśli chcą wpłynąć na kurs walutowy. Nie działają z chęci zysku.

Kurs walutowy ─ to cena jednej waluty wyrażona w innej walucie. To stosunek wymienny walut różnych krajów. Jest to wartość wymienna dwóch walut, inaczej cena jaką trzeba zapłacić w danej walucie za nabycie jednostki waluty innego kraju.

Kwestowanie walut (kurs kupna – sprzedaży) podawane są z punktu widzenia pośrednika finansowego, np. banku.

Kurs kupna ─ jest to cena po jakiej pośrednik finansowy jest gotów kupić jednostki lub 100 jednostek waluty bazowej. Po kursie kupna klient wymienia (sprzedaje) walutę bazową na kwotowaną.

Czynniki powodujące zmiany w wielkości popytu i podaży:

1. Handel zagraniczny.

2. Wynagrodzenia czynników produkcji zatrudnianych za granicą.

3. Przepływ kapitału.

Funkcje kursu walutowego:

1. Funkcja informacyjna ─ informacja do osób fizycznych i prawnych w danym kraju o cenie walut obcych.

2. Funkcja cenotwórcza ─ polega na przeniesieniu zagranicznego układu cen na układ krajowy wraz ze wszystkimi wynikającymi stąd ekonomicznymi konsekwencjami.

3. Wyznacznik efektywności wymiany.

4. Regulator wymiany.

5. Instrument polityki gospodarczej.

6. Instrument gier finansowych.

7. Kryterium porównywalności gospodarek.

Zmiany kursów walutowych zależą od dwóch grup czynników:

Decyzje urzędowe

─ dewaluacja (obniżenie kursu waluty krajowej wobec walut obcych)

─ rewaluacja (podwyższenie kursu waluty krajowej wobec walut obcych)

Zjawiska rynkowe

─ deprecjacja (spadek kursu walut, gdy spada kurs waluty krajowej na rynkach walutowych do poziomu niższego niż oficjalny kurs tej waluty, wówczas waluta jest nadwartościowa)

─ aprecjacja (wzrost kursu walut, gdy wzrasta kurs waluty krajowej na rynkach walutowych do poziomu niższego niż oficjalny kurs tej waluty, wówczas jest niedoszacowana)

Czynniki oddziaływające na walutę:

Czynniki ekonomiczne (podaż walut obcych na rynku krajowym i popyt na nie, stan bilansu płatniczego i handlowego, stopy procentowe, stopy inflacji w kraju oraz innych krajach, ceny w kraju i za granicą, przepływa kapitałów, polityka walutowa i kredytowo-pieniężna, koniunktura, stan gospodarki w kraju oraz krajach, z którymi utrzymywane są stosunki gospodarcze)

Czynniki polityczne ─ wpływ czynników uwidacznia się w czasie napięć politycznych, zaostrzenia sytuacji międzynarodowej lub w czasie występowania konfliktów regionalnych

Czynniki psychologiczne ─ wpływają głównie optymistycznie lub pesymistycznie na przewidywania koniunktury gospodarki w danym kraju. Przez międzynarodowe organizacje gospodarcze i finansowe. Optymistyczne przewidywania wpływają na umacnianie, a pesymistyczne na osłabianie kursu walutowego.

Czynniki spekulacyjne ─ mają charakter ekonomiczny, jednak polegają na grze zwyżkowej lub zniżkowej waluty, mogą osłabiać waluty już słabsze i umacniać waluty mocne. Stosowane w okresie napięć na rynkach walutowych, politycznych lub gospodarczych.

Rodzaje kursów walutowych (7 rodzajów):

Ze względu na ich zmienność

─ kursy stałe (sztywny kurs walutowy, system stałych kursów walutowych, system stałych kursów walutowych z tolerowaną marżą odchyleń, stałe kursy walutowe ze stopniową, systematyczną, niewielką zmianą parytetu)

─ kursy płynne

Z punktu wiedzenia sposobu określania kursu walutowego

─ kurs rynkowy

─ kurs rynkowy – administrowany

─ kurs urzędowy

Ze względu na termin zawarcia transakcji

─ kurs kasowy

─ kurs terminowy

Z uwagi na ilość poziomów kursu

─ kurs jednolity

─ kurs zróżnicowany

Ze względu na stosunek do kursu równowagi

─ kurs podwartościowy

─ kurs nadwartościowy

Z punktu widzenia siły nabywczej waluty

─ efektywny kurs walutowy

─ efektywny, realny indeks kursu walutowego

Ze względu na stosunek do inflacji

─ kurs nominalny

─ kurs realny

Sztywny kurs walutowy ─ utrzymywany na zmianę warunków gospodarczych.

System stałych kursów walutowych ─ odrzuca idee stałych kursów i zakłada możliwość zmiany kursu w przypadku wystąpienia fundamentalnego braku bilansu płatniczego.

System stałych kursów z tolerowaną marżą odchyleń, który pozwala na eliminowanie krótkotrwałych zakłóceń w bilansie płatniczym.

Stałe kursy ze stopniową, niewielką, systematyczną zmianą parytetu (zbliżenie do kursów zmiennych), nosi nazwę kursu pełzającego, stosowany w warunkach inflacji ma zapewnić większą swobodę w zakresie polityki gospodarczej.

Kursy płynne ─ kształtowane na rynku walutowym, ich wielkość nie jest regulowana przez władze monetarne. Interwencje Banku Centralnego w istotny sposób mogą zmienić poziom kursu walutowego oraz zmienić zakres swobody płynności.

Kurs rynkowy ─ ustalany na runku bez ingerencji władz monetarnych (stosunek podaży do popytu na runku walutowym ─ nie istnieje w gospodarce).

Kurs rynkowy – administrowany ─ oznacza, że władze monetarne po przekroczeniu określonego poziomu kursu na rynku, podejmują interwencje kursowe, polegające na sprzedaży lub zakupie określonych walut.

Kurs urzędowy ─ ustalany na mocy decyzji władz monetarnych, jest on zdefiniowany od określonej ??? do dnia, w którym następuje jego zmiana.

Wykład III (18.10.)

Ze względu na termin zawarcia transakcji można wyodrębnić:

1. Kurs kasowy ─ (spot) dotyczy transakcji, w których dostawa waluty następuje bezpośrednio po zawarciu transakcji (okres dostawy nie przekracza 2 dni). Rozróżnia się kurs zakupu i sprzedaży, różnica między nimi to marża zysku realizowana przez banki lub kantory walut.

2. Kurs terminowy ─ dotyczy transakcji, w których dostawa waluty następuje po upływie określonego czasu.

3. Kurs jednolity ─ taki sam poziom kursów dla wszystkich rodzajów transakcji.

4. Kurs zróżnicowany ─ odmienny dla różnych transakcji lub podmiotów.

Ze względu na ilość poziomów kursów:

1. Kurs podwartościowy ─ oznacza, że kurs rynkowy jest niższy od kursu równowagi długookresowe.

2. Kurs nadwartościowy ─ (przeszacowany) kurs rynkowy jest wyższy niż kurs równowagi długookresowej.

Ze względu na siłę nabywczą waluty:

1. Efektywny kurs walutowy ─ wskazuje ile razy więcej lub mniej walut obcych można nabyć za jednostkę waluty krajowej w stosunku do okresu bazowego równego 100.

2. Efektywny, realny indeks kursu walutowego ─ wskazuj ile więcej lub mniej towarów obcych można uzyskać za pewien wolumen towarów krajowych, reprezentowany przez jednostkę waluty krajowej.

Ze względu na stosunek do inflacji:

1. Kurs nominalny ─ (walutowy) bez uwzględnienia stopy inflacji.

2. Kurs realny ─ skorygowany o stopę inflacji.

Kurs walutowy równowagi. Cechy:

─ wyrównuje podaż na waluty obce na krajowym rynku walutowym z popytem na nie,

─ wiąże się z bilansem płatniczym ─ jest to taki kurs, który zapewnia równowagę bilansu płatniczego,

─ stosunek kursu dwóch walut powinien odzwierciedlać stosunek ich siły nabywczej mierzonej poziomem cen wewnętrznych.

Po raz pierwszy twierdzenie, że kurs walutowy jest zdeterminowany przez poziom cen krajowych, zostało uzasadnione w sposób teoretyczny przez szwedzkiego ekonomistę Cassela. Według niego:

─ kurs walutowy między dwoma krajami jest zdeterminowany poprzez stosunek realnej siły nabywczej, jaką reprezentują waluty innych krajów,

─ siła nabywcza waluty w porównaniu z inną walutą wynika z różnic w poziomie cen krajowych,

─ siła nabywcza pieniądza uwarunkowana poziomem cen , oznacza ilość towarów i usług jaką można zakupić za daną jednostkę pieniądza.

Ekonomiczne skutki zmian kursów walut (kursy walutowe wpływają na):

─ bilans handlowy ─ opłacalność eksportu i importu

─ bilans płatniczy (równowaga)

─ poziom inflacji

─ obroty kapitałowe

W wyniku dewaluacji waluty eksport z kraju, który jej dokonał staje się tańszy, a import droższy. Eksporterzy różnicują obniżki cen w zależności od struktury rynków i przewidywanej elastyczności cenowej. Po dewaluacji eksporterzy i importerzy dokonują zmian w wyborze rynków i kontrahentów. W wyniku dewaluacji rosną bezpośrednio ceny towarów importowanych i pośrednio ceny towarów krajowych wytwarzanych na rynek wewnętrzny.

Terms of trade ─ relatywne ceny dóbr eksportowanych do importowanych, określane warunkami wymiany międzynarodowej. Może być cenowy lub nominalny. Pokazuje zmiany siły nabywczej eksportu w stosunku do importu poszczególnych krajów. Zmiany terms of trade przedstawiają kształtowanie się korzyści krajów prowadzących wymianę. Poprawa terms of trade następuje, gdy ceny dóbr eksportowanych w okresie danego roku rosną szybciej niż ceny dóbr importowanych. Na kształtowanie się wskaźnika term sof trade decydujący wpływ mają ceny na rynkach światowych.

Ryzyko kursowe i reakcje na nie

Ryzyko walutowe ─ to ryzyko poniesienia straty w związku ze zmianą kursu walutowego.

Ryzyko kursu walut ─ to niebezpieczeństwo, że w wyniku przeliczenia waluty krajowej na walutę obcą lub waluty obcej na krajową, wynik działalności przedsiębiorstwa (wartość majątku) ulegnie pogorszeniu.

Pozycje walutowe:

─ otwarta pozycja walutowa ─ jest wówczas, gdy suma naszych zobowiązań w danej walucie jest różna od sumy naszych należności w tej walucie,

─ krótka pozycja walutowa ─ jest wówczas, gdy zobowiązania w walucie (np. USD) są większe od należności w tej walucie (występuje obawa aprecjacji tej waluty),

─ długa pozycja walutowa ─ jest wówczas, gdy należności w walucie (np. Euro) są większe od zobowiązań w tej walucie (obaw przed deprecjacją tej waluty).

Temat: wymienialność walut

Podstawową korzyścią z istnienia swobodnie wymienialnych walut dla świata, jako całości, jest umożliwienia producentom i konsumentom zaopatrywania się w najtańszych źródłach i sprzedawania po najniższych cenach, to jest tam gdzie istnieje najsilniejszy popyt na dany towar.

W konsekwencji każdy kraj i region może się specjalizować w tych rodzajach produkcji, w których ma największą przewagę i może importować te towary , które inne kraje produkują efektywniej.

Wymienialność jest, więc niezbędnym warunkiem osiągnięcia maksymalnej produkcji światowej.

Wymienialność walut występuje wyłącznie wówczas, kiedy w transakcjach kupna-sprzedaży uczestniczy jeden rodzaj lub forma pieniądza uznawana za pieniądz także poza granicami danego państwa lub obszaru walutowego.

Wymienialność walut oznacza zagwarantowaną przez władze, pieniężnie, faktycznie istniejącą możliwość wymiany jakiegokolwiek rodzaju lub formy pieniądz występującego w ramach danego państwowego systemu pieniężnego na inne rodzaje lub formy pieniądza funkcjonującego, jako pieniądz lub uznawane za pieniądz w innych państwowych systemach pieniężnych oraz możliwość wykorzystywania wymienionych środków pieniężnych zgodnie z celem wymiany.

Wymiana jednego pieniądza na innym jest aktem ekonomicznym, a więc celowym. Posiadacz danego pieniądza wymienia go na inny, aby zapewnić sobie bezpośrednio po wymianie, siłę nabywczą w miejscu, w którym funkcjonuje nabyty przez niego pieniądz, aby chronić się możliwym w przyszłości spadkiem realnym wartości względem innych albo zyskać na ewentualnym wzroście danej waluty stosunku do innych.

Rodzaje wymienialności:

1. wymienialność zewnętrzna ─ największy zakres ograniczeń dewizowych posiada waluta zewnętrznie wymienialna. Jedyną grupą płatności, które nie podlegają restrykcjom dewizowym są płatności nierezydentów na rzecz rezydentów z tytuły transakcji bieżących. Jednocześnie władze danego kraju zobowiązują się wobec nierezydentów do zamiany swej waluty na inną o wyższym standardzie wymienialności. Waluta zewnętrznie wymienialna może być walutą fakturowania i płatności między nierezydentami a rezydentami. Ponadto może być przedmiotem notowań na międzynarodowym rynku walutowym.

Rezydenci ─ osoby fizyczne, mające miejsce zamieszkania w kraju oraz osoby prawne mające siedzibę, mające siedzibę w kraju, a także inne podmioty, mające siedzibę w kraju (np. spółki jawne), posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu, zakładające się w kraju oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez nierezydentów. Polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne polskie przedstawicielstwa, misje specjalne, korzystające z immunitetów lub przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.

Nierezydenci ─ osoby fizyczne, mające miejsce zamieszkania za granicą oraz osoby prawne, mające siedzibę za granicą, a także inne podmioty, mające siedzibę w kraju (np. spółki jawne), posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu, zakładające się w kraju oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów. Obce przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne obce przedstawicielstwa, misje specjalne, korzystające z immunitetów lub przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.

Nierezydenci w krajach trzecich ─ osoby fizyczne i prawne oraz inne podmioty, mogące zaciągać zobowiązania i nabywać prawa, mające swoje miejsce zamieszkania lub siedzibę w krajach trzecich.

Najczęściej stosowanym rodzajem wymienialności walut jest standard Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Wymienialność według tych standardów dotyczy tylko i wyłącznie transakcji pomiędzy krajami członkowskimi MFW. Do standardów MFW zaliczamy:

• wszelkie płatności z tytułu handlu zagranicznego, pozostałej działalności handlowej i usługowej oraz kredyty krótkoterminowe,

• płatności z tytułu odsetek od pożyczek i z tytułu dochodu osiągniętego z lokat kapitału, płatności wszelkich kwot z tytułu umorzenia pożyczek lub amortyzacji inwestycji bezpośrednich.

2. wymienialność całkowita ─ oznacza nieograniczoną możliwość wymiany waluty krajowej na zagraniczną. Odbywa się na żądanie krajowych i zagranicznych uczestników transakcji, dotyczy bieżących operacji finansowych. Przepływy walut odbywają się swobodnie pomiędzy krajowymi a zagranicznymi podmiotami, w dowolnej formie, czasie i wysokości.

Wykład IV (25.10.)

3. Wymienialność wewnętrzna ─ waluta wewnętrzna wymienialna opiera się na 5 zasadach:

• Brak ograniczeń dewizowych w transakcjach bieżących nierezydentów z danym krajem,

• Importerom zapewnia się dostęp do dewizach potrzebnych na płatności transakcji bieżących, zakup dewiz według jednolitego kursu,

• Rezydenci muszą odsprzedawać państwu dewizy pochodzące z eksportu, mają zakaz otwierania rachunków dewizowych za granicą i w kraju,

• Występujące ograniczenia dewizowe przy transakcjach kapitałowych,

• Zakaz używania waluty krajowej do fakturowania i płatności w handlu zagranicznym.

Wymienialność może obejmować walory finansowe występujące w danym kraju (wymienialność pełna) lub tylko ich część (wymienialność ograniczona)

4. Wymienialność ograniczona ─ może występować w odniesieniu do pewnych walut lub obszarów płatniczych pewnych płatności pewnej grupy rezydentów

5. Wyróżnić możemy również wymienialność rynkową ─ jest to prawo do wymiany jednej waluty na inne przez osoby fizyczne i prawne.

6. Wymienialność oficjalna ─ prawo władz pieniężnych poszczególnych krajów do dokonywania wzajemnej wymiany walut na inne aktywa rezerwowe bezpośrednio przez państwo i inne instytucje.

Efektywność wymienialności walut:

1. Długofalowa równowaga gospodarcza (zewnętrzna i wewnętrzna),

2. Elastyczna struktura produkcji,

3. Racjonalna polityka gospodarcza,

4. Równowaga bilansu płatniczego,

5. Utrzymywanie dyscypliny finansowej,

6. Gromadzenie waluty, jako waluty rezerwowej,

7. Krótkookresowe finansowanie importu,

8. Istnienie nowoczesnej i zróżnicowanej gospodarki, która cechuje wyższy, niż w większości krajów, poziom wydajności pracy,

9. Wzrost udziału krajów o walucie wymienialnej.

Od 01.06.1995 polski złoty jest wymienialny.

Ustawa prawo dewizowe reguluje zasady obrotu tzw. wartościami dewizowymi przez obroty krajowe i zagraniczne. Wartości te obejmują:

─ waluty obce,

─ dewizy,

─ złoto i platynę,

─ akcje,

─ obligacje,

─ książeczki oszczędnościowe wystawione w walutach obcych.

Pojęcie waluty według prawa dewizowego ─ waluta polska ─> są to znaki pieniężne, banknoty i monety, będące w kraju prawnym środkiem płatniczym, a także wycofane z obiegu, lecz podlegające wymianie ─ waluta obca ─> są to znaki pieniężne, banknoty i monety, będące poza krajem prawnym środkiem płatniczym, a także wycofane z obiegu, lecz podlegające wymianie.

Z punktu wiedzenia prawa dewizowego do osób krajowych zalicza się:

─ osoby mające miejsce zamieszkania lub siedzibę w kraju,

─ oddziały i przedstawicielstwa osób zagranicznych z siedzibą w kraju,

─ polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne i konsularne.

Temat: Pojęcie integracji walutowej i finansowej.

Integracja walutowa i finansowa ─ ma zapewnić niezbędne warunki do funkcjonowania strefy wolnego handlu, unii celnej, wspólnego rynku oraz unii gospodarczej i walutowej.

Integracja walutowa ─ jest integralną częścią integracji gospodarczej, której istotą jest pełne przenikanie się i współzależność wszystkich sektorów gospodarki, przemysłów, branż i wszelkich rodzajów działalności gospodarczej. Aby spełniona została pełna integracja, konieczne jest zapewnienie swobodnego przepływu towarów, kapitału i siły roboczej. Wymaga to dokonywania płatności i transferów pieniężnych między integrującymi się krajami. Niezbędny jest zatem odpowiedni system płatności międzynarodowych pozwalający na dokonywanie bez ograniczeń transakcji dewizowych.

Integracja gospodarcza ─ jest to ciągły proces oznaczający przesuwanie się krajów EWG (1957) w kierunku pełnej wymienialności walut w ramach wspólnego rynku.

Integracja walutowa zawiera 2 składniki:

1) unię kursową,

2) zintegrowany rynek kapitałowy.

Integracja walutowa ─ to proces tworzenia jednolitego obszaru walutowego, pokrywającego się z obszarem gospodarczym integrujących się krajów.

Integracja finansowa ─ powszechnie oznacza liberalizację przepływów kapitałowych, harmonizację systemów podatkowych i budżetowych, unifikację instytucji bankowych i finansowych oraz instytucji rynków kapitałowych.

EWG utworzona na mocy Traktatu Rzymskiego w dziedzinie polityki walutowej zawiera podstawowe przepisy:

1. Art. 104 w Traktacie Rzymskim ─ według, którego każdy kraj członkowski wspólnoty prowadzi politykę gospodarczą niezbędną do zapewnienia równowagi całości międzynarodowego bilansu płatniczego oraz umocnienia zaufania do swojej waluty czuwając przy tym nad zapewnieniem wysokiego stopnia zatrudnienia oraz stabilności cen.

2. Art. 106 w Traktacie Rzymskim ─ według, którego kraje członkowskie wspólnoty gwarantują sobie wzajemnie swobodę obrotu płatniczego i transferu z tytułu wszystkich transferów związanych z obrotem towarów, usług i kapitału.

3. Art. 108 w Traktacie Rzymskim ─ dotyczy on różnych form udzielania pomocy krajom członkowskim, zgodnie z nim w przypadku poważnych zakłóceń bilansu płatniczego kraju członkowskiego, które mogą zagrozić funkcjonowaniu wspólnego rynku, przewiduje się specjalne postępowania konsultacyjne i wydawanie zaleceń dotyczących udzielania pomocy (np. udzielenie kredytu Grecji).

4. Art. 107 w Traktacie Rzymskim ─ kraje członkowskie traktują swą politykę w dziedzinie kursu walutowego, jako zagadnienie interesujące wszystkich członków wspólnoty. Oznacza to, że Traktat Rzymski nie wyklucza zmian kursów walut krajów członkowskich.

Wykład V (8.11.)

ZAŁOŻENIA UNII WALUTOWEJ W EWG

Przesłanki stworzenia Unii Gospodarczo- Walutowej:
- w miarę stopniowej realizacji polityki gospodarczej w ramach EWG wzrosły wzajemne powiązania gospodarek narodowych państw członkowskich
- uległa ograniczeniu autonomia krajów członkowskich w dziedzinie polityki gospodarczej i walutowej
- narodowa polityka pieniężno-kredytowa zaczęła stopniowo tracić znaczenie ze względu na rynek eurowalut, działalność przedsiębiorstw międzynarodowych, destabilizujące przepływy kapitału, liberalizację obrotów kapitałowych i gospodarczych oraz silne powiązania ekonomiczne krajów członkowskich.

Plan Bare’a (1969) o możliwości koordynacji polityk gospodarczych z uwzględnieniem średniookresowych celów polityk gospodarczych państw członkowskich i metod ich osiągania.

Pierwszy plan Bare’a zakładał:

- konieczność wytworzenia zbieżności narodowych wielkości ekonomicznych (np. stopa wzrostu produkcji)
- potrzebę ścisłej koordynacji bieżącej polityki gospodarczej i walutowej w celu zapobiegania powstania zaburzeń, a gdy one wystąpią w celu ich usunięcia
- wzajemne uzgodnienia w celu stworzenia takiej sytuacji, w której rozwój ekonomiczny poszczególnych krajów nie odbiegały zbytnio od ustalonych celów
- wprowadzenie mechanizmu współpracy walutowej- zapewnienie krótkoterminowej pomocy walutowej i możliwość otrzymania przez kraj pomocy średnioterminowej

Drugi plan Bare’a zakładał osiągnięcie 2 celów:
- wewnętrznych, tzn. wewnątrz EWG powinien być stworzony obszar gospodarczy na którym występowałby swobodny obrót towarów i usług oraz swoboda mobilności czynników produkcji
- zewnętrznych, tzn. na zewnątrz EWG powinna stawać się stopniowo zorganizowanym obszarem gospodarczo-walutowym
Bare argumentował, że zagrożeniem unii celnej oraz WPR są niestabilne kursy walut.

Plan Wernera (1970) zakładający utworzenia Unii Gospodarczo-Walutowej w 3 etapach:
- 1970-1971- realizacja przedsięwzięć ujętych w pierwszym planie Barea
- 1972-1975- zapewnienie zbieżności rozwoju gospodarczego krajów członkowskich i rozpoczęcie tworzenia jednolitego obszaru walutowego (ograniczenie marży wahań kursów do 1% i opracowanie głównych założeń polityki kredytowej pod kątem celu EWG)
- 1976-1978- przesunięcie niezbędnych uprawnień na instytucje EWG, powołanie Rady Prezesów Banków Centralnych pod kątem utworzenia wspólnego systemu banków centralnych, utworzenie Europejskiego Funduszu Rezerw, zlikwidowanie marży wahań kursów, wprowadzenie swobodnego obrotu kapitałem i zniesienie granic podatkowych.

Utworzenie węża walutowego w tunelu – system stabilizowania kursów walutowych państw EWG o dopuszczalnym przedziale wahań +/- 2,25% wzajemnych kursów walut uczestniczących w systemie, natomiast w stosunku do walut zewnętrznych kurs mógł wahać się w przedziale +/- 4,5%.

Raport Majrolina stwierdzał:
- mały postęp w tworzeniu EWG od 1969
- wystąpienie tendencji do indywidualnego podejmowania decyzji przez każdy kraj
- wystąpienie niesprzyjających wydarzeń, tj. kryzys międzynarodowego systemu walutowego, kryzys naftowy, inflacja, bezrobocie, deficyt bilansów płatniczych, w których rządy krajów EWG nie podejmowały wspólnych działań w celu przeciwdziałania tym zjawiskom
- brak centralnego podejmowania decyzji – brak woli politycznych do powstania instytucji określających politykę gospodarczą i walutową
- niedostateczne wyobrażenie o tym, co to jest UGiW i jakie powinny być spełnione warunki, by taka unia powstała

Autorzy tego raportu zaproponowali program działania składający się z 3 punktów:
- utworzenie systemu wewnętrznej i zewnętrznej polityki walutowej
- utworzenie walutowego funduszu stabilizacyjnego
- wprowadzenie nowej wspólnej jednostki walutowej.

Raport Tindemansa:
- mechanizm węża sprawdził się przez utrzymanie stabilności kursów walut. Należy więc go zastosować do poszukiwania zbieżności polityki gospodarczej i walutowej krajów EWG
- przedstawiono rozwiązanie służące tworzeniu UGiW:
< wąż walutowy powinien działać tylko wewnątrz wspólnych instytucji
< w ramach działania instytucji wspólnotowych system węża mogą podjąć decyzję o wystąpieniu z niego tylko w przypadku wyraźnego kryzysu
< kraje należące do systemu węża walutowego muszą stopniowo znosić przeszkody w zakresie swobodnego przepływu kapitału
< wprowadzenie środków pomocy dla krajów nienależących do systemu węża walutowego, po to, aby się do niego przyłączyły

Utworzenie Unii Walutowej (1977) na wniosek przewodniczącego komisji EWG Roya Dżenkinsa.

Raport Delorsa opublikowany w 1989 zawierający uzasadnienie potrzeby realizacji w ramach EWG UGiW oraz przedstawił propozycje etapów prowadzących do osiągnięcia tej unii:
I etap – zniesienie barier w przepływie kapitału wewnątrz jednolitego rynku, zacieśnienie współpracy w zakresie polityki gospodarczej i walutowej (1990)
II etap – spełnienie przez państwa członkowskie kryterium zbieżności, powołanie Europejskiego Instytutu Walutowego oraz wyrównywanie poziomu gospodarczego w poszczególnych krajach członkowskich (1994)
III etap – wprowadzenie jednolitej waluty zastępującej waluty narodowe, rozpoczęcie działalności przez EBC i ESBC (1999)

Unię Walutową określono w tym raporcie jako obszar na którym byłaby zapewniona:
- pełna i nieodwracalna wymienialność walut
- całkowita liberalizacja transakcji kapitałowych i pełna integracja rynku finansowego
- wyeliminowanie wahań kursów walut i nieodwołalnie usztywnienie tych kursów

WYKŁAD VI,VII (15.11)

INTERGRACJA FINANSOWA UE

Główne zasady funkcjonowania jednolitego rynku finansowego EWG:
- równe traktowanie uczestników rynku
- identyczność procedur
- porównywalność działań banków w skali EWG
- możliwość kontroli ze strony krajowych władz nadzorczych rynku finansowego
- wymiana i współpraca pomiędzy władzami nadzorczymi państw członkowskich
- wykorzystanie skutecznych środków oddziaływania nadzoru

Pojęcie jednolitego rynku finansowego odnosi się do sytuacji, w której rynek nie ogranicza się do jednego obszaru państwa (zwłaszcza państwa unitarnego) lecz obejmuje terytorium oznaczone w inny sposób.

Podstawowe swobody działania na jednolitym rynku finansowym:

1. Swoboda osiedlania się- oznacza prawo do podejmowania i prowadzenia działalności na obszarach innych krajów członkowskich na warunkach określonych przez ustawodawstwo tych krajów w odniesieniu do ich własnych obywateli.

2. Swoboda świadczenia usług- oznacza prawo świadczenia usług przez podmiot mający swoją siedzibę w jednym z krajów członkowskich UE na rzecz podmiotów z pozostałych krajów członkowskich bez potrzeby posiadania w tych krajach jakiegokolwiek stałego zakładu.

3. Swoboda przepływu kapitałów- krajom członkowskim nie wolno stosować jakichkolwiek ograniczeń dewizowych zarówno w rozliczeniach wzajemnych jak i w stosunku do krajów trzecich.

Rynek finansowy UE opiera się na następujących zasadach:

1. Zasada zw. jednolitej licencji (jednolitego paszportu)- instytucja finansowa, która uzyskała zezwolenie na prowadzenie działalności w jednym kraju członkowskim może prowadzić tę działalność również w pozostałych krajach UE i sprzedawać swe usługi bez konieczności ubiegania się o dodatkowe zezwolenie w kraju goszczącym. Wystarczy zezwolenie, które otrzymała w kraju macierzystym.

2. Zasada nadzoru ze strony kraju macierzystego- stanowi, że działalność instytucji kredytowej na terytorium innego państwa członkowskiego podlega nadzorowi tego państwa, które wydało zezwolenie na prowadzenie działalności przez daną instytucję finansową. Macierzyste państwo członkowskie to głównie podmiot odpowiedzialny nie tylko za nadawanie licencji instytucjom kredytowym, ale też za wykonywanie funkcji nadzorczych nad ich działalnością przy użyciu instrumentów finansowych.

3. Zasada wzajemnego uznawania przepisów narodowych- każdy towar, który został wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w jednym z państw członkowskich powinien zostać dopuszczony na rynki pozostałych państw nawet wówczas gdy normy techniczne obowiązujące w kraju produkcji różnią się od obowiązujących w pozostałych państwach.
   Państwa członkowskie mogą swobodnie kształtować i wprowadzać regulacje krajowe dotyczące produkcji i obrotu towarami tylko wówczas, gdy na szczeblu wspólnoty nie ma określonych wymogów. Wynikające z różnic legislacyjnych bariery handlowe mogą być stosowane tylko wówczas, gdy służą ochronie zdrowia i bezpieczeństwa konsumenta lub środowiska naturalnego oraz są proporcjonalne do celu, jaki dzięki nim ma być osiągnięty.

Bezpieczeństwo usług finansowych

Sieć bezpieczeństwa finansowego obejmuje swoim zakresem różne instytucje, zasady i procedury, których celem jest zapewnienie albo przynajmniej zwiększenie bezpieczeństwa systemu finansowego. Celem działalności instytucji wchodzących w skład sieci bezpieczeństwa finansowego jest z jednej strony działanie profilaktyczne polegające na zmniejszeniu ryzyka i rozmiarów potencjalnych zaburzeń w systemie finansowym, a z drugiej strony zarządzanie kryzysem poprzez ograniczenie jego rozmiarów i skutków.

W większości krajów członkowskich EU sieć bezpieczeństwa finansowego tworzą:
- bank centralny- w funkcji pożyczkodawcy ostatniej szansy
- instytucje nadzoru nad sektorem finansowym- działalność nadzoru bankowego jest ukierunkowana na ograniczenie ryzyka podejmowanego przez banki w trakcie swojej działalności
- systemy gwarantowania depozytu- instytucje gwarantujące depozyty stanowią element dopełniający w systemie sieci bezpieczeństwa w stosunku do działań prowadzonych przez bank centralny i instytucje nadzoru. Instytucje te podejmują działania w momencie gdy dany bank zagrożony jest upadłością. Mogą one pełnić funkcje instytucji wypłacającej depozyty gwarantowane klientom upadłego banku lub angażować się w działania naprawcze w banku
- rząd- jest to główny regulator i dysponent środków publicznych . Odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu kryzysom poprzez przygotowanie właściwych rozwiązań instytucjonalnych i regulacji dotyczących systemu bankowego. W sytuacji wystąpienia lub zagrożenia kryzysem rząd może podejmować środki ograniczające skalę zagrożeń i zapobiegające jego rozprzestrzenianiu, np. przez wsparcie finansowe zagrożonych banków.

W ujęciu ogólnym bezpieczeństwo rynku usług finansowych można określić jako sytuację, w której:
- istnieją mechanizmy, które dopuszczają na rynku tylko instytucje godne zaufania i wpływają na sposób prowadzenia biznesu
- uczestnicy rynku posiadają odpowiednie informacje dotyczące działających na nim instytucji i oferowanych usług, które pozwalają ocenić ryzyko bądź bezpośrednio to ryzyko oceniając
- istnieją mechanizmy pozwalające kontrolować i przywracać bezpieczeństwo, a także mechanizmy chroniące interesy uczestników rynku stosownie do ich kompetencji w zakresie finansów.

WYMIANA MIĘDZYNARODOWA. HANDEL MIĘDZYNARODOWY I HANDEL ZAGRANICZNY. RODZAJE RYZYKA W TRANZAKCJACH MIĘDZYNARODOWYCH.

Wymiana : przepływ dóbr pomiędzy gospodarkami narodowymi. Zalicza się wymianę towarów, usług, migracje siły roboczej, transfer myśli naukowo technicznej, przepływ kapitału.

Wymiana międzynarodowa : to całość stosunków wymiennych na świcie, pomiędzy wszystkimi krajami lub zrzeszeniami jako efekt specjalizacji i wzrostu produkcji, umożliwia dzięki rozszerzeniu rynków zbytu, racjonalne wykorzystanie zasobów czynników produkcji jakimi dysponuje dany kraj.

Handel zagraniczny : to odpłatna wymiana towarów i/lub usług z partnerami posiadającymi stałą siedzibę w innym państwie .

Cechy handlu zagranicznego :

• Wymiana odpłatna – w zamian za towar następuje rozliczenie

• Stanowi transakcję dwustronną składającą się ze świadczenia towarowego oraz wzajemnego (pieniężne lub bezgotówkowe)

• Podmioty wymiany pochodzą z różnych krajów

• Rozpatrywany jest z punktu widzenia jednego państwa

Handel zagraniczny może być rozpatrywany w znaczeniu wąskim i szerokim.

- wąskim : tylko obroty towarowe; tworzą go wszystkie te elementy, które objęte są w bilansie handlowym

- szerokim : łączny obrót gospodarczy danego kraju z zagranicą, w tym m.in. towary, usługi, czynniki wytwórcze w postaci siły roboczej i kapitału, czynniki niematerialne ( np. prawa patentowe, licencje, technologie) ; odzwierciedleniem jest bilans płatniczy danego kraju

Za szerokim ujęciem handlu zagranicznego przemawiają następujące argumenty :

• Daje określoną możliwość alternatywnych zastosowań posiadanych zasobów ekonomicznych kraju we wszystkich dziedzinach międzynarodowego podziału pracy

• Dopiero po uwzględnieniu wszystkich elementów wymiany z zagranicą pozwala na właściwe jego określenie w gospodarce państwa

• Poszczególne elementy składowe całego obrotu gospodarczego są względem siebie substytucyjne i komplementarne, są równorzędnymi wpływami ze źródeł dewizowych dlatego powinny być traktowane łącznie

Handel międzynarodowy – oznacza wymianę dóbr i usług między różnymi krajami, grupami krajów i kontynentami jest to tzw. przepływ strumieni dóbr i usług w skali międzynarodowej.

Handel zagraniczny – pełni funkcję efektywnościową pozwala na :

1. Wykorzystanie przewagi danego kraju pod względem kosztów absolutnych i względnych, co umożliwia zwiększenie łącznej konsumpcji i produkcji

2. Pozwala na zwiększenie rozmiarów produkcji, co wpływa na obniżenie kosztów jednostkowych

3. Pozwala na koncentracje środków na wybranych dziedzinach

4. Rozszerzenie asortymentu towaru

5. Zaostrzenie konkurencji

Ponadto handel zagraniczny może spełniać funkcję pasywną ( charakterystyczne dla gospodarki zamkniętej ) polegająca na tym, że niewielki import uzupełnia produkcję krajową a eksport dostarcza środków na import oraz funkcję aktywną związaną z prowadzeniem gospodarki otwartej, pozwala na wykorzystanie funkcji efektywnościowej handlu.

Łączny obrót gospodarki z zagranicą obejmują 5 podstawowych elementów :

• Obroty towarowe

• Usługi o charakterze tradycyjnym ( transport, spedycja)

• Obroty osiągnięciami myśli naukowo-technicznej

• Wpływy i wydatki związane z przemieszczaniem się ludzi

• Obroty kapitałowo-kredytowe

Określenie, że handel zagraniczny jest odpłatną wymianą oznacza, że z jednej strony następuje przeniesienie praw własności (lub przyrzeczenie takiego przeniesienia) co sprawia, że towary zmieniają swojego właściciela z drugiej strony otrzymuje się zapłatę uiszczoną w różnej postaci.

Spełnienie świadczenia w zamian za dostarczenie towaru i/lub usługi może przybrać formy:

1. Operacje gotówkowe - występują wówczas, gdy zapłata dokonywana jest przed dostawa lub natychmiast po dostawie towaru, lub w bardzo krótkim czasie po dokonaniu dostawy ( do 30 dni) ; mogą występować w formie inkasa ( pobranie należności za towar z chwilą jego fizycznego dostarczenia – In kaso towarowe lub z chwilą przekazania kupującemu dokumentów do dysponowania towarem – In kaso w zamian za dokumenty – In kaso dokumentowe) i a kredytywa ( pisemne zobowiązanie banku importera do wypłacenia eksporterowi a kredytywy, określonej sumy pieniężnej o ile zostaną spełnione ustalone pomiędzy sprzedającym a kupującym warunki w a kredytywie

2. Rozliczenia kredytowe – występuje wówczas gdy świadczenie towaru i/lub usługi dokonywane jest w zamian za zobowiązanie pokrycia należności w późniejszym, ustalonym terminie

3. Rozliczenia wolnodewizowe – następują wówczas gdy zapłata zagranicznemu wierzycielowi za towar i/lub za usługę dokonywana jest w dewizach ( dewizy są to wszystkie zagraniczne należności, które ze względu na formę i płynność mogą występować w roli środków płatniczych w obrotach międzynarodowych ).

Dewizami są :

• Krótkoterminowe należności zgromadzone na rachunkach bieżących w bankach zagranicznych

• Dokumenty stwierdzające istnienie należności u zagranicznych kontrahentów np. weksle, czeki, przekazy bankowe

Do dewiz nie zalicza się :

• Długoterminowych lokat zagranicznych w formie akcji, papierów wartościowych i udziałów

• Pieniędzy zagranicznych (walut)

W handlu zagranicznym danym towarem zainteresowanych jest zwykle więcej krajów, które spełniają różne role w procesie obrotu. Wyróżniamy, w związku z tym:

1. Kraj pochodzenia – towar został wyprodukowany i w stanie niezmienionym przeszedł do państwa importującego; jeżeli kraj pochodzenia danej rzeczy nie jest znany podaje się pierwszy wiadomy kraj wysyłki

2. Kraj przeznaczenia – kraj do którego towar jest dostarczany może być krajem ostatecznego przeznaczenia wówczas towar nie opuszcza już jego granic, albo kraj przejściowego przeznaczenia, wówczas przedmiot jest przedmiotem reeksportu

3. Kraj tranzytowy – jest to kraj przez który przewodzi się towary celem ich dostarczenia, gdy kraj nie ma możliwości wyboru państwa przez którego terytorium dokonuje tranzytu, mówi się, że jest zmuszony korzystać z tzw. tranzytu wymuszonego.

4. Kraj wysyłki – jest to kraj w którym towar zostaje oddany do przewozu celem dostarczenia go do kraju przeznaczenia

5. Kraj zakupu – kraj dostawcy danego towaru

6. Kraj sprzedaży – kraj nabywcy z którym na podstawie uprzednio zawartej umowy została zawarta transakcja.

WYKŁAD VIII (29.11)

Instrumenty polityki handlowej:

1. Pośrednie – wszelkiego rodzaju przepisy wpływające na przepływ towarów i usług

2. Bezpośrednie:

• Instrumenty ograniczające import:
  - cła – powodują zwiększenie wpływów do budżetu i ochronę rodzimych producentów
  - kontyngenty – ograniczają ilość wwożonych towarów, efektem tego jest ochrona rodzimych producentów oraz zwiększenie ceł
  - umowy handlowe
  - ograniczenia pozataryfowe – opóźnienia, przedłużenia odpraw itp.

• Instrumenty promujące eksport:
  - subwencje – dopłaty udzielane przez państwo danym podmiotom (przydział najczęściej miesięczny – przyznaje minister)
  - dumping – zaniżanie ceł w celu wyparcia krajowych wytwórców
  - manipulowanie kursem walutowym

Do najważniejszych celów internacjonalizacji (umiędzynarodowienia) przedsiębiorstw można zaliczyć:

1. Cele rynkowe – wzrost obrotu i wzrost udziału w rynku

2. Cele rentowności – wzrost zysku wynikający z większej skali wytwarzania, wzrost wiarygodności kredytowej

3. Dewersyfikacja ryzyka

4. Udział w handlu zagranicznym pozwala uczyć się od innych, poznawać nowe techniki i zagraniczne rynki zbytu

5. Cele socjalne – dotyczą pracowników, zadowolenie z pracy

6. Cele prestiżowe

Handel zagraniczny obejmuje dwa podstawowe rodzaje transakcji:

1. Importowe – polegające na zakupie towarów i ich przywozie do państwa w zamian za dokonywanie świadczenia wzajemnego

2. Eksportowe – polegające na sprzedaży towarów i ich wywozie za granicę w zamian za dokonanie świadczenia wzajemnego

Termin towary oznacza rzeczy ruchome jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniem podatku VAT.

Dostawa towarów lub usług oznacza przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Wewnątrz wspólnotowa dostawa towarów oznacza wywóz towarów z terytorium państwa na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju.

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towaru – oznacza nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy nabywcę towarów lub na ich rzecz.

Eksport towarów oznacza transakcję handlową, której przedmiotem jest potwierdzony przez urząd celny wywóz towarów z terytorium Rzeczpospolitej poza terytoria państw członkowskich UE.

Import towarów oznacza przywóz towarów z terytorium państw nie wchodzących w skład terytorium UE na terytorium Rzeczpospolitej.

Szczegółowe rodzaje importu i eksportu.

W imporcie rozróżnia się m.in.:

• Import wyłączny – dotyczy przywozu towarów nie wytwarzanych i usług nieświadczonych w danym kraju

• Import uzupełniający – przywóz towarów i korzystanie z usług, które są wytwarzane i świadczone w kraju lecz w ilości i asortymencie niezapewniającym pełnego pokrycia zapotrzebowanie.

W eksporcie należy wyróżnić:

• Eksport tradycyjny – oznacza powtarzający się wywóz pewnych towarów i usług na określone rynki

• Eksport pionierski – ma miejsce wówczas gdy kraj podejmuje próby wywozu na nowy rynek lub wejście z nowym towarem lub usługą na dotychczasowy rynek zbytu

Reeksport – ma miejsce wówczas gdy towar zakupiony za granicą zostaje następnie sprzedany w wywieziony do kraju trzeciego (eksport towarów importowanych):

• Reeksport bezpośredni polega na sprzedaży za granicę towaru zakupionego w innym państwie i skierowanie go wprost z państwa pochodzenia do państwa nabywcy

• Reeksport pośredni polega na sprzedawaniu i wywiezieniu za granicę towaru, który poprzednio został importowany z innego kraju

Import niezbędny – dotyczy krajów, które są importowane bo nie można ich wytworzyć w kraju, np. z powodu braku surowców

Import substytucyjny
Reimport – rzadziej stosowany, import towarów eksportowanych.

WYKŁAD IX (13.12)

Finanse zagraniczne – szanse i ryzyko transakcji zagranicznych.

Finanse zagraniczne jest to kształtowanie zagranicznych stosunków finansowych zgodnie z przyjętymi celami działalności przedsiębiorstwa.

Na finanse zagraniczne przedsiębiorstw wpływają przede wszystkim zmiany w zakresie kosztów kapitały, wahania kursów walut, restrykcje rządowe w zakresie przepływów kapitału, różnice w systemie opodatkowania w zakresie obowiązującego prawa, koszty oraz inne trudności związane z przekazywaniem środków pieniężnych przez granice kraju.

Nowe zadania pojawiające się w ….. umiędzynarodowionemu przedsiębiorstwu:

1. Pozyskanie środków finansowych z różnych źródeł

2. Konieczność dokonywania inwestycji

3. Zachowanie płynności finansowej we wszystkich obszarach działalności

Wszystkie kontrakty zagraniczne zawiązane przez przedsiębiorstwo powinny być oceniane przez zespół osób.

Ostatnie zadanie w ramach przyjętej strategii w polityce finansowej przedsiębiorstwa powinny być określone środki zabezpieczające przed ryzykiem finansowym.

WYKRES

Ryzyko indywidualne – wynika przede wszystkim z postępowanie partnerów umowy handlowej , skutkiem tego ryzyka może być zła wola kontrahenta:

• Ryzyko kontrahentów – może być rozpatrywane jako ryzyko eksportera lub importera (ryzykiem eksportera może być to, że nie znajdzie rynku zbytu, a także ryzyko odbioru, może ono dotyczyć również importera, np. zła jakość produktu)

• Ryzyko kredytowe – jest nim wszelkie ryzyko związane z przepływem środków pieniężnych , dotyczy w większym stopniu eksportera.

• Ryzyko kontraktu inaczej zwane prawnym – dotyczy eksporterów i może ono występować w formie ryzyka odpowiedzialności za wytworzone produkty, ryzyka technicznego, jak i w formie wykroczenia przeciw przeciw przepisom eksportera

Ryzyko rynkowe – dotyczy aktualnego stanu i rozwoju socjalnych, technicznych i ekonomicznych uwarunkowań w poszczególnych krajach:

• Ryzyko ogólne – jest skutkiem zróżnicowanych socjokulturalnych warunków działalności, ryzyko to przejawia się zarówno w języku, mentalności, kulturze, zwyczajach i obrzędach jak również w sposobie zarządzania, w sądownictwie i w systemie podatkowym

• Ryzyko gospodarcze inaczej ryzyko gospodarki realnej – wynika z różnic w poziomie i rozwoju narodowej aktywności gospodarczej, różnice te przejawiają się w szczególności w wyposażeniu w czynniki produkcji; oprócz ryzyka związanego z gospodarką realną występuje również ryzyko zmiany ceny na rynku

• Ryzyko zmiany kursu walut, ryzyko kursowe – występuje ono wówczas kiedy przynajmniej dla jednego partnera umowy rozliczenia dokonywane są w walucie nie będącej jego walutą krajową, polega na możliwości poniesienia strat w działalności gospodarczej w wyniku niekorzystnych zmian kursów walut.

Ryzyko kraju – występuje wówczas gdy suwerenne państwo nie może lub nie chce wywiązać się ze swoich zobowiązań płatniczych (ryzyko polityczne), jest wynikiem oddziaływania czynników politycznych i sytuacji ekonomicznej; ryzyko to jest analizowane jako ryzyko ekonomiczne i ryzyko polityczne:

• Ryzyko ekonomiczne (gospodarcze) kraju występuje wówczas gdy państwo z ekonomicznych powodów nie jest w stanie wypełnić swoich zagranicznych zobowiązań finansowych; ten rodzaj ryzyka utożsamiany jest z utratą płynności finansowej przez państwo.

• Ryzyko polityczne kraju to niebezpieczeństwo, że rząd obcego kraju zmieni nagle reguły gry tzw. złamie dane porozumienie, ryzyko to jest skutkiem restrykcyjnego oddziaływania kraju.

Ryzyko występuje również w trakcie nawiązywania długookresowej współpracy zagranicznej mającej charakter kooperacji lub zakupu licencji. Kooperacja jest bardziej bezpieczna z tego względu, że kontrahenci zainteresowani są powodzeniem przedsięwzięcia w czasie całej współpracy. Przy licencjach partner zainteresowany jest efektem przedsięwzięcia jedynie do momentu jego wdrożenia.

W przypadku licencji można wyróżnić następujące rodzaje ryzyka:

• Ryzyko związane z nowoczesnością przedmiotu licencji

• Uniemożliwienie przez licencjodawcę prowadzenia przez licencjobiorcę prac nad udoskonaleniem produktu lub usługi

• Ryzyko związane z trudniejszym dostępem do wielu rynków zbytu dla wyrobów produkowanych na licencję

WYKŁAD X (20.12)

T: Kontakty w handlu zagranicznym. Zwyczaje i uzanse handlowe.

Zwyczaj handlowy – jest to tradycyjna forma postępowanie przy zawieraniu kontraktów i ich wykonywania albo przyjęty jednolity sposób interpretacji terminologii stosowanej w handlu zagranicznym.

Uzans handlowy – jest to zwyczaj handlowy stwierdzony, potwierdzony i zalecony do realizacji przez miarodajną instytucję krajową zajmującą się handlem zagranicznym w Polsce jest to zazwyczaj izba przemysłowo – handlowa lub izba handlowa.

Kontrakt – jest to umowa kupna – sprzedaży zawierana między partnerem zagranicznym a eksporterem, w kontrakcie strony przyjmują na siebie zobowiązanie dostarczenia lub przyjęcia określonych dóbr w zamian za określone świadczenia wobec partnera mającego swoją siedzibę zagranicą. Wyróżniamy kontrakt jednodokumentowy, kontrakt wielodokumentowy: tzw. kontrakt zawarty między nieobecnym (obejmuje m.in. zapytanie ofertowe, dotyczy takich dokumentów jak informacje o zamówieniu). Szczególną formą kontraktu jednodokumentowego jest tzw. kontrakt typowy – szeroko stosowany w handlu zagranicznym są opracowywane i wdrażane w postaci wzorów przez zrzeszenia kupieckie są standardowym dokumentem, który z góry określa wiele warunków kontraktu (wypełnianie takiego dokumentu to uzupełnianie rubryk generalnie).

W handlu zagranicznym w formie kontraktu może wystąpić również list potwierdzający. Jest on stosowany przy zawieraniu transakcji na większe ilości towarów masowych. Zawiera on tylko główne warunki kontraktu. Swoistym potwierdzeniem zawarcia kontraktu może być tzw. faktura proforma – tylko w przypadku jeśli nabywca zaakceptuje zawarte w niej warunki.

Ogół kontraktów zawieranych w handlu zagranicznym można podzielić wg następujących kryteriów:

1. Ze względu na warunki w jakich następuje spotkanie stron:

• Swobodne – czyli zawierane przez strony na warunkach przez nich ustalonych bez organizowania spotkania eksportera z importerem przez jakąkolwiek instytucje, która mogłaby wpłynąć na formę kontraktu i warunki w nim zawarte

• Zorganizowane – m.in. kontrakty kupna – sprzedaży na giełdach, targach, akcjach, występuje w transakcjach drogą przetargową

1. Wg terminu dostawy towaru:

• Kontrakty krótkoterminowe (z terminem dostawy do 1 roku)

• Kontrakty długoterminowe (z terminem dostawy późniejszym niż 1 rok)

• Kontrakty z natychmiastową dostawą tzw. kontrakty na miejsce lub loco – dotyczą towarów znajdujących się w chwili zawarcia transakcji w miejscu sprzedaży (termin do 2 tygodni)

• Kontrakty z późniejszym terminem dostawy – dzielimy je na:
  - na załadowanie
  - na dostarczenie charakteryzują się tym, że towar nie jest
  - na przybycie fizycznie dostępny w chwili zawarcia kontraktu

1. Wg sposobu określania przedmiotu dostawy:

• Kontrakty na sprzedaż wg próbki te kontrakty dotyczą wszystkich tych towarów których próbki można dostarczyć żeby partner zobaczył

• Na sprzedaż wg opisu – dotyczą wszystkich tych transakcji, których niemożliwe jest dostarczenie próbki

• Na sprzedaż wg marki lub nazwy handlowej

• Na sprzedaż wg bazy zawartości lub analizy towaru lub usługi

1. Wg sposobu zapłaty:

• Kontrakty kredytowe

• Kontrakty gotówkowe

• Zapłata w dewizach

• Kontrakty kompensacyjne

• Kontrakty kleringowe

Elementy kontraktu:

1. Wybór języka umowy

2. Przyjmuje się, że dobrze przygotowany kontrakt zawiera od 4-10 stron i obejmuje:

• Warunki zasadnicze (klauzule podstawowe – zawierają rodzaj, termin dostawy, sposób oznakowania towaru)

• Warunki uzupełniające

• Dane o charakterze formalno – porządkowym (dane, które odnoszą się do zidentyfikowanie odbiorcy)

Wśród klauzul uzupełniających wyróżniamy:

1. Klauzula siły wyższej – określa możliwość zwolnienia partnera handlowego od odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania jeżeli niezależnie od woli partnerów nastąpiła sytuacja uniemożliwiająca wykonanie postanowień kontraktu, przyjmuje się, że ta klauzula wskazuje dokładnie jakie to są siły

2. Klauzula arbitrażowa – ustala miejsce siedziby sądu oraz tryb w jakim sąd taki ma zostać powołany

3. Klauzula prawa właściwego dla kontraktu (inaczej klauzula prorogacyjna) – strony kontraktu decydują czyje prawo będzie miarodajne dla danego kontraktu

4. Klauzula domicylowa – ściśle precyzuje miejsce zawarcia kontraktu i jego wykonanie

5. Klauzula odszkodowań i kar

6. Klauzula reklamacyjna – ustala powody reklamacji, terminy itp.

7. Klauzula rewizji cen – zakłada możliwość zmiany ceny umownej

8. Klauzula waloryzacyjna – wprowadzona do kontraktu by zabezpieczyć strony przed ewentualnym ryzykiem kursowym

WYKŁAD XI (3.02)

Klauzule podstawowe – ustalają one:

I Przedmiot umowy – polega na podaniu nazwy przedmiotu, jaki to jest towar, jakiej marki itp.

Kondycja towaru określana jest w kontraktach międzynarodowych za pomocą następujących form:

• TQ – odbiorca odbiera towar taki jaki jest

• Stand deliwer („zdrowo dostarczony”) – towar ma być dostarczony w dobrym stanie do jego odbiorcy przy zastosowaniu tej formuły odbiorca decyduje czy przyjmuje uszkodzony towar czy nie, może żądać również bonifikaty

• RT – ma zastosowanie w handlu zbożami i nasionami, gwarantuje że towar zostanie dostarczony w dobrym stanie jeżeli nie odbiorca ma prawo żądać bonifikaty

II Ilość towaru – chodzi o szczegółowe określenie długości, ilości, sztuk towaru (przyjmuje się odchylenie od dostarczonej ilości towaru + - 10%)

III Cena – ustalenie ceny transakcji kupna – sprzedaży, które jest określana do jednostki miary. W przypadku maszyn i urządzeń cenę określa się jako cenę zestawu lub kompletu.

Ustala się również w kontraktach międzynarodowych tzw. cenę bazy – jest to cena gatunku towaru zasadniczo uznanego za zobowiązujący w dostawie. Różnice jakościowe dostawy powodują zmniejszenie lub zwiększenie ceny w porównaniu z ceną bazową.

IV Waluta – może być walutą eksportera lub importera, a także może być walutą kraju trzeciego.

Czynniki decydujące o wyborze waluty:

• Stabilność danej waluty

• Powszechność waluty w rozliczeniach międzynarodowych

• Dostępność waluty na rynku importera

• Możliwość odsprzedaży, zamiany waluty

• Występowanie danej waluty w rozliczeniach między obu krajami

• Przepisy obligatoryjne krajów sprzedawcy i kupującego

Do upustów cenowych zaliczamy:

• Skonto – to procentowy upust od ceny umownej udzielany w zamian za wcześniejszą zapłatę lub w przypadku gdy kupujący zapłaci gotówką

• Rabat – procentowy upust przyznawany nabywcy z różnych tytułów, np. rabat hurtowy, premiowy, dla stałych klientów itp.

• Bonifikata i refakcje – jest to rodzaj odszkodowania w postaci upustu cenowego za np. odchylenia jakościowe czy reklamacje

Wyróżniamy bonifikaty:

• Za ubytki spowodowane przylepieniem się towaru do opakowania (besemschon)

• Za wyschnięcie lub kurczenie (dekalo)

• Za gorszy gatunek lub brak pełnych wymiarów (dekort)

• Za zanieczyszczenia towaru (fusti)

• Gdy towar przecieka (leakage)

V Termin dostawy – dotyczy sposobu określenia terminu dostawy towaru (data, okres itp.)

W transakcjach z natychmiastową dostawą po określeniu czasu wykonania dostawy wykorzystuje się trzy zwroty:

- natychmiast

- szybko

- tak szybko jak jest to możliwe

VI Opakowanie i oznakowanie – kontrakt powinien zawierać informacje dotyczące zbiorczego opakowania, powinien regulować oznakowanie towaru itp.

Środkiem pomocowym służącym do regulacji zwyczajów handlowych jest formuła tzw. inkoterns. Reguluje ona podział obowiązków i kosztów między stronami kontraktu, procedury ubezpieczeniowe oraz zagadnienia transportowe. Reguła ta wyraża się w tym, że określa bazę dostawy czyli zasady przekazania towaru między stronami kontraktu.

Incoterms zawierają wykładnie bieżąco zalecanych formuł handlowych, z których każda oznaczona jest trzyliterowym skrótem. Formuły te podzielone zostały na 4 grupy (EFCD) i 13 warunków dostawy. Charakterystyczne jest to, że obowiązki sprzedawcy (eksportera) są przeciwstawne obowiązkom nabywcy czyli importera. Począwszy od klauzuli 1 do klauzuli 13 obowiązki sprzedawcy wzrastają, a obowiązki nabywcy odpowiednio zmniejszają się.

Powyższe formuły Incoterms nie regulują spraw związanych z formą przejścia prawa własności ze sprzedającego na kupującego, określają jedynie ich obowiązek przy eksporcie towarów. Formuły te nie odnoszą się również do odpowiedzialności kontraktowej za nie wywiązanie się z obowiązków ( te kwestie kontrahenci muszą sobie ustalić sami w umowie lub odwołać się do typowego wzorca umowy.

Formuły handlowe określane są jako:

• baza ceny ponieważ wskazują na rozdział kosztów pomiędzy eksportem i importem, określają tzw. koszty cenotwórcze

• baza dostawy ponieważ wskazuje miejsce przejścia odpowiedzialności i ryzyka transportowego z eksportera na importera.

Dokumenty w handlu zagranicznym:

• dokumenty podstawowe – które reprezentują towar ( np. ubezpieczenie)

• dokumenty dodatkowe – (np. świadectwo pochodzenia, certyfikat jakości)

Dokumenty w zagranicznym obrocie handlowym pełnią następujące funkcje:
a) umożliwiają sprawdzenie czy realizowane transakcje dokonywane są zgodnie z prawem
b) dokumenty umożliwiają gromadzenie informacji dla celów statystycznych.
c) potwierdzają wysyłkę towarów do importera
d) dokumenty stanowią podstawę zapłaty, podstawę odbioru oraz ewentualną podstawę do otrzymania odszkodowania

Rodzaje dokumentów:
1) Konosament- szczególny rodzaj pisemnego zobowiązania, jest to papier wartościowy który reprezentuje towary , jego przekazanie powoduje takie same skutki prawne jak przekazanie towaru.
2) Dokumenty potwierdzające składowanie:

• kwit składowy, jest to potwierdzenie przyjęcia towaru na skład i zobowiązanie wydania go wskazanej w nim osobie. Kwit składowy jest dokumentem nieprzenośnym i niezbywalnym, również dokument ten nie daje prawa do dysponowania towarem.
  WYJĄTEK:
  Wydanie w całości lub w części złożonego towaru osobie trzeciej może nastąpić tylko po wystawieniu przez składającego towar odpowiedniego zalecenia które powinno opiewać na osobę imiennie wymienioną lub na okaziciela.

• warrant tzw. dowód składowy- jest to papier wartościowy który jest zbywalny i przenośny. Posiadacz dowodu składowego nabiera prawo do własności towaru i może tym towarem dysponować.

3)Dokumenty które nie reprezentują towaru lecz potwierdzają jego wysłanie i różnią się w zależności od transportu:

• wtórnika krajowego listu przewozowego - umożliwia on posiadaczowi dysponowanie przesyłką, nadawca w tym przypadku eksporter zachowuje tu prawo (pod warunkiem posiadania wtórnika) do czasu zawiadomienia odbiorcy przesyłki o jej nadejściu do stacji przeznaczenia. Przekazanie wtórnika kolejowego, listu przewozowego odbiorcy towaru ( w tym przypadku importera) pozbawia nabywcę prawa i możliwości dysponowania przesyłką.

• lotniczy międzynarodowy list przewozowy jest stosowany w przypadku wysyłki towarów za granicę drogą lotniczą

4)Dokumenty ubezpieczeniowe- polisa która może być wystawiona jako:

• polisa pojedyncza- odpowiada ona jednorazowej umowie ubezpieczenia towaru w ciągu określonej podróży lub w ciągu określonego czasu. Jej ważność wygasa z chwilą upływu określonego terminu lub z chwilą zakończonego przewozu.

• polisa generalna- jest stosowana przy cenowych ubezpieczeniach obejmujących najczęściej wszystkie towary. Na jej podstawie wystawione są certyfikaty ubezpieczeniowe stanowiące dowód istnienia polisy a także będąca dowodem wywiązania się przez sprzedawcę z obowiązku ubezpieczenia zgodnie z zawartą umową.

5)Dokumenty towarzyszące:

• Faktura celna- służy do oclenia towarów w kraju, dokument ten stanowi że towary zostaną oclone zgodnie z jej prawdziwą wartością. Dokument ten jest żądany tylko wówczas gdy cło w państwie importera, ustalone jest na podstawie wartości towaru.

• Faktura konsularna- ma podobny cel do faktury celnej, różnica polega na tym że faktura celna nie musi być urzędowo potwierdzona. Natomiast faktura konsularna, u której konsulat potwierdza zgodność wykazanej kwoty w rachunku z wartością handlową w państwie eksportującym .

• Świadectwo pochodzenia- stanowi dowód że wskazane towary pochodzą z danego państwa ( z państwa wytworzenia lub państwa wytworzenia). Dokument ten musi zawsze podawać tą samą nazwę co faktura i dokument przewozowy. Świadectwo pochodzenia wystawiają uprawnione instytucję w państwie eksportera to jest izby przemysłowa i handlowa lub organy administracji celnej. W państwie importera obowiązek przedstawienia świadectwa pochodzenia towarów dotyczy tylko takich towarów odnośnie których istnieją wymagania by import dokonywany był tylko z określonego kraju.

W praktyce polskiego handlu zagranicznego najczęściej mają zastosowanie następujące rodzaje świadectw:
* świadectwo przewozowe EURO 1
* świadectwo pochodzenia

WYKŁAD XIII (17.01.2012)

FINANSOWANIE TRANSAKCJI MIĘDZYNARODOWYCH

Spełnienie świadczeń w zamian za dostarczone towary/usługi może przybierać następującą formę:

1. 1.Operacje gotówkowe- następują wówczas, gdy zapłata dokonywana jest przed dostawą towaru lub natychmiast po jej dostawie lub w bardzo krótkim czasie po wykonaniu dostawy (do 30 dni)

Rodzaje płatności:

•przelew – cechy:

-z punktu widzenia eksportera jest to najbezpieczniejsza metoda, ponieważ eksporter eliminuje ryzyko związane z niedokonaniem transakcji , otrzymuje zapłatę bez zwłoki („płatność z góry”)

- metoda ta gwarantuje eksporterowi szybki dostęp do środków finansowych

-płatność ta może być jedyną racjonalną formą płatności w sytuacji, gdy istnieje duże ryzyko co do wiarygodności importera

- z punktu widzenia importera najatrakcyjniejszą formą zapłaty jest tzw. „zapłata z dołu”

-płatność po otrzymaniu towaru ma dla importera wiele zalet takich jak: stanowi formę krótkoterminowego kredytowania, wymaga mało dokumentów, umożliwia uniknięcie opłat bankowych

-„ zapłata w dołu” dokonuje się bez pośrednika np. banku , którego obecność motywuje do należytego wykonania umowy

-„zapłata z dołu” jest niekorzystna dla eksportera , ponieważ opiera się on głównie na reputacji i dobrej woli importera co do terminowej zapłaty

Płatność z góry i płatność z dołu mają 2 wspólne cechy:

-nakładają ryzyko związane z terminem płatności i wiążącą się z tym niedogodność przepływów finansowych

- nakładają ryzyko niedokonania transakcji tylko na jedną stronę transakcji

•in- kaso – forma płatności wymagająca udziału pośredników bankowych.

Wyróżnia się:

• in- kaso towarowe- pobieranie należności za towar lub z chwilą jego fizycznego dostarczenia

• in-kaso dokumentowe- przekazanie kupującemu dokumentów upoważniających do dysponowania towarem; in- kaso należności w zamian za dokumenty

Najczęściej w handlu zagranicznym występuje in- kaso dokumentowe. Jego istotą jest wystawienie weksla trasowanego przez eksportera ( dokument, w którym wystawca zobowiązuję osobę wskazaną w treści weksla do zapłacenia określonej sumy wekslowej. Zapłata jest wymagana od importera w określonym terminie).

Po wysłaniu zamówionych towarów eksporter przedstawia swojemu lokalnemu bankowi weksel wraz z listem przewozowym oraz niezbędnymi dokumentami. Bank eksportera działający zgodnie z jego instrukcją nawiązuje kontakt z bankiem importera i przekazuje mu dokumenty otrzymane od eksportera. Bank importera ma prawo przekazać importerowi te dokumenty tylko po otrzymaniu zapłaty za towar.

W obrocie międzynarodowym wyróżnia się 2 formy weksla:

1.weksel płatny na okaziciela- wymaga zapłaty w momencie przeniesienia tytułu własności z eksportera na importera

2.weksel płatny w określonym terminie tzw. weksel terminowy- forma krótkoterminowego kredytowania udzielanego importerowi , wykupienie weksla następuje w określonym terminie lub w określonej dacie. Jest wymagane dopiero po otrzymaniu przez importera towaru. Aby otrzymać tytuł własności do towaru podlegających płatności zgodnie z wekslem terminowym importer musi zaakceptować weksel.

Zaakceptowany weksel terminowy= weksel handlowy

•akredytywa- pisemne zobowiązanie banku importera do wypłacenia eksporterowi określonej sumy pieniężnej o ile zostaną spełnione ustalone między kupującym, a sprzedającym warunki podane w treści akredytywy

Cechy akredytywy:

-najpopularniejsza forma płatności w obrocie międzynarodowym

-charakteryzuje się akceptacja bankową

-jest dokumentem wystawionym przez bank na wniosek importera

- dokument ten zawiera bezwarunkowe zobowiązanie zapłaty eksporterowi określonych sumy pieniędzy po otrzymaniu odpowiednich dokumentów

-opiera się na krótkoterminowym finansowaniu udzielonym przez bank

-gwarantuje, że jeżeli eksporter wyśle towary zgodnie z instrukcją i warunkami zawartymi w akredytywie wówczas otrzyma zapłatę za wysłane towary. Eksporter otrzymuje zapłatę bez względu na jakiekolwiek problemy związane z sytuacją finansową importera- ryzyko niewypłacalności importera ponosi bank.

Zalety akredytywy z punktu widzenia eksportera:

-eksporter ponosi zmniejszone ryzyko kredytowe

-eksporter nie musi się opierać o dobrą wolę lub zdolność płatniczą importera

-warunki stawiane eksporterowi są jasne i sprecyzowane

-następuje natychmiastowa zapłata za towar

-odgrywa ważną rolę w przypadku towarów produkowanych na zamówienie

Zalety akredytywy dla importera:

-gwarancja, że towar zostanie dostarczony zgodnie z zamówieniem

-importer polega na doświadczonych przedstawicielach banku, którzy ponoszą odpowiedzialność za zaakceptowanie wymaganych dokumentów

-ułatwia pozyskanie dodatkowych środków finansowych na realizację transakcji

-umożliwia dostęp do większej grupy dostawców

2.Rozliczenia kredytowe- mamy z nimi do czynienia wówczas, gdy świadczenie dostawy towarów/ usług dokonywane jest w zamian za zobowiązanie pokrycia nalezności w późniejszym ustalonym terminie.

3.Rozliczenia dewizowe- następują wówczas, gdy zapłata zagranicznemu wierzycielowi dokonywana jest w dewizach(wszystkie zagraniczne należności, które ze względu na formę i płatność mogą występować w roli środków płatniczych w obrocie międzynarodowym). Są to: krótkoterminowe należności- awiory zgromadzone na rachunkach bieżących w bankach zagranicznych oraz dokumenty stwierdzające istnienie należności u zagranicznych kontrahentów ( weksle, czeki, przekazy bankowe).