(Jakieśtam notatki)
Stosunki międzynarodowe na Dalekim Wschodnie, dr Trojnar

7 X 2014
Kulawy wstęp
14 X 2014
Państwa, ich nazwy zwyczajowe i poprawne oraz stolice

21 X 2014
-Azja Wschodnia – charakterystyka regionu-

x) Granice regionu i jego nazewnictwo
- Bliski, Środkowy, Daleki Wschód
- w ujęciu geograficznym: Azja Północno-Wschodnia, Południowo-Wschodnia, Południowa
- w ujęciu geopolitycznym: zasadniczo Chiny, Japonia, Korea, Rosja, Mongolia

x) Problem nazewnictwa regionu w SM
- w ujęciu geoekonomicznym dodaje się Azję Południowo-Wschodnią (Timor i Papua Nowa Gwinea tez chcą się do niej zaliczać)
- ASEAN + 3 (Filipiny, Indonezja, Malezja, Singapur, Tajlandia, Brunei, Wietnam, Laos, Mjanma, Kambodża + Japonia, Chiny, Korea)

x) Azja Wschodnia – East Asia
- Wspólnota Wschodnioazjatycka ASEAN (dokładnie: Stowarzyszenie Narodów Azji południowo Wschodniej)
- Azja i Pacyfik/ Azja-Pacyfik
- Basen Pacyfiku
- Wspólnota Pacyfiku/ Współpraca Pacyfiku
- Australazja

x) Aspekt praktyczny
- demokracja (w wydaniu azjatyckim)
- państwa niepodległe
- terytoria zależne
- państwa słabe (weak)
- państwa upadające (falling)
- państwa upadłe (failed)
- państwa na krawędzi upadku (fragile) – Indeks państw upadłych

Conversations with history – Kenneth Waltz i Robert O. Keohane

28 X 2014
-SM jako dyscyplina naukowa-

Nauki humanistyczne
Nauki społeczne
Nauki o polityce
Stosunki międzynarodowe

x) Dyscypliny ukształtowały tradycje
- historyczna
* Sun Zi – „Sztuka wojenna”
* Tukidydes – „Wojna peloponeska”
* od początku XX w. ??? dyplomacji

- filozoficzna – refleksja nad problemami relacji jednostka-społeczeństwo w obrębie społeczeństwa, między społeczeństwami;
* Platon, Arystoteles
* Św. Tomasz z Akwinu – „Traktat o prawie”
* Thomas Hobbes – „Lewiatan”
* Jan Jakub Rousseau – „Rozprawa o pochodzeniu i powstaniu nierówności”
* Immanuel Kant – „Idea powszechnej historii w aspektach kosmopolitycznych”
-> (kwestie normatywne – jakie były relacje opisywane przez historyków i filozofów, a jakie powinny być?)

x) Zarys problematyki SM

x) Przedmiot analizy
- międzynarodowe stosunki polityczne
- międzynarodowe stosunki wojskowe
- międzynarodowe stosunki gospodarcze
- stosunki międzyspołeczne

x) Randomy
- w USA powstał pierwszy kurs dotyczący polityki międzynarodowej
- w Walii powstała pierwsza katedra, a potem czasopismo o tej tematyce

- tym czasem w Europie: we Lwowie także powstał taki kierunek; „międzynarodowy” sposób myślenia zdeterminowany był przez wojnę

Pytania do filmów z mówiącymi panami:
Waltz:
- What does the theory do?
- How do you know when the theory is useful?
- Ideal theory?
- The nature of international politics?
[tu napisałam coś, czego nie mogę za chuj rozczytać]

x) Teorie
- idealizm (okres międzywojenny; W. Wilson i Liga Narodów)
- realizm (po II wojnie światowej; H. J. Morgenthan „Politics Among Nations: The Struggle for Power and Peace”, 1948)
- neorealizm (kontynuacja i rozwinięcie realizmu; Waltz)
- neoliberalizm (kontynuacja oświeceniowego liberalizmu; Monteskiusz, Kant, R. O. Koehane, „After Hegemony”, 1964)
- teorie krytyczne (np. kontruktywizm – lata 90. XX w. -> „teoria głębsza niż realizm i liberalizm, ponieważ wyjaśnia źródła sił napędzanych tymi konkurencyjnymi teoriami”)

-> nie ma zgody co do tego, która teoria jest najlepsza i która z nich powinna zdominować badania

PROBLEM WYBORU ANALIZY
x) Uczestnicy stosunków międzynarodowych
- podmiotowi uczestnicy stosunków międzynarodowych
* pomioty zdolne do aktywności międzynarodowej, a więc do zmieniania lub utrwalania w sposób zamierzony stanów środowiska międzynarodowego
- przedmiotowi uczestnicy stosunków międzynarodowych
* „zjawiska i rzeczy” wykorzystywane przez podmioty stosunków międzynarodowych

x) PODMIOTY
- państwa (konwencja w Monte Video o prawach i obowiązkach państw)
- podmioty pozapaństwowe (narody, zbiorowe podmioty międzypaństwowe [IGO, GO], zbiorowe podmioty międzyspołeczne [prywatne] o charakterze niekomercyjnym [INGO, NGO], zbiorowe podmioty gospodarcze, organizacje transnarodowe [korporacje], prywatne i subpaństwowe podmioty krajowe)

x) pozapaństwowe PODMIOTY
- ASEAN
- KPCh
- Korean Foundation
- Toyota Motors Corporation

x) Determinanty stosunków międzynarodowych
- historia
- ekonomia
- surowce
- zobowiązania międzynarodowe
- sojusze
- polityka i gospodarka
- uczestnictwo w organizacjach międzynarodowych
- stereotypy
- ludność
- religia
- etniczność
- prawo

x) Sposoby myślenia o stosunach międzynarodowych
- jednostkowy
- państwowy
- systemowy

4 XI 2014
-Bezpieczeństwo, spory, konflikty międzynarodowe i ich rozstrzyganie-

x) Bezpieczeństwo
- stan, proces, zjawisko, sytuacja, problem, potrzeba i cel w polityce państwa
- „Biała księga bezpieczeństwa narodowego RP”, 24 V 2013 r.

x) Interesy uczestników stosunków międzynarodowych
- egzystencjalne (terytorium, ludność, władza)
* integralność terytorialna
* niepodległość
* istnienie
* suwerenność
* niezawisłość

- koegzystencjalne (rozwój, warunki materialne, tożsamość, podmiotowość)
* zorientowane na użytkowanie podmiotów w środowisku międzynarodowym

x) Pojęcie bezpieczeństwa
- ewolucja zakresu podmiotowego i przedmiotowego bezpieczeństwa
* od państw do grup przestępczych, terrorystycznych
* od zagrożenia militarnego po ekonomiczne
* kompleksowe albo wspólne bezpieczeństwo
* bezpieczeństwo a „wyzwania i ryzyko”

- wymiary bezpieczeństwa
* podmiotowe – międzynarodowe i narodowe
* przedmiotowe – militarne, polityczne, ekonomiczne, ekologiczne, społeczno-kulturowe

x) Źródła i przykłady zagrożeń bezpieczeństwa
- katastrofy naturalne i ekologiczne (np. tsunami w Japonii, tajfuny na Filipinach)
- kryzysy dostaw energii, żywności, dostaw strategicznych (np. kryzys lat 70tych)
- kryzys gospodarczy
- demografia i system ochrony zdrowia
- kryzys wewnętrznego systemu bezpieczeństwa o charakterze społecznym i politycznym
* spory religijne
* spory ideologiczne
* problemy narodowościowe i etniczne
* osłabienie i erozja państwa
- kryzys międzynarodowy
* spory terytorialne
* rywalizacja o dominację w regionie

x) Kryzys międzynarodowy
napięcie -> sytuacja -> spór -> konflikt

x) Podział konfliktów międzynarodowych
- zagrażające i nie-zagrażające utrzymaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa
- ze względu na zasięg i stopień zagrożenia: lokalne, regionalne, globalne
- ze względu na stopień zaangażowania się supermocarstw: wewnętrzne, peryferyjne, regionalne, światowe

x) Fazy konfliktu
wybuch -> eskalacja -> deeskalacja -> zakończenie
*początek działań *siły zbrojne *„gdy cichną strzały” *podpisanie traktatów itd.

x) Legalność konfliktu (konwencja genewska)
- konflikt jest legalny, kiedy walka ma na celu samostanowienie i suwerenność (narody walczące przeciw kolonializmowi, okupacji, reżimom nazistowskim itp.)

x) Karta Narodów Zjednoczonych

x) Interwencje międzynarodowe
- od 2005 roku wznowiono radę ONZ

wystąpienia i przemowy -> publikacje w mediach -> pomoc gospodarcza -> doradztwo wojskowe -> wsparcie dla opozycji -> blokada -> akcja zbrojna -> atak

x) Dyplomatyczne środki pokojowego rozwiązywania sporów
- rokowania bezpośrednie
- rokowania pośrednie
* dobre usługi i mediacje, szczególnie w zakresie doprowadzenia do negocjacji
* komisje śledcze
* koncyliacja – powołuje się komisje, która sama formułuje propozycję załatwienia sporu; wyniki prac takiej komisji nie są obowiązujące, stanowią jedynie propozycję dla stron (brak mocy wiążącej)

x) Sądowe środki pokojowego rozwiązywania konfliktów
- arbitraż międzynarodowy (rozjemstwo; orzeczenie jest wiążące)
- Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, 1945 r. (15 sędziów, siedziba w Hadze)
- Międzynarodowy Trybunał Prawa Morza, 1996 r. (morza i oceany jako pełnoprawne przedmioty w stosunkach międzynarodowych)
- Międzynarodowy Trybunał Karny, 2002 r. (18 sędziów, ludobójstwa itp.)

[Morze terytorialne – 12 mm
Strefa przyległa – 24 mm
Wyłączna strefa ekonomiczna – 200 mm (potem: otwarte morze) – to ona określa, z czego można korzystać]

x) Skutki konfliktów zbrojnych

18 XI 2014
-Historia stosunków międzynarodowych-

x) Randomy
- pierwsza ważna organizacja systemowa – państwa-miasta w Grecji

x) Historia świata vs. historia stosunków międzynarodowych
- Klasyczna periodyzacja dziejów świata
* do 476 r. (upadek Cesarstwa Rzymskiego) – starożytność
* 476-1453 (upadek Konstantynopola)/1492 r. (odkrycie Ameryki) – średniowiecze
* 1492-1789 r. (upadek Bastylii) – nowożytność
* 1789-1918 r. (zakończenie I wojny światowej) – nowożytność

x) Stosunki międzynarodowe
- ład imperialny
- ład hegemoniczny
- równowaga sił

x) Imperium
- w starożytnym Rzymie początkowo Imperator znaczyło dowódca wojsk, w okresie republiki był to tytuł zwycięskiego wodza, a od czasów Augusta – tytuł cesarza rzymskiego
-> prawo język, wojsko, religia

x) 1648 r. w stosunkach międzynarodowych (pokój westfalski)
- zakończenie wojny trzydziestoletniej (rywalizacja pomiędzy państwem a religią)
* suwerenność
* centralizacja władzy (każdy zajmuje się własnym królestwem)
* Koncert mocarstw (1815r.), kongres wiedeński, koniec wojen napoleońskich
- sposób organizacji
- równowaga sił – dążenie państw do zapobiegnięcia pojawienia się hegemona

x) Daleki Wschód
- Chiny: syn nieba, mandat nieba sprawował władzę nad krajem, jego zadaniem było utrzymywanie harmonii, pośrednik między niebem a ludźmi, najwyższy kapłan; zjednoczenie poprzez podbój

- CHINY – przewaga w świecie (od Song do Ming)
* ludność (Europa 70mln, Chiny 100mln)
* osady, drogi, sieć kanałów
* szkolnictwo oparte na filozofii konfucjańskiej
* wiedza naukowo-techniczna, wynalazki (pług, uprzęż konna, teleskop, porcelana, laka, igła magnetyczna, kompas, proch strzelniczy, armata, gazy trujące)

- mur chiński - na barbarzyńców z północy – (od Han do Ming)

- sinocentryczny system państw
* oparty na trybutarnych zależnościach

- JAPONIA
* Toyotomi Hideyoshi
* pozycja największych państw w regionie
- Chiny, Japonia
- kontakty Ch i J
- podboje mongolskie i chińskie
- Zamknięcie na świat: Chiny – 1436 (koniec morskich wypraw)
Japonia – 1635 (wygnanie Portugalczyków)

x) Europejczycy w Azji
- odkrycia geograficzne
* 1488 r. – Bartłomiej Diaz – Przylądek Dobrej Nadziei
* 1492-1506 r. – Krzysztof Kolumb – Karaiby
* 1479-1408 r. – Vasco da Gama – droga morska do Indii
* 1509 r. – Malakka
* 1521 r. – Magellan – Filipiny
* 1542/43 – Portugalczycy z Makau w Japonii

x) Historia stosunków międzynarodowych
- opisuje oddziaływanie państwa na siebie nawzajem na przestrzeni wieków, na obszarze
* współpracy
* rywalizacji
* konfliktu

25 XI 2014
-notatki basi-

9 XII 2014
-Japonia-

x) Wojna japońsko-chińska 1894-1895
- bitwy morskie i lądowe
- traktat z Shimonoseki
* półwysep Liaotong (w tym Port Arthur; Japonia zrzeka się go potem pod międzynarodowym naciskiem)
* Peskadory
* Formosa (Tajwan)
* konstytucja
* otwarcie dróg morskich i portów na handel
* wypłata kontrybucji

x) Wojna japońsko-rosyjska 1904-1905
- japoński atak na Port Arthur
- rozgromienie floty rosyjskiej (z wyjątkiem floty czarnomorskiej)
- rozbicie wojsk na lądzie
- pokój w Portsmouth
* Korea jako strefa wpływów, 1905 r.
* dzierżawa półwyspu Liaotong
* prawa do kolei w Mandżurii
* południowy Sachalin
* łowiska na Pacyfiku

x) Równowaga sił w wyniku I wojny światowej
- do I wojny światowej równowaga sił koncentrowała się w Europie
- trójprzymierze (Niemcy, Austro-Węgry, Włochy) 1882-1915
- trójporozumienie (Rosja, Francja, Anglia) 1892, 1904, 1907

x) Przebieg wojny z punktu widzenia Dalekiego Wschodu
- Japonia wypowiada wojnę Niemcom 1917 r.
- USA wchodzi do gry 1917 r.

x) Skutki wojny dla Dalekiego Wschodu
- Japonia przejmuje od Niemiec wyspy na Pacyfiku (Wyspy Marshalla, Palau, Mariany Północne) – to istotne dla Japonii, ponieważ są to jej najbliższe tereny

x) Liga Narodów 1919-1946
- prezydent Wilson i jego krytyka równowagi sił jako polityki (taka równowaga nie przyniosła pokoju, więc trzeba było ustalić nowy ład)

idea zbiorowego bezpieczeństwa
suwerenność prawo międzynarodowe

x) Waszyngtońska konferencja morska 1921-1922
- pułap zbrojeń morskich 5:5:3:1,75:1,75 -> USA:UK:Japonia:Francja:Włochy
- dominująca rola USA na Pacyfiku, z którą równać się mogła jedynie Japonia
- Traktat Czterech Mocarstw o pokojowym rozwiązaniu rozbieżności
* USA, UK, Japonia, Francja
* zastąpił sojusz angielsko-japoński z 1902 r.

x) Incydent Mukdeński (Incydent Mandżurski) – 18 IX 1931 r.
- Japończycy wysadzają część kolei w Mandżurii, oskarżając o sabotaż Chiny, prowokacja do aneksji chińskiej Mandżurii;
- 1931 r. zajęcie Mandżurii przez Armię Kwantuńską
- ustanowienie marionetkowego państwa Mandżukuo [Puyi – 1932 r. prezydent, 1934 r. cesarzem Mandżukuo]

x) Liga Narodów a kryzys mandżurski
- IX 1931 r. – zajęcie Mandżurii przez Japończyków
- Apel Chin na forum Ligi Narodów o potępienie agresji
- japońska blokada rewolucji [? Nie wiem, naskrobałam to]

[16 artykułów LN !!!]

x) Lata 20.
- odejście od polityki równowagi sił
- powstanie systemu bezpieczeństwa zbiorowego Ligi Narodów
- na Dalekim Wschodzie – wzrost potęgi Japonii, kryzys mandżurski, incydent na moście Marco Polo, który rozpoczął wojnę japońsko-chińską
- umacnianie ideologii

x) Wojna na Pacyfiku 1941 r.
- 1937 r. – incydent na moście
- 1940 r. – Pakt Trzech (Rzym-Berlin-Tokio)
- 1941 r. – układ o nieagresji Japonia-ZSRR
- 1941 r. – atak na Pearl Harbor
- 1941 r. – inwazja na Hongkong, Tajlandię, Malaje, Luzon
- 1942 r. – upadek Singapuru

x) Kapitulacja
- 1945 r. – przyjęcie warunków kapitulacji przez Hirohito
- 2 IX 1945 r. – kapitulacja
- 1945-1952 r. – okupacja amerykańska
- 1951 r. – konferencja pokojowa w San Francisco (traktat pokojowy)
- układ o wzajemnej współpracy i bezpieczeństwie z USA
- 1952 r. – traktat z Tajpej
- 1978 r. – traktat o pokoju i przyjaźni z ChRL

x) Doktryna Fukudy, 1977 r.
- Fukuda Takeo, premier 1976-1978
- kontakty wykluczające użycie siły
- budowa zaufania
- traktowanie ASEAN jako równorzędnych partnerów
-> poprawka Miyazawy, 1991 r., zwiększenie roli Japonii w polityce międzynarodowej

x) Shigeru Yoshida
- współpraca z USA
- ograniczenie roli Japonii w świecie do strefy ekonomicznej
- rezygnacja z budowy własnego systemu obrony
-> doktryny Yoshidy, 1948 r.

[PREZENTACJA: Problem Tybetu, 1959 r.]

16 XII 2014
-porządek międzynarodowy-

-> nowy ład -> stary ład -> konflikt -> konfrontacja -> traktat pokojowy->

- Japonia zdobywała tereny w Azji poprzez podbój -> wojna na Pacyfiku -> wplątanie USA -> traktat pokojowy -> stworzenie nowego światowego ładu w latach 50.

-Mocarstwa regionalne w XX wieku-
x) Doktryna Monroe – izolacjonizm („Ameryka dla Amerykanów!”)
* doktryna w polityce USA, autor John Quincy Adams, 1823 r. , wprowadzona przez prezydenta Monroe
* kontynent amerykański nie może podlegać dalszej kolonizacji ani ekspansji politycznej ze strony państw europejskich
* USA nie będą ingerowały w sprawy państw europejskich i ich kolonii
-> skupienie się nie na ekspansji, ale zdolność i ochota do zajęcia się swoimi problemami

x) Kuba
- wzrost zainteresowania USA Kubą w XIX w.
- 1895 r. – walki wyzwoleńcze na Kubie (do światowej opinii publicznej trafiają informacje o zamieszkach na tym terenie)
- nieoficjalna pomoc powstańcom, ze strony amerykańskiej
- rola prasy – J. Pultizer „New York Times” vs. W. R. Hearst „New York Journal”
* podsycanie nastrojów
* informacje o obozach „koncentracyjnych” (koncentrujących i chroniących ludność, nie takich jak niemieckie) i represjach
* do połowy 1988 r. 400tyś. zmarłych (1/4 mieszkańców)

x) 1898 r. – upublicznienie noty ambasadora Hiszpanii
* o sytuacji w USA – niegotowe na podbicie zbrojne Kuby

x) USS Maine
- 15 II 1898 r. – eksplozja zacumowanego w porcie na Kubie USS Maine; zginęło 266 marynarzy I marines (był to punkt zapalny dla USA)
- skutkiem tego była zgoda Kongresu na wypowiedzenie wojny (przy jednoczesnym braku intencji zaanektowania Kuby)

x) Wojna hiszpańsko-amerykańska
- kwiecień-sierpień 1898 r.
- USA uzyskuje Filipiny, Puerto Rico i Guam (I dalekowschodnie kolonie)
- powstanie na Filipinach 1898-1902 r.
- bazy amerykańskiej marynarki wojennej w zatoce Guantanamao (dzierżawa od 1903 r.)

x) Izolacjonizm czy ekspansjonizm?
- polityka „Otwartych drzwi” 1899-1900 r.
* autorstwo: John Hay
* adresowana do Chin w zakresie stosunków gospodarczych
* rozciągnięta na cały region Dalekiego Wschodu w I połowie XX wieku
- poszanowanie interesów innych państw w swoich strefach wpływów
- wyrównywanie stawek celnych dla wszystkich
- odejście od dyskryminacji handlowej

x) Nacjonalizm
- budowa potęgi USA na oceanach (Wielka Białą Flota – flota wojenna i handlowa, kolonie)
- 1890 r. – książka A. Mahan „The Influcence of Sea Power Upon History 1660-1783”
* budowa i rozbudowa floty -> uzyskiwanie wpływów poprzez wody
*dwie inne książki, których przepisywanie nie ma najmniejszego sensu

- „New Manifest Destiny” – uzasadnienie działa zbrojnych potrzebą dziejową – „opatrzność nad światem” (musimy przejąć co nam Bóg ofiarował, innymi słowy mówiąc)

x) Theodore Roosevelt (prezydentura 1901-1905 r.)
- przekonanie, że USA ma szansę zdobyć dominację na Pacyfiku
- doktryna „Grubego kija” – poprawka do Monroe
- Rosja postrzegana jako najsilniejszy przeciwnik
- 1906 r. – Pokojowa Nagroda Nobla za mediację w wojnie japońsko-rosyjskiej

x) Biała Flota – rejs dookoła świata, jako „pokojowa prezentacja”

x) Konferencja Waszyngtońska 1922 r.
- redukcja tonażu i ograniczenie posiadanych okrętów liniowych
- docelowe siły morskie w proporcjach 5:5:3:1,75:1,75
- państwa zobowiązały się do nie budowania nowych okrętów do 1931 r. (przedłużenie obowiązywania ograniczeń do 1936 r.)
- ostatecznie przystąpienie do wojny w 1941 r.

x) Negocjacje Karty Atlantydzkiej
- 1941 r. Roosevelt i Churchill
- ośmiopunktowa deklaracja, określająca cele polityki USA i UK podczas wojny i po jej zakończeniu
- określa też powojenne stosunki międzynarodowe
- najważniejsze cele
* prawo wszystkich narodów do posiadania własnych rządów i niepodległego państwa , rozwoju gospodarczego i życia w pokoju
* pokojowe rozstrzyganie sporów międzynarodowych
* wprowadzenie trwałego pokoju międzynarodowego

x) II wojna światowa i wojna na Pacyfiku oraz ich skutki
- Konferencja kairska !!! 22-26 XI 1943 r.
* Roosevelt, Churchill, Czang Kaj-szek
* dotyczy powojennego ładu na Dalekim Wschodzie i rejonie Pacyfiku
* zwrot przejętych przez Japonię terenów od czasów I wojny; (niepodległość Korei, zwrot Tajwanu i Mandżurii oraz Peskadorów Chinom)
* idea „Czterech policjantów” – koncepcja Roosevelta, która miała pomóc w utrzymaniu światowego porządku; równoprawność międzynarodowa i partnerska równorzędność USA, UK, ZSRR i Francji

- Konferencja teherańska 28 XI – 1 XII 1943 r.
* nie ma Chang Kaj-szeka, ale jest Stalin :D
* Stalin, Roosevelt, Churchill
* koalicja antyhitlerowska
* dotyczyła sytuacji w Europie

- Konferencja jałtańska/krymska 4-11 II 1945 r.
* Stalin, Roosevelt, Churchill
* w 3 miesiące po kapitulacji Niemiec, Stalin zgadza się na zaatakowanie Japonii od Wschodu
* pozostaje status quo Mongolii
* Sachalin i Kuryle wracają do ZSRR

- Konferencja poczdamska 2 VIII 1945
* Stalin, Truman, Churchill (potem nowy premier C. Attlee)
* Japonia zostaje ograniczona do czterech wysp, pomniejsze wysepki określone przez uczestników konferencji

- Konferencja Pokojowa w San Francisco 4-8 IX 1951 r.
* Nieobecni: ChRL, RCh, Korea Północna, Mongolia, Wietnam Północny
* Odmówiły udziału: Indie, Birma, Jugosławia
* wniosek ZSRR o zaproszenie Chin odrzucony
* traktatu nie podpisały: Polska, Czechosłowacja i ZSRR
* Japonia uznała niepodległość Korei, zrzekła się Peskadorów i Tajwanu, Sachalinu, Kuryli, Marianów, Mikronezji, wysp Marshalla, Palau, a także Paraceli i Spratly oraz Antarktydy

x) USA po II wojnie światowej
- Doktryna powstrzymywania Trumana, 1947 r.
* powstrzymywanie wzrostu wpływów ZSRR i Chin, aby nie dopuścić do ekspansji komunizmu na świecie
- „System San Francisco” – system porozumień dwu- i wielostronnych, zawarty przez USA z państwami sprzeciwiającymi się ekspansji komunizmu
- Teoria „efektu domina”, komunizm w państwach III świata

- 1954 r. – Eisenhower
* okupacja Japonii
* wolność dla Filipin 1946 r.
* wpływ na uznanie niepodległości Indonezji 1949 r.
* układy o bezpieczeństwie z Japonią 1951-1960 r., Filipinami 1951 r, ChRL, Republiką Korei 1954 r., Tajlandią 1962 r.,
ANZUS 1951 r., SEATO 1954 r.

- utarta wpływu w Chinach 1949 r.
- wojna w Korei 1950-53 r.
- wojna w Wietnamie 1957-75 r. (1964-74 r.)

- odpowiedzialność USA za losy regionu, „zimna wojna”
- jednakowe traktowanie zagrożenia komunizmem ze strony ChRL i ZSRR

x) Zmiana układu sił w latach 70.
- 1969 r. – doktryny Nixona – zwiększenie odpowiedzialności sojuszników za samodzielne powstrzymywanie komunizmu
- normalizacja stosunków ChRLem
* zmiana przedstawicieli państw chińskich na forum ONZ, 1975 r.
* wizyta Nixona w Chinach
* komunikat szanghajski – ChRL jedynym państwem chińskim, 1972 r.
- doktryna Regana – wsparcie finansowe i wyposażenie jednostek walczących z komunizmem

x) Strategia USA po upadku ZSRR
- doktryna Clintona, strategia zaangażowania
- doktryna G. W. Busha, oś zła, państwa zbójeckie, uderzenie wyprzedzające
- Obama – pivot to Asia
- upadek systemu dwubiegunowego, wyzwania współczesności
* globalizacja
* współzależność
* rewolucja informacyjna
* co z porządkiem międzynarodowym?

[PREZENTACJA: Dokdo/Takeshima]

13 I 2015 r. –zastępstwo dr Lubina-
-Chiny-

x) Chiny o Chinach
- kraj pod niebem, mandat niebios, przekonanie o wyższości Chin nad całym światem, przekonanie Chin, że są ośrodkiem cywilizacji

- „będzie dla ciebie najlepiej jeśli przyjmiesz nasze rozwiązania”
- „trybtarne zewnętrze” – nie-równoprawność
- cesarstwo jako suweren, a każde państwo, które utrzymuje z nim kontakty jako wasal (czy tego świadome czy nie)
- „tylko i wyłącznie w chinach” – przeświadczenie o tym, że najlepsze wynalazki i koncepcje pochodzą z chin, a cała reszta pomysłów to „tylko ci barbarzyńcy”
- chiński nacjonalizm elit (nie z pejoratywnym wydźwiękiem, ale jako termin neutralny)
- doświadczenie cesarskie i imperialne
- „sto lat upokorzeń” – okres zależności kolonialnej, chińska trauma

- postrzeganie polityki międzynarodowej bierze się z historii
* odzyskanie statusu centralnego państwa na świecie
* postrzeganie siebie jako ofiary centralnego kolonializmu
* defensywne podejście do ładu międzynarodowego („otoczenie Chin” – Chiny pilnowały, by nie nastąpił sojusz pomiędzy jej potężnymi sąsiadami, wręcz się je skłócało, żeby żadne porozumienie, mogące zaszkodzić Chinom, nie miało miejsca; stąd traktowanie pivot to Asia jako zagrożenia)

x) Komunizm Chiński
- komunizujące się elity wśród elit dekolonizującej się Azji (Chiny, Korea, Kambodża, Laos itd. Ogólnoazjatycki fenomen)
- socjalizm jako element nurtu narodowego (nie w warstwie społecznej – jako walka klas, ale w warstwie narodowej – jako walka całych państw) - komunizm jako skuteczne narzędzie w odzyskiwaniu niepodległości, a w przypadku Chin – potęgi (mandarynkowi marksiści)

- komunizm społecznie
* nadzieja na obronę przez wyzyskiem
* nie był narzucany z zewnątrz, dlatego nie kojarzył się źle

- 1949 r. – zwycięstwo komunistów w wojnie domowej
* „skrzywienie w jedną stronę” – w stronę ZSRR

- nacjonalizm Chang Kaj-szeka vs. nacjonalizm Mao Zedonga
* Mao wygrywa, a komunizm staje się narzędziem do budowania potęgi Chin

- 1949 r. – dojście komunistów do władzy determinuje pozycję międzynarodową Chin do lat 70.

- 1949-1956 r. – Chiny pozostają w cieniu ZSRR

- 1956-1969 r. – emancypacja od ZSRR

x) Emancypacja radziecko-chińska
- Chińczycy po 1953 r. (śmierć Stalina) dojrzeli szanse na uwolnienie się spod radzieckich wpływów
- 1957-1958 r. – spory radziecko-chińskie
* rywalizacja wielkomocarstwowa (kot będzie główną siłą komunistycznym w regionie)
* rywalizacja zarówno polityczna jak i ideologiczna (Mao i czerwona książeczka)
* próba przełożenia walki na trzeci świat
* rewolucja kulturalna likwiduje przeciwników Mao
* 1969 r. – starcia na rzece Usuri (ZSRR wygrywa)
-> skutek: rewizja polityki chińskiej

x) Chiny i polityka wobec Azji
- odwzorowanie cesarskości
- Chiny jako środek świata, reszta jako wasal
- Indie wychujane we współpracy z Chinami

x) 5 zasad pokojowego współistnienia po incydencie Indie - Zhou EnLai
- nieagresja
- poszanowanie suwerenności
- równość wzajemne korzyści
- pokojowe współistnienie
- nieingerowanie w sprawy wewnętrze
-> był to kamień milowy dla Chin, bo te pięć zasad stało się stałym elementem polityki chińskiej

- Japonia – wróg
- Korea – bardziej Korea Północna
- Wietnam – w interesie Chin leżał podział Wietnamu na północny i południowy
- Indonezja – eksperymentowali z socjalizmem
- Birma – życzliwa neutralność Chin

-> dla komunistów chińskich, komunizm był narzędziem do realizowania celów wielkomocarstwowych
-> Chiny rzadko ingerowały w sprawy wewnętrzne innych krajów, one po prostu chciały, żeby wszyscy wiedzieli, że to Chiny są najwspanialsze

x) Doktrynalnym uzasadnieniem były tzw. „3 kręgi polityki zagranicznej Chin”
1 krąg – Chiny i to, co chińskie (Tajwan, Tybet)
2 krąg – kraje Azji i okolic („państwa wasalne”)
3 krąg – cała reszta świata
-> to podsumowuje maoizm w zasadzie

x) Zwrot proamerykański
- Nixon w Chinach
- Chiny zaczynają zakładać, że największym wrogiem jest ZSRR
-> najlepiej widać to w Indochinach – tarcia komunistów wietnamskich, popieranych przez ZSRR z Chińczykami

x) Trzy światy Mao Zedonga
1 świat – światowe potęgi - ZSRR, USA
2 świat - kraje mniejsze od supermocarstw, ale też ważne – Chiny
3 świat – kraje uciśnione przez system

x) Reformy Denga Xiaopinga
- reforma Chin, by wyjść do świata i odzyskać potęgę (jej konsekwencją jest obecne postrzeganie świata przez Chiny)
-> przekonanie o konieczności pokojowego środowiska międzynarodowego – konflikty przeszkadzałyby rozwojowi Chin (na rozwój potrzeba czasu, a wojna by ten czas redukowała)

x) 16 znaków Denga
- ukazując swoje możliwości, czekaj na odpowiedni moment
- nie podnoście głów – Chiny nie mogą prowokować innych do natarcia, szczególnie nie obecnego hegemona, ponieważ jeszcze nie są gotowe

x) cele polityki międzynarodowej Denga
- wskazówki odnośnie polityki: ciągłość i elastyczność
- polityka wielostronna – deideologizacja, pilnowanie interesów państwa, nie ideologii

x) najważniejsze cele
- rozwój gospodarczy
- silna niezależność polityka
- rozwój modernizacji
- logika ekonomiczna (cokolwiek miałam na myśli gdy to napisałam)

x) Chiny-Europa
- „nowy jedwabny szlak”
- nowy morski szlak
- nowoczesne technologie
- budowanie polityki międzynarodowej dla zapewnienia rozwoju
- kontakt z Chinami to „szansa”, nie „ryzyko” -> obopólnie korzysta współpraca
- minimalizacja zagrożenia ze strony zawierających sojusze sąsiadów Chin
- pivot to Asia odbierane jako próba otoczenia Chin (aktualny hegemon ogranicza rozwój Chin)

- dywersyfikacja dostaw
- ograniczenie pola działalności mniejszości (Tybet) oraz międzynarodowych głosów wobec sytuacji Tajwanu
- unikatowość chińskiego modelu rozwoju

x) realizacja celów (4 filary)
- relacje z mocarstwami (USA, UE, Rosja, Japonia)
- sąsiadami
- pomniejszymi państwami
- sceną jest wielobiegunowość
- strategia „wyjścia na zewnątrz”
- „partnerzy strategiczni”

x) Realizacja celów przez pokolenia
- Deng Xiaoping
-> zimna wojna
-> był stały rozwój
-> Tienanmen -> sytuacja się odwraca – izolacja Chin -> azjatyzacja polityki Chin (otwarcie na sąsiadów)
- Jang Zemin i jego ostry rozwój xD
- Hu Jintao („dwa oceany” – zakłada wielki rozwój Chin dzięki otwarciu na Ocean Indyjski)
-> „pokojowy rozwój” – uspokajanie sąsiadów i świata i zapewnianie ich, ze rozwój Chin wcale nie stanowi zagrożenia
- Xi JingPing
-> „chiński sen/marzenie” – Chiny próbują odzyskać pozycję najpotężniejszego państwa na świecie; potrzeba reformy gospodarki i militariów, by nie dać się okrążyć i móc dojść do władzy

[Referat: Senkaku/Diaoyu
Referat 2: Kuryle]